Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt V KK 155/15
POSTANOWIENIE
Dnia 22 lipca 2015 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Włodzimierz Wróbel
po rozpoznaniu w Izbie Karnej w dniu 22 lipca 2015 r.,
na posiedzeniu w trybie art. 535 § 3 k.p.k.
sprawy I. D.
skazanego z art. 278 § 1 k.k. i in.,
z powodu kasacji
wniesionej przez obrońcę skazanego
od wyroku Sądu Okręgowego w P.
z dnia 17 października 2014 r.,
utrzymującego w mocy wyrok Sądu Rejonowego w T.
z dnia 7 maja 2014 r.,
p o s t a n a w i a:
1) oddalić kasację jako oczywiście bezzasadną;
2) zwolnić skazanego z kosztów sądowych postępowania
kasacyjnego;
3) zasądzić od Skarbu Państwa na rzecz adw. M. K., Kancelaria
Adwokacka w P., kwotę 442,80 zł (czterysta czterdzieści dwa
złote i 80/100), w tym 23% VAT, tytułem zwrotu kosztów
nieopłaconej pomocy prawnej za sporządzenie i wniesienie
kasacji.
UZASADNIENIE
Wyrokiem Sądu Rejonowego w T. z dnia 7 maja 2014 r. I. D. został uznany
winnym czynu z art. 278 § 1 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k. i skazany na karę
pozbawienia wolności w wymiarze jednego roku. Wyrok ten został utrzymany w
2
mocy wyrokiem Sądu Okręgowego w P. z dnia 17 października 2014 r. (sygn. akt
[…]).
Od tego prawomocnego orzeczenia kasację wniósł obrońca skazanego,
zarzucając przedmiotowemu rozstrzygnięciu:
I. na podstawie art. 523 § 1 k.p.k. w zw. z art. 439 § 1 pkt. 10 k.p.k., że wydane
zostało z naruszeniem art. 6 k.p.k. i art. 79 § 1 pkt. 3 kp.k. polegającym na
przeprowadzeniu postępowania sądowego bez udziału obrońcy I. D. w przypadku,
gdy z materiału dowodowego zebranego w toku postępowania, zdaniem obrony,
wynikała co najmniej uzasadniona wątpliwość, co do poczytalności I. D., co
skutkować powinno wyznaczeniem mu obrońcy z urzędu już na etapie
postępowania przed sądem I instancji;
II. na podstawie art. 523 § .1 k.p.k., że wydane zostało z rażącym naruszeniem
prawa, które mogło mieć istotny wpływ na treść wyroku, tj. z rażącym naruszeniem
art. 9 § 1 k.p.k. w zw. z art. 167 k.p.k. .w zw. z art. 193 § 1 k.p.k. i art. 202 § 1
k.p.k., a przez to także z rażącym naruszeniem art. 2 § 1 pkt. 1 k.p.k. i art. 4 k.p.k. -
polegającymi na niepodjęciu decyzji procesowej o przeprowadzeniu dowodu z
opinii biegłych lekarzy psychiatrów na okoliczność ustalenia tego, czy I. D. mógł w
czasie czynu rozpoznać jego znaczenie i właściwie pokierować swoim
postępowaniem, czy też znajdował się w stanie niepoczytalności lub ograniczonej
poczytalności oraz tego, czy wpływ na stan świadomości I. D. w chwili czynu miało
wyłącznie spożycie przez niego alkoholu, czy też był to stan tzw. upicia atypowego,
którego podłożem mogła być choroba psychiczna lub innego rodzaju zakłócenie
czynności psychicznych, a także oceny poczytalności I. D. w toku prowadzonego
postępowania karnego.
Skarżący wniósł o uchylenie w całości zaskarżonego wyroku Sądu
Okręgowego w P. oraz utrzymanego nim w mocy wyroku Sądu Rejonowego w T. i
przekazanie sprawy sądowi I instancji do ponownego rozpoznania.
Prokurator Prokuratury Okręgowej w P. wniósł w odpowiedzi na powyższą
kasację o jej oddalenie, jako oczywiście bezzasadnej.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Kasacja jest bezzasadna w stopniu pozwalającym na jej rozpoznanie w
trybie art. 535 § 3 k.p.k.
3
Zarzut sformułowany przez obrońcę dopiero na etapie postępowania
kasacyjnego nie mógł zostać uznany za skuteczny. Autor kasacji oprócz
generalnego odwołania się do akt sprawy podnosi, że istniały uzasadnione
wątpliwości, co do poczytalności skazanego, co miałoby już na początkowym etapie
skutkować przyznaniem mu obrońcy z urzędu, a obrona taka byłaby obligatoryjna.
Sąd Najwyższy kwestią przesłanek obrony obligatoryjnej w kontekście art 79
§ 1 pkt 3 k.p.k. zajmował się wielokrotnie i istnieje dostępne powszechnie,
rozbudowane orzecznictwo w tym zakresie. Przytoczyć w tym miejscu wystarczy
jeden z ostatnich judykatów w tej materii, w którym Sąd Najwyższy wskazał, że
obrona obowiązkowa, związana z sytuacją przewidzianą w art. 79 § 1 pkt 3 k.p.k.,
nabiera takiego charakteru dopiero z chwilą ujawnienia się przesłanki, o jakiej
mowa w tym przepisie, tj. powzięcia przez organ procesowy uzasadnionych
wątpliwości co do poczytalności oskarżonego lub pojawienia się okoliczności, które
powinny taką uzasadnioną wątpliwość wzbudzić. Zatem, zasadnicze znaczenie
uzyskują materiały zgromadzone w toku postępowania, które mają być podstawą
do dokonania oceny przez organ prowadzący postępowanie, czy zachodzą
przesłanki uzasadniające wątpliwości, o jakich mowa w art. 79 § 1 pkt 3 k.p.k. Te
same materiały na dalszych etapach postępowania, są podstawą do
przeprowadzenia kontroli, czy ta ocena była prawidłowa. Podkreślić przy tym
trzeba, że nie każda wątpliwość dotycząca stanu psychicznego oskarżonego
skutkuje uruchomieniem instytucji obrony obligatoryjnej ze wszystkimi jej
konsekwencjami. Ustawa wymaga, aby ta wątpliwość była uzasadniona, a więc
poparta takimi okolicznościami natury faktycznej, które w odbiorze zewnętrznym
przemawiają za realną możliwością wystąpienia u oskarżonego zakłóceń w stanie
zdrowia psychicznego w chwili czynu lub w toku procesu karnego (tak w
postanowieniu z dnia 25 września 2014 r., II KK 229/14, Prok. i Pr. - wkł. 2015/1-
2/13).
W niniejszej sprawie nie ma śladu powzięcia przez sądy obu instancji
jakichkolwiek wątpliwości co do stanu zdrowia psychicznego sprawcy. Nie istnieją
też żadne obiektywne przesłanki uzasadniające obowiązek powzięcia takich
wątpliwości. Sam fakt, że sprawca był nietrzeźwy w czasie czynu nie powoduje
aktualizacji obowiązków związanych ze skierowaniem go na badania i ewentualnym
4
rozważeniem potrzeby udziału w postępowaniu obrońcy w trybie art. 79 § 1 pkt 3
k.p.k.
Wobec powyższego należało orzec jak w sentencji.