Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 26 sierpnia 2016 roku

Sąd Okręgowy w Szczecinie VIII Wydział Gospodarczy

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSO Anna Budzyńska (spr.)

Sędziowie: SO Piotr Sałamaj

SO Leon Miroszewski

Protokolant: st. sekr. sądowy Joanna Witkowska

po rozpoznaniu w dniu 26 sierpnia 2016 roku w Szczecinie

na rozprawie

sprawy z powództwa M. W. (1)

przeciwko (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w S.

o pozbawienie wykonalności tytułu wykonawczego

na skutek apelacji powoda od wyroku Sądu Rejonowego Szczecin - Centrum w Szczecinie z dnia 8 marca 2016 roku, sygnatura akt XI GC 1510/15

I.  oddala apelację;

II.  zasądza od powoda M. W. (1) reprezentowanego przez opiekuna prawnego Z. W. na rzecz pozwanej (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w S. kwotę 2.400 zł (dwa tysiące czterysta złotych) tytułem kosztów postępowania apelacyjnego;

III.  przyznaje radcy prawnemu M. W. (2) pełnomocnikowi ustanowionemu z urzędu dla powoda od Skarbu Państwa - Sądu Rejonowego Szczecin - Centrum w Szczecinie kwotę 1.200 zł (jeden tysiąc dwieście złotych), podwyższoną o należny podatek od towarów i usług, tytułem kosztów nieopłaconej pomocy prawnej w postępowaniu apelacyjnym.

SSO (...)SSO (...)SSO (...)

Sygn. akt VIII Ga 212/16

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 24 lutego 2014 roku skierowanym przeciwko (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w S. powód M. W. (1) wniósł o pozbawienie wykonalności tytułu wykonawczego – ugody sądowej zawartej przed Sądem Okręgowym w Szczecinie dnia 6 lipca 2012 r. w sprawie VIII GC 63/12, której na podstawie postanowienia Sądu Okręgowego w Szczecinie z dnia 22 października 2012 r. w sprawie VIII GC 63/12 Sąd ten nadał klauzulę wykonalności – w całości wobec powoda. W uzasadnieniu powód wskazał, że wszczęte zostało przeciw niemu postępowanie egzekucyjne. Jako podstawę prawną roszczenia powód wskazał art. 840 § 1 pkt 2 k.p.c. Uzasadniając pozew powód podniósł, że należność wynikająca z zawartej ugody została przez niego uregulowana przelewem bankowym. Podniósł, że przed zawarciem ugody strony ustaliły, iż powyższa wierzytelność pozwanej zostanie zaspokojona z przysługującej powodowi wierzytelności zdeponowanej w Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w S..

W odpowiedzi na pozew pozwana wniosła o oddalenie powództwa w całości i zwrot kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. Przyznała, iż powód zaproponował spłatę zobowiązania przy użyciu środków zatrzymanych w Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w S. i Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w S. tytułem tzw. kaucji gwarancyjnych. Zastrzegła, że zgodnie z porozumieniem miała dostarczyć materiały budowalne niezbędne do usunięcia wad i zatrudnić firmę naprawczą. Dodała, że strony zawarły dwie umowy przelewu wierzytelności, jednakże ostatecznie nie uzyskała ona zaspokojenia całości swoich wierzytelności.

Pismem z dnia 10 września 2014 r. powód podtrzymał stanowisko w sprawie, a nadto podniósł, że Spółdzielnia Mieszkaniowa (...) w S. wpłaciła na rzecz pozwanej łącznie kwotę 50.677,71 zł, która to kwota musiała zostać zaliczona na poczet należności wynikającej z ugody sądowej. Wyjaśnił, że ugoda sądowa zawarta między stronami zobowiązywała powoda do zapłaty na rzecz pozwanej kwoty 43.826,13 zł tytułem należności głównej oraz kwoty 4.908 zł tytułem kosztów procesu. Powód zakwestionował, jakoby wyraził zgodę w ramach porozumienia na usuwanie wszelkich wad zgłoszonych przez spółdzielnie mieszkaniowe, na rzecz których wykonywał roboty. Podkreślił, że roboty budowalne wykonywane w celu usunięcia wad stanowią odrębne zobowiązanie pomiędzy stronami i nie stanowią one części uzgodnień dotyczących spłaty przedmiotowej należności. Zarzucił nadto, że pozwana nie uzasadniła zasadności i wysokości kosztów poniesionych w związku z wykonywaniem prac budowalnych na rzecz spółdzielni mieszkaniowych.

Na rozprawie dnia 22 września 2014 r. pełnomocnik pozwanej wyjaśnił, że wpłaty dokonane przez spółdzielnie – jak ustalono - podlegały rozliczeniu z kosztami usunięcia wad. Wskazał, że zajęte kaucje miały być wypłacone przez Spółdzielnię Mieszkaniową dopiero po usunięciu usterek. Pozywana podkreśliła, iż strony ustaliły, że z kwoty kaucji zostaną odliczone koszty związane z usuwaniem wad, a różnica pomniejszy lub spowoduje całkowite umorzenie należności pozwanej z tytułu ugody.

Wyrokiem z dnia 8 marca 2016 r. w sprawie XI GC 1510/15 Sąd Rejonowy Szczecin-Centrum w Szczecinie w punkcie I oddalił powództwo; w punkcie II zasądził od powoda na rzecz pozwanej (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w S. kwotę 2.417 zł tytułem kosztów procesu; w punkcie III przyznał radcy prawnemu M. W. (2) od Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego Szczecin-Centrum w Szczecinie kwotę brutto 2.952 zł tytułem zwrotu kosztów pomocy prawnej udzielonej powodowi z urzędu.

Sąd Rejonowy, wydając wyrok oparł się na następujących ustaleniach faktycznych oraz rozważaniach prawnych:

W maju 2012 r. M. W. (1) zaproponował spłatę swojego zobowiązania przy użyciu środków zatrzymanych w Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w S. i Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w S. tytułem tzw. kaucji gwarancyjnych w związku z robotami dociepleniowymi wykonanymi przez powoda w budynkach tych spółdzielni, przy czym M. W. (1) zastrzegł, iż z uwagi na faktyczne zaprzestanie działalności gospodarczej i trudną sytuację finansową nie jest w stanie usunąć we własnym zakresie wad zgłoszonych przez te spółdzielnie, co warunkowało wypłatę zatrzymanych kaucji.

Strony uzgodniły, iż pozwana dostarczy materiały budowlane niezbędne do usunięcia wad i zatrudni firmę wykonawczą w celu przeprowadzenia robót naprawczych, a wydatki z tym związane zostaną uwzględnione po ostatecznym usunięciu wadi i rozliczeniu wypłaconych przez spółdzielnie kwot. Obliczona w ten sposób różnica miała odpowiednio pomniejszyć należność pozwanej dochodzonej w postępowaniu sądowym VIII GC 63/12.

Realizując powyższe ustalenia strony zawarły dnia 25 maja 2012 r. dwie umowy przelewu wierzytelności na zabezpieczenie, na mocy których powód jako cedent przelał na rzecz pozwanej jako cesjonariusza wierzytelność w stosunku do Spółdzielni Mieszkaniowej (...) z siedzibą w S. do wysokości kwoty 86.216 zł oraz wierzytelność w stosunku do Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w S. do wysokości kwoty 27.245 zł, przysługujące mu z tytułu wynagrodzenia za roboty budowalne (zwrotu kaucji gwarancyjnych) wykonanych w budynkach obu Spółdzielni. Powód zawiadomił spółdzielnie o przelaniu wierzytelności na pozwaną.

Strony uzgodniły, iż prace związane z usunięciem wad wykona firma (...) prowadzącego działalność gospodarczą pod nazwą KAM-BUD K. S., przy czym prowadzenie robót związane bezpośrednio z usuwaniem wad powierzono M. S.. Pismem z dnia 1 czerwca 2012 r. M. W. (1) upoważnił M. S. do zamawiania i odbioru materiałów budowlanych z hurtowni pozwanej, a ponadto strony zawarły aneks do umowy przelewu wierzytelności, przewidujący wydzielenie z kwoty przelanej wierzytelności sumy przeznaczonej na wypłatę wynagrodzenia za roboty naprawcze w wysokości wynikającej z faktury VAT wystawionej przez K. S.. Wady były usuwane zgodnie ze wskazaniami powoda i przedstawiciela spółdzielni.

W wyniku wykonywanych robót usunięto wady w budynkach przy ul. (...), ul. (...), ul. (...) oraz w budynkach przy ul. (...), przy ul. (...), przy ul. (...). Usunięto także wady w budynku Spółdzielni Mieszkaniowej (...). Firma (...) usunęła także z końcem września 2012 r. wady w budynkach przy ul. (...), ul. (...).

Zwrotu kaucji gwarancyjnej w kwocie 24.400 zł dokonano w dniu 13 lipca 2012 r. Zwrotu kaucji gwarancyjnych w kwocie 26.277,71 zł dokonano w dniu 31 sierpnia 2012 r. Koszt usunięcia usterek wyniósł łącznie 67.660,07 zł.

W dniu 6 lipca 2012 r. strony zawarły przed Sądem Okręgowym w Szczecinie w sprawie VIII GC 63/12 ugodę sądową, zgodnie z którą M. W. (1) zobowiązany był do zapłaty na rzecz (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w S. kwoty 43.826,13 zł tytułem należności głównej oraz kwoty 4.908 zł tytułem kosztów procesu.

W dniu 13 lipca 2012 roku został dokonany przelew z konta SM (...) na konto pozwanej kwoty 24.400 zł tytułem zwrotu objętej ugodą kaucji M. W. (1) dotyczącej budowy przy ul. (...) (k. 6).

W dniu 31 sierpnia 2012 roku został dokonany kolejny przelew z konta SM (...) na konto pozwanej, tym razem kwoty 26.277,71 zł tytułem zwrotu kaucji M. W. (1) objętej ugodą dotyczącej budowy przy ul. (...) (k. 6v).

Na przedmiotową ugodę sądową na podstawie postanowienia Sądu Okręgowego w Szczecinie z dnia 22 października 2012 r. w sprawie VIII GC 63/12 Sąd nadał klauzulę wykonalności.

Pismem z dnia 19 listopada 2012 r. powód wystosował do Spółdzielni Mieszkaniowej (...) wezwanie do zapłaty kwoty 18.180 zł. W odpowiedzi spółdzielnia odmówiła zwrotu pozostałej części kaucji gwarancyjnej, powołując się na oświadczenie M. W. (1) z dnia 27 listopada 2012 r. o uregulowaniu całości wierzytelności powoda zabezpieczonej umową przelewu z dnia 25 maja 2012 r.

W piśmie z dnia 21 grudnia 2012 r. skierowanym do M. W. (1) pozwana podała sposób rozliczenia kwot uzyskanych ze Spółdzielni Mieszkaniowej (...) i Spółdzielni Mieszkaniowej (...) i wskazała, iż kwota 48.734,13 zł wynikająca z ugody sądowej w sprawie VIII GC 63/12 została pomniejszona o sumę 10.379,80 zł.

Pismem z dnia 4 stycznia 2013 r. M. W. (1) złożył wniosek o wstrzymanie czynności egzekucyjnych, w którym wskazał, że wierzyciel w ramach cesji uzyskał kwoty 24.400 zł i 26.277,71 zł.

M. W. (1) odmówił zaksięgowania faktur nr (...) z grudnia 2012 r.

Postanowieniem Sądu Okręgowego w Szczecinie w sprawie I Ns 356/14 z dnia 2 czerwca 2015 r. M. W. (1) został ubezwłasnowolniony całkowicie.

Na podstawie powyższych ustaleń faktycznych Sąd Rejonowy poczynił następujące rozważania prawne:

W ocenie Sądu I instancji powództwo okazało się w całości bezzasadne.

Sąd Rejonowy podniósł, że w rozpoznanej sprawie powód jako podstawę swojego żądania wskazał art. 840 § 1 pkt 2 k.p.c. Zgodnie z dyspozycją wyżej wymienionego przepisu dłużnik może w drodze powództwa żądać pozbawienia tytułu wykonawczego wykonalności w całości lub części albo jego ograniczenia, jeżeli po powstaniu tytułu egzekucyjnego nastąpiło zdarzenie, wskutek którego zobowiązanie wygasło albo nie może być egzekwowane; gdy tytułem jest orzeczenie sądowe, dłużnik może powództwo oprzeć także na zdarzeniach, które nastąpiły po zamknięciu rozprawy, a także zarzucie spełnienia świadczenia, jeżeli zarzut ten nie był przedmiotem rozpoznania w sprawie.

Sąd I instancji wskazał, że powód żądanie pozwu o pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności opierał na twierdzeniu, że dochodzona przez wierzyciela wierzytelność z ugody sądowej z dnia 6 lipca 2012 r. zawartej przed Sądem Okręgowym w Szczecinie w sprawie VIII GC 63/12 została zapłacona, a zatem tytuł wykonawczy powinien zostać pozbawiony wykonalności. Istota sporu – jak wskazał Sąd I instancji odnosiła się do oceny, jaki charakter i cel miały dokonane z konta Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w S. przelewy kwot 24.400 zł i 26.277,71 zł.

W ocenie Sądu I instancji powód nie udowodnił zasadności swojego roszczenia. Sąd Rejonowy podkreślił, że spłata długu niewątpliwie skutkuje wygaśnięciem zobowiązania. Jednak, w ocenie Sądu, powód nie wykazał, że zaspokoił wierzytelność objętą tytułem wykonawczym. Sąd Rejonowy wskazał, że zgodnie z art. 451 k.c. dłużnik mający względem tego samego wierzyciela kilka długów tego samego rodzaju może przy spełnieniu świadczenia wskazać, który dług chce zaspokoić. Jednakże to, co przypada na poczet danego długu, wierzyciel może przede wszystkim zaliczyć na związane z tym długiem zaległe należności uboczne oraz na zalegające świadczenia główne. Sąd Rejonowy odczytał z tego przepisu normę zawierającej nakaz skierowany do wierzyciela przyjęcia zapłaty w pierwszym rzędzie na dług wskazany przez dłużnika. Sąd Rejonowy uznał przy tym, że gdyby przelew wierzytelności nie został dokonany wcześniej, to powód miałby rację, gdyż samo wskazanie w tytule przelewu przez Spółdzielnię długu, a Spółdzielnia działała tutaj na polecenie powoda, pozwalałoby na przyjęcie, że powód zaspokoił roszczenie wynikające z ugody sądowej. Zdaniem Sądu Rejonowego, w niniejszej sprawie wskazanie tytułu przelewu było czynnością prawnie obojętną i żadnego skutku nie wywierało, ponieważ przelew dotyczył wierzytelności, która jeszcze przed zawarciem ugody przeszła na pozwaną spółkę. Oznacza to, że w dniu 25 maja 2012 roku wierzytelność wobec SM (...) przeszła z powoda na pozwaną. Następnie strony zwarły aneks (k. 68), gdzie umówiły się w § 2, że „z przelewu wierzytelności zostanie wydzielona suma przeznaczona na wypłatę wynagrodzenia za roboty określone w § 1 w kwocie wynikającej z faktury VAT wystawionej przez wykonawcę tych robót”. Sąd Rejonowy uznał, że przelewy bankowe z dnia 13 lipca 2012 i 31 sierpnia 2012 r,. nie niweczyły zawartego porozumienia w zakresie kwalifikacji wypłaconych przez spółdzielnię kwot jako zwrot kaucji, w pierwszym rzędzie na zapłatę za wykonane prace gwarancyjne.

Sąd Rejonowy wskazał, że w istocie u podstawy pozwu leżą błędne założenia faktyczne poczynione przez stronę powodową, bowiem trzeba wziąć pod uwagę skutek rozporządzający umowy cesji. Sąd I instancji zwrócił też uwagę, że na gruncie rozpoznanej sprawy umowa przelewu wierzytelności została zawarta „w celu zabezpieczenia wierzytelności cesjonariusza wynikającej z umów sprzedaży materiałów budowlanych”. Umowa nie została zawarta natomiast w celu umorzenia wierzytelności wynikającej z ugody sądowej z dnia 6 lipca 2012 r. i w żadnym wypadku nie można – zdaniem Sądu Rejonowego – przydać jej takiego skutku, że wraz z uzyskaniem zwrotu kaucji od dłużników – spółdzielni Mieszkaniowych – umorzeniu do adekwatnej wysokości ulegał dług powoda wobec pozwanej. Kwoty wskazane w umowach przelewu wierzytelności to kwoty należące od dnia zawarcia umowy do pozwanej i to ona uzyskuje pełne prawo dysponowania nimi, w tym również prawo do zaliczenia ich na poczet wierzytelności powstałych w toku odzyskiwania przedmiotowych kaucji.

Sąd Rejonowy zaznaczył nadto, że powód nie kwestionował, iż strony zawarły porozumienie dotyczące pomniejszenia uzyskanych przez pozwaną kwot o koszty dokonanych remontów, a przy tym – nie zmierzał do wykazania, aby któraś z kwot wynagrodzenia dla wykonawcy robót, K. S., była zawyżona. Ustalenie tej okoliczności wymagałoby powzięcia wiadomości specjalnych, zaś strona powodowa nie wnosiła o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego. Zgodnie zaś treścią art. 6 k.c. ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która iktu tego wywodzi skutki prawne. Na powodzie w niniejszym procesie ciążył więc ciężar udowodnienia, iż pozwana uzyskała kwotę potrzebną na pokrycie wierzytelności przysługującej jej w stosunku do powoda oraz wysokości tej kwoty.

Sąd I instancji stwierdził zatem, że przedstawiane przez powoda w toku postępowania dowody dotyczące wpłat dokonanych na rzecz wierzyciela i ich wysokości nie świadczyły wcale o tym, że cała wierzytelność objęta tytułem wykonawczym, wraz z należnościami ubocznymi i kosztami, została uregulowana. Stosownie zaś do art. 232 k.p.c. strony są obowiązane wskazywać dowody a stwierdzenia faktów, z których wywodzą skutki prawne.

Konkludując Sąd Rejonowy stwierdził, że z uwagi na powyższe okoliczności powództwo podlegało oddaleniu w całości.

Rozstrzygnięcie Sądu I instancji o kosztach procesu znajdowało postawę prawną w art. 108 § 1 zdanie pierwsze k.p.c. w związku z art. 98 § 1 k.p.c., który stanowi, że strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony. W niniejszej sprawie pozwana jest stroną wygrywającą całości. Na poniesione przez pozwaną koszty złożyły się: opłata skarbowa od pełnomocnictwa w kwocie 17 złotych oraz wynagrodzenie pełnomocnika – 60 zł, zgodnie z § 5 w zw. z § 2 ust. 1 i 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu.

O kosztach nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej powodowi z urzędu Sąd Rejonowy orzekł na podstawie § 2 ust. 1-3, § 6 pkt 5 i § 15 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia i Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu.

Powód wywiódł apelację od wskazanego wyroku Sądu Rejonowego Szczecin-Centrum w Szczecinie, zaskarżając oreczenie w całości.

Zaskarżonemu wyrokowi powód zarzucił:

1.  sprzeczność istotnych ustaleń Sądu I instancji z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego polegającą na:

1)  przyjęciu, że przelewy bankowe dokonane w dniach 13 lipca 2012 r. i 31 sierpnia 2012 r. przez Spółdzielnie Mieszkaniową (...) w S. na rzecz pozwanej (...) Sp. z o.o. w S. mogły zostać przez pozwaną zaliczone na poczet wskazanych przez pozwaną wierzytelności, podczas gdy z treści materiału dowodowego wynika, że pozwana zaliczyła wskazane wpłaty na rzecz wierzytelności, które nie istniały w chwili dokonywania tych wpłat,

2)  przyjęciu, że wierzytelności, na poczet których pozwana zaliczyła wpłaty dokonane w przelewach bankowych przez Spółdzielnię Mieszkaniową (...) w S. w dniach 13 lipca 2012 r. i 31 sierpnia 2012 r., powstały w toku odzyskiwania kaucji gwarancyjnych od ww. spółdzielni, podczas gdy z treści zebranego w sprawie materiału dowodowego, a zwłaszcza faktur wystawionych przez pozwaną powodowi, wynika, że wierzytelności te powstały po otrzymaniu przez pozwaną wskazanych przelewów bankowych,

3)  przyjęciu, że wraz z uzyskaniem wpłat poczynionych przez Spółdzielnię Mieszkaniową (...) na rzecz pozwanej w dniach 13 lipca 2012 r. i 31 sierpnia 2012 r. nie doszło do umorzenia do adekwatnej wysokości długu powoda wobec pozwanej wynikającego z ugody sądowej zawartej dnia 6 lipca 2012 r. przed Sądem Okręgowym w Szczecinie w sprawie VIII GC 63/12, albowiem wcześniej zawarta między stronami umowa przelewu wierzytelności została zawarta „w celu zabezpieczenia wierzytelności cesjonariusza wynikającej z umów sprzedaży materiałów budowlanych”, podczas gdy z treści zebranego w sprawie materiału dowodowego wynika, że wskazana ugoda sądowa zawarta przez strony dotyczyła należności powoda wobec pozwanej z tytułu sprzedaży materiałów budowlanych;

2.  naruszenie art. 840 § 1 pkt 2 k.p.c. poprzez niezastosowanie tego przepisu i uznanie zarzutu spełnienia przez powoda świadczenia wobec pozwanej za niezasadny i w konsekwencji przyjęcie, że powód będący dłużnikiem pozwanej nie może żądać pozbawienia wykonalności tytułu wykonawczego, będącego przedmiotem sprawy.

W związku z tym na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez: pozbawienie wykonalności tytułu wykonawczego stanowiącego ugodę sądową zawartą przed Sądem Okręgowym w Szczecinie dnia 6 lipca 2012 r. w sprawie VIII GC 63/12, zaopatrzoną w klauzulę wykonalności nadaną postanowieniem Sądu Okręgowego w Szczecinie z dnia 22 października 2012 r. oraz zasądzenie od pozwanej na rzecz powoda zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa radcowskiego, za obie instancje, według norm przepisanych.

Uzasadniając swoje stanowisko wyrażone w apelacji powód w pierwszej kolejności podniósł, że Sąd Rejonowy przyjął, że wpłaty dokonane w dniach 13 lipca i 31 sierpnia 2012 r. wynikały z zawartej między stronami umowy przelewu wierzytelności (a zatem pozwana miała pełne prawo dysponowania tymi wierzytelnościami, w tym do zaliczenia dokonanych wpłat na poczet dowolnych wskazanych przez siebie wierzytelności przysługujących jej od powoda), jednak nie odniósł się w uzasadnieniu do tego, że pozwana dokonała zaliczenia wpłat z dnia 13 lipca i 31 sierpnia 2012 r. na wierzytelności, które nie istniały w dniu otrzymania tych wpłat. Skarżący wskazał, iż w jego ocenie, skoro ugoda sądowa została zawarta dnia 6 lipca 2012 r., pozwana otrzymała płatności z przelanych wierzytelności w dniach 13 lipca i 31 sierpnia 2012 r., a wierzytelności z tytułu kosztów usunięcia usterek (dokonanego w celu odzyskania kaucji zatrzymanych przez spółdzielnie mieszkaniowe) stały się wymagalne w dniach między 28 grudnia 2012 r. a 3 stycznia 2013 r., to nie można przyjąć, że powyższe wpłaty mogły zostać zaliczone na poczet wierzytelności z tych faktur. Skarżący podniósł również w tym zakresie, że przed zakończeniem prac wykonywanych w celu odzyskania od SM (...) zatrzymanych kaucji gwarancyjnych nie było wiadomo, jaką kwotą zamkną się koszty usuwania usterek, na co wskazywał również w trakcie przesłuchania prezes pozwanej spółki. Z powyższego skarżący wywodził, że wierzytelności z tytułu kosztów usunięcia usterek w chwili zawierania umowy przelewu oraz dokonywania wpłat nie istniały, a zatem pozwana nie mogła otrzymywanych wpłat kwot będących przedmiotem umowy przelewu zaliczyć na poczet tych wierzytelności.

Tym samym powód uważał, że Sąd Rejonowy dokonał w sprawie ustaleń sprzecznych z treścią zebranego materiału dowodowego, gdyż w poczet tego materiału wchodzą faktury przedłożone przez pozwaną oraz umowa przelewu wierzytelności i potwierdzenia przelewów z dnia 13 lipca i z dnia 31 sierpnia 2012 r., jak również przesłuchanie prezesa pozwanej, które to nie zostały zakwestionowane przez Sąd I instancji, a pomimo tego oddalił powództwo.

Nadto skarżący wywodził, że kwoty wpłacone w dniach 13 lipca i 31 sierpnia 2012 r. dotyczyły właśnie wierzytelności wskazanej w ugodzie sądowej z dnia 6 lipca 2012 r. Uwzględniając powyższe powód przyjmował, że przysługiwało mu na podstawie art. 840 § 1 pkt 2 k.p.c. prawo żądania pozbawienia wykonalności tytułu wykonawczego stanowiącego ugodę sądową z dnia 6 lipca 2012 r. zawartą przed Sądem Okręgowym w Szczecinie, gdyż świadczenie objęte tą ugodą zostało spełnione poprzez wpłaty dokonane na rzecz pozwanej przez SM (...), a wpłaty te przekraczały wysokość zobowiązania, więc świadczenie należało uznać za spełnione. Dochodząc na podstawie powyższego do konkluzji powód twierdził, że oddalenie przez Sąd I instancji powództwa stanowi naruszenie wskazanego przepisu polegające na jego niezastosowaniu w okolicznościach uzasadniających pozbawienie wykonalności wskazanego tytułu wykonawczego.

Tytułem uzupełnienia apelacji pełnomocnik powoda wskazał na okoliczności dotyczące warunków osobistych powoda M. W. (1). Jak ustalił Sąd Rejonowy M. W. (1) został ubezwłasnowolniony całkowicie z powodu zaburzeń psychicznych. Powód jest w istocie osobą ciężko chorą, aktualnie w stanie bardzo ograniczonego kontaktu ze światem zewnętrznym. Wymaga stałej opieki. Postępująca choroba alzheimera była jedną z przyczyn powstania zadłużenia m.in. wobec pozwanej spółki. Powód od pewnego momentu nie był w stanie należycie prowadzić spraw gospodarczych swojej firmy, co przyczyniało się do problemów ekonomicznych, zaciągania zobowiązań i ich powiększania. Aktualnie możliwości zaspokojenia przez powoda należności wobec wierzycieli są bardzo ograniczone, gdyż powód utrzymuje się z niewielkiego świadczenia emerytalnego, które i tak jest zajęte w postępowaniu egzekucyjnym. Powód nie ma też majątku ani zasobów finansowych. Możliwości obrony przez niego praw — nie tylko w toku stosownych postępowań sądowych, ale także pozasądowych są bardzo ograniczone. Powód ze względu na swój stan zdrowia nie jest w stanie należycie zadbać o swoje interesy. Z uwagi na warunki osobiste powód nie był w stanie kontrolować precyzyjnego i dokładnego opisywania w ww. umowach wierzytelności, których one dotyczą, jak też prowadzić należycie spraw związanych z regulowaniem należności wobec swych wierzycieli.

Pozwana złożyła odpowiedź na apelację wnosząc o jej oddalenie w całości. Zgodziła się ze stanowiskiem wyrażonym przez Sąd I instancji. Wskazała, że Sąd ten dokonał szczegółowej analizy zebranego w sprawie materiału dowodowego w ramach zasady swobodnej oceny dowodów wyrażonej w art. 233 § 1 k.p.c. słusznie stwierdzając, iż powód wnosząc powództwo opozycyjne oparte na treści przepisu art. 840 § 1 pkt 2 k.p.c. nie wykazał zaspokojenia wierzytelności objętej tytułem wykonawczym. W szczególności według strony pozwanej Sąd Rejonowy trafnie ocenił skutki umowy przelewu wierzytelności z dnia wraz z aneksem do niej, zauważając, iż w następstwie dokonanej cesji wierzytelności z tytułu zwrotu kaucji gwarancyjnych pozwana uzyskała prawo dysponowania kwotami przelanymi przez spółdzielnię mieszkaniową w tym również prawo do zaliczania ich na poczet należności powstałych w toku odzyskiwania kaucji zgodnie z zawartym porozumieniem, przewidującym pomniejszenie uzyskanych przez pozwaną kwot o koszty wykonanych prac naprawczych warunkujących zwrot kaucji. Podkreślił przy tym, że powód zachował się nielojalnie i w sposób sprzeczny z zasadami współżycia społecznego, gdyż w pozwie celowo zataił fakt zawarcia umowy przelewu wierzytelności z tytułu zwrotu kaucji gwarancyjnych wraz z aneksem będącym wyrazem ustaleń stron dotyczących sposobu rozliczenia kwot uzyskanych ze spółdzielni poprzez uwzględnienie kosztów wykonanych prac naprawczych.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Apelacja nie zasługuje na uwzględnienie.

W ocenie Sądu Okręgowego - w niniejszej sprawie Sąd I instancji prawidłowo przeanalizował materiał dowodowy w płaszczyźnie twierdzeń faktycznych zaprezentowanych przez strony, następnie ustalił należycie stan faktyczny sprawy z zachowaniem przepisów o postępowaniu dowodowym i wyczerpująco odniósł się w pisemnych motywach wyroku do spornych kwestii. Ustalenia faktyczne poczynione przez Sąd Rejonowy są adekwatne do treści zebranego w sprawie materiału dowodowego i z tego powodu, Sąd Okręgowy uznaje je za własne, nie znajdując potrzeby ponownego ich szczegółowego przytaczania. Sąd Okręgowy podziela także ocenę prawną zgłoszonego przez powoda roszczenia jako opartego na treści przepisu art. 840 § 1 pkt 2 k.p.c.

Przechodząc kolejno do omówienia podniesionych przez powoda zarzutów, w pierwszej kolejności należało odnieść się do zarzutu błędu w ustaleniach faktycznych. Wskazać trzeba, że w ocenie Sądu Odwoławczego Sąd I instancji trafnie przyjął, iż w rozpoznanej sprawie strona powodowa nie sprostała spoczywającemu na niej na podstawie art. 6 k.c. i art. 232 k.p.c. ciężarowi dowodu i nie zdołała wykazać przesłanek powództwa przeciwegzekucyjnego z art. 840 § 1 pkt 2 k.p.c.

Podkreślić należy, że zgodnie z twierdzeniami pozwu, zdarzeniem, które spowodowało, iż wygasło zobowiązanie powoda wobec pozwanej, wynikające z ugody sądowej zawartej dnia 6 lipca 2012 r. przed Sądem Okręgowym w Szczecinie w sprawie VIII GC 63/12, było dokonanie zapłaty przez Spółdzielnię Mieszkaniową (...) w S. w dniach 13 lipca 2012 roku i z dnia 31 sierpnia 2012 r. kwot 24.000 zł i 26.277,71 zł, które w jego ocenie wyczerpywały wierzytelność pozwanej ze wskazanej ugody sądowej.

W ocenie Sądu Okręgowego, w świetle zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, prawidłowo Sąd Rejonowy prawidłowo uznał, że powód nie wykazał, aby dwie powołane w pozwie wpłaty zostały spełnione w całości na poczet należności, objętej ugodą sądową z dnia 6 lipca 2012 roku.

Odnosząc się do powyższych twierdzeń powoda należy podkreślić, iż wbrew stanowisku skarżącego treść wskazanych poleceń przelewu nie daje żadnych podstaw do dokonania ustaleń, że dokonane przez Spółdzielnię Mieszkaniową (...) przelewy zostały zrealizowane przez Spółdzielnię w celu zaspokojenia wierzytelności wynikającej z zawartej przez strony ugody sądowej z dnia 6 lipca 2012 r. Analiza treści poleceń przelewu prowadzi do wniosku, iż jako tytuł polecenia przelewu z dnia 13 lipca 2012 r. na kwotę 24.400 zł - wskazano „zwrot kaucji panu W.. M (powodowi), objętych ugodą dot. bud. K.. 4-10, B. 4-10, B. 40 -52”. Również w przypadku polecenia przelewu z dnia 31 sierpnia 2012 r. opiewającego na kwotę 25.277,71 zł. wskazano „zwrot kaucji panu M. W. (1) (powodowi), objętych ugodą dot. bud. W..24-32, 34-42,, B.. 25-37, (...)-3b” Z treści tych poleceń przelewu nie wynika zatem, ażeby zostały one spełnione w celu zaspokojenia wierzytelności określonej ugodą sądową z dnia 6 lipca 2012 r. zawartą przez powoda ze stroną pozwaną w sprawie VIII GC 63/12. Powyższą ocenę potwierdza okoliczność, iż spór pomiędzy stronami procesu w sprawie VIII GC 63/12 nie dotyczył wskazanych w treści poleceń przelewu budynków lecz zapłaty przez powoda na rzecz pozwanej za dostarczone materiały budowlane. Z zebranego w sprawie materiału dowodowego wynika także, że powód zawarł ugodę ze Spółdzielnią Mieszkaniową (...), dotyczącą usuwania usterek w wykonywanych przez siebie robotach w budynkach spółdzielni. Fakt zawarcia wskazanej ugody wynika m.in. z zeznań świadka Z. W., D. J., kierownika Osiedla, która zeznała, że „najpierw były usuwane usterki z ugody sądowej, gdzie były trzy budynki przy ul (...) 4-10 i 40-52, później były usuwane usterki w innych budynkach” a także z zeznań świadka J. M. oraz Prezesa zarządu pozwanej.

Sąd I instancji trafnie również ustalił na podstawie zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, że nie daje on podstaw do tego, aby przyjąć, iż strony procesu przed zawarciem ugody sądowej dnia 6 lipca 2012 r. dokonały takich ustaleń, zgodnie z którymi zwrot kaucji przez spółdzielnię mieszkaniową (zatrzymanej na poczet gwarancji usunięcia usterek) miał stanowić spełnienie świadczenia z tytułu wskazanej ugody sądowej. Sąd Rejonowy trafnie na podstawie wszechstronnie przeanalizowanego materiału dowodowego zaznaczył, że co prawda strony łączyło porozumienie, którego podstawą było zawarcie przez nie umowy przelewu wierzytelności z dnia 25 maja 2012 r., jednak brak jest podstaw do uznania, że wskazane przez powoda wpłaty – jak wywodził powód – miały być w związku z zawarciem umowy przelewu wierzytelności zaliczone w całości na poczet na długu powoda z ugody sądowej.

Podkreślić nalezy, że umowa przelewu wierzytelności między stronami została zawarta w związku z tym, że powód dążył do odzyskania od Spółdzielni Mieszkaniowych (...) i (...) w S. zatrzymanych przez te podmioty tytułem kaucji gwarancyjnych części jego wynagrodzenia za wykonane roboty. To właśnie dążenie powoda sprawiło, że strony poczyniły ustalenia, zgodnie z którymi pozwana miała przeprowadzić we wskazanych budynkach (w porozumieniu z powodem) prace naprawcze zmierzające do usunięcia stwierdzonych przez spółdzielnie mieszkaniowe usterek, albowiem usunięcie tych usterek stanowiło konieczny warunek zwrotu kaucji gwarancyjnych przez spółdzielnie. Okoliczność tę powód tak na etapie postępowania przed Sądem I instancji, jak i przed Sądem Odwoławczym okoliczność całkowicie pomijał.

Należy też zaznaczyć, że powód miał wiedzę, że usunięcie usterek zgłaszanych przez spółdzielnie mieszkaniowe jest konieczne, aby spółdzielnie zwróciły część jego wynagrodzenia zatrzymaną tytułem kaucji gwarancyjnej. Świadczy o tym przede wszystkim – i to jednoznacznie – aneks do umowy przelewu wierzytelności (k.68), w którym powód wyraźnie potwierdza, że trwają prace wykonywane przez przedsiębiorstwo (...) związane z usuwaniem usterek zgłoszonych przez Spółdzielnie Mieszkaniową (...), których „wykonanie warunkuje wypłatę kaucji gwarancyjnej”.

W ocenie Sądu Okręgowego podpisanie przez powoda powyższego aneksu – w kontekście pozostałego zebranego w sprawie materiału dowodowego – prowadzi do wniosku, iż Sąd Rejonowy dokonał prawidłowych ustaleń uznając, że usunięcie zgłoszonych przez spółdzielnie mieszkaniowe usterek stanowiło konieczny warunek zwrotu kaucji gwarancyjnej przez spółdzielnie mieszkaniowe, a tym samym prawidłowo ustalił również, że środki zwrócone przez spółdzielnie mieszkaniowe w pierwszej kolejności miały zostać przeznaczone na zapłatę kosztów strony pozwanej poniesionych na wynagrodzenie wykonawcy usuwającego te usterki zamiast powoda oraz koszty związane z zakupem materiałów budowlanych od pozwanej. Zaznaczenia wymaga przy tym, że między stronami bezsporne było, że materiały potrzebne do usunięcia usterek były udostępniane przez stronę pozwaną, która z kolei przekazała te materiały wykonawcy M. S., który usuwał za wiedzą i zgodą powoda usterki w robotach powoda na rzecz Spółdzielni Mieszkaniowej (...).

Powyższe potwierdza treść udzielonego przez powoda upoważnienia z dnia 1 czerwca 2012 r. (jego prawdziwość nie została podważona przez stronę powodową), z którego wynika, że powód upoważnił M. S. do zamawiania i odbioru materiałów budowlanych, zaś stronę pozwaną do wypłaty wynagrodzenia należnego temu wykonawcy za wykonane prace w oparciu o wystawiane przez niego faktury VAT.

Wyżej wskazane dowody, w ocenie Sądu Okręgowego, dawały pełne podstawy do przyjęcia, iż powód nie wykazał, że świadczenia Spółdzielni Mieszkaniowej na rzecz pozwanej dokonane w dniach 13 lipca i 31 sierpnia 2102 r. zostały spełnione jedynie na zaspokojenie roszczenia pozwanej wynikającego z ugody sądowej. Strona powodowa nie udowodniła bowiem, ażeby strony ustaliły, że powyższe przelewy stanowiły w całości zaspokojenie należności wynikającej z ugody sądowej. W świetle zebranych w sprawie dowodów - dopiero nadwyżka pozostała z tych kwot, po odliczeniu poniesionych przez pozwaną kosztów usunięcia usterek w pracach powoda - miała pomniejszać należność wynikającą z ugody sądowej z dnia 6 lipca 2012 r. Podkreślić też trzeba, że w niniejszej sprawie ustalenie powyższe zostało przez pozwaną spółkę zrealizowane, albowiem różnica między wysokością przelanych kwot a kosztami usunięcia usterek wykazanych dokumentami przedłożonymi w toku procesu została zaliczona przez pozwaną na poczet należności z tytułu ugody sądowej, zaś do egzekucji skierowano wierzytelność pomniejszoną o nadwyżkę – tj. o kwotę 10.379,80 zł.

W ocenie Sądu Odwoławczego nie można się zgodzić ze stanowiskiem skarżącego, iż pozwana nie mogła zaliczyć wskazanych przelewów z dnia 13 lipca i 31 sierpnia 2012 r. na poczet swoich wierzytelności związanych z usuwaniem usterek w wykonanych uprzednio przez powoda robotach z uwagi na okoliczność, iż wierzytelności wynikające z faktu usuwania usterek nie istniały jeszcze w dacie dokonywania poleceń przelewu. W szczególności zaś strona powodowa wskazywała, że wierzytelności te nie były jeszcze wymagalne.

Podkreślić trzeba, że faktu istnienia wierzytelności nie można utożsamiać z faktem jej wymagalności. Może być bowiem tak, że dana wierzytelność istnieje, ale nie jest jeszcze wymagalna. Należy wskazać, że w okresie wskazywanym przez powoda w apelacji wierzytelności z tytułu kosztów usunięcia usterek nie były co prawda jeszcze wymagalne, ale bez wątpienia istniały, a jedynie ich wysokość nie była jeszcze skonkretyzowana co do całej kwoty. Za istnieniem tych wierzytelności przemawia fakt, iż usuwanie usterek w robotach powoda rozpoczęto jeszcze przed zawarciem ugody sądowej przez strony w sprawie VIII GC 63/12. Okoliczność ta z kolei została wykazana przez powoda dokumentami WZ, dotyczącymi wydawania materiałów budowlanych, które to dokumenty były podpisywane także przez powoda oraz upoważnionego przez niego wykonawcę M. S.. Powyższe prowadzi do wniosku, iż już wówczas powód zdawał sobie sprawę z istnienia wierzytelności związanych z usuwaniem za niego usterek w robotach wykonywanych na rzecz spółdzielni mieszkaniowych, jak również części ich wysokości. Z materiału procesowego sprawy wynika przy tym, że powód wyraził zgodę na to, aby pozwana pokrywała koszty materiałów, jak również na to, że koszty te zostaną zwrócone pozwanej przez powoda z kaucji gwarancyjnych zwolnionych przez spółdzielnie po usunięciu usterek a ewentualna nadwyżka zostanie zaliczona na poczet jego zadłużenia z ugody sadowej.

Sąd Okręgowy podziela także stanowisko Sądu I instancji, że powód nie zdołał wykazać, iż umowa przelewu wierzytelności z dnia 25 maja 2012 r. na zabezpieczenie wierzytelności pozwanej z tytułu zakupu materiałów budowlanych została zawarta po to, aby umorzyć wierzytelności z zawartej później ugody sądowej. Fakt zawarcia umowy przelewu wierzytelności nie dowodzi tej okoliczności, choćby z tej tylko przyczyny, że w dacie zawarcia powyższej umowy – nie doszło jeszcze do zawarcia przez strony ugody sądowej w sprawie VIII GC 63/12, co nastąpiło dopiero w dniu 6 lipca 2012 roku.

Nie sposób podzielić również stanowiska powoda prezentowanego w toku postępowania, że odrębnie należało traktować wątek porozumień stron związanych bezpośrednio z usuwaniem usterek oraz wątek zwrotu kaucji gwarancyjnych (jako mających wpływać na rozliczenia stron w oparciu o przelewy dokonane przez spółdzielnie mieszkaniową). Takie stanowisko powoda – rozbudowywane o twierdzenia, iż pozwana ewentualnie w odrębnym procesie powinna dochodzić roszczeń z tytułu poniesionych przez nią kosztów usuwania usterek za powoda – w świetle okoliczności niniejszej sprawy oraz zebranego w sprawie materiału dowodowego, należało uznać za dalece nielojalne wobec pozwanej, jako byłego kontrahenta powoda.

W konsekwencji, uznając, że Sąd I instancji nie dopuścił się błędów w ustaleniach faktycznych, na których oparł się wydając zaskarżony wyrok, niezasadny okazał się również podniesiony przez powoda zarzut naruszenia art. 840 § 1 pkt 2 k.p.c. poprzez jego niezastosowanie. Sąd Rejonowy trafnie uznając, że wpłaty, na które powoływano się w pozwie nie zaspokoiły w całości zobowiązania objętego tytułem wykonawczym w postaci ugody sądowej z dnia 6 lipca 2012 roku w sprawie VIII GC 63/12, prawidłowo uznał, że zobowiązanie to w zakresie objętym wnioskiem egzekucyjnym – nie wygasło. Nie wystąpiły w konsekwencji podstawy do pozbawienia wykonalności wskazanego w pozwie tytułu wykonawczego.

W związku z powyższym apelację strony powodowej należało oddalić jako bezzasadną, o czym na podstawie art. 385 k.p.c. orzeczono w pkt. I sentencji.

O kosztach postępowania apelacyjnego przed Sądem Okręgowym orzeczono w pkt. II sentencji na podstawie art. 98 § 1 k.p.c. zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik sprawy. Na koszty niezbędne do celowej obrony poniesione przez pozwaną złożyło się wynagrodzenie zawodowego pełnomocnika będącego radcą prawnym stosownie do art. 98 § 3 k.p.c. w związku z art. 99 k.p.c. w kwocie 2.400 zł stosownie do § 10 ust. 1 pkt 1 w zw. z § 2 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2015 r. poz. 1804).

Ponieważ powód w niniejszym postępowaniu reprezentowany był przez zawodowego pełnomocnika będącego radcą prawnym, ustanowionym z urzędu, w punkcie III zostało mu przyznane od Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego Szczecin-Centrum w Szczecinie – wynagrodzenie w wysokości 1.200 zł powiększone o należny podatek od towarów i usług, stosownie do § 16 ust. 1 pkt 1 w zw. z § 4 ust. 1 i § 8 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego z urzędu (Dz. U. z 2015 r. poz. 1805).

SSO(...)SSO (...)SSO (...)