Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 17 października 2013 r.

Sąd Okręgowy w Białymstoku II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 17 października 2013 r. w Białymstoku

na rozprawie

sprawy z powództwa W. J.

przeciwko W. K.

o zapłatę

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Rejonowego w Białymstoku

z dnia 15 maja 2013 r. sygn. akt I C 2788/12

oddala apelację.

UZASADNIENIE

Powód W. J. domagał się zasądzenia od pozwanego W. K. kwoty 55.000 złotych z ustawowymi odsetkami od dnia 26 kwietnia 2009 r. do dnia zapłaty tytułem zwrotu pożyczki oraz o zasądzenie kosztów procesu według norm przepisanych.

Pozwany W. K. wniósł o oddalenie powództwa w całości.

Wyrokiem z 15 maja 2013 r. Sąd Rejonowy w Białymstoku oddalił powództwo. W uzasadnieniu swego rozstrzygnięcia stwierdził, że powód nie wykazał, aby doszło do zawarcia pomiędzy stronami umowy pożyczki. Wprawdzie poza sporem było, iż powód przekazał pozwanemu 27.500 zł, sporny był jednak rodzaj stosunku prawnego, w ramach którego do tego przekazania doszło. Pozwany, zaprzeczył twierdzeniom powoda co do pożyczki podnosząc, że kwota, którą od niego otrzymał wynikała z prowadzenia wspólnych interesów. Przedstawiony przez powoda dokument, datowany na 25 października 2008 roku, zatytułowany „ugoda (porozumienie) „, zdaniem Sądu I instancji, nie dowodził ani nawet nie uprawdopodabniał faktu zawarcia przez strony umowy pożyczki, nie wynikało zeń bowiem, z jakiego tytułu pozwany zobowiązał się do świadczenia na rzecz powoda określonych w nim kwot pieniężnych. Analizując treść tego dokumentu, a w szczególności jego punktu 3, Sąd Rejonowy uznał ponadto, że stwierdzona nim czynność prawna (zawarcie ugody) jest nieważna, z uwagi na sprzeczność z art. 58 k.c., co oznacza, że „ugoda” stron nie wywołuje żadnych skutków w sferze cywilnoprawnej. Reasumując, Sąd I instancji stwierdził, iż powód nie był w stanie przedstawić jakichkolwiek dowodów na poparcie swoich twierdzeń a tym samym nie wykazał zasadności powództwa.

Apelację od powyższego wyroku wniósł powód. Zaskarżył go w całości i zarzucił:

1.  sprzeczność istotnych ustaleń faktycznych z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego, polegającą na przyjęciu, że:

a)  przekazana przez powoda pozwanemu kwota 27, 500 złotych nie wynikała z ustnej umowy pożyczki – w sytuacji, gdy:

- Sąd przyznał, iż w niniejszej sprawie bezspornym był fakt przekazania przez powoda pozwanemu powyższej kwoty, gdyż okoliczność ta jasno wynika ze zgromadzonego materiału dowodowego,

- ugoda była napisana własnoręcznie przez pozwanego, który nigdy od 25 października 2008 r. nie kwestionował jej ważności ani nie uchylał się od skutków prawnych jej zawarcia,

b) ugoda zawarta między stronami jest nieważna, podczas gdy jej postanowienia nie wskazują na uzależnienie skutku czynności prawnej od popełnienia przestępstwa ani na to, że ugoda jest sprzeczna z ustawą lub ma na celu obejście ustawy, gdyż zobowiązanie się do nieużywania gróźb nie może być uznane za sprzeczne z jakąkolwiek obowiązującą ustawą w Polsce,

2. naruszenie przepisu prawa procesowego, a mianowicie art. 233 § 1 kpc poprzez brak wszechstronnego rozważenia zebranego w sprawie materiału dowodowego poprzez uznanie za niewiarygodne argumentów i wyjaśnień powoda, który szczegółowo opisał zawartą z pozwanym ustną umowę pożyczki potwierdzonej spisaną własnoręcznie przez pozwanego ugodą; prawidłowa i całościowa analiza materiału dowodowego niewątpliwie wskazuje, że zawarta pomiędzy stronami ugoda wynikała z istniejącej umowy pożyczki zaś twierdzenia pozwanego są nacechowane uniknięciem skutków prawnych wynikających z umowy pożyczki; strona powodowa wobec pisemnego potwierdzenia otrzymania pieniędzy i deklaracji zwrotu kwoty 55.000 złotych nie miała innych wniosków dowodowych w tym świadków, aby potwierdzili coś, co przyznał sam powód.

Wskazując na powyższe, wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez zasądzenie od pozwanego kwoty 55.000 złotych z ustawowymi odsetkami od dnia 26 kwietnia 2009 r. oraz kosztów procesu w tym kosztów zastępstwa procesowego za obie instancje, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi Rejonowemu w Białymstoku do ponownego rozpoznania.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja nie zasługiwała na uwzględnienie.

Sąd Okręgowy w zakresie niezbędnym dla rozstrzygnięcia aprobuje i uznaje za własne ustalenia faktyczne poczynione przez Sąd I instancji, a także wnioski wyprowadzone przez ten Sąd na podstawie dowodów zaoferowanych przez strony procesu.

W pierwszym rzędzie podkreślenia wymaga, że Sąd jest związany podstawą faktyczną żądania nakreśloną przez powoda w pozwie. To powód jest dysponentem procesu cywilnego i to on określa ramy sporu poddane ocenie Sądu. Zgodnie z art. 321 kpc Sąd pozostaje związany żądaniem pozwu i w związku z tym dokonywanie ustaleń faktycznych w zakresie nieobjętym powództwem, jak też oparcie orzeczenia na podstawie prawnej niezgodnej z żądaniem powoda byłoby wadliwe. Wprawdzie podstawa prawna nie jest wiążąca, jednakże, gdy koreluje ona z podstawą faktyczną, a przy tym strona jest reprezentowana przez profesjonalnego pełnomocnika, Sąd nie może dowolnie ingerować również w tę materię. Powołanie przez stronę określonej normy prawa materialnego, mającej stanowić podstawę rozstrzygania o zgłoszonym roszczeniu, stanowi w istocie uzupełnienie okoliczności faktycznych określających żądania pozwu (art. 321 § 1 kpc w zw. z art. 187 § 1 kpc). Jak zauważył Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 9 maja 2008 roku (III CSK 17/08, LEX nr 424385), zakres wyrokowania, także w warstwie motywacyjnej, określony jest żądaniem powoda, a pojęcie to obejmuje zarówno samo żądanie, jak i uzasadniające je okoliczności faktyczne stanowiące jego treść (…). Sąd rzeka o roszczeniach, które wynikają z faktów przytoczonych przez powoda. Podstawą wyrokowania nie mogą być zatem okoliczności faktyczne, których powód nie objął swoimi twierdzeniami.

W niniejszej sprawie podstawę faktyczną powództwa stanowiło twierdzenie, że pomiędzy stronami została zawarta umowa pożyczki. Z tego właśnie tytułu dochodził powód zapłaty i tak zostały określone ramy sporu.

Istotą umowy pożyczki jest - zgodnie z art. 720 § 1 kc - to, że dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości. Pozwany w toku procesu wskazywał jednak na pewne rozliczenia czy wspólnie prowadzone interesy, w ramach których następowały przesunięcia finansowe pomiędzy stronami. Jednocześnie konsekwentnie i stanowczo negował, aby kiedykolwiek pożyczał od powoda pieniądze, a w szczególności dochodzoną przez niego kwotę. W takiej sytuacji twierdzenia powoda o pożyczce wymagały dowodu.

Wbrew zarzutom i wywodom skarżącego, zasadnie Sąd I instancji przyjął, że powód nie sprostał obowiązkowi wykazania, iż takowe zobowiązanie zostało między stronami wykreowane. Nie poparł on swych twierdzeń miarodajnym materiałem dowodowym, a przypomnieć trzeba, że, zgodnie z ogólną regułą rozkładu ciężaru dowodu w postępowaniu cywilnym, ciężar udowodnienia faktów mających dla rozstrzygnięcia sprawy istotne znaczenie (art. 227 kpc) spoczywa na stronie, która z faktów tych wywodzi skutek (art. 6 kc). Sąd Rejonowy trafnie ocenił, że przedłożony przez powoda dokument prywatny, określony mianem „ugody (porozumienia)”, nie potwierdził, ani nie uprawdopodobnił faktu pożyczki. Niezależnie od ograniczonej mocy dowodowej dokumentów prywatnych, stwierdzić trzeba, że jego treść nie tylko nie nawiązuje wprost do pożyczki, ale nawet, łącznie z pozostałym materiałem dowodowym, nie daje podstawy do ustalenia faktu powstania tego rodzaju stosunku zobowiązaniowego w drodze wnioskowania.

W świetle powyższego stwierdzić trzeba, że - wbrew wywodom apelującego - Sąd
I instancji nie dopuścił się naruszenia art. 233 § 1 kpc. Apelacja oparta na zarzucie naruszenia tego przepisu może być uznana za zasadną jedynie w wypadku wykazania, że ocena materiału dowodowego jest rażąco wadliwa czy w sposób oczywisty błędna, dokonana z przekroczeniem granic swobodnego przekonania sędziowskiego, wyznaczonych w tym przepisie. Nie jest natomiast wystarczające przekonanie strony o innej niż przyjął Sąd wadze (doniosłości) poszczególnych dowodów i ich odmiennej ocenie niż ocena Sądu. W niniejszej sprawie skarżący nie wykazał naruszenia powyższych reguł oceny dowodów, wobec czego omawiany zarzut był niezasadny.

W ocenie Sądu Okręgowego, w świetle powyższych stwierdzeń, nie miała też znaczenia dla wydanego w tej sprawie rozstrzygnięcia kwestia ważności i prawnej skuteczności zawartego przez strony pisemnego porozumienia. W sytuacji, gdy podstawę faktyczną żądania powód jednoznacznie powiązał z umową pożyczki, brak było podstaw do rozliczania stron w tym procesie z jakiegokolwiek innego tytułu, w tym także na podstawie zawartej przez strony w dniu 25 października 2008 roku ugody. Rozważania Sądu I instancji w tym zakresie były więc zbędne, zaś zarzuty apelacji tego dotyczące – chybione, gdyż nawet ich uwzględnienie nie mogłoby prowadzić do odmiennych wniosków niż przedstawione powyżej.

Z tych przyczyn apelacja powoda, jako nieuzasadniona, podlegała oddaleniu na podstawie art. 385 kpc.