Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU

RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 19 lipca 2016 roku

Sąd Okręgowy w Poznaniu Wydział VII Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie : Przewodnicząca SSO Sylwia Dembska

Protokolant st. sekr. sąd. Paulina Korcz

po rozpoznaniu w dniu 19 lipca 2016 roku w Poznaniu

odwołania M. P.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych(...) w P.

z dnia 25 lutego 2016 r. znak (...)

w sprawie M. P.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych(...) w P.

o wysokość emerytury

1.  oddala odwołanie

2.  zasądza od odwołującej M. P. na rzecz pozwanego Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...)w P. kwotę 360 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

SSO Sylwia Dembska

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 25 lutego 2016 r. (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) w P. na podstawie ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych po rozpatrzeniu wniosku M. P. z dnia 19 lutego 2016 r. odmówił przeliczenia stażu pracy i podstawy wymiaru emerytury. W uzasadnieniu powołano się na art. 108 ust. 1-3 w zw. z art. 183 ust. 6 ustawy emerytalnej, wskazując, że wysokość emerytury podlega ponownemu ustaleniu, jeżeli po dniu, od którego przyznano świadczenie, emeryt podlegał ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym. Wskazano, że decyzją z dnia 5 marca 2010 r. przyznano emeryturę M. P., a jej wysokość ustalono na podstawie art. 26 ustawy emerytalnej jako świadczenie korzystniejsze. Do ponownego ustalenia jej wysokości nie mają zastosowania przepisy art. 110 i 111 ani też art. 112 i 113 ustawy emerytalnej.

Odwołanie od tej decyzji w prawidłowym trybie i terminie złożyła M. P. wnosząc o uchylenie w całości zaskarżonej decyzji i dokonanie przeliczenia emerytury przy uwzględnieniu zarobków uzyskanych w całości lub części po przyznaniu świadczenia z okresu 20 lat kalendarzowych wybranych z całego okresu podlegania ubezpieczeniu poprzedzających bezpośrednio rok, w którym zgłosiła wniosek o ponowne ustalenie wysokości świadczenia. W uzasadnieniu odwołująca podała, że kontynuowała zatrudnienie po przyznaniu emerytury i osiągała z tego tytułu zarobki wykazane w druku Rp-7. Powołując się na przepisy ustawy z dnia 5 marca 2015 r. wskazała, że ma prawo w związku z kontynuowaniem zatrudnienia po przyznaniu świadczenia do przeliczenia emerytury.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania i o zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy ustalił, co następuje:

Odwołująca urodziła się dnia (...) Od 1 lipca 1990 r. jest zatrudniona na czas nieokreślony w (...) Sp. z o.o. w P..

Składając wniosek o emeryturę w 2009r. wniosła o obliczenie świadczenia według nowych zasad ( vide k 2i 7 akt ZUS).

Decyzją z dnia 5 marca 2010 r. przyznano odwołującej emeryturę od dnia 1 września 2009 r., której wysokość ustalono na podstawie art. 55 w zw. z art. 26 ustawy emerytalnej jako świadczenie korzystniejsze.

Dnia 19 lutego 2016 r. odwołująca złożyła wniosek o przeliczenie podstawy wymiaru jej świadczenia emerytalnego od zarobków uzyskanych w całości lub w części po przyznaniu świadczenia z okresu 20 lat kalendarzowych wybranych z całego okresu podlegania ubezpieczeniu poprzedzających bezpośrednio rok, w którym zgłasza niniejszy wniosek o ponowne ustalenie wysokości świadczenia. Wniosła o zaliczenie okresu zatrudnienia będącego podstawą ustalenia emerytury lat pracy przepracowanych po przyznaniu świadczenia, tj. od 2009 do 2015 r. Do wniosku odwołująca załączyła druk Rp-7, a także zaświadczenie z dnia 10 lutego 2016 r., że od dnia 1 lipca 1990 r. do dnia wydania zaświadczenia była zatrudniona na stanowisku radcy prawnego na czas nieokreślony w pełnym wymiarze czasu pracy w (...) Sp. z o.o. z siedzibą w P..

W dniu 31 marca 2016 r. odwołująca złożyła wniosek o ponowne ustalenie wysokości emerytury z uwzględnieniem składek zewidencjonowanych na koncie na podstawie art. 116 ustawy emerytalnej.

Decyzją z dnia 13 kwietnia 2016 r. organ rentowy przeliczył emeryturę odwołującej od dnia 1 marca 2016 r.

Stan faktyczny niniejszej sprawy był bezsporny, a ustalono na podstawie zgromadzonych w sprawie dokumentów zgromadzonych w aktach niniejszej sprawy oraz w aktach organu rentowego nr (...). Ich wartość dowodowa nie budziła wątpliwości Sądu.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie nie zasługiwało na uwzględnienie.

W niniejszej sprawie wystąpił spór stricte prawny, którego istota sprowadzała się do tego, czy odwołująca, której emeryturę obliczono na podstawie art. 55 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j.: Dz. U. 2015.748) – dalej: ustawy emerytalnej – w sposób wskazany w art. 26 ustawy emerytalnej może domagać się przeliczenia emerytury z zastosowaniem przepisów art. 110-113 tej ustawy. Odwołująca powoływała się na art. 1 pkt 3 ustawy z dnia 5 marca 2015 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. 2015.552). W przepisie tym po art. 110 dodano art. 110a w brzmieniu: „ust. 1. Wysokość emerytury oblicza się ponownie od podstawy wymiaru ustalonej w sposób określony w art. 15, z uwzględnieniem art. 110 ust. 3, jeżeli do jej obliczenia wskazano podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne lub ubezpieczenia emerytalne i rentowe na podstawie przepisów prawa polskiego przypadającą w całości lub w części po przyznaniu świadczenia, a wskaźnik wysokości podstawy wymiaru przed zastosowaniem ograniczenia, o którym mowa w art. 15 ust. 5, jest wyższy niż 250%. ust. 2. Ustalenie wysokości emerytury zgodnie z ust. 1 może nastąpić tylko raz”.

Kluczowe dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy jest rozróżnienie zakresu zastosowania norm art. 108 oraz 109 ustawy emerytalnej.

Zgodnie z art. 108 ust. 1 ustawy emerytalnej „Jeżeli po dniu, od którego przyznano emeryturę określoną w art. 24 lub 24a, emeryt podlegał ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, wysokość świadczenia ulega ponownemu ustaleniu w sposób określony w ust. 2”. W świetle ust. 2 tego przepisu, co należy podkreślić, wskazano: „Emerytury obliczone według zasad określonych w art. 26 powiększa się o kwotę wynikającą z podzielenia składek zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego po dniu ustalenia prawa do emerytury, o której mowa w art. 24 i 24a, i zwaloryzowanych zgodnie z art. 25 przez wyrażone w miesiącach średnie dalsze trwanie życia ustalone dla wieku danego ubezpieczonego w dniu złożenia wniosku o przeliczenie wysokości emerytury, z uwzględnieniem ust. 4 i 5”. Złożenie przez członka otwartego funduszu emerytalnego wniosku o ponowne ustalenie wysokości emerytury, o której mowa w art. 24 lub art. 24a, oznacza jednocześnie złożenie wniosku o ponowne ustalenie wysokości okresowej emerytury kapitałowej w trybie art. 25 ustawy z dnia 21 listopada 2008 r. o emeryturach kapitałowych (ust. 2a). Jak stanowi ust. 3 „Ponowne ustalenie wysokości emerytury następuje na wniosek zgłoszony nie wcześniej niż po upływie roku kalendarzowego lub po ustaniu ubezpieczeń emerytalnego i rentowych”. Podstawę obliczenia emerytury stanowi kwota składek zaewidencjonowanych od miesiąca, od którego została podjęta wypłata emerytury po raz pierwszy, do miesiąca poprzedzającego miesiąc zgłoszenia wniosku o ponowne ustalenie emerytury (ust. 4). Przepis ust. 4 stosuje się odpowiednio do kolejnych wniosków o ustalenie emerytury w nowej wysokości (ust. 5).

Z kolei art. 109 ustawy emerytalnej stanowi w ust. 1: „Na wniosek emeryta lub rencisty wysokość emerytury określonej w art. 53 oraz renty ulega ponownemu ustaleniu na zasadach określonych w art. 110–113”. Jeżeli w wyniku ponownego ustalenia emerytura lub renta jest niższa, świadczenie przysługuje w dotychczasowej wysokości (ust. 2). Przepisy ust. 1 i 2 stosuje się odpowiednio do emerytury obliczonej zgodnie z art. 24a ust. 5 i art. 54a (ust. 3).

Z dniem 1 stycznia 1999 r. (z chwilą wejścia w życie m.in. przepisów ustawy emerytalnej), nowy system emerytalny reguluje uprawnienia do tego świadczenia wszystkich pracowników oraz osób ubezpieczonych z tytułu pracy na innej podstawie niż stosunek pracy, prowadzenia pozarolniczej działalności na własny rachunek lub z tytułu bycia duchownym – niezależnie od daty powstania stosunku ubezpieczenia i bez względu na wiek ubezpieczonego w dniu wejścia w życie reformy ubezpieczeń społecznych, jednakże w zależności od tego wieku zróżnicowane są zasady nabywania prawa i ustalania wysokości emerytury. Ubezpieczonych podzielono według wieku w dniu wejścia w życie ustawy na urodzonych przed 1 stycznia 1949 r. oraz urodzonych po tej dacie, wprowadzając jednocześnie przepisy szczególne dotyczące emerytury dla niektórych ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948r., a przed dniem 1 stycznia 1969r., zastrzegając w tym ostatnim przypadku, iż możliwość skorzystania z nich przysługuje wyłącznie tym ubezpieczonym, którzy określone warunki wymagane do przyznania emerytury spełnią do dnia 31 grudnia 2008 r. (Rozdział 3 Działu II).

Przez emeryturę w systemie zdefiniowanego świadczenia rozumie się zatem nabycie prawa na zasadach dotychczasowych, tj. sprzed reformy, które zakładały możliwość uzyskania emerytury po spełnieniu warunku wieku emerytalnego (podstawowego lub niższego) oraz po osiągnięciu określonego stażu ubezpieczeniowego. Możliwe było też nabycie prawa do tzw. wcześniejszej emerytury (tj. mimo nieosiągnięcia wieku emerytalnego). Dotychczasowe zasady nabycia prawa do emerytury zostały zachowane w sposób pełny, a więc zarówno co do zasad nabycia, jak i formuły wymiaru w odniesieniu do osób, które urodziły się przed dniem 1 stycznia 1949 r. oraz w odniesieniu do wspomnianych wyżej niektórych osób urodzonych po dniu 31 grudnia 1948r., a przed dniem 1 stycznia 1969r.

Zasady dotyczące ustalania wysokości emerytur dla wskazanych wyżej grup ubezpieczonych uregulowane zostały w Rozdziale 4 Działu II ustawy emerytalnej, zaś w odniesieniu do pozostałych ubezpieczonych wysokość emerytury ustalana jest w systemie zdefiniowanego świadczenia przy uwzględnieniu regulacji przewidzianej w art. 25-26 tejże ustawy.

Wypada przy tym podkreślić, iż omawiane przepisy, jak każda norma prawna z zakresu ubezpieczeń społecznych, muszą być wykładane ściśle, co oznacza w zasadzie prymat dyrektyw wykładni językowej w odniesieniu do pozostałych metod wykładni, w tym wykładni systemowej i wykładni historycznej lub celowościowej ( zob. uchwała SN z 11.12.2008, I UZP 6/08, i orzecznictwo tam powołane).

Z regulacji art. 109 ustawy emerytalnej w sposób jednoznaczny wynika, że wysokość emerytury określonej w art. 53 może ulec ponownemu ustaleniu na zasadach określonych w art. 110-113, zaś z art. 108 ustawy emerytalnej, że dotyczy on emerytur określonych w art. 26 ustawy emerytalnej. Przepisy te odnoszą się do emerytur obliczonych na różnych podstawach i przewidują dla nich odmienne sposoby przeliczenia wysokości świadczenia. Wobec tego nie sposób wyprowadzić wniosku o możliwości ponownego ustalenia emerytury obliczonej w oparciu art. 26 w zw. art. 55 przy zastosowaniu reguł przewidzianych w art. 110-113 cytowanej ustawy, gdyż przepisy art. 110-113 dotyczą emerytury obliczonej na podstawie art. 53 ustawy.

Kwotę emerytury w systemie zdefiniowanej składki ustala się tylko raz, albo w dniu nabycia prawa do świadczenia, albo w dniu realizacji ryzyka. Tak ustalona już raz emerytura może być już tylko powiększona w przypadku dalszego opłacania składek w sposób podany w art. 108 ustawy o emeryturach i rentach z FUS. W odniesieniu do emerytury nabytej na podstawie art. 24 ustawy o emeryturach i rentach z FUS nie ma odpowiednika z art. 110 tej ustawy.

Odnosząc te rozważania do niniejszej sprawy, należy przypomnieć, że emerytura odwołującej została przyznana od dnia 1 września 2009 r. w trybie przewidzianym w art. 55 ustawy emerytalnej. Zgodnie z tym przepisem „Ubezpieczonemu spełniającemu warunki do uzyskania emerytury na podstawie art. 27, który kontynuował ubezpieczenia emerytalne i rentowe po osiągnięciu przewidzianego w tym przepisie wieku emerytalnego i wystąpił z wnioskiem o przyznanie emerytury po dniu 31 grudnia 2008 r., może być obliczona emerytura na podstawie art. 26, jeżeli jest wyższa od obliczonej zgodnie z art. 53”. Stosując ten przepis organ rentowy dokonał obliczenia emerytury według dwóch wariantów (według art. 53 oraz według art. 26) i w decyzji z dnia 5 marca 2010 r. przyznał odwołującej emeryturę obliczoną według wariantu z art. 26 ustawy emerytalnej, gdyż jest on dla odwołującej korzystniejszy. Nie ulega przy tym wątpliwości, że po uprawomocnieniu się decyzji ustalającej wysokość emerytury z art. 27 ustawy emerytalnej w trybie przewidzianym w art. 55 ustawy emerytalnej, na podstawie której wypłacana jest – jako korzystniejsza – emerytura w wysokości obliczonej według art. 26 ww. ustawy, emeryturę tę należy traktować jako przyznaną na nowych zasadach.

Brak jest zatem możliwości ponownego obliczenia wysokości świadczenia na zasadach określonych w art. 110-113 ustawy emerytalnej, z uwzględnieniem zarobków osiągniętych po przyznaniu emerytury (tj. w przypadku odwołującej po 1 września 2009 r.). W przypadku podlegania ubezpieczeniom po przyznaniu świadczenia, wysokość emerytury powinna być ponownie ustalona w trybie art. 108 ustawy emerytalnej, gdyż tylko ten przepis znajduje zastosowanie wobec emerytury obliczonej z zastosowaniem art. 26. To też organ rentowy na wniosek odwołującej uczynił decyzją z dnia 13 kwietnia 2016 r.

Żaden przepis ustawy emerytalnej nie przewiduje przy tym możliwości ponownego wyboru między trybem obliczenia emerytury ani też stosowania przepisów art. 108 i 109 ustawy emerytalnej naprzemiennie, w zależności od tego, zastosowanie którego z nich jest korzystniejsze. Zauważyć należy, że odwołująca nawet nie ma pewności czy tak faktycznie by było.

Skoro zatem odwołującej obliczono wysokość emerytury na podstawie art. 26 ustawy emerytalnej, to niedopuszczalne jest uwzględnienie zasad określonych w art. 110-113 cytowanej ustawy, w tym dodanego ustawą nowelizującą art. 110a. Zaskarżona decyzja okazała się prawidłowa.

Uwzględniając powyższe rozważania Sąd Okręgowy na podstawie art. 477 ¹⁴ §1 k.p.c. i cytowanych powyżej przepisów prawa materialnego oddalił odwołanie w pkt. 1 wyroku.

O kosztach postępowania Sąd orzekł w punkcie 2 wyroku na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z art. 99 k.p.c. i § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U. 2015.1804).

SSO Sylwia Dembska