Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 17 maja 2016 r.

Sąd Okręgowy w Kaliszu V Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący SSO Ewa Nowakowska

Protokolant Alina Kędzia

po rozpoznaniu w dniu 04 maja 2016 r. w Kaliszu

odwołania J. Ż.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.

z dnia 23 grudnia 2015 r. i 2 lutego 2016r. Nr (...)

w sprawie J. Ż.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.

o emeryturę

1.  zmienia zaskarżoną decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. z dnia 2 lutego 2016 r. znak (...)w ten sposób, że przyznaje J. Ż.emeryturę od 01 września 2015 r.

2.  umarza postępowanie w przedmiocie decyzji z 23 grudnia 2015r.

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 02.02.2016r. uchylając równocześnie decyzję z dnia 23.12.2015r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych w O.odmówił J. Ż.przyznania emerytury wcześniejszej dla pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach, gdyż na dzień 1.01.1999r. nie udowodnił co najmniej 15 lat pracy w tych warunkach, ale 1 rok 4 miesiące i 12 dni (od 18.08.1997r. do 31.12.1998r). Nie uznano przy tym okresu pracy w szczególnych warunkach w zakładach (...)w wymienionych w świadectwie pracy w szczególnych warunkach okresach na przestrzeni od 21.08.1979r. do 31.07.1997r. gdyż świadectwie wskazano, że wykonywał wówczas prace ślusarskie w bezpośrednim sąsiedztwie stanowisk spawalniczych, co nie jest ujęte w wykazie.

Odwołanie od obu tych decyzji wniósł do Sądu J. Ż. domagając się przyznania wcześniejszej emerytury dla pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach po zaliczeniu okresów pracy „przy spawaniu i wycinaniu elektrycznym, gazowym”. Przedłożył na dowód swych racji książeczkę spawacza i zeznania świadków.

Organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania.

Sąd ustalił i zważył co następuje:

J. Ż. urodził się w dniu (...)

Jak wynika z danych w jego aktach osobowych po ukończeniu szkoły podstawowej uczył się w prywatnym zakładzie ślusarskim W. O.. W dniu 20.06.1973r. ukończył (...)w O. (1) w zawodzie ślusarz mechanik.

Z dniem 2.09.1974r. podjął pracę w Przedsiębiorstwie (...)w O. (1), który później przekształcił się w(...) O. (1). Odwołujący się został przyjęty na stanowisko ślusarza.

W okresie od 4.11.1974r. do 16.10.1976r. odbywał zasadniczą służbę wojskową.

Po odbyciu te służby powrócił do pracy w dotychczasowym zakładzie od 8.11.1976r. i został zatrudniony na stanowisko ślusarz konstrukcji metalowych.

W dniu 17.01.1977r. uzyskał uprawnienia spawalnicze po odbyciu podstawowego kursu spawania elektrycznego.

W kraju pracował do 28.02.1978r. po czym został przekazany do przedsiębiorstwa (...) w związku z likwidacją budowy i przejęciem jej przez ten zakład.

Do przedsiębiorstwa (...) odwołujący się powrócił od 5.06.1979r. na stanowisko robotnika budowlanego, ale od 20.06.1979r. został przesunięty na budowę (...) -T., gdzie pracował jako ślusarz –monter.

Jako pracownik(...) O. (1)odwołujący się był kilkakrotnie wysyłany na budowy eksportowe do NRD, Czechosłowacji ale wówczas i po powrocie w umowach o pracę jego stanowisko pracy określano: „ślusarz”, czasem „ślusarz-spawacz”.

W skierowaniach na lekarskie badania kontrolne określano zagrożenia na stanowisko pracy: praca na wysokości, w hałasie powyżej 80 dB, w zapyleniu

(krzemionka, mangan, tlenki żelaza, promieniowanie jonizujące.

dowód- akta osobowe z zakładów (...) O. (1).

J. Ż. uzyskał w dniu 16.07.1987r. podwyższenie kwalifikacji zawodowych poprzez odbycie kursu przecinaczy gazowych i ręcznych w zakresie gazowego cięcia metali.

(dowód- zaświadczenie k 20)

Przedsiębiorstwo (...), (później (...) O. (1)) przez cały okres swego istnienia zajmowało się wykonywaniem konstrukcji metalowych dla przemysłu oraz prac remontowo-budowlanych na obiektach przemysłowych, głównie przemysłu ciężkiego.

Zakład należał do resortu hutnictwa i przemysłu maszynowego. Na wydziale konstrukcji stalowych zatrudnianych było około 120- 150 osób i była znaczna płynność kadr, gdyż za pośrednictwem (...) wiele osób wyjeżdżało na kontrakty zagraniczne. Dotyczyło to głównie wykwalifikowanych spawaczy i ślusarzy.

Na terenie zakładu w O. (1) istniała hala, gdzie tworzono konstrukcje, które później były montowane w terenie.

Były to konstrukcje metalowe, łączone metodą spawania przez zespoły spawaczy i ślusarzy, używano też określeń ślusarz –spawacz gdy pracownik łączył obie role. Specyfika tej pracy wymagała wykonywania głównie prac spawalniczych. Była to praca zespołowa.

Wszelkie czynności związane z tworzeniem konstrukcji stalowych, nawet te pomocnicze w stosunku do stricte spawalniczych, wymagały posługiwania się spawarką albo palnikiem gazowym.

Odwołujący się od czasu uzyskania uprawnień spawalniczych (1977r.) pracując na wydziale konstrukcji w O. (1) wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu typowe prace spawalnicze, mimo różnego nazewnictwa jego stanowiska w aktach osobowych. Na wydziale tym nie było praktycznie typowych prac ślusarskich, gdyż do tworzenia określonych konstrukcji dostarczane były już elementy przygotowane według wymiaru i kształtu w dziale krajalni. W miarę bieżących potrzeb przycinano sobie potrzebny wymiar przy użyciu palnika gazowego.

Tworzenie określonej konstrukcji wymagało najpierw „heftowania” przy użyciu spawarki ręcznej elektrycznej tj. wykonując punktowe złącza i następnie również spawarką ale innego rodzaju nakładany był spaw na całej długości łączenia . Odwołujący się w miarę potrzeb zajmował się heftowaniem, czasem kład spaw ciągły, tzw. „dozorowy” (bo podlegający kontroli technicznej, a wykonujący go spawacz sygnował własnym znakiem wykonaną pracę, odpowiadając za jej jakość). W trakcie pracy w miarę potrzeb wykonywał też prace pomocnicze, przytrzymując innemu spawaczowi element do spawania, przy czym wymieniali się przy takich czynnościach z pracującym w zespole drugim pracownikiem. Odwołujący się wykonywał spawanie elektryczne albo gazowe jeśli chodzi o wycinanie metalu. W obu sytuacjach warunki pracy były podobne.

(dowód-zeznania świadków M. B., Z. L. i P. T. oraz odwołującego się k 22-25)

Na przestrzeni zatrudnienia w w/w zakładzie, w pewnych okresach J. Ż. pracował za granicą np. E. w NRD (1986r.) czy w L. (1983r) w (...) oraz przy budowie zakładów (...). Praca odwołującego się poza terenem zakładu polegała na montażu konstrukcji nowych albo na ich remontach, w zakładach gdzie trwała normalna produkcja. Prace montażowe odbywane były na wysokości powyżej 2m.

Odwołujący się pracując w ramach brygady remontowej wykonywał szeroko rozumiane prace budowlano-montażowe i budowlano-remontowe w zakładach prowadzących normalną produkcję. Były to np. huta w B., i huta w E.. Prace wykonywane przez odwołującego się dotyczyły remontu pojedynczych urządzeń umiejscowionych w tym samym pomieszczeniu co inne urządzenia pracujące normalnym trybem.

Odwołujący się pracując w brygadzie monterskiej, jak każdy z jej członków, wykonywał prace ślusarskie, spawalnicze, monterskie, zależnie od potrzeb organizacji pracy. Prace te w większości odbywały się na wysokości, a przy tym w przypadku zakładów w ruchu w narażeniu na działanie czynników szkodliwych tak jak pozostali pracownicy produkcyjni huty: wysokie temperatury, hałas, opary substancji szkodliwych dla zdrowia. Narażenie to występowało w ciągu całego dnia pracy.

(dowód-zeznania świadków M. B. i P. T. oraz odwołującego się k 22-25)

Z urzędu wiadome jest Sądowi z racji rozpoznawania spraw innych pracowników zakładów (...) O. (1), że nie przywiązywano tam właściwej wagi do zapisów w aktach osobowych. Pracownicy byli angażowani odpowiednio do posiadanych kwalifikacji zawodowych, a później kadry nie miały wglądu w sytuację na wydziale, gdzie decydowało się o skierowaniu do konkretne stanowisko.

Na hali wydziału konstrukcji stalowych panował ogromny hałas wytwarzany przy cięciu stali i jej spawaniu, szlifowaniu spawu, dobijaniu metalu młotem i przy przecinaniu palnikiem. Warunki te były szkodliwe dla zdrowia, niszczyły słuch wzrok, układ oddechowy. Zakład wszystkich pracujących tam kwalifikował jako pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach.

Sąd zważył co następuje:

Zgodnie z art.184 ust.1 ustawy z 17.12.1998r. o emeryturach i rentach z FUS (Dz. U z 2015r. poz.1302) ubezpieczonym urodzonym po dniu 31.12.1948r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32-34, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy (1.01.1999r.) osiągnęli:

1)  okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymagany w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzna oraz

2)  okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art.27.

Stosownie do treści ust.2 emerytura ta przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do OFE lub przekazania środków tam zgromadzonych za pośrednictwem ZUS na dochody budżetu państwa.

Stosownie do treści art. 32 cyt. ustawy ubezpieczeni będący pracownikami, o których mowa w ust. 2-3, zatrudnieni w szczególnych warunkach przez co najmniej przez 15 lat, nabywali prawo do emerytury w wieku obniżonym o 5 lat od podstawowego o ile udowodnili łączny staż ubezpieczeniowy określony w art.27 cyt. ustawy wynoszący 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn.

Zgodnie z ust.4 tego przepisu wiek emerytalny, rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie których osobom wymienionym w ust.2 i 3 przysługiwało prawo do emerytury, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych tj. rozporządzenia Rady Ministrów z 7.02.1983r. w sprawie wieku emerytalnego oraz wzrostu emerytur i rent inwalidzkich dla pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze / Dz. U. Nr 8 poz.43 ze zmianami/

Paragraf 2 powyższego rozporządzenia stanowi, że okresami prac uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w tym rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach wykonywana była stale i w pełnym wymiarze czasu obowiązującym na danym stanowisku pracy.

Okresy te stwierdza zakład pracy na podstawie posiadanej dokumentacji w świadectwie wykonywania pracy w szczególnych warunkach.

Dokument ten podlega jednak kontroli organu rentowego, a w razie sporu okoliczności dotyczące wykonywania pracy w szczególnych warunkach mogą być wykazywane przed sądem rozpoznającym odwołanie wszelkimi środkami dowodowymi.

W niniejszej sprawie takie świadectwo pracy w szczególnych warunkach wydane przez (...) O. (1)w dniu 05.05.1998r. zostało zakwestionowane przez ZUS.

W dokumencie tym podano w nim, iż pracownik wykonywał prace ślusarskie w bezpośrednim sąsiedztwie stanowisk spawalniczych i przy spawaniu w wycinaniu elementów konstrukcji stalowych na stanowisku ślusarz-spawacz, wymienionym w dziale XIV poz. 12 pkt 4 załącznika nr1 wykazu A do zarządzenia nr 3 Ministerstwa Hutnictwa i Przemysłu Metalowego z 30.03.1985r. w sprawie stanowisk pracy, na których wykonywane są prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w zakładach pracy resortu hutnictwa i przemysłu maszynowego. (Dz. Urz. MHiPM nr 1-3 poz. 1 z 1985r.).

Zakład dokonując takiej klasyfikacji uznał,że wszyscy pracownicy wykonujący konstrukcje stalowe metodą spawania narażeni byli na jednakowe działanie szkodliwych czynników – hałasu, wydzielających się przy spawaniu oparów chemicznych i wszystkich pracowników kwalifikował jako zatrudnionych w szczególnych warunkach z uwagi na jednakową szkodliwość pracy.

Przepisy ogólne, tj. wspomniane wyżej rozporządzenie Rady Ministrów z 7.02.1983r. posługuje się w wykazie A dział XIV poz.12 określeniem: „prace przy spawaniu i wycinaniu elektrycznym, gazowym i atomowodorowym”.

Przepisy branżowe wykonawcze: zarządzenie nr 3 Ministerstwa Hutnictwa i Przemysłu Metalowego z 30.03.1985r. w sprawie stanowisk pracy, na których wykonywane są prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w zakładach pracy resortu hutnictwa i przemysłu maszynowego (Dz. Urz. MHiPM nr 1-3 poz. 1 z 1985r.). W uszczegółowieniu „prac przy spawaniu i wycinaniu elektrycznym, gazowym i atomowodorowym” obok stanowiska spawacz, wycinacz, przepalacz - umieszczają w pkt 4 stanowisko: „pracownicy zatrudnieni w bezpośrednim sąsiedztwie stanowisk spawalniczych w wydziałach spawalniczych”.

W ocenie sądu była to przemyślana decyzja biorąca pod uwagę specyficzne warunki panujące na wydziałach spawalniczych w tym przemyśle.

W uzasadnieniu wyroku z 29.01.2008r. w sprawie IUK 192/07 Sąd Najwyższy wyraził jednak pogląd, że określenie „ prace przy spawaniu” obejmuje prace wykonywane w przebiegu procesu spawania, co wynika z wykładni językowej, prowadzącej do wniosku, że podobnie jak inne podobne zwroty, np. „przy sprzątaniu” obejmuje czynności związane ze spawaniem(sprzątaniem) ale już nie obejmuje czynności innego pracownika znajdującego się w bezpośredniej bliskości.

Treść wspomnianego świadectwa pracy w szczególnych warunkach wymagała więc wyjaśnienia rzeczywistego charakteru pracy świadczonej przez odwołującego się, gdyż nie formalne zakwalifikowanie stanowiska, a rzeczywiste wykonywanie pracy jest decydujące dla uznania pracy za wykonywaną w szczególnych warunkach.

W orzecznictwie utrwalone jest stanowisko, że o uznaniu pracy za wykonywaną w szczególnych warunkach nie może decydować formalne zakwalifikowanie stanowiska pracy, ale faktyczne wykonywanie pracy na stanowisku wymienionym w wykazie o jakim mowa wyżej. Istotne jest aby praca taka była świadczona stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w ramach stosunku pracy, bez względu na to, jakie formalnie stanowisko pracownik zajmował.

W ocenie sądu pracując na wydziale konstrukcji stalowych bez względu na nazwę stanowiska pracy wykonywał szeroko rozumiane prace spawalnicze polegające spawaniu elektrycznym i wycinaniu gazowym.

Prace przy spawaniu, wycinaniu elektrycznym, gazowym, atomowodorowym o jakich mowa w pkt 12 działu XIV wykazu warunkach stanowiącego załącznik do przepisów ogólnych tj. wspomnianego rozporządzenia z 1983r. warunkach pracy w szczególnych warunkach – to określony proces technologiczny w ciągu produkcyjnym.

W (...) na wydzielę konstrukcji nie było wydzielonych odrębnych stanowisk spawalniczych i ślusarskich. O intencji zakwalifikowania pracy wykonywanej przez odwołującego się do pracy w szczególnych warunkach mimo różnego określania stanowiska pracy świadczy treść przytoczonego wyżej świadectwa pracy wydanego odwołującemu się w dniu 05.05.1998r.

Co zastanawiające- przez organ rentowy honorowane jest świadectwo pracy w szczególnych warunkach wydane przez zakład (...). S.A.” dnia 02.02.2016r., a dotyczące dalszego okresu pracy odwołującego się na stanowisku ślusarza w bezpośrednim sąsiedztwie stanowisk spawalniczych (od 18.08.1997r. do 31.12.1998r.) a zakład i w tym przypadku zakwalifikował jego pracę z powołaniem na umieszczenie stanowiska w dziale XIV wykazu A poz. 12 pkt.4 wykazu branżowego w resorcie hutnictwa i przemysłu maszynowego. Oba świadectwa tj. z 05.05.1998r. i z 02.02.2016r. klasyfikują prace odwołującego się jednakowy sposób, bo de facto w obu zakładach wykonywał tę samą pracę przy spawaniu i wycinaniu gazowym.

Co do istnienia podstaw zakwalifikowania jako pracę w szczególnych warunkach nie tylko pracy na stanowisku określonym wprost jako „spawacz” Sąd podziela pogląd Sądu Najwyższego wyrażony w uzasadnieniu wyroku 29.01.2008r. (IUK 192/07), gdzie stwierdzono, że określenie „prace przy spawaniu” jest szersze niż praca na stanowisku spawacz i obejmuje prace wykonywane w przebiegu procesu spawania przez pracowników niebędących spawaczami, jak wskazane w załączniku nr 1 do zarządzenia nr 1 z 1985r.

W odniesieniu do organizacji pracy w (...) dotyczy zapewne pracy takiej jaką wykonywał odwołujący się.

Uznać więc należy, że w okresach wskazanych w świadectwie z 05.05.1998r. odwołujący się wykonywał pracę „w przebiegu procesu spawania”, co upoważnia do przyjęcia, że przez okres co najmniej 15 lat wykonywał prace szczególnych warunkach wymienione w wykazie A dział XIV poz. 12 wykazu stanowiącego załącznik do w/w rozporządzenia z 7.02.1983r.

Z kolei praca jaką odwołujący się wykonywał w okresach zatrudnienia poza siedzibą zakładu w O. (1) w zakładach będących w ruchu odpowiada pracy określonej w dziale XIV punkt 26 wykazu A cytowanego rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego…. jako prace budowlano- montażowe na oddziałach będących w ruchu, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie. Powtórzenie opisu tego stanowiska zawarte jest w zarządzeniu wykonawczym nr 3 wydanym przez Ministra Hutnictwa i Przemysłu Maszynowego w dniu 30.03.1985r. (Dz. Urzędowy Ministerstwa Hutnictwa i Przemysłu Maszynowego nr1-3 z 1985r. poz 1) -DZIAŁ XIV poz. 25.

Praca, którą odwołujący się wykonywał przy montażu konstrukcji wznoszonych na terenie kraju – na wysokości odpowiada pracy wymienionej dziale V wykazu stanowiącego załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z 07.02.1983r. poz. 5 czyli montaż konstrukcji metalowych na wysokości.

W każdym przypadku były to zatem prace w szczególnych warunkach, a odwołujący się wykazał co najmniej 15 letni okres pracy w takich szczególnych warunkach.

Na dzień 01.01.1999r. J. Ż.wykazał ponad 25 letni staż ubezpieczeniowy (27 lat, 1 miesiąc i 29 dni) okresów składkowych i nieskładkowych), nie jest członkiem OFE, wiek 60 lat ukończył w dniu (...)i w tym dniu spełnił ostatni z warunków o jakich mowa w art. 184 cyt. ustawy. Wniosek o tę emeryturę złożył w dniu 09.09.2015r. zatem zgodnie z art. 129 cyt. ustawy uzyskał prawo do tego świadczenia od miesiąca złożenia wniosku.

W tym stanie rzeczy Sąd zmienił zaskarżoną decyzję, przyznał mu prawo do emerytury od 01.09.2015r. i zgodnie z art. 477 ¹⁴ § 2 kpc orzekł jak w pkt 1 wyroku.

Z uwagi na wycofanie z obiegu prawnego decyzji z dnia 23.12.2015r. postępowanie w przedmiocie odwołania od tej decyzji podlegało umorzeniu i na podstawie art. 355§ 1 kpc orzeczono więc jak w pkt.2 wyroku.