Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt III KK 80/15
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 19 sierpnia 2015 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Krzysztof Cesarz (przewodniczący)
SSN Małgorzata Gierszon
SSN Przemysław Kalinowski (sprawozdawca)
Protokolant Anna Korzeniecka-Plewka
przy udziale prokuratora Prokuratury Generalnej Zdzisława Brodzisza
w sprawie P. O.
skazanego z art. 280 § 1 k.k. w zw. z art. 64 § 1 kk i in
po rozpoznaniu w Izbie Karnej na rozprawie
w dniu 19 sierpnia 2015 r.,
kasacji, wniesionej przez Rzecznika Praw Obywatelskich
od wyroku Sądu Rejonowego w B.
z dnia 21 grudnia 2010r.,
uchyla zaskarżony wyrok wobec P. O. i w tym zakresie
przekazuje sprawę Sądowi Rejonowemu w B. do ponownego
rozpoznania.
UZASADNIENIE
Sąd Rejonowy w B. wyrokiem z dnia 21 grudnia 2010 r., uznał P. O. za
winnego tego, że w nocy 30/31 maja 1997 r. w B., wspólnie i w porozumieniu z
osobami tworzącymi zorganizowaną grupę o charakterze zbrojnym, po uprzednim
doprowadzeniu I. K. do stanu bezbronności, zabrał w celu przywłaszczenia na jej
2
szkodę pieniądze oraz wyroby ze złota o łącznej wartości 7.500 zł, a także
pieniądze i inne przedmioty o łącznej wartości 22.870 złotych na szkodę J. K. oraz
wyroby ze złota o wartości 2500 zł na szkodę Spółki z o.o. „K.”, przy czym, czynu
tego dopuścił się w okresie pięciu lat od odbycia między 15 kwietnia 1994 r. a 24
września 1995 r. oraz 13 lipca 1997 r. a 15 stycznia 1998 r. części kary 3 lat i 3
miesięcy pozbawienia wolności orzeczonej wyrokiem łącznym Sądu
Wojewódzkiego w G. z dnia 26 września 1995 roku, obejmującej skazanie za
przestępstwo określone w art. 11 § 1 d.k.k. w zw. z art. 210 § 1 d.k.k. w zw. z art.
60 § 1 i 3 d.k.k. oraz art. 203 § 1 d.k.k. w zw. z art. 60 § 1 d.k.k., to jest
przestępstwa z art. 280 § 1 k.k. w zw. z art. 258 § 2 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. w
zw. z art. 64 § 1 k.k. i za to w myśl art. 11 § 3 k.k., na podstawie art. 280 § 1 k.k.,
wymierzył P. O. karę 5 lat pozbawienia wolności. Na podstawie art. 33 § 2 i 3 k.k.
Sąd wymierzył temu oskarżonemu karę grzywny w ilości 60 stawek dziennych,
ustalając wysokość jednej stawki dziennej grzywny na kwotę 50 złotych.
Powyższy wyrok nie został zaskarżony przez strony procesowe i
uprawomocnił się w dniu 29 grudnia 2010 r. (k. 3555, tom LXVIII). Wobec braku
wniosków stron nie zostało sporządzone uzasadnienie wyroku w odniesieniu do
osk. P. O.
Obecnie, od prawomocnego wyroku Sądu Rejonowego w B. z dnia 21
grudnia 2010 r., Rzecznik Praw Obywatelskich wniósł kasację, zaskarżając go w
odniesieniu do P.O. w całości – na jego korzyść.
Na podstawie art. 523 § 1 k.p.k. Autor kasacji zarzucił rażące i mające
istotny wpływ na treść orzeczenia, naruszenie przepisu prawa materialnego, to jest
art. 64 § 1 k.k., polegające na wadliwym przyjęciu, że oskarżony P. O. dopuścił się
przypisanego mu czynu w warunkach recydywy zwykłej, podczas gdy skazanie
stanowiące podstawę do zakwalifikowania przypisanego oskarżonemu czynu w
związku z art. 64 § 1 k.k., uległo zatarciu z mocy prawa, w okresie poprzedzającym
wyrokowanie przez Sąd pierwszej instancji.
W konkluzji nadzwyczajnego środka zaskarżenia, jego Autor wniósł o
uchylenie wyroku Sądu Rejonowego w B. w zaskarżonym zakresie i przekazanie
sprawy w tej części Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania.
Sąd Najwyższy zważył co następuje.
3
Kasacja wniesiona przez Rzecznika Praw Obywatelskich w tej sprawie
okazała się zasadna, a sformułowany w niej zarzut naruszenia prawa materialnego
zasługiwał na uwzględnienie. Sąd Rejonowy w B., orzekając w sprawie osk. P. O.
błędnie przypisał mu działanie w warunkach powrotu do przestępstwa określonych
w art. 64 § 1 kk. Stosownie bowiem do dyspozycji przepisu art. 64 § 1 k.k., tzw.
recydywa zwykła zachodzi wówczas, gdy sprawca skazany za przestępstwo
umyślne na karę pozbawienia wolności, w ciągu 5 lat po odbyciu co najmniej 6
miesięcy tej kary, umyślnie popełnia przestępstwo podobne do tego, za które był
już skazany. W niniejszej sprawie, przesłanką mającą uzasadniać przypisanie
działania w warunkach określonych w art. 64 § 1 kk, było skazanie osk. P. O. na
karę pozbawienia wolności objęte wyrokiem łącznym Sądu Wojewódzkiego w G. z
26 września 1995 r., którym wymierzono temu oskarżonemu karę łączną 3 lat i 3
miesięcy pozbawienia wolności (k. 1186y tom VI).
Karę orzeczoną tym wyrokiem Sądu Wojewódzkiego w G., przyjętym za
podstawę recydywy w wyroku Sądu Rejonowego w B., zaskarżonym obecnie
kasacją Rzecznika Praw Obywatelskich, oskarżony odbywał do dnia 20 czerwca
1996 r., kiedy to został warunkowo zwolniony (adnotacja o odbyciu kary - k. 1186,
tom VI). Od tego zatem dnia rozpoczął bieg 10-letni okres zatarcia skazania
określony w przepisie art. 107 § 1 k.k. W istniejących realiach upływał on więc z
dniem 20 czerwca 2006 r., skoro w tym czasie nie doszło do żadnego innego
prawomocnego skazania, które przerwałoby bieg terminu zatarcia skazania (karta
karna k. 13437, tom LXVIII).
Zatem, pomijając jednoznaczną treść art. 107 § 1 kk i przypisując osk. P. O.
popełnienie rozboju w ramach zorganizowanej grupy przestępczej w warunkach
powrotu do przestępstwa określonych w art. 64 § 1 kk – Sąd Rejonowy w B.
dopuścił się rażącej obrazy prawa materialnego w wyniku braku zastosowania
przepisu art. 107 § 1 kk i wadliwego przyjęcia, że spełniony jest warunek
wcześniejszego odbycia co najmniej 6 miesięcy pozbawienia wolności orzeczonej
za umyślne przestępstwo podobne. W rzeczywistości bowiem, w momencie
orzekania przez Sąd Rejonowy w B. w sprawie II K …/10, upłynęło już ponad 10 lat
od chwili zakończenia odbywania kary pozbawienia wolności orzeczonej wyrokiem
łącznym Sądu Wojewódzkiego w G. z 26 września 1995 r., sygn. akt IV K …/95. To
4
ostatnie rozstrzygnięcie, jako podlegające zatarciu z mocy prawa – art. 107 § 1 kk,
nie mogło już stanowić przesłanki do przypisania osk. P. O. działania w warunkach
recydywy.
W tym względzie – również w obecnym stanie prawnym – zachował
aktualność pogląd Sądu Najwyższego wyrażony w uchwale z dnia 15 grudnia 1987
r., sygn. VI KZP 39/87, gdzie podkreślono, że: „Jeżeli w chwili orzekania poprzednie
skazanie - zgodnie z art. 110 k.k. (z 1969 r. – przyp. SN) - uległo zatarciu, nie może
ono uzasadniać przyjęcia powrotności do przestępstwa w rozumieniu art. 60 § 1
k.k. (z 1969 r. – przyp. SN) nawet wtedy, gdy kolejne przestępstwo zostało
popełnione przed upływem terminu przewidzianego do zatarcia poprzedniego
skazania" (OSNKW 1988, z. 3-4, poz. 19).
Stanowisko to znajduje zastosowanie na gruncie obowiązujących obecnie
przepisów, tj. art. 106 k.k., art. 107 k.k. i art. 64 § 1 k.k.
Powyższe prowadziło do wniosku, że zaskarżony kasacją wniesioną w
przedmiotowej sprawie wyrok Sądu Rejonowego w B. nie może się ostać,
ponieważ dotknięty jest rażącym i mającym istotny wpływ na jego treść
naruszeniem prawa.
Przypisanie osk. P. O. udziału w popełnieniu przestępstwa w warunkach
recydywy określonych w art. 64 § 1 k.k., znalazło odzwierciedlenie w prawnym
opisie jego czynu i co najmniej w ten sposób wywarło istotny wpływ na treść
rozstrzygnięcia. Ustalenie to i jego odzwierciedlenie w kwalifikacji czynu mogą
znacząco wpłynąć na sytuację oskarżonego również w przyszłości, w tym także –
w toku odbywania kary, determinując jej rygory. W tej sytuacji należało uznać, że
zostały spełnione obie przesłanki uzasadniające uwzględnienie kasacji Rzecznika
Praw Obywatelskich. W niniejszej sprawie doszło bowiem zarówno do naruszenia
prawa w stopniu rażącym, jak i przyjąć trzeba, że to uchybienie ma istotny wpływ
na treść zaskarżonego wyroku.
Przy ponownym rozpoznaniu sprawy w uchylonym zakresie Sąd Rejonowy w
B. uwzględni znaczenie zatarcia skazania przyjętego za podstawę przypisania osk.
P. O. działania w warunkach recydywy.
Mając to wszystko na uwadze Sąd Najwyższy orzekł, jak w wyroku.
5