V KK 225/15
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Izby:
-
Jednostka obsługująca sprawę:
-
Forma orzeczenia:
-
Typ składu:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Informacje o źródle orzeczenia:
- Link do źródła orzeczenia
-
Data publikacji:07-09-2015
Dodatkowe informacje:
-
Sprawy przywołane w treści orzeczenia:
Pełny tekst orzeczenia
Sygn. akt V KK 225/15
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 3 września 2015 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Henryk Gradzik (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Małgorzata Gierszon
SSN Jacek Sobczak
Protokolant Katarzyna Wełpa
w sprawie P. Z.
oskarżonego z art. 233 § 6 kk
po rozpoznaniu w Izbie Karnej na posiedzeniu w trybie art. 535 § 5 kpk
w dniu 3 września 2015 r.,
kasacji, wniesionej przez Prokuratora Generalnego na korzyść P. Z.
od prawomocnego wyroku Sądu Rejonowego w G.
z dnia 19 sierpnia 2014 r.,
1. uchyla zaskarżony wyrok i uniewinnia oskarżonego od
popełnienia zarzucanego mu czynu.
2. kosztami postępowania w sprawie obciąża Skarb Państwa
UZASADNIENIE
Wyrokiem z dnia 19 sierpnia 2014 r., Sąd Rejonowy uwzględniając wniosek
oskarżonego P. Z. złożony w trybie art. 387 § 1 k.p.k., uznał oskarżonego za
winnego tego, że w dniu 28 października 2013 r. w Starostwie Powiatowym w G.,
jako pouczony o odpowiedzialności karnej określonej w art. 233 § 1 k.k., złożył
2
wniosek o wydanie prawa jazdy zawierający fałszywe oświadczenie, iż w stosunku
do niego nie orzeczono prawomocnym wyrokiem sądu zakazu prowadzenia
pojazdów samochodowych, podczas gdy Sąd Rejonowy w O., wyrokiem z dnia 7
kwietnia 2010 r., orzekł wobec niego zakaz prowadzenia wszelkich pojazdów
mechanicznych na 4 lata, który to wyrok uprawomocnił się w dniu 7 października
2010 r., a orzeczony zakaz obowiązywał w okresie od 7 października 2010 r. do 7
października 2014 r. – tj. popełnienia przestępstwa z art. 233 § 6 k.k. w zw. z art.
233 § 1 k.k. Sąd Rejonowy wymierzył za to oskarżonemu karę 6 miesięcy
pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem wykonania na okres 3 lat.
Nadto na podstawie art. 71 § 1 k.k. orzekł wobec oskarżonego grzywnę w
wysokości 150 stawek dziennych po 10 zł i obciążył go kosztami sądowymi oraz
opłatą.
Wyrok ten nie został zaskarżony przez strony i uprawomocnił się w dniu 27
sierpnia 2014 r.
Od prawomocnego wyroku Prokurator Generalny wniósł kasację na
podstawie art. 521 § 1 k.p.k. na korzyść oskarżonego. Zarzucił rażące i mające
istotny wpływ na treść wyroku naruszenie przepisów prawa procesowego, a
konkretnie art. 387 § 2 i 3 k.p.k., polegające na uwzględnieniu przez Sąd wadliwie
sformułowanego wniosku oskarżonego P. Z. o wydanie wyroku skazującego bez
przeprowadzenia postępowania dowodowego, któremu nie sprzeciwił się prokurator
i wymierzenie mu uzgodnionej z nim kary, mimo że okoliczności popełnienia przez
oskarżonego zarzuconego przestępstwa budziły wątpliwości co do wypełnienia
znamion zarzuconego czynu zabronionego. W konkluzji autor kasacji wniósł o
uchylenie zaskarżonego wyroku i uniewinnienie oskarżonego.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Zarzutowi kasacji nie można odmówić słuszności. Istotnie, uwzględnienie
wniosku oskarżonego o wydanie wyroku skazującego i wymierzenie określonej
kary, złożonego w trybie art. art. 387 § 2 k.p.k., może nastąpić wtedy tylko, gdy
okoliczności popełnienia przez oskarżonego zarzuconego przestępstwa nie budzą
wątpliwości co do wypełnienia znamion określonego czynu zabronionego. W
sprawie niniejszej zarzucono P. Z. popełnienie występku z art. 233 § 6 k.k.
polegającego na złożeniu fałszywego oświadczenia we wniosku o wydanie prawa
3
jazdy. Z brzmienia tego przepisu wynika, że warunkiem odpowiedzialności karnej
za złożenie nieprawdziwego oświadczenia jest, między innymi to, aby przyjmujący
oświadczenie, działając w zakresie swoich uprawień, uprzedził o odpowiedzialności
karnej za fałszywe oświadczenie i odebrał przyrzeczenie od osoby składającej
oświadczenie. Upoważnienie do odebrania przyrzeczenia musi przewidywać
ustawa, co z kolei wynika z utrwalonego orzecznictwa sądowego, w tym Sądu
Najwyższego, respektującego wyrażoną w art. 1 § 1 k.k. zasadę typizacji czynów
tylko przez ustawę (nullum crimen sine lege certa, zob. wyroki Sądu Najwyższego z
18 maja 2009, IV KK 459/08, OSNKW 2009, z. 9, poz. 75, z 3 sierpnia 2006, III KK
133/06, Lex nr 193076, postanowienia Sądu Najwyższego z 2 lutego 2009, V KK
312/08, Lex nr 486536).
Tryb wydawania prawa jazdy reguluje ustawa z dnia 5 stycznia 2011 r. o
kierujących pojazdami (j.t. Dz.U. z 2015r., poz. 155 ze zm.). Jej przepisy nie
zawierają upoważnienia organu administracji do odbierania od osób wnioskujących
o wydanie prawa jazdy oświadczeń pod rygorem odpowiedzialności karnej za
podanie nieprawdziwych danych co do podlegania zakazowi prowadzenia
pojazdów mechanicznych. Co prawda wzór wniosku o wydanie prawa jazdy
przewiduje zamieszczenie w nim oświadczenia pod rygorem odpowiedzialności
karnej z art. 233 § 1 k.k., że wobec osoby ubiegającej się nie obowiązuje sądowy
zakaz prowadzenia pojazdów mechanicznych, ale powinność złożenia
oświadczenia w tej kwestii wynika nie z przepisu ustawy, lecz z Rozporządzenia
Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej z dnia 31 lipca 2012r. w
sprawie wydawania dokumentów stwierdzających uprawnienia do kierowania
pojazdami (Dz.U. z 2012r., poz. 1005 ze zm.). Regulacja ta, zamieszczona w akcie
prawnym podustawowym, nie spełnia warunku ustawowej określoności typu
przestępstwa (art. 42 ust. 1 Konstytucji RP i art. 1 § 1 k.k., por. uchwała Sądu
Najwyższego z 19 sierpnia 1999, I KZP 22/99, OSNKW 1999, z. 9-10, poz. 51,
postanowienie Sądu Najwyższego z 2 lutego 2004, V KK 168/03, OSNKW 2004, z.
3, poz. 29, wyrok Sądu Najwyższego z 3 sierpnia 2006, III KK 133/06, Lex nr
193076).
Trafnie zatem wykazano w kasacji, że organ administracji, do którego
oskarżony złożył wniosek o wydanie prawa jazdy, zawierający nieprawdziwe
4
oświadczenie o niepodleganiu sądowemu zakazowi prowadzenia pojazdów
mechanicznych, nie był ustawowo umocowany do odbierania takiego oświadczenia
pod rygorem odpowiedzialności karnej osoby, która je składa. W tym stanie rzeczy
nie można było przyjąć, że przypisane oskarżonemu działanie wypełniło wszystkie
znamiona ustawowe czynu zabronionego określonego w art. 233 § 6 k.k. Należało
to zauważyć przy rozpoznaniu wniosku oskarżonego o wydanie wyroku
skazującego bez przeprowadzenia postępowania dowodowego. Obraza art. 387 §
1 i 2 k.p.k. w tym aspekcie miała istotny wpływ na treść wyroku wydanego przez
Sąd Rejonowy. Z tych względów, uznając zasadność zarzutu kasacji, w
uwzględnieniu zawartego w niej wniosku, Sąd Najwyższy uchylił zaskarżony wyrok i
uniewinnił oskarżonego od popełnienia zarzuconego mu czynu.
O kosztach procesu orzeczono na podstawie art. 632 pkt. 2 k.p.k.
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 3 września 2015 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Henryk Gradzik (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Małgorzata Gierszon
SSN Jacek Sobczak
Protokolant Katarzyna Wełpa
w sprawie P. Z.
oskarżonego z art. 233 § 6 kk
po rozpoznaniu w Izbie Karnej na posiedzeniu w trybie art. 535 § 5 kpk
w dniu 3 września 2015 r.,
kasacji, wniesionej przez Prokuratora Generalnego na korzyść P. Z.
od prawomocnego wyroku Sądu Rejonowego w G.
z dnia 19 sierpnia 2014 r.,
1. uchyla zaskarżony wyrok i uniewinnia oskarżonego od
popełnienia zarzucanego mu czynu.
2. kosztami postępowania w sprawie obciąża Skarb Państwa
UZASADNIENIE
Wyrokiem z dnia 19 sierpnia 2014 r., Sąd Rejonowy uwzględniając wniosek
oskarżonego P. Z. złożony w trybie art. 387 § 1 k.p.k., uznał oskarżonego za
winnego tego, że w dniu 28 października 2013 r. w Starostwie Powiatowym w G.,
jako pouczony o odpowiedzialności karnej określonej w art. 233 § 1 k.k., złożył
2
wniosek o wydanie prawa jazdy zawierający fałszywe oświadczenie, iż w stosunku
do niego nie orzeczono prawomocnym wyrokiem sądu zakazu prowadzenia
pojazdów samochodowych, podczas gdy Sąd Rejonowy w O., wyrokiem z dnia 7
kwietnia 2010 r., orzekł wobec niego zakaz prowadzenia wszelkich pojazdów
mechanicznych na 4 lata, który to wyrok uprawomocnił się w dniu 7 października
2010 r., a orzeczony zakaz obowiązywał w okresie od 7 października 2010 r. do 7
października 2014 r. – tj. popełnienia przestępstwa z art. 233 § 6 k.k. w zw. z art.
233 § 1 k.k. Sąd Rejonowy wymierzył za to oskarżonemu karę 6 miesięcy
pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem wykonania na okres 3 lat.
Nadto na podstawie art. 71 § 1 k.k. orzekł wobec oskarżonego grzywnę w
wysokości 150 stawek dziennych po 10 zł i obciążył go kosztami sądowymi oraz
opłatą.
Wyrok ten nie został zaskarżony przez strony i uprawomocnił się w dniu 27
sierpnia 2014 r.
Od prawomocnego wyroku Prokurator Generalny wniósł kasację na
podstawie art. 521 § 1 k.p.k. na korzyść oskarżonego. Zarzucił rażące i mające
istotny wpływ na treść wyroku naruszenie przepisów prawa procesowego, a
konkretnie art. 387 § 2 i 3 k.p.k., polegające na uwzględnieniu przez Sąd wadliwie
sformułowanego wniosku oskarżonego P. Z. o wydanie wyroku skazującego bez
przeprowadzenia postępowania dowodowego, któremu nie sprzeciwił się prokurator
i wymierzenie mu uzgodnionej z nim kary, mimo że okoliczności popełnienia przez
oskarżonego zarzuconego przestępstwa budziły wątpliwości co do wypełnienia
znamion zarzuconego czynu zabronionego. W konkluzji autor kasacji wniósł o
uchylenie zaskarżonego wyroku i uniewinnienie oskarżonego.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Zarzutowi kasacji nie można odmówić słuszności. Istotnie, uwzględnienie
wniosku oskarżonego o wydanie wyroku skazującego i wymierzenie określonej
kary, złożonego w trybie art. art. 387 § 2 k.p.k., może nastąpić wtedy tylko, gdy
okoliczności popełnienia przez oskarżonego zarzuconego przestępstwa nie budzą
wątpliwości co do wypełnienia znamion określonego czynu zabronionego. W
sprawie niniejszej zarzucono P. Z. popełnienie występku z art. 233 § 6 k.k.
polegającego na złożeniu fałszywego oświadczenia we wniosku o wydanie prawa
3
jazdy. Z brzmienia tego przepisu wynika, że warunkiem odpowiedzialności karnej
za złożenie nieprawdziwego oświadczenia jest, między innymi to, aby przyjmujący
oświadczenie, działając w zakresie swoich uprawień, uprzedził o odpowiedzialności
karnej za fałszywe oświadczenie i odebrał przyrzeczenie od osoby składającej
oświadczenie. Upoważnienie do odebrania przyrzeczenia musi przewidywać
ustawa, co z kolei wynika z utrwalonego orzecznictwa sądowego, w tym Sądu
Najwyższego, respektującego wyrażoną w art. 1 § 1 k.k. zasadę typizacji czynów
tylko przez ustawę (nullum crimen sine lege certa, zob. wyroki Sądu Najwyższego z
18 maja 2009, IV KK 459/08, OSNKW 2009, z. 9, poz. 75, z 3 sierpnia 2006, III KK
133/06, Lex nr 193076, postanowienia Sądu Najwyższego z 2 lutego 2009, V KK
312/08, Lex nr 486536).
Tryb wydawania prawa jazdy reguluje ustawa z dnia 5 stycznia 2011 r. o
kierujących pojazdami (j.t. Dz.U. z 2015r., poz. 155 ze zm.). Jej przepisy nie
zawierają upoważnienia organu administracji do odbierania od osób wnioskujących
o wydanie prawa jazdy oświadczeń pod rygorem odpowiedzialności karnej za
podanie nieprawdziwych danych co do podlegania zakazowi prowadzenia
pojazdów mechanicznych. Co prawda wzór wniosku o wydanie prawa jazdy
przewiduje zamieszczenie w nim oświadczenia pod rygorem odpowiedzialności
karnej z art. 233 § 1 k.k., że wobec osoby ubiegającej się nie obowiązuje sądowy
zakaz prowadzenia pojazdów mechanicznych, ale powinność złożenia
oświadczenia w tej kwestii wynika nie z przepisu ustawy, lecz z Rozporządzenia
Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej z dnia 31 lipca 2012r. w
sprawie wydawania dokumentów stwierdzających uprawnienia do kierowania
pojazdami (Dz.U. z 2012r., poz. 1005 ze zm.). Regulacja ta, zamieszczona w akcie
prawnym podustawowym, nie spełnia warunku ustawowej określoności typu
przestępstwa (art. 42 ust. 1 Konstytucji RP i art. 1 § 1 k.k., por. uchwała Sądu
Najwyższego z 19 sierpnia 1999, I KZP 22/99, OSNKW 1999, z. 9-10, poz. 51,
postanowienie Sądu Najwyższego z 2 lutego 2004, V KK 168/03, OSNKW 2004, z.
3, poz. 29, wyrok Sądu Najwyższego z 3 sierpnia 2006, III KK 133/06, Lex nr
193076).
Trafnie zatem wykazano w kasacji, że organ administracji, do którego
oskarżony złożył wniosek o wydanie prawa jazdy, zawierający nieprawdziwe
4
oświadczenie o niepodleganiu sądowemu zakazowi prowadzenia pojazdów
mechanicznych, nie był ustawowo umocowany do odbierania takiego oświadczenia
pod rygorem odpowiedzialności karnej osoby, która je składa. W tym stanie rzeczy
nie można było przyjąć, że przypisane oskarżonemu działanie wypełniło wszystkie
znamiona ustawowe czynu zabronionego określonego w art. 233 § 6 k.k. Należało
to zauważyć przy rozpoznaniu wniosku oskarżonego o wydanie wyroku
skazującego bez przeprowadzenia postępowania dowodowego. Obraza art. 387 §
1 i 2 k.p.k. w tym aspekcie miała istotny wpływ na treść wyroku wydanego przez
Sąd Rejonowy. Z tych względów, uznając zasadność zarzutu kasacji, w
uwzględnieniu zawartego w niej wniosku, Sąd Najwyższy uchylił zaskarżony wyrok i
uniewinnił oskarżonego od popełnienia zarzuconego mu czynu.
O kosztach procesu orzeczono na podstawie art. 632 pkt. 2 k.p.k.