Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt IV KK 61/15
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 11 czerwca 2015 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Tomasz Grzegorczyk (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Włodzimierz Wróbel
SSA del. do SN Stanisław Stankiewicz
Protokolant Jolanta Grabowska
przy udziale prokuratora Prokuratury Generalnej Małgorzata Wilkosz-Śliwy
w sprawie J. T.
skazanego z art. 178 a § 4 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k.
po rozpoznaniu w Izbie Karnej na rozprawie
w dniu 11 czerwca 2015 r.,
kasacji, wniesionej przez Rzecznika Praw Obywatelskich na korzyść skazanego
od wyroku Sądu Rejonowego w W.
z dnia 24 czerwca 2013 r.,
uchyla zaskarżony wyrok i przekazuje sprawę do ponownego
rozpoznania Sądowi Rejonowemu, a wydatki postępowania
kasacyjnego przejmuje na Skarb Państwa
UZASADNIENIE
J. T. był oskarżony o to, że: w dniu 18 stycznia 2013 r. w P., to jest w ruchu
lądowym, kierował samochodem osobowym marki BMW będąc w stanie
nietrzeźwości 0,85 mg/l i 0,83 mg/l alkoholu w wydychanym powietrzu, przy czym
czynu tego dopuścił się w warunkach powrotu do przestępstwa, będąc uprzednio
2
skazanym wyrokiem Sądu Rejonowego z dnia 22 sierpnia 2005 r., za przestępstwo
z art. 178a § 1 k.k. na karę pozbawienia wolności, którą odbywał w okresie od
22.01.2010 r. do 22.10.2010 r., tj. o czyn z art. 178a § 1 i § 4 k.k. w zw. z art. 64 § 1
k.k.
Wyrokiem z dnia 24 czerwca 2013 r., Sąd Rejonowy, uznał go winnym
popełnienia tego czynu jako wyczerpującego znamiona przestępstwa z art. 178a §
4 w zw. z art. 64 § 1 k.k. i za to na podstawie art.178a § 4 k.k. wymierzył mu karę
roku pozbawienia wolności, orzekając też zakaz prowadzenia wszelkich pojazdów
mechanicznych przez 5 lat. Wyrok ten uprawomocnił się w dniu 24 lipca 2013 r.
W lutym 2015 r. kasację od tego orzeczenia na korzyść skazanego wywiódł
Rzecznik Praw Obywatelskich, zarzucając rażącą obrazę art. 366 § 1 k.p.k. i art. 7
k.p.k. przez brak wyjaśnienia, istotnej dla prawidłowego orzekania okoliczności, czy
J. T. faktycznie odbył co najmniej 6 miesięcy pozbawienia wolności orzeczonej
wyrokiem Sądu Rejonowego w sprawie VI K …/05, za umyślne przestępstwo
podobne, co w konsekwencji doprowadziło do dowolnego uznania, iż działał on w
warunkach recydywy z art. 64 § 1 k.k. W uzasadnieniu tej kasacji wskazano, że
Sąd orzekający za podstawę uznania działania oskarżonego w warunkach powrotu
do przestępstwa określonych w art. 64 § 1 k.k. przyjął, wynikający z karty 22 akt,
fakt zarządzenia wobec niego wykonania kary 9 miesięcy pozbawienia wolności
orzeczonej wyrokiem VI K …/05 za przestępstwo z art. 178a § 1 k.k., z uwagi na
niewywiązanie się przez niego z nałożonego probacyjnego obowiązku świadczenia
pieniężnego i odnotowanego na k. 21v odbywania tej kary w okresie od 22 stycznia
do 22 października 2010 r. Nie zauważył natomiast, że w dniu 5 marca 2009 r. Sąd
uchylił wskazane wyżej postanowienie z uwagi na wykonanie przez oskarżonego
powyższego obowiązku, co wynikało z kolei z danych o karalności na k. 19. To zaś
oznacza zdaniem skarżącego, że nie został spełniony przewidziany przez art. 64 §
1 k.k. wymóg odbycia co najmniej 6 miesięcy pozbawienia wolności orzeczonej za
przypisane wcześniej umyślne przestępstwo podobne. Zaniechanie zweryfikowania
sprzecznych danych stanowi zaś, jak podniesiono w tej skardze, rażące naruszenie
prawa przez niewyjaśnienie wszystkich istotnych dla prawidłowego orzekania
okoliczności sprawy związanych z uprzednią karalnością skazanego, co
doprowadziło do dowolnego, dokonanego z obrazą art. 7 k.p.k. ustalenia, że
3
przypisanego mu czynu dopuścił się w warunkach powrotu do przestępstwa, a więc
miało to istotny wpływ na treść tego wyroku.
Wywodząc w ten sposób skarżący wniósł o jego uchylenie i przekazanie
sprawy do ponownego rozpoznania. Na rozprawie kasacyjnej prokurator
Prokuratury Generalnej poparł kasację.
Rozpoznając tę kasację Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Kasacja ta jest zasadna. Prawdą jest bowiem, że Sąd Rejonowy w ślad za
aktem oskarżenia przypisał oskarżonemu przestępstwo odpowiadające czynowi mu
zarzucanemu, a więc z przyjęciem, że odbył on przed jego popełnieniem karę 9
miesięcy pozbawienia wolności orzeczoną wyrokiem Sądu Rejonowego z 2005 r.
Wprawdzie na k. 21-22 tej sprawy rzeczywiście znajdował się odpis wskazanego
wyżej wyroku z 2005 r. z adnotacją o odbyciu orzeczonej nim kary w okresie od 22
stycznia do 22 października 2010 r. oraz postanowienie z dnia 20 marca 2008 r. o
zarządzeniu wykonania orzeczonej tym wyrokiem kary pozbawienia wolności z
warunkowym zawieszeniem jej wykonania. Jednak z informacji Krajowego Rejestru
Karnego wynikało jednocześnie, że w dniu 5 marca 2009 r. uchylono to
postanowienie, czego Sąd już nie zauważył. Nie zauważył on zresztą także, że
kiedy w postępowaniu przygotowawczym doszło do zmiany zarzutu stawianego J.
T. odnośnie do przestępstwa popełnionego w styczniu 2013 r., z przyjęciem - czego
uprzednio nie uczyniono – faktu popełnienia go w warunkach powrotu do
przestępstwa z art. 64 § 1 k.k. (por. k. 10 i 31), wyjaśniając, wyraźnie stwierdził on,
że odbywał wprawdzie karę pozbawienia wolności, ale za przestępstwa przeciwko
mieniu, nigdy zaś za prowadzenie pojazdu w stanie nietrzeźwości, podnosząc też,
że od wakacji 2010 r. do początku 2012 r. przebywał w Holandii (k. 33v). Sąd meriti
nie sięgnął przy tym do akt sprawy o sygn. akt VI K …/05, w których figuruje
postanowienie z dnia 5 marca 2009 r., uchylające postanowienie z dnia 20 marca
2008 r. o zarządzeniu wykonania kary pozbawienia wolności wobec J. T. z uwagi
na dopełnienie przez niego przed rozpoczęciem wykonania tego postanowienia, w
lutym 2009 r., obowiązku świadczenia pieniężnego. To zaś wyraźnie wskazywało
na prawidłowość informacji uzyskanej z Krajowego Rejestru Karnego. W
konsekwencji błędnie przyjęto, że oskarżony kiedykolwiek odbywał karę
pozbawienia wolności orzeczoną za przestępstwo podobne do przypisywanego mu
4
w 2013 r., nie mówiąc już o tym, że odbył ją w wymiarze niezbędnym dla
przypisania powrotności do przestępstwa.
Sposób postąpienia Sądu Rejonowego wskazuje, że doszło w tej sprawie do
rażącej obrazy przepisów prawa procesowego. Stosownie bowiem do art. 366 § 1
k.p.k. przewodniczący składu orzekającego (w tym wypadku Sąd orzekający
jednoosobowo) powinien baczyć, aby wyjaśniono wszystkie istotne dla sprawy
okoliczności, a do takich niewątpliwie należy przypisanie popełnienia czynu w
warunkach recydywy, bez względu na to, czy in concreto przepis ten będzie
uzasadniał zastosowanie nadzwyczajnego obostrzenia kary, jako że przyjęcie
w treści wyroku działania w warunkach powrotności do przestępstwa może
mieć miejsce jedynie przy dokonaniu prawdziwych ustaleń w tej materii.
Niewątpliwie też obrażono podnoszony w kasacji przepis art. 7 k.p.k., skoro
dokonano oceny materiału dowodowego w sposób niekompletny, pomijając
niektóre dowody, które zawarte były w aktach tej sprawy i pozwalały na prawidłową
ocenę omawianej kwestii. W przypadku wątpliwości nakazywały one sięgnięcie do
materiałów postępowania, w którym wydano uprzednio wyrok za czyn podobny i
jakoby zarządzono jego wykonanie. Powyższe wskazuje, że kasacja ta jest w pełni
zasadna i dlatego Sąd Najwyższy uchylił zaskarżony wyrok przekazując sprawę do
ponownego rozpoznania w pierwszej instancji. Przy jej ponownym rozpatrywaniu
Sąd winien szczegółowo zapoznać się zarówno z materiałem dowodowym tej
sprawy, jak i dokumentacją sprawy o sygn. akt VI K …/05 i dokonać oceny
wszystkich dowodów, aby poczynić prawidłowe ustalenia faktyczne przy
przypisywaniu oskarżonemu zarzucanego mu czynu.
Z tych wszystkich względów orzeczono jak w wyroku, przejmując stosownie
do art. 638 k.p.k. wydatki postępowania kasacyjnego na Skarb Państwa.