WA 10/15
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Izby:
-
Jednostka obsługująca sprawę:
-
Forma orzeczenia:
-
Typ składu:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Informacje o źródle orzeczenia:
- Link do źródła orzeczenia
-
Data publikacji:15-09-2015
Pełny tekst orzeczenia
Sygn. akt: WA 10/15
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 8 września 2015 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Andrzej Tomczyk (przewodniczący)
SSN Marek Pietruszyński
SSN Jan Bogdan Rychlicki (sprawozdawca)
Protokolant : Anna Krawiec
przy udziale prokuratora Naczelnej Prokuratury Wojskowej płk. Zbigniewa
Badelskiego
w sprawie płk. K. O. i I. Z. oskarżonych z art. 231 § 2 k.k., art. 271 § 2 k.k. i innych,
po rozpoznaniu w Izbie Wojskowej na rozprawie w dniu 8 września 2015 r., apelacji
wniesionej przez prokuratora na niekorzyść oraz apelacji obrońcy oskarżonej I. Z.
od wyroku Wojskowego Sądu Okręgowego w P. z dnia 12 marca 2015 r,
1. uchyla zaskarżony wyrok w części w odniesieniu do I. Z. i
na podstawie art. 439 § 1 pkt 9 k.p.k. w zw. z art. 17 § 1 pkt 6
k.p.k. umarza postępowanie z powodu przedawnienia karalności
czynu z art. 270 § 2a k.k.w zb. z art. 271 § 2 k.k. w zw. z art. 12
k.k., a w pozostałej części zaskarżony wyrok utrzymuje w mocy,
2. zasądza od Skarbu Państwa na rzecz adw. M. A. kwotę 738
zł w tym 23% podatku VAT (siedemset trzydzieści osiem) tytułem
nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu w
postępowaniu przed Sądem Najwyższym,
2
3. koszty procesu ponosi Skarb Państwa.
UZASADNIENIE
Płk K.O. oskarżony został o to, że:
„działając w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, wspólnie i w porozumieniu z ppłk
W. J. - Dowódcą Jednostki Wojskowej […], zajmując stanowisko szefa wydziału
[…], w bliżej nieustalonym dniu w styczniu 2002 r., na terenie obiektu przy ulicy M.
za pośrednictwem chor. D. S., przyjął do użytkowania notebook' COMPAQ
PRESARIO o wartości 7600 zł należącego do w/wym. jednostki wojskowej,
przekazanego poza ewidencją w wyniku przekroczenia uprawnień przez ppłk W. J.,
po czym dokonał przywłaszczenia powierzonego mu w /wym. notebooka, działając
na szkodę Jednostki Wojskowej […],
tj. o popełnienie przestępstwa określonego w art. 231 § 2 k.k. w zb. z art. 284 § 2
k.k. w zw. z art. 21 § 2 k.k.”.
I. Z. oskarżona została o to, że:
„w okresie od stycznia do lutego 2003 r., działając w krótkich odstępach czasu w
wykonaniu z góry powziętego zamiaru, poświadczyła nieprawdę w dokumentach
co do okoliczności mających znaczenie prawne, oraz w celu użycia za autentyczne
podrobiła podpisy w ten sposób, że sporządziła i podpisała się na następujących
dokumentach:
- sporządziła „zlecenie - asygnata z dnia 22 stycznia 2003 r.", dotyczącą
fikcyjnego przekazania komputera przenośnego marki „COMPAQ PRESARIO
1200" o wartości 7600 zł z Jednostki Wojskowej […] do Jednostki Wojskowej […], i
podrobiła podpis plut. K. S.,
- bliżej nieustalonego dnia w styczniu 2003 r. w celu użycia za autentyczny
podrobiła w zleceniu - asygnacie z dnia 7 stycznia 2003 r. w przedmiocie
przekazania komputera […] podpis płk K. O. przez dokonanie odręcznego zapisu
„płk O."
- w „przyjęciu środka trwałego […] z dnia 3 lutego 2003 r. potwierdzającym
przyjęcie komputera przenośnego- marki „Compaq Presario 1200" nr […] z
Jednostki Wojskowej […], podrobiła podpis plut. K. S.,
3
- w „przekazaniu środka trwałego […] z dnia 3 lutego 2003 r." potwierdzającym
przekazanie komputera przenośnego marki „Compaq Presario 1200" z powrotem
do jednostki Wojskowej […], podrobiła podpis plut. K. S.,
które to dokumenty potwierdzały przyjęcie na stan Jednostki Wojskowej […]
komputera przenośnego marki „Compaą Presario 1200" o wartości 7600 zł,
przekazanie go do użytkowania płk K. O., a następnie jego przekazanie z
powrotem do Jednostki Wojskowej […], co faktycznie nie miało miejsca,
tj. o popełnienie przestępstwa określonego w art. 270 § 1 k.k. w zb. z art.
271 § 1 k.k. w zw. z art. 12 k.k.”.
Wojskowy Sąd Okręgowy w P. wyrokiem z dnia 12 marca 2015
r., .uniewinnił płk. K. O. od popełnienia zarzucanego mu czynu. Tym samym
wyrokiem na podstawie art. 66 § 1 k.k. warunkowo umorzył postępowanie karne
wobec I. Z. o to, że:
„w okresie od stycznia do lutego 2003 r., działając w krótkich odstępach czasu w
wykonaniu z góry powziętego zamiaru, poświadczyła nieprawdę w dokumencie co
do okoliczności mających znaczenie prawne, oraz w celu użycia za autentyczne
podrobiła podpisy w ten sposób, że:
- sporządziła „zlecenie - asygnata z dnia 22 stycznia 2003 r.", dotyczącą fikcyjnego
przekazania komputera przenośnego marki „COMPAQ PRESARIO 1200" o
wartości 7600 zł z Jednostki Wojskowej […] do Jednostki Wojskowej […], i
podrobiła podpis plut. K. S.,
- „przyjęciu środka trwałego […] z dnia 3 lutego 2003 r. potwierdzającym przyjęcie
komputera przenośnego - marki "Compaq Presario 1200" z Jednostki Wojskowej
[…], podrobiła podpis plut. K. S.,
- w „przekazaniu środka trwałego […] z dnia 3 lutego 2003 r." potwierdzającym
przekazanie komputera przenośnego marki „Compaq Presario 1200" z powrotem
do jednostki Wojskowej […], podrobiła podpis plut. K. S.,
które to dokumenty potwierdzały przyjęcie na stan Jednostki Wojskowej […]
komputera przenośnego marki „Compaq Presario 1200" o wartości 7600 zł, a
następnie przekazanie tego sprzętu z Jednostki Wojskowej […] do Jednostki
Wojskowej […], co faktycznie nie miało miejsca, uznając że czyn ten stanowił
4
wypadek mniejszej wagi, tj. o występek określony w art. 270 § 2a k.k. w zb. z art.
271 § 2 k.k. w zw. z art. 12 k.k”.
Na podstawie art. 67 § 1 k.k. wyznaczył okres próby w wymiarze roku licząc
od uprawomocnienia się wyroku.
Wyrok ten został zaskarżony apelacją prokuratora wniesioną na niekorzyść
oskarżonych oraz apelacją obrońcy oskarżonej I. Z.
Prokurator zaskarżając wyrok w całości zarzucił:
„1/ błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, mający
wpływ na jego treść, wynikający z dowolnej a nie swobodnej oceny
zgromadzonych materiałów dowodowych, polegający na wadliwym uznaniu, że
zebrane w sprawie dowody nie pozwalają na przypisanie płk rez. K. O. popełnienia
przestępstwa określonego w art. 231 § 2 k.k. w zb. z art. 284 § 2 k.k. w zw. z art.
21 § 2 k.k., w sytuacji gdy zeznania st. chor. D. S., st. chor. rez. D. L., M. S.
ocenione we wzajemnym powiązaniu, z uwzględnieniem zasad prawidłowego
rozumowania i doświadczenia życiowego wskazują na sprawstwo i winę w
zakresie opisanego przestępstwa,
2/ błąd w ustaleniach faktycznych, przyjętych za podstawę orzeczenia,
mający wpływ na jego treść, a polegający na wadliwym stwierdzeniu, że stopień
naganności czynu zarzuconego w akcie oskarżenia cyw. I. Z. jest na tyle niski, że
przemawia za uznaniem, że czyn ten stanowi wypadek mniejszej wagi i w
konsekwencji przyjęciu kwalifikacji z art. 270 § 2 a k.k. w zb. z art. 271 § 2 k.k. w
zw. z art. 12 k.k., podczas gdy ocena przedmiotowo - podmiotowych znamion
czynu, które z uwzględnieniem elementów, które są charakterystyczne dla tego
rodzaju przestępstw wskazuje na wyczerpanie przez oskarżoną znamion
przestępstwa w typie podstawowym kwalifikowanego z art. 270 § 1 k.k. w zb. z art.
271 § 1 k.k. w zw. z art. 12 k.k.”.
Skarżący wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie
sprawy do ponownego rozpoznania sądowi pierwszej instancji.
Z kolei obrońca oskarżonej I. Z. zaskarżając wyrok w części dotyczącej
oskarżonej zarzucił:
„obrazę przepisów prawa materialnego poprzez jego niezastosowanie,
mającą wpływ na treść wyroku, obrazę przepisów prawa procesowego, tj.:
5
„1) art. 17 § 1 pkt. 6 k.p.k. poprzez jego niezastosowanie,
2) art. 6 k.p.k. w zw. z art. 117 § 1 i 2 k.p.k. - poprzez niezawiadomienie oskarżonej
I. Z. o terminie rozprawy z dnia 12 marca 2015r., a tym samym uniemożliwienie jej
skorzystania z przysługującego jej prawa do obrony,
3) art. 7 k.p.k. - poprzez dokonanie błędnej i sprzecznej z zasadami prawidłowego
rozumowania i doświadczenia życiowego oceny dowodów w postaci dokumentów:
przyjęcie środka trwałego […] z dnia 3 lutego 2003r., przekazanie środka trwałego
[…] z dnia 3 lutego 2003r., zlecenie - asygnata z dnia 22 stycznia 2003r.
4) art. 193 § 1 k.p.k. - poprzez nieprzeprowadzenie dowodu z opinii biegłego
grafologa na okoliczność tego, czy oskarżona nakreśliła podpisy plutonowego K. S.
na dokumentach: przyjęcie środka trwałego […] z dnia 3 lutego 2003r., przekazanie
środka trwałego […] z dnia 3 lutego 2003r., zlecenie - asygnata z dnia 22 stycznia
2003r., skoro oskarżona zaprzeczyła temu faktowi, a plutonowy K. S. oświadczył,
że nie wie kto nakreślił te podpisy, zatem nie było żadnego dowodu na to, że
podpisy te pochodzą od oskarżonej”.
Skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i uniewinnienie oskarżonej
od zarzucanego jej czynu, ewentualnie o umorzenie postępowania z powodu
przedawnienia karalności czynu, a w przypadku nieuwzględnienia tych wniosków,
uchylenie zaskarżonego wyroku w tej części i przekazanie sprawy do ponownego
rozpoznania sądowi pierwszej instancji.
W odpowiedzi na apelację prokuratora obrońca oskarżonego płk. K. O.
wniósł o uznanie jej za oczywiście bezzasadną i utrzymanie w mocy w tej części
zaskarżonego wyroku.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Co do apelacji obrońcy oskarżonej I. Z.
W pierwszej kolejności należało odnieść się do zasadniczego wniosku o
zmianę zaskarżonego wyroku i uniewinnienie oskarżonej od zarzucanego jej czynu.
Wbrew temu, co podnosi autor w uzasadnieniu apelacji brak jest podstaw do
uwzględnienia tego wniosku. W świetle wyjaśnień oskarżonej złożonych w
śledztwie (k. 628-629) jak i w toku postępowania sądowego (k. 1037-1044, 1686-
1691, 1703-1705) okoliczności popełnienia przypisanego jej czynu w ocenie Sądu
Najwyższego nie budzą żadnych wątpliwości. Sąd pierwszej instancji prawidłowo
6
ustalił, że oskarżona w okresie od stycznia do lutego 2003 r., działając w
warunkach czynu ciągłego sporządziła określoną dokumentację opisaną wyżej w
sentencji wyroku, a następnie własnoręcznie podrobiła podpis plut. K. S. Sąd meriti
oceniając to zachowanie oskarżonej przez pryzmat wypadku mniejszej wagi, a
zakwalifikowanego z art. 270 § 2a k.k. w zb. z art. 271 § 2 k.k. w zw. z art. 12 k.k.,
miał na uwadze, że postępowanie oskarżonej nie doprowadziło do faktycznych
zmian w dysponowaniu mieniem wojskowym oraz nie spowodowało jakichkolwiek
braków w tym zakresie. Jak podnosi się w doktrynie wypadek mniejszej wagi
penalizowany przez treść art. 270 § 2a k.k., art. 271 § 2 k.k., to z reguły przypadki
wystawienia przez sprawcę dokumentu o mniejszym znaczeniu w obrocie prawnym
i o niewielkiej szkodliwości dla prawidłowego jego funkcjonowania (por. teza 10 do
art. 271 k.k. Kodeks karny, Komentarz pod red. M. Filara, Warszawa 2008, s.1012).
Stąd też dokonana przez sąd pierwszej instancji ocena prawna czynu
oskarżonej I. Z. jest prawidłowa. Niemniej jednak zaszła konieczność korekty
zaskarżonego w tej części wyroku, albowiem zaistniała bezwzględna przyczyna
odwoławcza, o której mowa w art. 439 § 1 pkt 9 k.p.k. w zw. z art. 17 § 1 pkt 6 k.p.k.
(przedawnienie karalności czynu). Czyn oskarżonej miał miejsce w styczniu – lutym
2003 r. W sprawie wszczęto śledztwo w dniu 3 lipca 2006 r. (k. 5), a in personam
śledztwo w sprawie oskarżonej wszczęto 26 marca 2009 r. (k. 626). Występki
określone w art. 270 § 2a k.k. i art. 271 § 2 k.k. odpowiednio zagrożone są karami
grzywny, ograniczenia wolności, albo pozbawienia wolności do lat 2.
Przedawnienie karalności czynu jako instytucja prawa karnego materialnego
uregulowana jest w art. 101 i 102 k.k. Zgodnie z treścią art. 101 § 1 pkt 4 k.k.,
karalność przestępstwa ustaje, jeżeli od czasu jego popełnienia upłynęło 5 lat,
natomiast w razie wypadku, o którym mowa w art. 102 k.k., karalność przestępstwa
ustaje z upływem 5 lat od zakończenia tego okresu. W związku z tym , że w
sprawie nastąpiło przedawnienie karalności czynu oskarżonej, należało w
uwzględnieniu zarzutu podniesionego w pkt. 1 apelacji obrońcy, uchylić
zaskarżony wyrok w tej części i na podstawie art. 439 § 1 pkt 9 k.p.k. w zw. z art.
17 § 1 pkt 6 k.p.k., umorzyć postępowanie wobec oskarżonej.
W tej sytuacji ocena pozostałych zarzutów podniesionych w apelacji obrońcy
stała się bezprzedmiotowa.
7
Co do apelacji prokuratora.
Jest ona niezasadna z powodów następujących. Na wstępie należało
podnieść, że korekta zaskarżonego wyroku w części odnoszącej się do oskarżonej
I. Z. sprawia, że zbędne stało się odniesienie przez Sąd Najwyższy do oceny
zarzutu podniesionego w pkt. 2 i wywodów skarżącego w tej części na s. 10
apelacji. Na marginesie należało zauważyć, że autor apelacji, podobnie jak i
występujący przed Sądem Najwyższym prokurator Naczelnej Prokuratury
Wojskowej, sygnalizowali wystąpienie bezwzględnej przyczyny odwoławczej i
uchylenie w związku z tym zaskarżonego wyroku w tej części i umorzenie
postępowania.
Przechodząc do oceny zarzutu podniesionego w pkt. 1 apelacji prokuratora
stwierdzić należało, że sąd pierwszej instancji w odróżnieniu od postępowania
przygotowawczego przeprowadził w sposób kompleksowy postępowanie
dowodowe, a w uzasadnieniu wyroku dokonał bardzo szczegółowej oceny stanu
dowodów, w tym zeznań świadków […]. Z jej obszernej części wyprowadził
prawidłowy wniosek, że laptop, który otrzymał płk. O. z Jednostki Wojskowej […] –
od płk. J. - niezależnie od jego marki jak i okoliczności, czy stanowił on składnik
mienia wojskowego, czy też nie, został przez niego „finalnie zwrócony” do JW […]
„choć bez dokumentacji potwierdzającej takie przekazanie” (por. s. 17-18
uzasadnienie wyroku).
Sąd pierwszej instancji koncentrując wywody w kwestii sprawstwa
oskarżonego szczegółowo odniósł się do wyjaśnień oskarżonego płk. O., którym
dał wiarę (że zwrócił laptop do JW), jak również do wyjaśnień m.in. płk. J., który je
potwierdził (laptop stał na jego biurku – k. 1013-1014). Podniesiona expressis
verbis błędna ocena zeznań świadków […] przez sąd pierwszej instancji jest
chybiona. Jak wynika z toku postępowania, świadkowie ci zeznawali co do
okoliczności związanych z przyjęciem przez płk. O. laptopa, brakiem stosownej
dokumentacji, jak również wytwarzaniem fałszywej dokumentacji w JW […] i JW […]
związanej z fikcyjnym przyjęciem na stan ewidencyjny JW […] tegoż laptopa. Nie
ustalono, ażeby świadkowie ci byli obecni przy zwrocie tegoż laptopa przez płk. O.
płk. J. Laptop ten w toku, tak postępowania przygotowawczego, jak i postępowania
sądowego nie został odnaleziony, a jego numer identyfikacyjny określony w akcie
8
oskarżenia, nie pozwalał na identyfikację indywidualną tegoż komputera (k. 1298).
Skarżący w uzasadnieniu apelacji, na poparcie zasadności zarzutu, odwołuje się do
okoliczności przyjęcia przez płk. O. laptopa (co jest przecież bezsporne) i nie ma
żadnego znaczenia w kwestii jego sprawstwa. Zauważa dalej, że w rzeczy samej
laptop ten de facto stanowił składnik mienia wojskowego w następstwie realizacji
ustnej umowy sprzedaży zawartej przez firmę D. z Jednostką Wojskową […].
Skarżący dalej wywodzi też, że przyjęcie przez płk. O. laptopa było konsekwencją
wypełnienia przez niego „oczekiwań” jakich? – nie wiadomo (uwaga SN),
przedstawicieli prywatnej firmy komputerowej, od których przyjął wspomniany
laptop. To działanie płk. O. w ocenie autora apelacji wyczerpywało znamiona
przestępstwa określonego w art. 228 § 1 k.k., a nieprzyjęcie tej kwalifikacji
stanowiło obrazę prawa materialnego w rozumieniu art. 438 pkt 1 k.p.k. W ocenie
Sądu Najwyższego zaprezentowana, rzecz jasna w skrócie, argumentacja
skarżącego razi rażącą dowolnością na tle realiów dowodowych niniejszej sprawy.
Przypomnieć należało, że płk O. został oskarżony o przekroczenie uprawnień w
celu osiągnięcia korzyści osobistej, jak również o przywłaszczenie powierzonej mu
rzeczy ruchomej. Przyjęcie w tej sytuacji, (gdyby nawet zgromadzone dowody na to
pozwalały) kwalifikacji prawnej czynu z art. 228 § 1 k.k., ewentualnie mogłoby
doprowadzić do obrazy art. 14 § 1 k.p.k. i skutkować zaistnieniem uchybienia w
postaci bezwzględnej przyczyny odwoławczej określonej w art. 439 § 1 pkt 9 k.p.k.
w zw. z art. 17 § 1 pkt 9 k.p.k.
Sąd pierwszej instancji prawidłowo ustalił, że w sprawie nie ma dowodów
przeciwnych (bezpośrednich), które by przemawiały w sposób jednoznaczny za
przyjęciem sprawstwa płk. O., a ich ocena w pełni czyniła zadość wymogom art. 7
k.p.k.
Reasumując, należało nie uwzględnić apelacji prokuratora i zaskarżony
wyrok w tej części utrzymać w mocy.
O kosztach nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu przed Sądem
Najwyższym oraz o kosztach procesu orzeczono na podstawie § 14 ust. 2 pkt 6
Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 września 2002 r. w sprawie
opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów
9
nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz.U. 2013, poz,. 461) i art.
632 pkt. 2 k.p.k.
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 8 września 2015 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Andrzej Tomczyk (przewodniczący)
SSN Marek Pietruszyński
SSN Jan Bogdan Rychlicki (sprawozdawca)
Protokolant : Anna Krawiec
przy udziale prokuratora Naczelnej Prokuratury Wojskowej płk. Zbigniewa
Badelskiego
w sprawie płk. K. O. i I. Z. oskarżonych z art. 231 § 2 k.k., art. 271 § 2 k.k. i innych,
po rozpoznaniu w Izbie Wojskowej na rozprawie w dniu 8 września 2015 r., apelacji
wniesionej przez prokuratora na niekorzyść oraz apelacji obrońcy oskarżonej I. Z.
od wyroku Wojskowego Sądu Okręgowego w P. z dnia 12 marca 2015 r,
1. uchyla zaskarżony wyrok w części w odniesieniu do I. Z. i
na podstawie art. 439 § 1 pkt 9 k.p.k. w zw. z art. 17 § 1 pkt 6
k.p.k. umarza postępowanie z powodu przedawnienia karalności
czynu z art. 270 § 2a k.k.w zb. z art. 271 § 2 k.k. w zw. z art. 12
k.k., a w pozostałej części zaskarżony wyrok utrzymuje w mocy,
2. zasądza od Skarbu Państwa na rzecz adw. M. A. kwotę 738
zł w tym 23% podatku VAT (siedemset trzydzieści osiem) tytułem
nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu w
postępowaniu przed Sądem Najwyższym,
2
3. koszty procesu ponosi Skarb Państwa.
UZASADNIENIE
Płk K.O. oskarżony został o to, że:
„działając w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, wspólnie i w porozumieniu z ppłk
W. J. - Dowódcą Jednostki Wojskowej […], zajmując stanowisko szefa wydziału
[…], w bliżej nieustalonym dniu w styczniu 2002 r., na terenie obiektu przy ulicy M.
za pośrednictwem chor. D. S., przyjął do użytkowania notebook' COMPAQ
PRESARIO o wartości 7600 zł należącego do w/wym. jednostki wojskowej,
przekazanego poza ewidencją w wyniku przekroczenia uprawnień przez ppłk W. J.,
po czym dokonał przywłaszczenia powierzonego mu w /wym. notebooka, działając
na szkodę Jednostki Wojskowej […],
tj. o popełnienie przestępstwa określonego w art. 231 § 2 k.k. w zb. z art. 284 § 2
k.k. w zw. z art. 21 § 2 k.k.”.
I. Z. oskarżona została o to, że:
„w okresie od stycznia do lutego 2003 r., działając w krótkich odstępach czasu w
wykonaniu z góry powziętego zamiaru, poświadczyła nieprawdę w dokumentach
co do okoliczności mających znaczenie prawne, oraz w celu użycia za autentyczne
podrobiła podpisy w ten sposób, że sporządziła i podpisała się na następujących
dokumentach:
- sporządziła „zlecenie - asygnata z dnia 22 stycznia 2003 r.", dotyczącą
fikcyjnego przekazania komputera przenośnego marki „COMPAQ PRESARIO
1200" o wartości 7600 zł z Jednostki Wojskowej […] do Jednostki Wojskowej […], i
podrobiła podpis plut. K. S.,
- bliżej nieustalonego dnia w styczniu 2003 r. w celu użycia za autentyczny
podrobiła w zleceniu - asygnacie z dnia 7 stycznia 2003 r. w przedmiocie
przekazania komputera […] podpis płk K. O. przez dokonanie odręcznego zapisu
„płk O."
- w „przyjęciu środka trwałego […] z dnia 3 lutego 2003 r. potwierdzającym
przyjęcie komputera przenośnego- marki „Compaq Presario 1200" nr […] z
Jednostki Wojskowej […], podrobiła podpis plut. K. S.,
3
- w „przekazaniu środka trwałego […] z dnia 3 lutego 2003 r." potwierdzającym
przekazanie komputera przenośnego marki „Compaq Presario 1200" z powrotem
do jednostki Wojskowej […], podrobiła podpis plut. K. S.,
które to dokumenty potwierdzały przyjęcie na stan Jednostki Wojskowej […]
komputera przenośnego marki „Compaą Presario 1200" o wartości 7600 zł,
przekazanie go do użytkowania płk K. O., a następnie jego przekazanie z
powrotem do Jednostki Wojskowej […], co faktycznie nie miało miejsca,
tj. o popełnienie przestępstwa określonego w art. 270 § 1 k.k. w zb. z art.
271 § 1 k.k. w zw. z art. 12 k.k.”.
Wojskowy Sąd Okręgowy w P. wyrokiem z dnia 12 marca 2015
r., .uniewinnił płk. K. O. od popełnienia zarzucanego mu czynu. Tym samym
wyrokiem na podstawie art. 66 § 1 k.k. warunkowo umorzył postępowanie karne
wobec I. Z. o to, że:
„w okresie od stycznia do lutego 2003 r., działając w krótkich odstępach czasu w
wykonaniu z góry powziętego zamiaru, poświadczyła nieprawdę w dokumencie co
do okoliczności mających znaczenie prawne, oraz w celu użycia za autentyczne
podrobiła podpisy w ten sposób, że:
- sporządziła „zlecenie - asygnata z dnia 22 stycznia 2003 r.", dotyczącą fikcyjnego
przekazania komputera przenośnego marki „COMPAQ PRESARIO 1200" o
wartości 7600 zł z Jednostki Wojskowej […] do Jednostki Wojskowej […], i
podrobiła podpis plut. K. S.,
- „przyjęciu środka trwałego […] z dnia 3 lutego 2003 r. potwierdzającym przyjęcie
komputera przenośnego - marki "Compaq Presario 1200" z Jednostki Wojskowej
[…], podrobiła podpis plut. K. S.,
- w „przekazaniu środka trwałego […] z dnia 3 lutego 2003 r." potwierdzającym
przekazanie komputera przenośnego marki „Compaq Presario 1200" z powrotem
do jednostki Wojskowej […], podrobiła podpis plut. K. S.,
które to dokumenty potwierdzały przyjęcie na stan Jednostki Wojskowej […]
komputera przenośnego marki „Compaq Presario 1200" o wartości 7600 zł, a
następnie przekazanie tego sprzętu z Jednostki Wojskowej […] do Jednostki
Wojskowej […], co faktycznie nie miało miejsca, uznając że czyn ten stanowił
4
wypadek mniejszej wagi, tj. o występek określony w art. 270 § 2a k.k. w zb. z art.
271 § 2 k.k. w zw. z art. 12 k.k”.
Na podstawie art. 67 § 1 k.k. wyznaczył okres próby w wymiarze roku licząc
od uprawomocnienia się wyroku.
Wyrok ten został zaskarżony apelacją prokuratora wniesioną na niekorzyść
oskarżonych oraz apelacją obrońcy oskarżonej I. Z.
Prokurator zaskarżając wyrok w całości zarzucił:
„1/ błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, mający
wpływ na jego treść, wynikający z dowolnej a nie swobodnej oceny
zgromadzonych materiałów dowodowych, polegający na wadliwym uznaniu, że
zebrane w sprawie dowody nie pozwalają na przypisanie płk rez. K. O. popełnienia
przestępstwa określonego w art. 231 § 2 k.k. w zb. z art. 284 § 2 k.k. w zw. z art.
21 § 2 k.k., w sytuacji gdy zeznania st. chor. D. S., st. chor. rez. D. L., M. S.
ocenione we wzajemnym powiązaniu, z uwzględnieniem zasad prawidłowego
rozumowania i doświadczenia życiowego wskazują na sprawstwo i winę w
zakresie opisanego przestępstwa,
2/ błąd w ustaleniach faktycznych, przyjętych za podstawę orzeczenia,
mający wpływ na jego treść, a polegający na wadliwym stwierdzeniu, że stopień
naganności czynu zarzuconego w akcie oskarżenia cyw. I. Z. jest na tyle niski, że
przemawia za uznaniem, że czyn ten stanowi wypadek mniejszej wagi i w
konsekwencji przyjęciu kwalifikacji z art. 270 § 2 a k.k. w zb. z art. 271 § 2 k.k. w
zw. z art. 12 k.k., podczas gdy ocena przedmiotowo - podmiotowych znamion
czynu, które z uwzględnieniem elementów, które są charakterystyczne dla tego
rodzaju przestępstw wskazuje na wyczerpanie przez oskarżoną znamion
przestępstwa w typie podstawowym kwalifikowanego z art. 270 § 1 k.k. w zb. z art.
271 § 1 k.k. w zw. z art. 12 k.k.”.
Skarżący wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie
sprawy do ponownego rozpoznania sądowi pierwszej instancji.
Z kolei obrońca oskarżonej I. Z. zaskarżając wyrok w części dotyczącej
oskarżonej zarzucił:
„obrazę przepisów prawa materialnego poprzez jego niezastosowanie,
mającą wpływ na treść wyroku, obrazę przepisów prawa procesowego, tj.:
5
„1) art. 17 § 1 pkt. 6 k.p.k. poprzez jego niezastosowanie,
2) art. 6 k.p.k. w zw. z art. 117 § 1 i 2 k.p.k. - poprzez niezawiadomienie oskarżonej
I. Z. o terminie rozprawy z dnia 12 marca 2015r., a tym samym uniemożliwienie jej
skorzystania z przysługującego jej prawa do obrony,
3) art. 7 k.p.k. - poprzez dokonanie błędnej i sprzecznej z zasadami prawidłowego
rozumowania i doświadczenia życiowego oceny dowodów w postaci dokumentów:
przyjęcie środka trwałego […] z dnia 3 lutego 2003r., przekazanie środka trwałego
[…] z dnia 3 lutego 2003r., zlecenie - asygnata z dnia 22 stycznia 2003r.
4) art. 193 § 1 k.p.k. - poprzez nieprzeprowadzenie dowodu z opinii biegłego
grafologa na okoliczność tego, czy oskarżona nakreśliła podpisy plutonowego K. S.
na dokumentach: przyjęcie środka trwałego […] z dnia 3 lutego 2003r., przekazanie
środka trwałego […] z dnia 3 lutego 2003r., zlecenie - asygnata z dnia 22 stycznia
2003r., skoro oskarżona zaprzeczyła temu faktowi, a plutonowy K. S. oświadczył,
że nie wie kto nakreślił te podpisy, zatem nie było żadnego dowodu na to, że
podpisy te pochodzą od oskarżonej”.
Skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i uniewinnienie oskarżonej
od zarzucanego jej czynu, ewentualnie o umorzenie postępowania z powodu
przedawnienia karalności czynu, a w przypadku nieuwzględnienia tych wniosków,
uchylenie zaskarżonego wyroku w tej części i przekazanie sprawy do ponownego
rozpoznania sądowi pierwszej instancji.
W odpowiedzi na apelację prokuratora obrońca oskarżonego płk. K. O.
wniósł o uznanie jej za oczywiście bezzasadną i utrzymanie w mocy w tej części
zaskarżonego wyroku.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Co do apelacji obrońcy oskarżonej I. Z.
W pierwszej kolejności należało odnieść się do zasadniczego wniosku o
zmianę zaskarżonego wyroku i uniewinnienie oskarżonej od zarzucanego jej czynu.
Wbrew temu, co podnosi autor w uzasadnieniu apelacji brak jest podstaw do
uwzględnienia tego wniosku. W świetle wyjaśnień oskarżonej złożonych w
śledztwie (k. 628-629) jak i w toku postępowania sądowego (k. 1037-1044, 1686-
1691, 1703-1705) okoliczności popełnienia przypisanego jej czynu w ocenie Sądu
Najwyższego nie budzą żadnych wątpliwości. Sąd pierwszej instancji prawidłowo
6
ustalił, że oskarżona w okresie od stycznia do lutego 2003 r., działając w
warunkach czynu ciągłego sporządziła określoną dokumentację opisaną wyżej w
sentencji wyroku, a następnie własnoręcznie podrobiła podpis plut. K. S. Sąd meriti
oceniając to zachowanie oskarżonej przez pryzmat wypadku mniejszej wagi, a
zakwalifikowanego z art. 270 § 2a k.k. w zb. z art. 271 § 2 k.k. w zw. z art. 12 k.k.,
miał na uwadze, że postępowanie oskarżonej nie doprowadziło do faktycznych
zmian w dysponowaniu mieniem wojskowym oraz nie spowodowało jakichkolwiek
braków w tym zakresie. Jak podnosi się w doktrynie wypadek mniejszej wagi
penalizowany przez treść art. 270 § 2a k.k., art. 271 § 2 k.k., to z reguły przypadki
wystawienia przez sprawcę dokumentu o mniejszym znaczeniu w obrocie prawnym
i o niewielkiej szkodliwości dla prawidłowego jego funkcjonowania (por. teza 10 do
art. 271 k.k. Kodeks karny, Komentarz pod red. M. Filara, Warszawa 2008, s.1012).
Stąd też dokonana przez sąd pierwszej instancji ocena prawna czynu
oskarżonej I. Z. jest prawidłowa. Niemniej jednak zaszła konieczność korekty
zaskarżonego w tej części wyroku, albowiem zaistniała bezwzględna przyczyna
odwoławcza, o której mowa w art. 439 § 1 pkt 9 k.p.k. w zw. z art. 17 § 1 pkt 6 k.p.k.
(przedawnienie karalności czynu). Czyn oskarżonej miał miejsce w styczniu – lutym
2003 r. W sprawie wszczęto śledztwo w dniu 3 lipca 2006 r. (k. 5), a in personam
śledztwo w sprawie oskarżonej wszczęto 26 marca 2009 r. (k. 626). Występki
określone w art. 270 § 2a k.k. i art. 271 § 2 k.k. odpowiednio zagrożone są karami
grzywny, ograniczenia wolności, albo pozbawienia wolności do lat 2.
Przedawnienie karalności czynu jako instytucja prawa karnego materialnego
uregulowana jest w art. 101 i 102 k.k. Zgodnie z treścią art. 101 § 1 pkt 4 k.k.,
karalność przestępstwa ustaje, jeżeli od czasu jego popełnienia upłynęło 5 lat,
natomiast w razie wypadku, o którym mowa w art. 102 k.k., karalność przestępstwa
ustaje z upływem 5 lat od zakończenia tego okresu. W związku z tym , że w
sprawie nastąpiło przedawnienie karalności czynu oskarżonej, należało w
uwzględnieniu zarzutu podniesionego w pkt. 1 apelacji obrońcy, uchylić
zaskarżony wyrok w tej części i na podstawie art. 439 § 1 pkt 9 k.p.k. w zw. z art.
17 § 1 pkt 6 k.p.k., umorzyć postępowanie wobec oskarżonej.
W tej sytuacji ocena pozostałych zarzutów podniesionych w apelacji obrońcy
stała się bezprzedmiotowa.
7
Co do apelacji prokuratora.
Jest ona niezasadna z powodów następujących. Na wstępie należało
podnieść, że korekta zaskarżonego wyroku w części odnoszącej się do oskarżonej
I. Z. sprawia, że zbędne stało się odniesienie przez Sąd Najwyższy do oceny
zarzutu podniesionego w pkt. 2 i wywodów skarżącego w tej części na s. 10
apelacji. Na marginesie należało zauważyć, że autor apelacji, podobnie jak i
występujący przed Sądem Najwyższym prokurator Naczelnej Prokuratury
Wojskowej, sygnalizowali wystąpienie bezwzględnej przyczyny odwoławczej i
uchylenie w związku z tym zaskarżonego wyroku w tej części i umorzenie
postępowania.
Przechodząc do oceny zarzutu podniesionego w pkt. 1 apelacji prokuratora
stwierdzić należało, że sąd pierwszej instancji w odróżnieniu od postępowania
przygotowawczego przeprowadził w sposób kompleksowy postępowanie
dowodowe, a w uzasadnieniu wyroku dokonał bardzo szczegółowej oceny stanu
dowodów, w tym zeznań świadków […]. Z jej obszernej części wyprowadził
prawidłowy wniosek, że laptop, który otrzymał płk. O. z Jednostki Wojskowej […] –
od płk. J. - niezależnie od jego marki jak i okoliczności, czy stanowił on składnik
mienia wojskowego, czy też nie, został przez niego „finalnie zwrócony” do JW […]
„choć bez dokumentacji potwierdzającej takie przekazanie” (por. s. 17-18
uzasadnienie wyroku).
Sąd pierwszej instancji koncentrując wywody w kwestii sprawstwa
oskarżonego szczegółowo odniósł się do wyjaśnień oskarżonego płk. O., którym
dał wiarę (że zwrócił laptop do JW), jak również do wyjaśnień m.in. płk. J., który je
potwierdził (laptop stał na jego biurku – k. 1013-1014). Podniesiona expressis
verbis błędna ocena zeznań świadków […] przez sąd pierwszej instancji jest
chybiona. Jak wynika z toku postępowania, świadkowie ci zeznawali co do
okoliczności związanych z przyjęciem przez płk. O. laptopa, brakiem stosownej
dokumentacji, jak również wytwarzaniem fałszywej dokumentacji w JW […] i JW […]
związanej z fikcyjnym przyjęciem na stan ewidencyjny JW […] tegoż laptopa. Nie
ustalono, ażeby świadkowie ci byli obecni przy zwrocie tegoż laptopa przez płk. O.
płk. J. Laptop ten w toku, tak postępowania przygotowawczego, jak i postępowania
sądowego nie został odnaleziony, a jego numer identyfikacyjny określony w akcie
8
oskarżenia, nie pozwalał na identyfikację indywidualną tegoż komputera (k. 1298).
Skarżący w uzasadnieniu apelacji, na poparcie zasadności zarzutu, odwołuje się do
okoliczności przyjęcia przez płk. O. laptopa (co jest przecież bezsporne) i nie ma
żadnego znaczenia w kwestii jego sprawstwa. Zauważa dalej, że w rzeczy samej
laptop ten de facto stanowił składnik mienia wojskowego w następstwie realizacji
ustnej umowy sprzedaży zawartej przez firmę D. z Jednostką Wojskową […].
Skarżący dalej wywodzi też, że przyjęcie przez płk. O. laptopa było konsekwencją
wypełnienia przez niego „oczekiwań” jakich? – nie wiadomo (uwaga SN),
przedstawicieli prywatnej firmy komputerowej, od których przyjął wspomniany
laptop. To działanie płk. O. w ocenie autora apelacji wyczerpywało znamiona
przestępstwa określonego w art. 228 § 1 k.k., a nieprzyjęcie tej kwalifikacji
stanowiło obrazę prawa materialnego w rozumieniu art. 438 pkt 1 k.p.k. W ocenie
Sądu Najwyższego zaprezentowana, rzecz jasna w skrócie, argumentacja
skarżącego razi rażącą dowolnością na tle realiów dowodowych niniejszej sprawy.
Przypomnieć należało, że płk O. został oskarżony o przekroczenie uprawnień w
celu osiągnięcia korzyści osobistej, jak również o przywłaszczenie powierzonej mu
rzeczy ruchomej. Przyjęcie w tej sytuacji, (gdyby nawet zgromadzone dowody na to
pozwalały) kwalifikacji prawnej czynu z art. 228 § 1 k.k., ewentualnie mogłoby
doprowadzić do obrazy art. 14 § 1 k.p.k. i skutkować zaistnieniem uchybienia w
postaci bezwzględnej przyczyny odwoławczej określonej w art. 439 § 1 pkt 9 k.p.k.
w zw. z art. 17 § 1 pkt 9 k.p.k.
Sąd pierwszej instancji prawidłowo ustalił, że w sprawie nie ma dowodów
przeciwnych (bezpośrednich), które by przemawiały w sposób jednoznaczny za
przyjęciem sprawstwa płk. O., a ich ocena w pełni czyniła zadość wymogom art. 7
k.p.k.
Reasumując, należało nie uwzględnić apelacji prokuratora i zaskarżony
wyrok w tej części utrzymać w mocy.
O kosztach nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu przed Sądem
Najwyższym oraz o kosztach procesu orzeczono na podstawie § 14 ust. 2 pkt 6
Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 września 2002 r. w sprawie
opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów
9
nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz.U. 2013, poz,. 461) i art.
632 pkt. 2 k.p.k.