II CZ 71/15
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Izby:
-
Jednostka obsługująca sprawę:
-
Forma orzeczenia:
-
Typ składu:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Informacje o źródle orzeczenia:
- Link do źródła orzeczenia
-
Data publikacji:06-11-2015
Dodatkowe informacje:
-
Sprawy przywołane w treści orzeczenia:
Pełny tekst orzeczenia
Sygn. akt II CZ 71/15
POSTANOWIENIE
Dnia 15 października 2015 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Jan Górowski (przewodniczący)
SSN Mirosław Bączyk (sprawozdawca)
SSN Grzegorz Misiurek
w sprawie z wniosku I. G.
przy uczestnictwie M. P.
o stwierdzenie nabycia spadku po B. P.,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 15 października 2015 r.,
zażalenia wnioskodawczyni na postanowienie Sądu Okręgowego w Ł.
z dnia 1 kwietnia 2015 r.,
uchyla zaskarżone postanowienie.
2
UZASADNIENIE
Postanowieniem z dnia 19 września 2014 r. Sąd Rejonowy stwierdził nabycie
spadku po zmarłym B. P. na rzecz spadkobierców -żony M. P. i córki J. G. w ½
części. Wnioskodawczyni J. G. złożyła wniosek o stwierdzenie nabycia spadku w
dniu 25 czerwca 2014 r., a o śmierci spadkodawcy dowiedziała się w dniu 20
stycznia 2014 r. Termin rozprawy wyznaczono w dniu 2 lipca 2014 r. na dzień 19
września 2014 r. W dniu rozprawy upłynął już sześciomiesięczny termin do złożenia
oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku. W tej sytuacji Sąd Rejonowy
uznał, że obie spadkobierczynie nabyły spadek wprost.
Apelacja wnioskodawczyni od postanowienia z dnia 19 września 2014 r.
została odrzucona postanowieniem z dnia 1 kwietnia 2015 r. Sąd Okręgowy uznał,
że jest ona niedopuszczalna, ponieważ odnosi się do braku w postanowieniu
o stwierdzeniu nabycia spadku wzmianki o przyjęciu spadku z dobrodziejstwem
inwentarza.
W zażaleniu na postanowienie Sądu Okręgowego wnioskodawczyni
podniosła zarzut naruszenia art. 1015 § 1 k.c. w zw. z art. 1018 § 3 k.c., a także -
art. 378 k.p.c. w zw. z art. 386 § 4 k.p.c. i art. 370 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 k.p.c.
i art. 13 § 2 k.p.c. Skarżąca domagała się uchylenia zaskarżonego postanowienia
i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania. W uzasadnieniu zażalenia
wyjaśniono, że w apelacji wnioskodawczyni nie kwestionowała braku wzmianki
w rozstrzygnięciu w postanowieniu o stwierdzeniu nabycia spadku, lecz podnosiła
w ogóle brak rozpoznania istoty sprawy.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje;
Nie ma wątpliwości co do tego, że wnioskodawczyni złożyła wniosek
o stwierdzenie nabycia spadku po zmarłym ojcu i z treści tego wniosku wynika to,
że wnioskodawczyni wyraziła wolę złożenia przed sądem spadku oświadczenia
o przyjęciu spadku z dobrodziejstwem inwentarza (art. 1018 § 3 k.c.). Wniosek
o stwierdzenie nabycia spadku został rozpoznany przez Sąd Rejonowy kilka
miesięcy po jego złożeniu. Należy podzielić stanowisko skarżącej, że - wbrew
sugestii Sądu Okręgowego – nie ma znaczenia rozpoznanie tego wniosku przez
3
Sąd w okresie kilku miesięcy po jego złożeniu. Wniosek taki złożony został bowiem
przed upływem sześciu miesięcy od dowiedzenia się przez wnioskodawczynię
o śmierci spadkodawcy (art. 1015 § 1 k.c.) i termin taki powinien być zachowany,
gdy czynności zmierzające do odbioru oświadczenia spadkobiercy (art. 641 k.p.c.)
dokonane zostaną przed sądem nawet po upływie wspomnianego terminu. Zgodnie
z art. 640 § 2 k.p.c., oświadczenie o przyjęciu spadku dobrodziejstwem inwentarza
może być składane w sądzie spadku w toku postanowienia o stwierdzenie nabycia
spadku.
Sąd Okręgowy nie miał w ogóle dostatecznych podstaw do rozpoznawania
wniosku wnioskodawczyni w zakresie dotyczącym ustalenia kręgu spadkobierców
ustawowych po zmarłym B. P., skoro nie odebrano od wnioskodawczyni
oświadczenia o przyjęciu spadku z dobrodziejstwem inwentarza. Nie ma przy tym
znaczenia to, że Sąd Rejonowy nie musiał umieszczać w treści sentencji
postanowienia o stwierdzenie nabycia spadku wzmianki o przyjęciu spadku z
dobrodziejstwem inwentarza (por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia
13 października 2010 r., III CZP 64/10, OSNC 2011, nr 3, poz. 26).
W konsekwencji doszło do odrzucenia apelacji wnioskodawczyni z taką motywacją,
że zaskarżono tym środkiem nieistniejącą wzmiankę w sentencji postanowienia.
Tymczasem - jak wspomniano - przedwczesne rozpoznanie jedynie kwestii kręgu
spadkobierców ustawowych i ich udziałów bez odebrania od wnioskodawczyni
oświadczenia o przyjęciu spadku z dobrodziejstwem inwentarza (art. 640 - 641
k.p.c.) spowodowało zamknięcie możliwości ukształtowania zakresu jej następstwa
prawnego zgodnie z wolą zainteresowanej i tym samym naruszyło interes prawny
wnioskodawczyni. W razie zatem złożenia do sądu spadku wniosku o stwierdzenie
nabycia spadku i zamieszczenia w nim woli złożenia oświadczenia o przyjęciu tego
spadku (art. 640 § 2 k.p.c.) rozstrzygnięcie o kręgu spadkobierców ustawowych
i ich udziałach powinno być poprzedzone odebraniem takiego oświadczenia.
Należało zatem uchylić zaskarżone postanowienie o odrzuceniu apelacji
(art. 39815
k.p.c.).
(eb)
4
POSTANOWIENIE
Dnia 15 października 2015 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Jan Górowski (przewodniczący)
SSN Mirosław Bączyk (sprawozdawca)
SSN Grzegorz Misiurek
w sprawie z wniosku I. G.
przy uczestnictwie M. P.
o stwierdzenie nabycia spadku po B. P.,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 15 października 2015 r.,
zażalenia wnioskodawczyni na postanowienie Sądu Okręgowego w Ł.
z dnia 1 kwietnia 2015 r.,
uchyla zaskarżone postanowienie.
2
UZASADNIENIE
Postanowieniem z dnia 19 września 2014 r. Sąd Rejonowy stwierdził nabycie
spadku po zmarłym B. P. na rzecz spadkobierców -żony M. P. i córki J. G. w ½
części. Wnioskodawczyni J. G. złożyła wniosek o stwierdzenie nabycia spadku w
dniu 25 czerwca 2014 r., a o śmierci spadkodawcy dowiedziała się w dniu 20
stycznia 2014 r. Termin rozprawy wyznaczono w dniu 2 lipca 2014 r. na dzień 19
września 2014 r. W dniu rozprawy upłynął już sześciomiesięczny termin do złożenia
oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku. W tej sytuacji Sąd Rejonowy
uznał, że obie spadkobierczynie nabyły spadek wprost.
Apelacja wnioskodawczyni od postanowienia z dnia 19 września 2014 r.
została odrzucona postanowieniem z dnia 1 kwietnia 2015 r. Sąd Okręgowy uznał,
że jest ona niedopuszczalna, ponieważ odnosi się do braku w postanowieniu
o stwierdzeniu nabycia spadku wzmianki o przyjęciu spadku z dobrodziejstwem
inwentarza.
W zażaleniu na postanowienie Sądu Okręgowego wnioskodawczyni
podniosła zarzut naruszenia art. 1015 § 1 k.c. w zw. z art. 1018 § 3 k.c., a także -
art. 378 k.p.c. w zw. z art. 386 § 4 k.p.c. i art. 370 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 k.p.c.
i art. 13 § 2 k.p.c. Skarżąca domagała się uchylenia zaskarżonego postanowienia
i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania. W uzasadnieniu zażalenia
wyjaśniono, że w apelacji wnioskodawczyni nie kwestionowała braku wzmianki
w rozstrzygnięciu w postanowieniu o stwierdzeniu nabycia spadku, lecz podnosiła
w ogóle brak rozpoznania istoty sprawy.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje;
Nie ma wątpliwości co do tego, że wnioskodawczyni złożyła wniosek
o stwierdzenie nabycia spadku po zmarłym ojcu i z treści tego wniosku wynika to,
że wnioskodawczyni wyraziła wolę złożenia przed sądem spadku oświadczenia
o przyjęciu spadku z dobrodziejstwem inwentarza (art. 1018 § 3 k.c.). Wniosek
o stwierdzenie nabycia spadku został rozpoznany przez Sąd Rejonowy kilka
miesięcy po jego złożeniu. Należy podzielić stanowisko skarżącej, że - wbrew
sugestii Sądu Okręgowego – nie ma znaczenia rozpoznanie tego wniosku przez
3
Sąd w okresie kilku miesięcy po jego złożeniu. Wniosek taki złożony został bowiem
przed upływem sześciu miesięcy od dowiedzenia się przez wnioskodawczynię
o śmierci spadkodawcy (art. 1015 § 1 k.c.) i termin taki powinien być zachowany,
gdy czynności zmierzające do odbioru oświadczenia spadkobiercy (art. 641 k.p.c.)
dokonane zostaną przed sądem nawet po upływie wspomnianego terminu. Zgodnie
z art. 640 § 2 k.p.c., oświadczenie o przyjęciu spadku dobrodziejstwem inwentarza
może być składane w sądzie spadku w toku postanowienia o stwierdzenie nabycia
spadku.
Sąd Okręgowy nie miał w ogóle dostatecznych podstaw do rozpoznawania
wniosku wnioskodawczyni w zakresie dotyczącym ustalenia kręgu spadkobierców
ustawowych po zmarłym B. P., skoro nie odebrano od wnioskodawczyni
oświadczenia o przyjęciu spadku z dobrodziejstwem inwentarza. Nie ma przy tym
znaczenia to, że Sąd Rejonowy nie musiał umieszczać w treści sentencji
postanowienia o stwierdzenie nabycia spadku wzmianki o przyjęciu spadku z
dobrodziejstwem inwentarza (por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia
13 października 2010 r., III CZP 64/10, OSNC 2011, nr 3, poz. 26).
W konsekwencji doszło do odrzucenia apelacji wnioskodawczyni z taką motywacją,
że zaskarżono tym środkiem nieistniejącą wzmiankę w sentencji postanowienia.
Tymczasem - jak wspomniano - przedwczesne rozpoznanie jedynie kwestii kręgu
spadkobierców ustawowych i ich udziałów bez odebrania od wnioskodawczyni
oświadczenia o przyjęciu spadku z dobrodziejstwem inwentarza (art. 640 - 641
k.p.c.) spowodowało zamknięcie możliwości ukształtowania zakresu jej następstwa
prawnego zgodnie z wolą zainteresowanej i tym samym naruszyło interes prawny
wnioskodawczyni. W razie zatem złożenia do sądu spadku wniosku o stwierdzenie
nabycia spadku i zamieszczenia w nim woli złożenia oświadczenia o przyjęciu tego
spadku (art. 640 § 2 k.p.c.) rozstrzygnięcie o kręgu spadkobierców ustawowych
i ich udziałach powinno być poprzedzone odebraniem takiego oświadczenia.
Należało zatem uchylić zaskarżone postanowienie o odrzuceniu apelacji
(art. 39815
k.p.c.).
(eb)
4