II KZ 16/16
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Izby:
-
Jednostka obsługująca sprawę:
-
Forma orzeczenia:
-
Typ składu:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Informacje o źródle orzeczenia:
- Link do źródła orzeczenia
-
Data publikacji:18-06-2016
Dodatkowe informacje:
-
Sprawy przywołane w treści orzeczenia:
Pełny tekst orzeczenia
Sygn. akt II KZ 16/16
POSTANOWIENIE
Dnia 15 czerwca 2016 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Kazimierz Klugiewicz
po rozpoznaniu w Izbie Karnej na posiedzeniu,
w dniu 15 czerwca 2016 r.,
w sprawie M. K.,
oskarżonego z art. 212 § 2 k.k.,
po rozpoznaniu zażalenia oskarżyciela prywatnego C. P.,
na zarządzenie Przewodniczącego V Wydziału Karnego - Odwoławczego Sądu
Okręgowego w Ł.,
z dnia 31 marca 2016 r.,
o odmowie przyjęcia kasacji,
na podstawie art. 437 § 1 k.p.k.
p o s t a n o w i ł:
utrzymać w mocy zaskarżone zarządzenie.
UZASADNIENIE
Zarządzeniem z dnia 31 marca 2016 r., Przewodniczący V Wydziału
Karnego-Odwoławczego Sądu Okręgowego w Ł. na podstawie art. 530 § 2 k.p.k. w
zw. z art. 429 § 1 k.p.k. odmówił przyjęcia kasacji sporządzonej osobiście przez
oskarżyciela prywatnego C. P. od wyroku Sądu Okręgowego w Ł. z dnia 7 lipca
2015 r.
Zażalenie na ww. zarządzenie wniósł oskarżyciel prywatny C. P., zarzucając
obrazę przepisów postępowania, mającą wpływ na treść wydanego zarządzenia, a
mianowicie art. 526 § 2 k.p.k. przez przyjęcie, że oskarżyciel prywatny w
2
postępowaniu kasacyjnym nie może samodzielnie wnieść kasacji we własnej
sprawie, nawet jeśli wykonuje zawód adwokata.
W konkluzji oskarżyciel prywatny wniósł o zmianę zaskarżonego zarządzenia
i przyjęcie wniesionej przez niego osobiście kasacji.
Sąd Najwyższy rozważył, co następuje.
Zażalenie oskarżyciela prywatnego nie jest zasadne.
Zgodnie z dyspozycją art. 526 § 2 k.p.k. kasacja, o ile nie pochodzi od
prokuratora, Ministra Sprawiedliwości – Prokuratora Generalnego, Rzecznika Praw
Obywatelskich albo Rzecznika Praw Dziecka, powinna być sporządzona i
podpisana przez obrońcę lub pełnomocnika będącego adwokatem albo radcą
prawnym. Treść tego przepisu jednoznacznie wskazuje, że nawet strona będąca
sama adwokatem lub radcą nie może samodzielnie, i prawnie skutecznie,
sporządzić i podpisać skargi kasacyjnej. Chodzi zatem o zapewnienie warunków ku
temu, aby kasacja była wnoszona, gdy – bez osobistego zaangażowania wynikiem
prawomocnie zakończonego procesu – wykaże się możliwość zaistnienia
szczególnych uchybień stanowiących podstawę owej skargi.
Taka interpretacja wpisuje się w ugruntowaną linię orzeczniczą Sądu
Najwyższego, rysującą się na gruncie wykładni powołanego wyżej art. 526 § 2
k.p.k. Podawane natomiast w uzasadnieniu zażalenia orzeczenie Sądu
Najwyższego z dnia 3 lutego 2003 r. (II KZ 61/02, OSNKW 2003, nr 5-6, poz. 46), w
którym Sąd Najwyższy stwierdził, że adwokat ma prawo sporządzić i podpisać
kasację we własnej sprawie, miało charakter odosobniony i zostało poddane
szerokiej krytyce (zob. np. glosy krytyczne: C.P. Kłak, Ius et Adm. 2004/2/257, J.
Kosonogi, WPP 2004/1/166, B. Kurzępy, OSP 2004/1/6, M. Zbrojewskiej, Palestra
2004/1-2/247). Po dacie wydania wymienionego orzeczenia Sąd Najwyższy
przyznał prymat literalnej wykładni przepisu art. 526 § 2 k.p.k., co znalazło swoje
potwierdzenie w szeregu późniejszych orzeczeń (zob. np. postanowienia SN z dnia:
20 lipca 2006 r., V KZ 27/06, OSNwSK 2006/1/1470; 18 stycznia 2007 r., II KZ
29/06, OSNwSK 2007/1/201; 15 marca 2007 r., III KK 65/07, OSNwSK 2007/1/635;
19 marca 2009 r., III KZ 15/09, OSNKW 2009/8/65; 10 sierpnia 2011 r., SDI 17/11,
LEX nr 1663735).
3
Obecnie regulacja zakresu przymusu adwokacko-radcowskiego w
odniesieniu do sporządzania i popisywania kasacji nie wywołuje już żadnych
wątpliwości zarówno w orzecznictwie, jak i w doktrynie. Powszechnie akceptowany
jest pogląd, że „żadna ze stron procesowych nie może sporządzić i podpisać
kasacji we własnej sprawie. Nikt bowiem nie może być adwokatem ani
pełnomocnikiem reprezentującym siebie samego” (cyt. wyżej postanowienie SN z
dnia 18 stycznia 2007 r., II KZ 29/06, OSNwSK 2007/1/201).
Jedynie na marginesie można byłoby wskazać, że zgodnie z uprzednio
obowiązującą treścią art. 446 § 2 k.p.k. („apelacja od wyroku sądu okręgowego,
która nie pochodzi od prokuratora, powinna być sporządzona i podpisana przez
adwokata lub radcę prawnego”), jeżeli sama strona była adwokatem bądź radcą
prawnym, to sporządzona i podpisana przez nią we własnej sprawie apelacja
spełniała wymaganie sporządzenia i podpisania jej przez adwokata albo radcę
prawnego (zob. D. Świecki, Postępowanie odwoławcze w sprawach karnych.
Komentarz i orzecznictwo, wyd. III, komentarz do art. 446, teza 2). Jednak i ten
przepis z dniem 15 kwietnia 2016 r. został zmieniony i obecna jego treść („apelacja
od wyroku sądu okręgowego, która nie pochodzi od prokuratora, powinna być
sporządzona i podpisana przez obrońcę lub pełnomocnika”) nie pozostawia
wątpliwości, podobnie jak w przypadku wniosku o wznowienie postepowania (zob.
art. 545 § 2 k.p.k. - „wniosek o wznowienie postępowania, jeżeli nie pochodzi od
prokuratora, powinien być sporządzony i podpisany przez obrońcę albo
pełnomocnika”), że strona, która sama jest adwokatem lub radcą prawnym, nie
może w swojej sprawie wnieść apelacji od wyroku sądu okręgowego, podobnie jak i
złożyć wniosku o wznowienie postępowania oraz kasacji.
Jakkolwiek należy przyznać rację skarżącemu, że zawarte w zaskarżonym
zarządzeniu sformułowanie, iż kasacja oskarżyciela prywatnego została „wniesiona
przez podmiot nieuprawniony” nie jest trafne, albowiem do wniesienia kasacji
uprawnione są strony (art. 520 § 1 k.p.k.), a oskarżyciel prywatny jest przecież
stroną postępowania i jego kasacja dotknięta jest jedynie brakiem formalnym
(nieuzupełnionym w terminie), to jednak tego rodzaju uchybienie nie miało żadnego
wpływu na treść zaskarżonego zarządzenia.
4
Skoro zatem wniesiona przez oskarżyciela prywatnego kasacja dotknięta jest
brakiem formalnym, to należało dopełnić czynności zmierzających do jego
usunięcia w trybie art. 120 § 1 k.p.k., co też sąd odwoławczy uczynił. Wobec
nieuzupełnienia braku kasacji w wyznaczonym terminie stosowną reakcją była z
kolei odmowa jej przyjęcia.
Mając na względzie powyższe Sąd Najwyższy utrzymał w mocy zaskarżone
zarządzenie.
kc
POSTANOWIENIE
Dnia 15 czerwca 2016 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Kazimierz Klugiewicz
po rozpoznaniu w Izbie Karnej na posiedzeniu,
w dniu 15 czerwca 2016 r.,
w sprawie M. K.,
oskarżonego z art. 212 § 2 k.k.,
po rozpoznaniu zażalenia oskarżyciela prywatnego C. P.,
na zarządzenie Przewodniczącego V Wydziału Karnego - Odwoławczego Sądu
Okręgowego w Ł.,
z dnia 31 marca 2016 r.,
o odmowie przyjęcia kasacji,
na podstawie art. 437 § 1 k.p.k.
p o s t a n o w i ł:
utrzymać w mocy zaskarżone zarządzenie.
UZASADNIENIE
Zarządzeniem z dnia 31 marca 2016 r., Przewodniczący V Wydziału
Karnego-Odwoławczego Sądu Okręgowego w Ł. na podstawie art. 530 § 2 k.p.k. w
zw. z art. 429 § 1 k.p.k. odmówił przyjęcia kasacji sporządzonej osobiście przez
oskarżyciela prywatnego C. P. od wyroku Sądu Okręgowego w Ł. z dnia 7 lipca
2015 r.
Zażalenie na ww. zarządzenie wniósł oskarżyciel prywatny C. P., zarzucając
obrazę przepisów postępowania, mającą wpływ na treść wydanego zarządzenia, a
mianowicie art. 526 § 2 k.p.k. przez przyjęcie, że oskarżyciel prywatny w
2
postępowaniu kasacyjnym nie może samodzielnie wnieść kasacji we własnej
sprawie, nawet jeśli wykonuje zawód adwokata.
W konkluzji oskarżyciel prywatny wniósł o zmianę zaskarżonego zarządzenia
i przyjęcie wniesionej przez niego osobiście kasacji.
Sąd Najwyższy rozważył, co następuje.
Zażalenie oskarżyciela prywatnego nie jest zasadne.
Zgodnie z dyspozycją art. 526 § 2 k.p.k. kasacja, o ile nie pochodzi od
prokuratora, Ministra Sprawiedliwości – Prokuratora Generalnego, Rzecznika Praw
Obywatelskich albo Rzecznika Praw Dziecka, powinna być sporządzona i
podpisana przez obrońcę lub pełnomocnika będącego adwokatem albo radcą
prawnym. Treść tego przepisu jednoznacznie wskazuje, że nawet strona będąca
sama adwokatem lub radcą nie może samodzielnie, i prawnie skutecznie,
sporządzić i podpisać skargi kasacyjnej. Chodzi zatem o zapewnienie warunków ku
temu, aby kasacja była wnoszona, gdy – bez osobistego zaangażowania wynikiem
prawomocnie zakończonego procesu – wykaże się możliwość zaistnienia
szczególnych uchybień stanowiących podstawę owej skargi.
Taka interpretacja wpisuje się w ugruntowaną linię orzeczniczą Sądu
Najwyższego, rysującą się na gruncie wykładni powołanego wyżej art. 526 § 2
k.p.k. Podawane natomiast w uzasadnieniu zażalenia orzeczenie Sądu
Najwyższego z dnia 3 lutego 2003 r. (II KZ 61/02, OSNKW 2003, nr 5-6, poz. 46), w
którym Sąd Najwyższy stwierdził, że adwokat ma prawo sporządzić i podpisać
kasację we własnej sprawie, miało charakter odosobniony i zostało poddane
szerokiej krytyce (zob. np. glosy krytyczne: C.P. Kłak, Ius et Adm. 2004/2/257, J.
Kosonogi, WPP 2004/1/166, B. Kurzępy, OSP 2004/1/6, M. Zbrojewskiej, Palestra
2004/1-2/247). Po dacie wydania wymienionego orzeczenia Sąd Najwyższy
przyznał prymat literalnej wykładni przepisu art. 526 § 2 k.p.k., co znalazło swoje
potwierdzenie w szeregu późniejszych orzeczeń (zob. np. postanowienia SN z dnia:
20 lipca 2006 r., V KZ 27/06, OSNwSK 2006/1/1470; 18 stycznia 2007 r., II KZ
29/06, OSNwSK 2007/1/201; 15 marca 2007 r., III KK 65/07, OSNwSK 2007/1/635;
19 marca 2009 r., III KZ 15/09, OSNKW 2009/8/65; 10 sierpnia 2011 r., SDI 17/11,
LEX nr 1663735).
3
Obecnie regulacja zakresu przymusu adwokacko-radcowskiego w
odniesieniu do sporządzania i popisywania kasacji nie wywołuje już żadnych
wątpliwości zarówno w orzecznictwie, jak i w doktrynie. Powszechnie akceptowany
jest pogląd, że „żadna ze stron procesowych nie może sporządzić i podpisać
kasacji we własnej sprawie. Nikt bowiem nie może być adwokatem ani
pełnomocnikiem reprezentującym siebie samego” (cyt. wyżej postanowienie SN z
dnia 18 stycznia 2007 r., II KZ 29/06, OSNwSK 2007/1/201).
Jedynie na marginesie można byłoby wskazać, że zgodnie z uprzednio
obowiązującą treścią art. 446 § 2 k.p.k. („apelacja od wyroku sądu okręgowego,
która nie pochodzi od prokuratora, powinna być sporządzona i podpisana przez
adwokata lub radcę prawnego”), jeżeli sama strona była adwokatem bądź radcą
prawnym, to sporządzona i podpisana przez nią we własnej sprawie apelacja
spełniała wymaganie sporządzenia i podpisania jej przez adwokata albo radcę
prawnego (zob. D. Świecki, Postępowanie odwoławcze w sprawach karnych.
Komentarz i orzecznictwo, wyd. III, komentarz do art. 446, teza 2). Jednak i ten
przepis z dniem 15 kwietnia 2016 r. został zmieniony i obecna jego treść („apelacja
od wyroku sądu okręgowego, która nie pochodzi od prokuratora, powinna być
sporządzona i podpisana przez obrońcę lub pełnomocnika”) nie pozostawia
wątpliwości, podobnie jak w przypadku wniosku o wznowienie postepowania (zob.
art. 545 § 2 k.p.k. - „wniosek o wznowienie postępowania, jeżeli nie pochodzi od
prokuratora, powinien być sporządzony i podpisany przez obrońcę albo
pełnomocnika”), że strona, która sama jest adwokatem lub radcą prawnym, nie
może w swojej sprawie wnieść apelacji od wyroku sądu okręgowego, podobnie jak i
złożyć wniosku o wznowienie postępowania oraz kasacji.
Jakkolwiek należy przyznać rację skarżącemu, że zawarte w zaskarżonym
zarządzeniu sformułowanie, iż kasacja oskarżyciela prywatnego została „wniesiona
przez podmiot nieuprawniony” nie jest trafne, albowiem do wniesienia kasacji
uprawnione są strony (art. 520 § 1 k.p.k.), a oskarżyciel prywatny jest przecież
stroną postępowania i jego kasacja dotknięta jest jedynie brakiem formalnym
(nieuzupełnionym w terminie), to jednak tego rodzaju uchybienie nie miało żadnego
wpływu na treść zaskarżonego zarządzenia.
4
Skoro zatem wniesiona przez oskarżyciela prywatnego kasacja dotknięta jest
brakiem formalnym, to należało dopełnić czynności zmierzających do jego
usunięcia w trybie art. 120 § 1 k.p.k., co też sąd odwoławczy uczynił. Wobec
nieuzupełnienia braku kasacji w wyznaczonym terminie stosowną reakcją była z
kolei odmowa jej przyjęcia.
Mając na względzie powyższe Sąd Najwyższy utrzymał w mocy zaskarżone
zarządzenie.
kc