Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt IV KK 52/15
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 2 września 2015 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Józef Dołhy (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Marian Buliński
SSN Eugeniusz Wildowicz
Protokolant Jolanta Grabowska
przy udziale prokuratora Prokuratury Generalnej Zdzisława Brodzisza
w sprawie K. S.
skazanego z art. 14 § 1 dekretu z dnia 13 czerwca 1946 r.
po rozpoznaniu w Izbie Karnej na rozprawie
w dniu 2 września 2015 r.,
kasacji, wniesionej przez Prokuratora Generalnego na korzyść skazanego
od wyroku b. Wojskowego Sądu Rejonowego w K.
z dnia 25 czerwca 1952 r.,
1. uchyla zaskarżony wyrok i uniewinnia K. S. od popełnienia
zarzucanego mu czynu;
2. kosztami procesu w sprawie obciąża Skarb Państwa.
UZASADNIENIE
W postępowaniu o odtworzenie akt w częściach niezbędnych dla
przeprowadzenia postępowania kasacyjnego, ustalono, co następuje:
2
Wojskowy Prokurator Rejonowy w K. skierował w dniu 19 grudnia 1950 r. do
Wojskowego Sądu Rejonowego w K. (dalej: WSR) akt oskarżenia z dnia 25
listopada 1950 r., przeciwko K. S. o to, że:
- w okresie od 1949 r. do 1950 r. daty bliżej nieustalonej w miejscowości K., udzielił
pomocy bandzie terrorystyczno - rabunkowej wchodzącej w skład nielegalnej
organizacji „WIN" a więc związkowi mającemu na celu zbrodnie przez to, że
dwukrotnie przyjął członków bandy do swojego mieszkania dając im ponad 8 kg
słoniny i informując o założeniu spółdzielni produkcyjnych w terenie,
tj. o czyn z art. 14 § 1 dekretu z dnia 13 czerwca 1946 r. o przestępstwach
szczególnie niebezpiecznych w okresie odbudowy Państwa (Dz. U. Nr 30 poz. 192
ze zm., dalej: Mały kodeks karny - m.k.k.).
Wyrokiem z dnia 19 stycznia 1951 r., Wojskowy Sąd Rejonowy w K. uznał K.
S. za winnego tego, że:
- w drugiej połowie grudnia 1949 r. w K., udzielił pomocy bandzie terrorystyczno -
rabunkowej M.J. przez danie jej członkom słoniny na wyżywienie w ilości ok. 10 kg,
tj. czynu z art. 14 § 1 m.k.k. i wymierzył mu za ten czyn na podstawie art. 14 § 1
m.k.k. karę 10 lat więzienia, oraz utraty praw publicznych i obywatelskich praw
honorowych na okres 3 lat i na podstawie art. 49 § 2 m.k.k. konfiskaty mienia w
całości.
W efekcie rozpoznania skargi rewizyjnej obrońcy oskarżonego Najwyższy
Sąd Wojskowy postanowieniem z dnia 30 marca 1951 r. częściowo uwzględnił
skargę i zmienił zaskarżony wyrok w ten sposób, że złagodził karę do 7 lat
więzienia z utratą praw publicznych i obywatelskich praw honorowych na okres 3
lat.
Postanowieniem z dnia 3 kwietnia 1952 r. Najwyższy Sąd Wojskowy
uwzględnił wniosek obrońcy skazanego K. S. o wznowienie postępowania i uchylił
wyrok WSR w K. z dnia 19 stycznia 1951 r. w części dotyczącej tego oskarżonego,
sprawę przekazując do ponownego rozpoznania WSR w K.
Wyrokiem z dnia 25 czerwca 1952 r. WSR w K. uznał K. S. winnym tego, że:
- daty bliżej nieustalonej jesienią 1949 r. mając dwukrotnie wiarygodną wiadomość
o pobycie u niego we wsi K., członków bandy terrorystyczno - rabunkowej M. i w
maju 1950 r. mając wiarygodną wiadomość o pobycie u niego w tejże wsi M. F.,
3
członka bandy „M." nie zawiadomił o tym natychmiast władzy powołanej do ścigania
przestępstw,
tj. czynu z art. 18 § 1 m.k.k. w zw. z art. 14 § 1 m.k.k. i za to na podstawie art. 18 §
1 m.k.k. wymierzył karę 2 lat więzienia.
Na podstawie art. 56 k.w.p.k. sąd zaliczył skazanemu na poczet kary okres
tymczasowego aresztowania od 17 października 1950 r. do 25 czerwca 1952 r.
Wyrok ten uprawomocnił się w dniu 3 lipca 1952 r.
Od tego wyroku kasację wniósł w trybie art. 521 § 1 k.p.k. Prokurator
Generalny. Zaskarżając wyrok w całości na korzyść oskarżonego zarzucił rażące i
mające istotny wpływ na treść wyroku naruszenie przepisów prawa materialnego i
procesowego, to jest art. 18 § 1 w zw. z art. 14 § 1 dekretu z dnia 13 czerwca 1946
r. o przestępstwach szczególnie niebezpiecznych w okresie odbudowy Państwa
(Dz. U. Nr 30 poz. 192 ze zm.) i art. 246 § 3 Kodeksu wojskowego postępowania
karnego (Dz. U. Nr. 36, poz. 216, dalej: k.w.p.k.) poprzez uznanie K. S. za winnego
popełnienia przestępstwa określonego w wyroku pomimo, że przypisany
skazanemu czyn nie wyczerpał znamion żadnego przestępstwa z jednoczesnym
pominięciem w uzasadnieniu wyroku wyjaśnienia wadliwie przyjętej podstawy
prawnej skazania. W konkluzji skarżący wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku w
całości i uniewinnienie K. S. od popełnienia zarzucanego mu czynu.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje: Kasacja jest zasadna.
Wojskowy Sąd Rejonowy w K. w pisemnym uzasadnieniu wyroku, wbrew
wyraźnej dyspozycji art. 246 § 3 k.w.p.k., w ogóle nie wyjaśnił prawnej podstawy
skazania, ograniczył się jedynie do arbitralnego stwierdzenia, że „w czynie
oskarżonego sąd dopatrzył się przestępstwa z art. 18 § 1 w zw. z art. 14 m.k.k.”.
Oczywiste jest, że tak lakoniczne wskazanie przepisów, pozbawione jakiejkolwiek
argumentacji, nie stanowi wyjaśnienia podstawy wyroku do czego sąd był
zobowiązany.
Przywołane uzasadnienie pisemne wyroku Wojskowego Sądu Rejonowego
w K. jest nader zwięzłe i nie zawiera w zakresie czynu K. S. oprócz wyjaśnienia
podstaw prawnych skazania, także rzetelnej analizy dowodów oraz oceny ich
wartości, a przede wszystkim ustalony stan faktyczny nie pozwala na subsumcję
4
czynu jako przestępstwa z art. 18 § 1 m.k.k. w zw. z art. 14 m.k.k. i w konsekwencji
przypisania K. S. popełnienia tego przestępstwa.
W świetle judykatury Sądu Najwyższego odpowiedzialność karną na
podstawie art. 18 § 1 m.k.k. ponieść mogła tylko taka osoba, która dysponowała
wiarygodną i skonkretyzowaną wiedzą nie o jakiejkolwiek "nielegalnej organizacji",
ale o organizacji zmierzającej przemocą do zmiany ustroju Państwa Polskiego (por.
wyrok SN z dnia 14 lutego 2012 r., sygn. V KK 264/11, LEX nr 1119581).
Sąd Najwyższy w innym orzeczeniu stwierdził, że w skład znamion
przestępstwa z art. 18 § 1 m.k.k. wchodzi "otrzymanie wiarygodnej informacji o
przestępstwie określonym w art. 1, 3,4, 7, 13 lub 14 m.k.k. albo z art. 85 - 88 k.k.
W.P.", znamię to spełnione jest tylko w sytuacji posiadania przez sprawcę wiedzy o
fakcie popełnienia przestępstwa i to nie każdego, a jedynie jednego z
wymienionych w tym przepisie. Nie wyczerpuje zatem tego znamienia samo
niezawiadomienie władzy o fakcie przebywania na jakimś terenie podejrzanych
osób (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 20 września 2007 r., sygn. IV KK
288/06, teza 2, LEX nr 310203).
Z przyjętego przez sąd meriti opisu czynu nie wynika jaką wiedzę i o jakim
przestępstwie „katalogowym" posiadał oskarżony K. S. nie powiadamiając organów
władzy powołanych do ścigania. Z opisu czynu wynika jedynie, iż sąd ustalił, że
oskarżony wiedział „o pobycie u niego we wsi członków bandy terrorystyczno -
rabunkowej" i o tym nie zawiadomił odnośnych władz. Skoro pobyt na danym
terenie osób podejrzanych o działalność przestępczą, sam w sobie nie stanowił
przestępstwa to w konsekwencji brak powiadomienia organów ścigania o tym fakcie
także nie stanowił czynu zabronionego określonego hipotezą art. 18 § 1 m.k.k.
Zasadnie zatem autor kasacji wskazuje, że Wojskowy Sąd Rejonowy w K.
wyrokując dokonał oceny prawnej ustalonych zachowań K. S. z rażącym
wywierającym zasadniczy wpływ na treść orzeczenia, naruszeniem art. 18 § 1 w
zw. z art. 14 § 1 m.k.k. i uznał oskarżonego winnym popełnienia przestępstwa
określonego w tymże przepisie, pomimo że przypisany skazanemu czyn nie
wyczerpywał znamion żadnego ówcześnie kryminalizowanego typu czynu
zabronionego.
Podzielając zarzuty i wniosek kasacji, Sąd Najwyższy orzekł jak na wstępie.
5
kc