Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt III KO 103/15
POSTANOWIENIE
Dnia 10 grudnia 2015 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Włodzimierz Wróbel (przewodniczący)
SSN Andrzej Ryński (sprawozdawca)
SSN Jacek Sobczak
w sprawie S. N.
skazanego z art. 148 § 2 pkt 2 k.k. i inne
po rozpoznaniu w Izbie Karnej na posiedzeniu
w dniu 10 grudnia 2015 r.,
wniosku obrońcy skazanego o wznowienie postępowania zakończonego
prawomocnym wyrokiem Sądu Apelacyjnego w […]
z dnia 29 marca 2001r., utrzymującym w mocy wyrok Sądu Okręgowego w S. z
dnia 26 października 2000r.
na podstawie art. 544 § 3 k.p.k., art. 639 k.p.k.
postanowił:
1. oddalić wniosek ;
2. obciążyć skazanego S. N. kosztami sądowymi
postępowania wznowieniowego.
UZASADNIENIE
Wyrokiem z dnia 26 października 2000 r., Sąd Okręgowy w S. uznał
oskarżonego S. N. za winnego tego, że:
- w dniu 31 grudnia 1998 r. działając wspólnie i w porozumieniu z J. M., w
miejscowości K. na stacji paliw M. w zamiarze bezpośrednim pozbawienia życia
dokonali w związku z rozbojem, zabójstwa pracownika stacji benzynowej W. D. w
ten sposób, że J. M. uderzał go wielokrotnie w głowę metalowym kluczem do śrub,
powodując rozległy uraz głowy ze złamaniem kości czaszki, stłuczenie mózgu i
2
krwotok śródczaszkowy, w wyniku których to obrażeń W. D. zmarł, a następnie
posługując się kluczami zabranymi od W. D. otworzyli pomieszczenie stacji
benzynowej, dokonali penetracji wnętrza i zabrali w celu przywłaszczenia papierosy
nieustalonej ilości i wartości, pieniądze w kwocie ok. 400 zł oraz benzynę o wartości
ok. 30 zł na szkodę M. i B. D., tj. czynu z art. 148 § 2 pkt 2 k.k., i za to wymierzył S.
N. karę 25 lat pozbawienia wolności oraz orzekł wobec niego środek karny w
postaci pozbawienia praw publicznych na okres 8 lat,
- w dniu 19 stycznia 1999 r. ok. godz. 2.00 w miejscowości G. na stacji paliw,
działając wspólnie i w porozumieniu z J. M. w bezpośrednim zamiarze pozbawienia
życia, dokonali w związku z rozbojem oraz z użyciem broni palnej zabójstwa
pracownika stacji benzynowej S. S., w ten sposób że oskarżony S. N. skierował w
jego stronę pistolet, zażądał wydania z kasy pieniędzy, a kiedy S. S. podjął
ucieczkę w głąb stacji oskarżony S. N. oddał w jego kierunku jeden strzał z pistoletu,
a następnie wszedł do wnętrza stacji i oddał w kierunku S. S. dwa strzały z pistoletu,
które spowodowały wewnętrzne obrażenia skutkujące śmiercią ofiary, a następnie
zabrali z wnętrza stacji pieniądze, papierosy i inne artykuły o wartości łącznej 1000
zł na szkodę H. i K. S., tj. czynu z art. 148 § 2 pkt 2 i 4 k.k., i za to wymierzył S. N.
karę 25 lat pozbawienia wolności oraz orzekł wobec niego środek karny w postaci
pozbawienia praw publicznych na okres 8 lat,
- w dniu 19 stycznia 1999 r. ok. godz. 2.00. w miejscowości G., działając
wspólnie i w porozumieniu z J. M. w zamiarze bezpośrednim pozbawienia życia , w
związku z rozbojem oraz użyciem broni palnej usiłowali dokonać zabójstwa
pracownika stacji M. Z. w ten sposób, że po wejściu do stacji paliw oskarżony S. N.
oddał dwa strzały z pistoletu w kierunku M. Z., powodując uszkodzenia ciała w
postaci ślepej rany postrzałowej klatki piersiowej z uszkodzeniem płuca lewego z
obfitym krwotokiem oraz rany postrzałowe lewego ramienia i przedramienia, które
to obrażenia spowodowały chorobę realnie zagrażającą życiu, lecz zamierzonego
celu nie osiągnęli z uwagi na skuteczną interwencję medyczną, następnie zabrali w
celu przywłaszczenia pieniądze, papierosy i inne artykuły o wartości 1000,00 zł na
szkodę H. i K. S., tj. czynu z art. 13 § 1 k.k. w zw. z art. 148 § 2 pkt 2 i 4 k.k. z zb.
art. 156 § 1 pkt 2 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. i za to wymierzył S. N.karę 25 lat
3
pozbawienia wolności oraz orzekł wobec niego środek karny pozbawienia praw
publicznych na okres 8 lat,
- w dniu 19 stycznia 1999 r. ok. godz. 2.00 w miejscowości G., działając
wspólnie i w porozumieniu z J. M. sprowadzili zdarzenie zagrażające życiu i
zdrowiu wielu osób oraz mieniu w wielkich rozmiarach mające postać pożaru w ten
sposób, że na stacji benzynowej rozlali paliwo, a następnie odjeżdżając z miejsca
przestępstwa podpalili rozlane paliwo powodując pożar, czym spowodowali szkodę
na mieniu w kwocie 46307,60 zł, tj. czyn z art. 163 § 1 pkt 1 k.k. i za to wymierzył S.
N. karę 5 lat pozbawienia wolności oraz orzekł wobec niego środek karny w
postaci pozbawienia praw publicznych na okres 3 lat,
- w okresie od stycznia do kwietnia 1999 r. S. N. i J. M. posiadali bez
wymaganego pozwolenia, broń palną i amunicję w postaci pistoletu marki SAUER
model 1913 i pocisków Brauning kaliber 7,65 mm , tj. czyn z art. 263 § 2 k.k. i za to
wymierzył S. N. karę 3 lat pozbawienia wolności oraz orzekł wobec niego środek
karny pozbawienia praw publicznych na okres 3 lat.
Na zasadzie art. 88 k.k. Sąd Okręgowy w S. orzekł względem S. N. karę
łączną dożywotniego pozbawienia wolności oraz łącznie środek karny w postaci
pozbawienia praw publicznych na okres 10 lat, środek karny w postaci przepadku
przedmiotów stanowiących mienie ruchome służących do popełnienia przestępstwa,
a także kwoty 60.000 zł od S. N. i J. M. solidarnie na rzecz pokrzywdzonej J. D., w
związku z przyjętym do rozpoznania powództwem cywilnym.
Po rozpoznaniu wniesionych środków odwoławczych obrońców
oskarżonych, Sąd Apelacyjny wyrokiem z dnia 29 marca 2001 r., utrzymał w mocy
zaskarżony wyrok.
Obrońcy obydwu skazanych zaskarżyli orzeczenie sądu odwoławczego
kasacjami. Sąd Najwyższy postanowieniem z dnia 12 grudnia 2001 r. sygn. akt III
KKN 220/01, oddalił obie kasacje jako oczywiście bezzasadne.
W dniu 21 września 2015 r. do Sądu Najwyższego wpłynął wniosek obrońcy
skazanego o wznowienie postępowania w przedmiotowej sprawie. Wniosek ten
uzasadniono ujawnieniem się nowego dowodu w postaci reportażu z dnia 31
stycznia 2014 r. ukazanego w TVP 1, autorem którego jest redaktor L. D. , w
którym J. M. w sposób jednoznaczny przyznaje się do zabójstwa W. D. i S. S., a
4
nadto z uwagi na nieuwzględnienie okoliczności obligujących do nadzwyczajnego
złagodzenia kary. Zdaniem wnioskodawcy zachodzi zatem sytuacja opisana w art.
540 § 1 pkt 2 lit. a i b k.p.k., która uzasadnia wystąpienie z wnioskiem o
wznowienie postępowania.
W pisemnej odpowiedzi na przedmiotowy wniosek, Prokurator wniósł o jego
oddalenie.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Wniosek o wznowienie postępowania nie zasługuje na uwzględnienie.
Na wstępie przypomnieć należy, że oparcie wniosku o wznowienie
postępowania na podstawie propter nova określonej w art. 540 § 1 pkt 2 lit a k.p.k.
może okazać się skuteczne tylko wtedy, gdy już na etapie postępowania
wznowieniowego – w chwili rozstrzygania wniosku, ocena wskazanych w nim
faktów i zaproponowanych dowodów nie znanych przedtem sądowi, uzasadnia
wysokie prawdopodobieństwo wadliwości dokonanych ustaleń faktycznych w
wyrokach objętych wnioskiem, oraz pozwala przyjąć, że skazany nie popełnił czynu
albo czyn jego nie stanowił przestępstwa lub nie podlegał karze. Dlatego, sam fakt
zgłoszenia nowego dowodu nie obliguje sądu do wznowienia postępowania, skoro
każdy prawomocny wyrok sądu korzysta z domniemania prawidłowości zawartych
w nim rozstrzygnięć, dopóki wnioskodawca nie wykaże, że wyrok taki jest
obarczony konkretnymi błędami w zakresie dokonanych ustaleń faktycznych lub
wadami prawnymi. Zatem, o pozytywnym rozstrzygnięciu wniosku, przy wskazanej
podstawie wznowieniowej, decyduje treść proponowanego dowodu, konfrontowana
z pozostałym materiałem dowodowym, który był podstawą kwestionowanego
rozstrzygnięcia.
Analiza wniosku złożonego w przedmiotowej sprawie pozwala uznać, że jego
autorce nie chodzi w istocie o wykorzystanie reportażu telewizyjnego, a w zasadzie
treści prezentowanych w tym materiale przez współoskarżonego J. M. i
potraktowanie tych wypowiedzi jako nowego źródła dowodowego dla ustalenia
okoliczności nieznanych Sądom orzekającym w tej sprawie na etapie postępowania
jurysdykcyjnego, lecz dla dokonania ponownej oceny ustaleń faktycznych już po
wznowieniu postępowania, co też słusznie dostrzega prokurator w pisemnej
odpowiedzi na wniosek. Poza tym zaakcentować należy, że część argumentacji
5
wniosku o wznowienie, która odnosi się do rażącej niewspółmierności kary
wymierzonej S. N. zawiera wszelkie cechy zwykłego środka odwoławczego i ma
charakter polemiczny w stosunku do rozważań tyczących tego zagadnienia
przedstawionych w uzasadnieniach Sądów obu instancji, które przecież przy
wyrokowaniu brały pod uwagę wyjaśnienia obydwu oskarżonych.
W efekcie konstrukcję przedmiotowego wniosku należy ocenić jako
pozostającą na granicy prawnej dopuszczalności.
Okoliczność, iż J. M. w reportażu TVP 1 przyznaje się do popełnienia
zarzucanych mu czynów pozostaje w zgodzie z jego wyjaśnieniami składanymi w
toku postępowania sądowego, w których także przyznał się do udziału w
inkryminowanych zdarzeniach. Autor wniosku zdaje się zupełnie pomijać fakt, że
Sąd I instancji przesłuchiwał obu oskarżonych i szczegółowo wskazywał w jakim
zakresie uznał wiarygodność tych relacji (k. 2454-2458, t. XIII). Jak wynika z treści
uzasadnienia orzeczenia Sądu Okręgowego, a także zgromadzonych dowodów w
postaci opinii psychologicznych dotyczących osoby S. N., nie było podstaw do
przyjęcia przywódczej roli któregoś z oskarżonych. Co więcej, ustalono w sposób
jednoznaczny, że obaj działali wspólnie i w porozumieniu podejmując szeroko
zakrojony plan zbrodniczej działalności (k. 2455 verte, t. XIII).
Argumenty przedstawione we wniosku jawią się jako powierzchowne.
Wnioskodawca odnosząc się bowiem do relacji współoskarżonego J. M., zdaje się
zupełnie pomijać wyjaśnienia S. N., który także przyznał się do popełnienia
zarzucanych mu czynów, oraz zeznania części świadków i dowody z opinii
biegłych, w tym psychiatrów i psychologa, które legły u podstaw ustaleń
faktycznych Sądu Okręgowego (k. 2453-2454, 2462- 2463 t. XIII). Sąd ten
obdarzając walorem wiarygodności wyjaśnienia S. N. wskazał także, że nie uznaje
twierdzeń oskarżonego w zakresie w jakim kwestionował użycie broni, a także
umniejszał własną rolę, przedstawiając J. M. jako inspiratora i głównego
wykonawcę zaplanowanego działania (k. 2455verte, t. XIII). Jednocześnie
nadmienić należy, że co najmniej przesadnym jest twierdzenie, iż „pomiędzy
skazanymi, którzy w dacie czynu byli stosunkowo młodzi istnieje spora różnica
wieku”, która spowodowała, że S. N. działał w warunkach przymusu psychicznego i
gróźb ze strony J. M. Z akt sprawy wynika, że różnica ta wynosiła niewiele ponad 3
6
lata. Relacje między obydwoma oskarżonymi, w kontekście dokonanych przez nich
zabójstw dwóch mężczyzn i usiłowaniu pozbawienia życia trzeciego, w związku z
dokonanymi napadami rabunkowymi na stacje benzynowe w K. i G. analizował
również Sąd Apelacyjny, akceptując ustalenia Sądu pierwszej instancji w zakresie
współdziałania sprawców przy dokonaniu tych przestępstw, negując twierdzeniu, że
oskarżony S. N. pozostawał pod takim wpływem J. M., że był wręcz bezwolnym
wykonawcą poleceń tamtego, oraz wskazując na konkretne dowody wspierające to
stanowisko (k. 2581- 2582 T. XIII).
W konsekwencji wnioskodawca nie wykazał, że wyrok skazujący S. N.
oparto na niezgodnych z prawdą wyjaśnieniach oskarżonych i niewiarygodnych
zeznaniach świadków, bowiem wskazana treść oświadczenia J. M.
zarejestrowanego w programie telewizyjnym w żadnym razie nie podważa ustaleń
poczynionych przez Sądy obu instancji.
Reasumując podnieść należy, że brak jest podstaw do uznania, aby
prawomocny wyrok Sądu Okręgowego z dnia 26 października 2000 r., utrzymany w
mocy wyrokiem Sądu Apelacyjnego z dnia 29 marca 2001 r., obarczony był błędem
stanowiącym podstawy wznowieniowe określone w art. 540 § 1 pkt 2 lit a i b k.p.k.
Z tych wszystkich względów Sąd Najwyższy nie znajdując podstaw do
wznowienia postępowania orzekł, jak w postanowieniu.
kc