III KK 289/15
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Izby:
-
Jednostka obsługująca sprawę:
-
Forma orzeczenia:
-
Typ składu:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Informacje o źródle orzeczenia:
- Link do źródła orzeczenia
-
Data publikacji:21-09-2015
Dodatkowe informacje:
-
Sprawy przywołane w treści orzeczenia:V KK 299/14 V KK 25/12
Pełny tekst orzeczenia
Sygn. akt III KK 289/15
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 17 września 2015 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Michał Laskowski (przewodniczący)
SSN Rafał Malarski (sprawozdawca)
SSN Dariusz Świecki
Protokolant Jolanta Włostowska
w sprawie M. B.
skazanego z 294§1 k.k w zw.z art. 286 § 1 k.k.
po rozpoznaniu w Izbie Karnej na posiedzeniu
w dniu 17 września 2015 r.,
kasacji, wniesionej przez Prokuratora Generalnego
od wyroku Sądu Rejonowego w O.
z dnia 9 lipca 2012 r.,
1) uchyla wyrok w zaskarżonej części, to jest w zakresie
zobowiązania skazanego M. B. do naprawienia w całości szkód
wyrządzonych przestępstwami (pkt IV);
2) obciąża Skarb Państwa wydatkami poniesionymi w związku z
rozpoznaniem kasacji.
UZASADNIENIE
Sąd Rejonowy w O., wyrokiem z 9 lipca 2012 r., działając w ramach trybu
określonego w art. 387 k.p.k., skazał M. B. za ciąg przestępstw z art. 286 § 1 k.k. w
zw. z art. 91 § 1 k.k. i za czyn ciągły z art. 286 § 1 k.k. w zw. z art. 294 § 1 k.k. w
2
zw. z art. 12 k.k., wymierzył oskarżonemu karę łączną 2 lat pozbawienia wolności,
której wykonanie warunkowo zawiesił na okres próby 5 lat, i karę łączną grzywny, a
nadto - na podstawie art. 72 § 2 k.k. – zobowiązał oskarżonego do naprawienia w
całości szkód wyrządzonych przestępstwami przez zapłatę w terminie 3 lat na rzecz
pokrzywdzonych: I. i M. G. kwoty 190.586,38 zł, B. K. kwoty 674.291,04 zł i M. K.
kwoty 110.159,56 zł. Wyrok ten nie został zaskarżony przez żadną ze stron i
uprawomocnił się w dniu 17 lipca 2012 r.
Kasację od wskazanego wyroku w części dotyczącej orzeczenia obowiązku
naprawienia szkód złożył w trybie art. 521 § 1 k.p.k. na korzyść skazanego
Prokurator Generalny. Zarzucając rażące i mające istotny wpływ na treść
orzeczenia naruszenie art. 415 § 5 k.p.k., polegające na orzeczeniu wobec M. B. na
podstawie art. 72 § 2 k.k. obowiązku naprawienia szkód, mimo że o roszczeniach
wynikających z popełnienia przestępstw przypisanych skazanemu wcześniej
prawomocnie rozstrzygnięto w postępowaniach cywilnych, wniósł o uchylenie
wyroku w zaskarżonej części.
Sąd Najwyższy, zważył co następuje.
Kasacja zasługiwała w całości na uwzględnienie na posiedzeniu bez udziału
stron z racji swej oczywistej zasadności (art. 535 § 5 k.p.k.).
W art. 415 § 5 zd. 2 k.p.k. (w brzmieniu obowiązującym w dacie orzekania
przez Sąd właściwy) ustanowiono zasadę antykumulacyjną, według której
obowiązku naprawienia szkody nie orzeka się, jeżeli o roszczeniu wynikającym z
popełnienia przestępstwa prawomocnie orzeczono. Niedopuszczalne jest – co
potwierdzono w wielu judykatach (zob. wyr. SN z 27 października 2014 r., V KK
299/14) – obejście wskazanego zakazu w ramach jakiegokolwiek trybu
konsensualnego.
Przechodząc na grunt niniejszej sprawy, trzeba stwierdzić, że roszczenia
wynikające z popełnienia oszustw przypisanych M. B. były już przedmiotem
prawomocnych orzeczeń w postępowaniach cywilnych. Wskutek wniesionych
pozwów Sąd Okręgowy w L. nakazami zapłaty z 18 marca 2004 r. i z 16 września
2004 r. oraz Sąd Okręgowy w K. wyrokiem z 22 stycznia 2004 r. zobowiązały M. B.
do zapłacenia na rzecz pokrzywdzonych określonych sum pieniężnych z
odsetkami. Nie budzi wątpliwości, że kwoty objęte obowiązkiem naprawienia szkód,
3
orzeczonym zaskarżonym wyrokiem na podstawie art. 72 § 2 k.k., są tożsame z
roszczeniami, o których rozstrzygnięto prawomocnie w trzech wymienionych
postępowaniach cywilnych.
Warto odnotować, że w art. 415 § 1 zd. 2 k.p.k. (w brzmieniu obowiązującym
od 1 lipca 2015 r.) utrzymana została w procesie karnym komentowana klauzula
antykumulacyjna.
W tym stanie rzeczy – uznając, że nie straciło aktualności zapatrywanie, iż
tryb konsensualny nie stoi na przeszkodzie uchyleniu w postępowaniu kasacyjnym
wyroku tylko w zakresie kary, środka karnego lub innego środka i dopuszcza
możliwość ograniczenia się jedynie do uchylenia wadliwego rozstrzygnięcia bez
konieczności wydawania orzeczenia następczego (zob. wyr. SN z 22 marca 2012
r., V KK 25/12) – Sąd Najwyższy orzekł jak w dyspozytywnej części wyroku. O
kosztach orzeczono po myśli art. 638 k.p.k.
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 17 września 2015 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Michał Laskowski (przewodniczący)
SSN Rafał Malarski (sprawozdawca)
SSN Dariusz Świecki
Protokolant Jolanta Włostowska
w sprawie M. B.
skazanego z 294§1 k.k w zw.z art. 286 § 1 k.k.
po rozpoznaniu w Izbie Karnej na posiedzeniu
w dniu 17 września 2015 r.,
kasacji, wniesionej przez Prokuratora Generalnego
od wyroku Sądu Rejonowego w O.
z dnia 9 lipca 2012 r.,
1) uchyla wyrok w zaskarżonej części, to jest w zakresie
zobowiązania skazanego M. B. do naprawienia w całości szkód
wyrządzonych przestępstwami (pkt IV);
2) obciąża Skarb Państwa wydatkami poniesionymi w związku z
rozpoznaniem kasacji.
UZASADNIENIE
Sąd Rejonowy w O., wyrokiem z 9 lipca 2012 r., działając w ramach trybu
określonego w art. 387 k.p.k., skazał M. B. za ciąg przestępstw z art. 286 § 1 k.k. w
zw. z art. 91 § 1 k.k. i za czyn ciągły z art. 286 § 1 k.k. w zw. z art. 294 § 1 k.k. w
2
zw. z art. 12 k.k., wymierzył oskarżonemu karę łączną 2 lat pozbawienia wolności,
której wykonanie warunkowo zawiesił na okres próby 5 lat, i karę łączną grzywny, a
nadto - na podstawie art. 72 § 2 k.k. – zobowiązał oskarżonego do naprawienia w
całości szkód wyrządzonych przestępstwami przez zapłatę w terminie 3 lat na rzecz
pokrzywdzonych: I. i M. G. kwoty 190.586,38 zł, B. K. kwoty 674.291,04 zł i M. K.
kwoty 110.159,56 zł. Wyrok ten nie został zaskarżony przez żadną ze stron i
uprawomocnił się w dniu 17 lipca 2012 r.
Kasację od wskazanego wyroku w części dotyczącej orzeczenia obowiązku
naprawienia szkód złożył w trybie art. 521 § 1 k.p.k. na korzyść skazanego
Prokurator Generalny. Zarzucając rażące i mające istotny wpływ na treść
orzeczenia naruszenie art. 415 § 5 k.p.k., polegające na orzeczeniu wobec M. B. na
podstawie art. 72 § 2 k.k. obowiązku naprawienia szkód, mimo że o roszczeniach
wynikających z popełnienia przestępstw przypisanych skazanemu wcześniej
prawomocnie rozstrzygnięto w postępowaniach cywilnych, wniósł o uchylenie
wyroku w zaskarżonej części.
Sąd Najwyższy, zważył co następuje.
Kasacja zasługiwała w całości na uwzględnienie na posiedzeniu bez udziału
stron z racji swej oczywistej zasadności (art. 535 § 5 k.p.k.).
W art. 415 § 5 zd. 2 k.p.k. (w brzmieniu obowiązującym w dacie orzekania
przez Sąd właściwy) ustanowiono zasadę antykumulacyjną, według której
obowiązku naprawienia szkody nie orzeka się, jeżeli o roszczeniu wynikającym z
popełnienia przestępstwa prawomocnie orzeczono. Niedopuszczalne jest – co
potwierdzono w wielu judykatach (zob. wyr. SN z 27 października 2014 r., V KK
299/14) – obejście wskazanego zakazu w ramach jakiegokolwiek trybu
konsensualnego.
Przechodząc na grunt niniejszej sprawy, trzeba stwierdzić, że roszczenia
wynikające z popełnienia oszustw przypisanych M. B. były już przedmiotem
prawomocnych orzeczeń w postępowaniach cywilnych. Wskutek wniesionych
pozwów Sąd Okręgowy w L. nakazami zapłaty z 18 marca 2004 r. i z 16 września
2004 r. oraz Sąd Okręgowy w K. wyrokiem z 22 stycznia 2004 r. zobowiązały M. B.
do zapłacenia na rzecz pokrzywdzonych określonych sum pieniężnych z
odsetkami. Nie budzi wątpliwości, że kwoty objęte obowiązkiem naprawienia szkód,
3
orzeczonym zaskarżonym wyrokiem na podstawie art. 72 § 2 k.k., są tożsame z
roszczeniami, o których rozstrzygnięto prawomocnie w trzech wymienionych
postępowaniach cywilnych.
Warto odnotować, że w art. 415 § 1 zd. 2 k.p.k. (w brzmieniu obowiązującym
od 1 lipca 2015 r.) utrzymana została w procesie karnym komentowana klauzula
antykumulacyjna.
W tym stanie rzeczy – uznając, że nie straciło aktualności zapatrywanie, iż
tryb konsensualny nie stoi na przeszkodzie uchyleniu w postępowaniu kasacyjnym
wyroku tylko w zakresie kary, środka karnego lub innego środka i dopuszcza
możliwość ograniczenia się jedynie do uchylenia wadliwego rozstrzygnięcia bez
konieczności wydawania orzeczenia następczego (zob. wyr. SN z 22 marca 2012
r., V KK 25/12) – Sąd Najwyższy orzekł jak w dyspozytywnej części wyroku. O
kosztach orzeczono po myśli art. 638 k.p.k.