III CZP 12/15
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Izby:
-
Jednostka obsługująca sprawę:
-
Forma orzeczenia:
-
Typ składu:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Informacje o źródle orzeczenia:
- Link do źródła orzeczenia
-
Data publikacji:31-07-2015
Dodatkowe informacje:
-
Sprawy przywołane w treści orzeczenia:
Pełny tekst orzeczenia
Sygn. akt III CZP 12/15
POSTANOWIENIE
Dnia 22 kwietnia 2015 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Anna Kozłowska (przewodniczący)
SSN Marian Kocon
SSN Katarzyna Tyczka-Rote (sprawozdawca)
Protokolant Katarzyna Bartczak
w sprawie z powództwa I. sp. z o.o. w D.
przeciwko G. S.A.
o zapłatę,
na posiedzeniu jawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 22 kwietnia 2015 r.
na skutek zagadnienia prawnego
przedstawionego przez Sąd Okręgowy w R.
postanowieniem z dnia 16 grudnia 2014 r.,
"Czy wierzytelność wynikającą bezpośrednio z obowiązkowego
ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów
mechanicznych za szkody powstałe w związku z ruchem tych
pojazdów, nabytą na podstawie umowy przelewu wierzytelności po jej
powstaniu od poszkodowanego niebędącego przedsiębiorcą, można
uznać za pozostającą, w rozumieniu art. 2 ust. 1 ustawy z dnia
24 maja 1989 r. o rozpoznawaniu przez sądy spraw gospodarczych
(Dz.U. z 1989 r., Nr 33, poz. 175, z późn. zm.), w zakresie
prowadzonej przez powoda działalności gospodarczej, której
zasadniczym przedmiotem jest wynajem samochodów, co
w konsekwencji kwalifikować będzie niniejszą sprawę jako
gospodarczą?"
odmawia podjęcia uchwały.
2
UZASADNIENIE
Przedstawione zagadnienie prawne wyłoniło się w następujących
okolicznościach: w dniu 11 października 2013 r. powódka I. Sp. z o.o. skierowała
przeciwko G. powództwo o zapłatę kwoty 2.550 zł z ustawowymi odsetkami i
kosztami postępowania z tytułu odszkodowania z umowy ubezpieczenia
odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych. Odszkodowanie
obejmowało równowartość czynszu najmu samochodu zastępczego i powódka
realizowała w ten sposób wierzytelność przeciwko sprawcy kolizji drogowej
uzyskaną w drodze przelewu od poszkodowanego w wyniku tej kolizji, któremu
wynajęła pojazd i który przelaną wierzytelnością zaspokoił roszczenie powódki o
zapłatę czynszu najmu.
Pozew powódka skierowała do wydziału cywilnego Sądu Rejonowego w Ł.,
Sąd ten jednak uznał, że sprawa ma charakter gospodarczy, stwierdził swoją
niewłaściwość i przekazał ją do Sądu Rejonowego Sądu Gospodarczego w R.,
który wyrokiem z dnia 13 czerwca 2014 r., oddalił powództwo. Apelacja powoda od
tego wyroku wpłynęła do wydziału gospodarczego Sądu Okręgowego w R.
Zarządzeniem przewodniczącego sprawa przekazana została do rozpoznania
wydziałowi cywilnemu odwoławczemu tego Sądu, ponieważ przewodniczący
wydziału gospodarczego ocenił, że nie ma cech sprawy gospodarczej, skoro jej
przedmiotem jest wierzytelność odszkodowawcza poszkodowanego, który nie był
przedsiębiorcą i nie wykorzystywał uszkodzonego pojazdu do prowadzenia
działalności gospodarczej.
Przewodniczący wydziału cywilnego odwoławczego nie zgodził się z taką
kwalifikacją sprawy i przedstawił jej akta prezesowi Sądu Okręgowego celem
wyznaczenia wydziału właściwego do jej rozpatrzenia w postepowaniu apelacyjnym.
Zarządzeniem z dnia 29 października 2014 r. Prezes Sądu Okręgowego w R.
wyznaczył Wydział VI Gospodarczy tego Sądu.
Po przystąpieniu do rozpoznawania sporu Sąd Okręgowy przedstawił do
rozstrzygnięcia Sądowi Najwyższemu zagadnienie prawne, którego przedmiotem
jest w dalszym ciągu problem przypisania niniejszej sprawy o zakresu działania
3
wydziałów cywilnych bądź gospodarczych. Tymczasem, po zmianach w zakresie
przepisów proceduralnych i usunięciu ustawą z dnia 16 września 2011 r. o zmianie
ustawy - Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (Dz. U.
Nr 233, poz. 1381) przepisów odrębnie normujących postępowanie w sprawach
gospodarczych, zagadnienie to nie ma znaczenia z punktu widzenia procedury
właściwej do rozpoznania niniejszej sprawy. Nie jest też potrzebne w celu
określenia wydziału właściwego do jej rozpoznania, ponieważ tę wątpliwość
rozstrzygnął Prezes Sądu Okręgowego zarządzeniem wydanym w ramach
przysługujących mu uprawnień organizacyjno-administracyjnych dotyczących
funkcjonowania sądu w jego wewnętrznych strukturach (§ 55 ust. 2 Regulaminu
wewnętrznego urzędowania sądów powszechnych - jedn. tekst Dz. U. z 2014 r.,
poz. 259, por. uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 22 lipca 1994 r., III CZP 87/94,
OSNC 1995, z. 1, poz. 5 oraz z dnia 14 marca 1989 r., III PZP 45/88, OSNCP
1989, z. 11, poz. 67, a także wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 kwietnia 2014 r.,
SNO 7/14, nie publ. poza bazą Lex nr 1467135 i powołane w nim orzecznictwo
Trybunału Konstytucyjnego oraz Sądu Najwyższego).
W konsekwencji przedstawione zagadnienie prawne nie stanowi problemu,
którego rozwikłanie konieczne jest do rozstrzygnięcia sprawy na skutek wniesionej
apelacji, nie zachodzi więc przesłanka uprawniająca sąd odwoławczy do
skorzystania z możliwości przewidzianej w art. 390 § 1 k.p.c.
Ponadto należy zwrócić uwagę, że przedstawiony przez Sąd Okręgowy
problem był już wcześniej przedmiotem rozważań Sądu Najwyższego. Zamiast
wielu wskazać wystarczy postanowienie tego Sądu z dnia 16 listopada 2012 r.
(III CZP 69/12, nie publ. poza bazą Lex 1284757), w którym przeprowadzona
została analiza dotychczasowego orzecznictwa, prowadząca do konkluzji,
że ukształtował się dominujący kierunek wykładni szeroko ujmujący związek
dochodzonego roszczenia z prowadzeniem działalności gospodarczej, przyjmujący
jego występowanie nie tylko wtedy, gdy stosunek cywilnoprawny, z którego spór
wynika, mieści się w obrębie określonej działalności, ale także wtedy, gdy sprawa
będąca przedmiotem rozpoznawania przez sąd wynika z prowadzenia tej
działalności, ocenianego w konkretnym stanie faktycznym, przy uwzględnieniu
zindywidualizowanych okoliczności. Jako kryteria istotne należy traktować to, czy
4
poddawana ocenie sprawa dotyczy zachowań przedsiębiorcy stanowiących przejaw
wykonywania prowadzonej przez niego działalności gospodarczej, i obejmuje
czynności związane z uczestnictwem w obrocie gospodarczym, wytwarzaniem dóbr
materialnych lub świadczeniem usług, nakierowanym na osiągnięcie zysku, które
pozostają w normalnym, funkcjonalnym, bezpośrednim lub pośrednim związku
z powstaniem roszczenia stanowiącego przedmiot sporu i nie muszą być związane
wyłącznie ze stosunkami kontraktowymi przedsiębiorcy. W cytowanym orzeczeniu
Sąd Najwyższy wskazał jako okoliczności istotne przy kwalifikacji sprawy
gospodarczej to, że powód, który prowadził działalność gospodarczą w zakresie
naprawy powypadkowej samochodów, oferował klientom usługę obejmująca także
zapewnienie im na czas trwania naprawy możliwości korzystania z pojazdu
zastępczego, umożliwiając rozliczenie tej usługi w drodze przelewu wierzytelności
przysługującej im względem zakładu ubezpieczeń. Był to więc stan faktyczny bliski
występującemu w niniejszej sprawie.
Nie można więc zgodzić się z Sądem Okręgowym, że przedstawione
zagadnienie, mimo jego wielostronnego omówienia w orzecznictwie, budzi nadal
poważne i nierozwiązane wątpliwości.
Z powołanych przyczyn Sąd Najwyższy odmówił podjęcia uchwały.
POSTANOWIENIE
Dnia 22 kwietnia 2015 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Anna Kozłowska (przewodniczący)
SSN Marian Kocon
SSN Katarzyna Tyczka-Rote (sprawozdawca)
Protokolant Katarzyna Bartczak
w sprawie z powództwa I. sp. z o.o. w D.
przeciwko G. S.A.
o zapłatę,
na posiedzeniu jawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 22 kwietnia 2015 r.
na skutek zagadnienia prawnego
przedstawionego przez Sąd Okręgowy w R.
postanowieniem z dnia 16 grudnia 2014 r.,
"Czy wierzytelność wynikającą bezpośrednio z obowiązkowego
ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów
mechanicznych za szkody powstałe w związku z ruchem tych
pojazdów, nabytą na podstawie umowy przelewu wierzytelności po jej
powstaniu od poszkodowanego niebędącego przedsiębiorcą, można
uznać za pozostającą, w rozumieniu art. 2 ust. 1 ustawy z dnia
24 maja 1989 r. o rozpoznawaniu przez sądy spraw gospodarczych
(Dz.U. z 1989 r., Nr 33, poz. 175, z późn. zm.), w zakresie
prowadzonej przez powoda działalności gospodarczej, której
zasadniczym przedmiotem jest wynajem samochodów, co
w konsekwencji kwalifikować będzie niniejszą sprawę jako
gospodarczą?"
odmawia podjęcia uchwały.
2
UZASADNIENIE
Przedstawione zagadnienie prawne wyłoniło się w następujących
okolicznościach: w dniu 11 października 2013 r. powódka I. Sp. z o.o. skierowała
przeciwko G. powództwo o zapłatę kwoty 2.550 zł z ustawowymi odsetkami i
kosztami postępowania z tytułu odszkodowania z umowy ubezpieczenia
odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych. Odszkodowanie
obejmowało równowartość czynszu najmu samochodu zastępczego i powódka
realizowała w ten sposób wierzytelność przeciwko sprawcy kolizji drogowej
uzyskaną w drodze przelewu od poszkodowanego w wyniku tej kolizji, któremu
wynajęła pojazd i który przelaną wierzytelnością zaspokoił roszczenie powódki o
zapłatę czynszu najmu.
Pozew powódka skierowała do wydziału cywilnego Sądu Rejonowego w Ł.,
Sąd ten jednak uznał, że sprawa ma charakter gospodarczy, stwierdził swoją
niewłaściwość i przekazał ją do Sądu Rejonowego Sądu Gospodarczego w R.,
który wyrokiem z dnia 13 czerwca 2014 r., oddalił powództwo. Apelacja powoda od
tego wyroku wpłynęła do wydziału gospodarczego Sądu Okręgowego w R.
Zarządzeniem przewodniczącego sprawa przekazana została do rozpoznania
wydziałowi cywilnemu odwoławczemu tego Sądu, ponieważ przewodniczący
wydziału gospodarczego ocenił, że nie ma cech sprawy gospodarczej, skoro jej
przedmiotem jest wierzytelność odszkodowawcza poszkodowanego, który nie był
przedsiębiorcą i nie wykorzystywał uszkodzonego pojazdu do prowadzenia
działalności gospodarczej.
Przewodniczący wydziału cywilnego odwoławczego nie zgodził się z taką
kwalifikacją sprawy i przedstawił jej akta prezesowi Sądu Okręgowego celem
wyznaczenia wydziału właściwego do jej rozpatrzenia w postepowaniu apelacyjnym.
Zarządzeniem z dnia 29 października 2014 r. Prezes Sądu Okręgowego w R.
wyznaczył Wydział VI Gospodarczy tego Sądu.
Po przystąpieniu do rozpoznawania sporu Sąd Okręgowy przedstawił do
rozstrzygnięcia Sądowi Najwyższemu zagadnienie prawne, którego przedmiotem
jest w dalszym ciągu problem przypisania niniejszej sprawy o zakresu działania
3
wydziałów cywilnych bądź gospodarczych. Tymczasem, po zmianach w zakresie
przepisów proceduralnych i usunięciu ustawą z dnia 16 września 2011 r. o zmianie
ustawy - Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (Dz. U.
Nr 233, poz. 1381) przepisów odrębnie normujących postępowanie w sprawach
gospodarczych, zagadnienie to nie ma znaczenia z punktu widzenia procedury
właściwej do rozpoznania niniejszej sprawy. Nie jest też potrzebne w celu
określenia wydziału właściwego do jej rozpoznania, ponieważ tę wątpliwość
rozstrzygnął Prezes Sądu Okręgowego zarządzeniem wydanym w ramach
przysługujących mu uprawnień organizacyjno-administracyjnych dotyczących
funkcjonowania sądu w jego wewnętrznych strukturach (§ 55 ust. 2 Regulaminu
wewnętrznego urzędowania sądów powszechnych - jedn. tekst Dz. U. z 2014 r.,
poz. 259, por. uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 22 lipca 1994 r., III CZP 87/94,
OSNC 1995, z. 1, poz. 5 oraz z dnia 14 marca 1989 r., III PZP 45/88, OSNCP
1989, z. 11, poz. 67, a także wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 kwietnia 2014 r.,
SNO 7/14, nie publ. poza bazą Lex nr 1467135 i powołane w nim orzecznictwo
Trybunału Konstytucyjnego oraz Sądu Najwyższego).
W konsekwencji przedstawione zagadnienie prawne nie stanowi problemu,
którego rozwikłanie konieczne jest do rozstrzygnięcia sprawy na skutek wniesionej
apelacji, nie zachodzi więc przesłanka uprawniająca sąd odwoławczy do
skorzystania z możliwości przewidzianej w art. 390 § 1 k.p.c.
Ponadto należy zwrócić uwagę, że przedstawiony przez Sąd Okręgowy
problem był już wcześniej przedmiotem rozważań Sądu Najwyższego. Zamiast
wielu wskazać wystarczy postanowienie tego Sądu z dnia 16 listopada 2012 r.
(III CZP 69/12, nie publ. poza bazą Lex 1284757), w którym przeprowadzona
została analiza dotychczasowego orzecznictwa, prowadząca do konkluzji,
że ukształtował się dominujący kierunek wykładni szeroko ujmujący związek
dochodzonego roszczenia z prowadzeniem działalności gospodarczej, przyjmujący
jego występowanie nie tylko wtedy, gdy stosunek cywilnoprawny, z którego spór
wynika, mieści się w obrębie określonej działalności, ale także wtedy, gdy sprawa
będąca przedmiotem rozpoznawania przez sąd wynika z prowadzenia tej
działalności, ocenianego w konkretnym stanie faktycznym, przy uwzględnieniu
zindywidualizowanych okoliczności. Jako kryteria istotne należy traktować to, czy
4
poddawana ocenie sprawa dotyczy zachowań przedsiębiorcy stanowiących przejaw
wykonywania prowadzonej przez niego działalności gospodarczej, i obejmuje
czynności związane z uczestnictwem w obrocie gospodarczym, wytwarzaniem dóbr
materialnych lub świadczeniem usług, nakierowanym na osiągnięcie zysku, które
pozostają w normalnym, funkcjonalnym, bezpośrednim lub pośrednim związku
z powstaniem roszczenia stanowiącego przedmiot sporu i nie muszą być związane
wyłącznie ze stosunkami kontraktowymi przedsiębiorcy. W cytowanym orzeczeniu
Sąd Najwyższy wskazał jako okoliczności istotne przy kwalifikacji sprawy
gospodarczej to, że powód, który prowadził działalność gospodarczą w zakresie
naprawy powypadkowej samochodów, oferował klientom usługę obejmująca także
zapewnienie im na czas trwania naprawy możliwości korzystania z pojazdu
zastępczego, umożliwiając rozliczenie tej usługi w drodze przelewu wierzytelności
przysługującej im względem zakładu ubezpieczeń. Był to więc stan faktyczny bliski
występującemu w niniejszej sprawie.
Nie można więc zgodzić się z Sądem Okręgowym, że przedstawione
zagadnienie, mimo jego wielostronnego omówienia w orzecznictwie, budzi nadal
poważne i nierozwiązane wątpliwości.
Z powołanych przyczyn Sąd Najwyższy odmówił podjęcia uchwały.