Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt IV KK 321/15
POSTANOWIENIE
Dnia 18 lutego 2016 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Jacek Sobczak (przewodniczący)
SSN Krzysztof Cesarz (sprawozdawca)
SSN Kazimierz Klugiewicz
Protokolant Danuta Bratkrajc
przy udziale prokuratora Prokuratury Generalnej Barbary Nowińskiej,
w sprawie J. O.
skazanego z art. 279 § 1 kk i in.
po rozpoznaniu w Izbie Karnej na rozprawie
w dniu 18 lutego 2016 r.,
kasacji, wniesionej przez obrońcę skazanego
od wyroku Sądu Okręgowego w B.
z dnia 7 kwietnia 2015 r.,
zmieniającego wyrok Sądu Rejonowego w Ż.
z dnia 16 października 2014 r.,
1) oddala kasację jako oczywiście bezzasadną;
2) zwalnia skazanego od kosztów sądowych postępowania
kasacyjnego.
UZASADNIENIE
Sąd Rejonowy w Ż. wyrokiem z dnia 16 października 2014 r., uznał J. O. za
winnego:
1) ciągu 18 przestępstw wypełniających dyspozycję art. 279 § 1 k.k. w zw. z art. 64
§ 2 k.k. albo art. 13 § 1 k.k. w zw. z art. 279 § 1 k.k. w zw. z art. 64 § 2 k.k., za
2
który na podstawie art. 279 § 1 k.k. w zw. z art. 64 § 2 k.k. i 91 § 1 k.k.
wymierzył karę 7 lat pozbawienia wolności,
2) ciągu 5 przestępstw wyczerpujących dyspozycję art. 278 § 1 k.k. i na podstawie
tego przepisu i art. 91 § 1 k.k. wymierzył karę 3 lat pozbawienia wolności,
3) ciągu 5 przestępstw wypełniających dyspozycje: art. 13 w zw. z art. 279 § 1 k.k. i
art. 288 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. i 64 § 2 k.k. albo art. 279 § 1 k.k. i 288 §
1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. i 64 § 2 k.k., za który na podstawie art. 279 § 1 k.k.
w zw. z art. 11 § 3 k.k. i 64 § 2 k.k. i 91 § 1 k.k. wymierzył karę 5 lat pozbawienia
wolności,
4) czynu z art. 191 § 1 k.k., za który skazał oskarżonego na karę 6 miesięcy
pozbawienia wolności,
5) czynu z art. 224 § 2 k.k. i 224 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. za który skazał
oskarżonego na karę 6 miesięcy pozbawienia wolności,
6) czynu z art. 267 § 3 k.k. za który skazał oskarżonego na karę 4 miesięcy
pozbawienia wolności.
Następnie Sąd na podstawie art. 85 k.k., 86 § 1 k.k. i 91 § 2 k.k. wymierzył
karę łączną 10 lat pozbawienia wolności, zaliczając na jej poczet na podstawie art.
63 § 1 k.k. okres tymczasowego aresztowania od 5 października 2011 r. do dnia
wyrokowania, na podstawie art. 415 § 4 k.p.k. zasądził od oskarżonego 21
odszkodowań na rzecz określonych osób pokrzywdzonych oraz zwolnił
oskarżonego od kosztów sądowych.
Apelacje od tego wyroku złożyli: osobistą - oskarżony oraz odrębnie –
obrońca z urzędu a następnie nowoustanowiony obrońca z wyboru, a nadto
pełnomocnik oskarżyciela posiłkowego W. K.
Wyrokiem z dnia 7 kwietnia 2015 r. Sąd Okręgowy w B. zmienił zaskarżony
wyrok jedynie w ten sposób, że:
- uniewinnił oskarżonego od dokonania trzech czynów wchodzących w skład ciągu
przestępstw, wskazanego w pkt. 1 i obniżył karę pozbawienia wolności za ten ciąg
do 6 lat,
- uniewinnił oskarżonego od jednego czynu wchodzącego w skład ciągu
przestępstw, wskazanego w pkt. 3 i obniżył karę pozbawienia wolności za ten ciąg
do 4 lat i 3 miesięcy pozbawienia wolności;
3
- wyeliminował z kwalifikacji prawnej i podstawy wymiaru kary ciągów z pkt. 1 i 3
przepis art. 64 § 2 k.k., po czym uzupełnił podstawę prawną skazania za czyny
wchodzące w skład tych ciągów o art. 64 § 1 k.k.,
- obniżył karę łączną do 9 lat pozbawienia wolności,
- uchylił 5 rozstrzygnięć o odszkodowaniach,
- w pozostałym zakresie utrzymał w mocy zaskarżony wyrok,
- zwolnił oskarżonego od kosztów sądowych postępowania odwoławczego.
W kasacji od wyroku Sądu odwoławczego ustanowiony obrońca zarzucił
rażące „naruszenie prawa procesowego mające istotny wpływ na treść, polegające
na obrazie przepisów:
I. art. 366 § 1 k.p.k. w zw. z art. 193 § 1 k.p.k. w zw. z art. 202 § 1 i 5 w zw. z art.
410 k.p.k. oraz art. 170 k.p.k. w zw. z art. 433 § 2 k.p.k. poprzez zaaprobowanie
przez Sąd odwoławczy procedowania Sądu I instancji w zakresie oddalenia
wniosków oskarżonego o badania psychiatryczne z udziałem biegłego diabetologa
oraz przesłuchanie biegłych wydających w innych sprawach opinie odnośnie stanu
jego zdrowia psychicznego i zaniechanie przeprowadzenia dowodu z opinii biegłych
psychiatrów w zakresie stwierdzenia poczytalności oskarżonego w chwili czynów i
jego zdolności do brania udziału w postępowaniu, pomimo istnienia okoliczności
wskazujących na istnienie uzasadnionych wątpliwości co do stanu jego
poczytalności tempore criminis;
II. art. 167 k.p.k. w zw. z art. 170 § 1 pkt 2 i 5 k.p.k. oraz art. 170 § 1 pkt 5 k.p.k. w
zw. z art. 201 k.p.k. w zw. z art. 2 § 2 k.p.k. w zw. z art. 410 k.p.k. w zw. z art. 433 §
2 k.p.k. poprzez zaaprobowanie przez Sąd odwoławczy procedowania Sądu I
instancji w zakresie oddalenia wniosków dowodowych o przeprowadzenie dowodu
z opinii innego biegłego z zakresu traseologii oraz o przeprowadzenie badań
wyściółek obuwia zabezpieczonych od oskarżonego celem stwierdzenia, czy
oskarżony korzystał z tego obuwia, czy też z obuwia tego korzystały inne osoby lub
także inne osoby, tj. przeprowadzenia jedynego dowodu, który umożliwiał
identyfikację osoby, która pozostawiła na miejscu zdarzeń ślady, a nie wyłącznie
obuwia;
III. art. 2 k.p.k., art. 4 k.p.k., art. 5 § 2 k.p.k., art. 6 k.p.k., art. 7 k.p.k., art. 410 k.p.k.
w zw. z art. 433 § 2 k.p.k. poprzez zaaprobowanie przez Sąd II instancji ustaleń
4
faktycznych Sądu I instancji (z wyłączeniem ustaleń odnośnie czynów, od których
uniewinniono skazanego) dokonanych z naruszeniem zasad procedowania w
oparciu o cały ujawniony w sprawie materiał dowodowy i przyjęcie, iż skazany
dopuścił się przestępstw kradzieży z włamaniem i kradzieży połączonych ze
zniszczeniem mienia (ponad objęte przyznaniem się skazanego do winy, w tym
czynów z art. 224 § 2 k.k. w zw. z art. 222 § 1 k.k. oraz z art. 267 § 3 k.k.), a to
wskutek uwzględniania wyłącznie okoliczności przemawiających na niekorzyść
skazanego, nieprzeprowadzenie wszystkich ujawnionych w sprawie dowodów (w
szczególności dowodów z badań śladów daktyloskopijnych i osmologicznych
zabezpieczonych na miejscach zdarzeń), uznanie za niewiarygodne wyjaśnień
skazanego w zakresie, w jakim nie przyznawał się on do popełnienia przypisanych
mu czynów, marginalizowanie wyciągów bankowych, z których wynika, iż w czasie
zdarzeń objętych postępowaniem skazany dokonywał płatności za materiały
budowlane, korzystając z imiennej karty płatniczej, której był wyłącznym
posiadaczem, tym samym przyjęcie - z przekroczeniem zasady swobodnej
dowodów - iż łańcuch poszlak, który ma wskazywać na sprawstwo skazanego jest
nieprzerwany, podczas gdy prawidłowa ocena materiału dowodowego sprawy
wykluczała możność przypisania skazanemu winy w sposób niebudzący
wątpliwości;
IV. art. 41 § 1 k.p.k. poprzez rozpoznanie sprawy w I instancji przez Sędziego, co
do którego istniały uzasadnione wątpliwości co do bezstronności w sprawie, o której
to okoliczności skazany powziął wiedzę po rozpoznaniu sprawy w Sądzie II
instancji, a polegająca na rozpoznawaniu sprawy wyłączonego do odrębnego
rozpoznania oskarżonego Ł. K. przez Sędziego rozpoznającego niniejszą sprawę;
V. art. 457 § 3 k.p.k. poprzez nieustosunkowanie się przez Sąd Okręgowy do
wszystkich zarzutów zawartych w apelacjach skazanego i jego obrońców,
względnie ich pobieżną analizę.”
W konkluzji skarżący się wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i
przekazanie sprawy Sądowi odwoławczemu do ponownego rozpoznania.
Prokurator w pisemnej odpowiedzi na kasację wniósł o jej oddalenie jako
oczywiście bezzasadnej.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
5
Oddalenie kasacji jako oczywiście bezzasadnej upoważnia do skrótowego
odniesienia się do jej zarzutów i wniosków (argument z art. 535 § 3 in princ. k.p.k.).
1. W niniejszym postępowaniu nie zaistniały uzasadnione wątpliwości co do
poczytalności oskarżonego w chwili popełnienia zarzucanych mu czynów, ani co do
możliwości jego udziału w tym postępowaniu. Sąd odwoławczy wyczerpująco i
przekonująco odniósł się do analogicznego zarzutu sformułowanego w apelacjach.
Sąd wskazał m.in., że opinia psychiatryczna, wydana w sprawie II K .../08 (II K
../12) Sądu Rejonowego w P. po obserwacji oskarżonego i kilka miesięcy przed
popełnieniem przez niego podobnych przestępstw osądzonych w niniejszej
sprawie, stwierdzała, że oskarżony miał w pełni zachowaną poczytalność i może
uczestniczyć w postępowaniu karnym. Okoliczności podnoszone obecnie przez
skarżącego były znane biegłym wydającym tę opinię. Po jej sporządzeniu nie
ujawniły się żadne nowe istotne okoliczności, które uzasadniałby potrzebę wydania
nowej opinii w omawianym przedmiocie. Podkreślał też Sąd Okręgowy, że
oskarżony w niniejszym procesie „przejawiał wyjątkową aktywność i nadzwyczaj
sprawnie radził sobie w realizowaniu szeroko rozumianego prawa do obrony” (s. 63
motywów). Tym cechowała się również postawa skazanego w postępowaniu
kasacyjnym, o czym świadczy treść licznych pism procesowych.
2. Wnioski o dopuszczenie dowodu z opinii innego biegłego z zakresu traseologii
oraz o przeprowadzenie badań wyściółek obuwia zabezpieczonego u oskarżonego
(dowodowych butów marki „Nike” koloru czarnego) były zgłaszane do czasu
wydania przez biegłego T. S. ustnej uzupełniającej opinii na rozprawie głównej w
dniu 19 września 2014 r. Wnioski w tym przedmiocie nie były także zgłaszane na
rozprawie w dniu 26 września 2014 r. przed zamknięciem przewodu sądowego,
mimo wezwania stron przez przewodniczącego w trybie art. 405 k.p.k. Nie
zgłoszono takowych wniosków również w postępowaniu apelacyjnym. W kasacji nie
kwestionuje się już rzetelności biegłego T. S., ale w dalszym ciągu utrzymuje się,
że badanie wyściółek dowodowego obuwia odebranego oskarżonemu umożliwiłoby
identyfikację osoby używającej butów, a nie tylko tego obuwia. Ten zarzut jest
jednak konsekwencją realizacji linii obrony J. O., którą odrzucił już Sąd I instancji,
zaś jego ocenę podzielił Sąd odwoławczy. Przypomnieć tylko można, że oskarżony
utrzymywał, że tylko raz miał te buty na nogach – w dniu 5 października 2011 r. w
6
trakcie kradzieży z włamaniem do domu L. N. Oskarżony został zatrzymany w tych
butach bezpośrednio po popełnieniu tego przestępstwa, do którego przyznał się, a
skradzione rzeczy znaleziono w jego samochodzie. J. O. twierdził, że buty należały
a to do Ł. K., a to do R. M. A przecież oskarżony w tych samych butach usiłował
dokonać kradzieży w dniu 5 września 2011 r. z domu A. P., do którego to czynu
również się przyznał, a ślad tego właśnie obuwia został zabezpieczony i
zidentyfikowany przez biegłego T. S. (k. 824). Poza uwagą kasacji pozostały inne
okoliczności, którymi kierował się Sąd Rejonowy przyjmując, że oskarżony nosił te
buty i pozostawiał jego ślady na miejscu przestępstw, a jego ocenę zaaprobował
Sąd odwoławczy. Uwaga ta dotyczy również ustalenia przez Sąd I instancji o
uzgodnieniu relacji Ł. K. i oskarżonego przedstawionych na rozprawie (s. 3837 –
3841).
3. Rzeczywiście nie przeprowadzono dowodów z badań nielicznych,
zabezpieczonych na miejscu zdarzeń, śladów osmologicznych (nietrwałych) i
daktyloskopijnych. Ale też niestwierdzenie ich pochodzenia od oskarżonego nie
prowadziłoby przecież do wykluczenia jego obecności na miejscu przestępstw, a
jedynie do ewentualnego stwierdzenia, że ślady te pochodziły od innych osób.
4. Sąd odwoławczy na str. 66 motywów podzielił ocenę Sądu I instancji co do
znaczenia dowodów w postaci paragonów i faktur (k. 3836) oraz wyciągów z
rachunku bankowego dokumentującego posługiwanie się kartą bankomatową
oskarżonego (k. 3826). Stanowisko wyrażone w kasacji w tym zakresie jest tylko
kontynuacją polemiki prezentowanej już w apelacji, nie zawierającej argumentacji
mogącej podważyć ocen obu Sądów, mieszczących się w ramach art. 7 k.p.k.
Dodać tylko można, że Sąd meriti miał w polu widzenia czas czynów i czas
udokumentowanych transakcji, niekolidujący ze sobą (zob. k. 3826), a także i to, że
w kasacji nie próbowano wykazać, kiedy to oskarżony na pewno dokonywał
zakupów w czasie, gdy popełniane były przestępstwa.
5. Powoływanie się dopiero w uzasadnieniu kasacji na fakt, że w dniu 1 kwietnia
2010 r. oskarżony przebywał w areszcie śledczym, a więc nie mógł tego dnia
dopuścić się przestępstwa (niezarzuconego mu), w którego miejscu ujawniono ślad
mogący pochodzić od jego buta, abstrahuje od tylko przypuszczającego wniosku
7
biegłego z zakresu traseologii. Ta jedynie hipoteza nie dowodzi, że inne osoby w
czasie popełnienia czynów przypisanych oskarżonemu, nosiły jego buty.
6. Wykluczona była możliwość ustalenia na podstawie telefonu zatrzymanego przy
oskarżonym, gdzie był w chwili czynów (na podstawie logowania aparatu), skoro
nie było w nim karty SIM (chodzi o zarzut wyartykułowany w uzasadnieniu kasacji).
7. Sędzia sprawozdawca w pierwszej instancji, orzekała w sprawie Ł. K. w dniu 5
listopada 2014 r., natomiast wyrok wobec oskarżonego wydała w dniu 16
października 2014 r., czyli wcześniej. Nie może zatem być mowy o naruszeniu art.
41 § 1 k.p.k. przez tego sędziego, ani o zaaprobowaniu uchybienia temu przepisowi
przez Sąd odwoławczy.
8. Rzeczywiście Sąd odwoławczy lakonicznie uzasadnił swoje rozstrzygnięcie do
kar jednostkowych i kary łącznej, a nadto dostatecznie nie odniósł się do zarzutu
rażącej niewspółmierności tych kar, wymierzonych przez Sąd Rejonowy. W tym
zakresie doszło więc do rażącego naruszenia art. 457 § 3 k.p.k. zarzuconego w pkt
V kasacji. Jednak nie wykazano w niej, że uchybienie Sądu Okręgowego mogło
mieć istotny wpływ na treść zaskarżonego wyroku. Ponadto, uzasadnienie pełni
tylko funkcję sprawozdawczą. Brak jest w kasacji, gdy idzie o kary, zarzutu
uchybienia art. 433 § 2 k.p.k. odnośnie do zarzutu apelacyjnego, podnoszącego
rażącą surowość kar. Ramy rozpoznania kasacyjnego są ograniczone treścią
podniesionych zarzutów (zob. art. 536 k.p.k.).
9. W kasacji nie wskazano, do jakich innych jeszcze zarzutów zawartych w
apelacjach oskarżonego i jego obrońców nie ustosunkował się Sąd odwoławczy.
Zarzut z pkt V kasacji w nieumotywowanym zakresie nie mógł zatem być
rozpoznany. Wszak nie jest zadaniem Sądu kasacyjnego wyszukiwanie
ewentualnych uchybień sądu odwoławczego. To w kasacji należy podać, na czym
polega zarzucane uchybienie (art. 526 § 1 k.p.k.).
Z wszystkich przytoczonych względów oddalono kasację jako oczywiście
bezzasadną.
kc