Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt IV CZ 48/15
POSTANOWIENIE
Dnia 25 listopada 2015 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Krzysztof Strzelczyk (przewodniczący)
SSN Irena Gromska-Szuster (sprawozdawca)
SSN Bogumiła Ustjanicz
w sprawie z wniosku K. H.
przy uczestnictwie E. H.
o podział majątku wspólnego,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 25 listopada 2015 r.,
zażalenia wnioskodawczyni
na postanowienie Sądu Okręgowego w W.
z dnia 18 grudnia 2014 r.,
oddala zażalenie.
2
UZASADNIENIE
Zaskarżonym postanowieniem z dnia 18 grudnia 2014 r. Sąd Okręgowy
odrzucił skargę kasacyjną wnioskodawczyni od postanowienia tego Sądu z dnia 10
lipca 2014 r. dotyczącego podziału majątku wspólnego byłych małżonków K. H. i E.
H.
W sprawie tej postanowieniem Sądu Rejonowego w L. dokonany został
podział majątku wspólnego wnioskodawczyni i uczestnika w ten sposób, że Sąd
Rejonowy między innymi ustalił, iż w skład tego majątku wchodzi zabudowana
nieruchomość rolna o wartości 466 000 zł, którą, zgodnie z wnioskiem, przyznał na
wyłączną własność uczestnikowi postępowania i zasądził od niego na rzecz
wnioskodawczyni spłatę w kwocie 58 250 zł. Apelację wniósł tylko uczestnik
kwestionując jedynie wartość nieruchomości z powodu pominięcia obciążającej ją
hipoteki oraz w konsekwencji wysokość spłaty i żądając jej obniżenia do kwoty
29 125 zł.
Postanowieniem z dnia 10 lipca Sąd Okręgowy zmienił zaskarżone
postanowienie jedynie przez obniżenie spłaty zasądzonej od uczestnika na rzecz
wnioskodawczyni do kwoty 55 593 zł, w związku z ustaleniem wartości dzielonej
nieruchomości na kwotę 444 745,29 zł, w wyniku uwzględnienia wysokości
obciążającej ją hipoteki przymusowej.
Od powyższego postanowienia skargę kasacyjną wniosła wnioskodawczyni
wskazując, że zaskarża je w całości i podając, jako wartość przedmiotu
zaskarżenia, kwotę 466 000 zł. Jako podstawę skargi wskazała wadliwe ustalenie,
że w skład majątku wspólnego uczestników wchodziła nieruchomość, w której
uczestnik miał 7/8 udziałów a wnioskodawczyni 1/8, podczas gdy w skład majątku
wspólnego wchodził udział 7/8 we własności tej nieruchomości, zaś udział 1/8
stanowił majątek odrębny uczestnika. Zarzuciła, że błąd ten spowodował
zasądzenie na jej rzecz spłaty w zaniżonej wysokości, nie odpowiadającej wartości
jej udziału w nieruchomości, którą stanowi kwota 203 785 zł.
Odrzucając skargę kasacyjną Sąd Okręgowy powołał się na art. 5191
§ 2
k.p.c. stwierdzając, że wskazana w skardze wartość przedmiotu zaskarżenia jest
zawyżona i nie odpowiada rzeczywistej wartości, która jest niższa od kwoty
3
150 000 zł. wskazanej w tym przepisie jako kwota dopuszczalności skargi
kasacyjnej w sprawach o podział majątku wspólnego.
W zażaleniu na powyższe postanowienie wnioskodawczyni zarzuciła
naruszenie art. 5191
§ 2 k.p.c. przez przyjęcie, że wskazana w skardze kasacyjnej
wartość przedmiotu zaskarżenia jest zawyżona i nie przekracza progu
dopuszczalności skargi kasacyjnej przewidzianego w powyższym przepisie,
podczas gdy z uwagi na fakt, że wnioskodawczyni kwestionuje samą zasadę
podziału majątku wspólnego, wartością przedmiotu zaskarżenia jest wartość
przedmiotu podziału, a więc kwota 466 000 zł, a gdyby nie podzielić tego
stanowiska, to należy uznać, że wartością przedmiotu zaskarżenia jest kwota
203 785 zł., stanowiąca wartość udziału wnioskodawczyni.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Nawet jeżeli uznać, ze względu na integralność orzeczenia działowego, że
wnioskodawczyni, która nie zaskarżyła postanowienia Sądu pierwszej instancji,
może zaskarżyć skargą kasacyjną postanowienie Sądu drugiej instancji w całości,
a nie jedynie w części, w której pogorszyło jej sytuację w stosunku do
postanowienia Sądu pierwszej instancji (w tym przypadku tylko w zakresie kwoty
2 657 zł., o którą Sąd Okręgowy obniżył zasądzoną na jej rzecz spłatę), to i tak
w rozpoznawanej sprawie skarga kasacyjna jest niedopuszczalna ze względu na
wartość przedmiotu zaskarżenia niższą od przewidzianej w art. 5191
§ 2 k.p.c.
Jak wielokrotnie wskazywał Sąd Najwyższy wartością przedmiotu
zaskarżenia w sprawie o podział majątku wspólnego po ustaniu wspólności
majątkowej miedzy małżonkami (art. 5191
§ 2 k.p.c.) jest wartość poszczególnych
rzeczy i praw, których objęcie lub nieobjęcie rozstrzygnięciem sądu albo sposób ich
podziału kwestionuje skarżący, a także wartość roszczeń dochodzonych w tej
sprawie, będących przedmiotem zaskarżenia. Z reguły zatem, nawet jeżeli
skarżący kwestionuje orzeczenie w całości, wartość ta nie przekracza wartości jego
udziału w majątku wspólnym. Nie może też przekraczać wartości jego interesu
prawnego (gravamen), którego ochrony żąda i może osiągnąć przy pomocy środka
zaskarżenia (porównaj między innymi postanowienia z dnia 6 listopada 2002 r.
III CZ 98/02, OSNC 2004/1/11, z dnia 24 października 2013 r. IV CSK 98/13
4
i z dnia 30 kwietnia 2015 r. II CSK 430/14, niepubl. oraz uchwała składu siedmiu
sędziów, zasada prawna z dnia 15 maja 2014 r. III CZP 88/13, OSNC 2014/11/108
Wnioskodawczyni nie kwestionuje w skardze kasacyjnej samej zasady
podziału majątku wspólnego ani odliczenia przez Sąd Okręgowy przy ustalaniu
wartości nieruchomości kwoty obciążającej ją hipoteki i w konsekwencji nie
kwestionuje przyjętej przez ten Sąd wartości nieruchomości na kwotę 444 745,29 zł.
W tej sytuacji wartość należącego do majątku wspólnego udziału 7/8 w tej
nieruchomości wynosi 389 152,12 zł i jest to wartość podlegającego podziałowi
majątku wspólnego stron. Udział wnioskodawczyni w tym majątku wynosi połowę,
co stanowi kwotę 194 576,06 zł. Przy ustalaniu wartości przedmiotu zaskarżenia
skargą kasacyjną należy od tej kwoty odliczyć już zasądzoną na rzecz
wnioskodawczyni przez Sąd Okręgowy spłatę w wysokości 55 593 zł, gdyż w tym
zakresie wnioskodawczyni nie może skarżyć orzeczenia Sądu drugiej instancji,
z powodu braku gravamen, jako korzystnego dla niej. Wartość przedmiotu
zaskarżenia skargą kasacyjną wynosi zatem 138 983,06 zł i jest niższa od
przewidzianej w art. 5191
§ 2 k.p.c. kwoty 150 000 zł.
Także przy przyjęciu, jak uczynił to pełnomocnik wnioskodawczyni
w zażaleniu, jako kwoty wyjściowej wartości nieruchomości ustalonej przez Sąd
Rejonowy, a więc kwoty 466 000 zł, wartość przedmiotu zaskarżenia skargą
kasacyjną jest niższa od 150 000 zł, bowiem wynosi 148 282 zł (466 000:8=
58250x7=407 750:2=203 875-55 593= 148 282 zł).
Biorąc wszystko to pod uwagę Sąd Najwyższy na podstawie art. 39814
w zw.
z art. 3941
§ 3 k.p.c. oddalił zażalenie jako nieuzasadnione.
eb