Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 23 czerwca 2016 r.

Sąd Okręgowy w Krakowie Wydział II Cywilny Odwoławczy

w składzie:

Protokolant: protokolant sądowy Małgorzata Łojewska

po rozpoznaniu w dniu 23 czerwca 2016 r. w Krakowie

na rozprawie

sprawy z powództwa Gminy (...) K.

przeciwko M. C. (1)

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanego

od wyroku Sądu Rejonowego dla Krakowa – Śródmieścia w Krakowie

z dnia 11 lutego 2016 r., sygnatura akt I C 1231/15/S

1.  zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że nadaje mu następujące brzmienie:

„I. powództwo oddala;

II. przyznaje od Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego dla Krakowa – Śródmieścia w Krakowie na rzecz kuratora K. M. kwotę 1200 zł (jeden tysiąc dwieście złotych) tytułem wynagrodzenia za pełnienie obowiązków kuratora;

III. nakazuje ściągnięcie na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego dla Krakowa – Śródmieścia w Krakowie od strony powodowej Gminy (...) K. kwoty 1200 zł (jeden tysiąc dwieście złotych) tytułem poniesionych w sprawie wydatków.”;

2.  przyznaje od Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego dla Krakowa – Śródmieścia w Krakowie na rzecz kuratora K. M. kwotę 600 zł (sześćset złotych) tytułem wynagrodzenia za pełnienie obowiązków kuratora w postępowaniu odwoławczym;

3.  nakazuje ściągnięcie na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego dla Krakowa – Śródmieścia w Krakowie od strony powodowej Gminy (...) K. kwoty 600 zł (sześćset złotych) tytułem poniesionych wydatków w postępowaniu odwoławczym.

SSO Izabella Stawicka SSO Anna Koźlińska SSO Krystyna Dobrowolska

UZASADNIENIE

Strona powodowa Gmina (...) K. domagała się zasądzenia od pozwanego M. C. (1) kwoty 7.138,79 wraz z ustawowymi odsetkami liczonymi w sposób wskazany w pozwie oraz kwoty 43,91 zł wraz z ustawowymi odsetkami liczonymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty. Na uzasadnienie roszczenia wskazała, iż lokal mieszkalny położony przy ul. (...) w K. stanowi własność Gminy (...) K.. Wyrokiem z dnia 25 września 2007 r. sąd orzekł eksmisję pozwanego ze spornego lokalu bez prawa do lokalu socjalnego. Pozwany zajmując lokal bez tytułu prawnego nie uiszczał odszkodowania w okresie od lipca 2012 r. do czerwca 2014 r. Powołując się na art. 18 ust. 1 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego strona powodowa wskazała, iż poza obowiązkiem uiszczania opłat z tytułu odszkodowania za zajmowanie lokalu bez tytułu prawnego, pozwany był również zobligowany do uiszczania opłat za media dostarczane do lokalu, których to uiszczał. Zaliczki naliczane za media zostały rozliczone. Stawki odszkodowania wyliczone były na podstawie Zarządzeń Prezydenta Miasta K. i nie przekraczała stawki czynszu wolnorynkowego. W dniu 25 czerwca 2014 r. zostało stwierdzone, że pozwany nie przebywa w lokalu od nieustalonego dnia.

W odpowiedzi na pozew pozwany M. C. (1) nieznany z miejsca pobytu, reprezentowany przez kuratora, wniósł o oddalenie powództwa, zarzucając, iż nie był najemcą, a wszystkie dokumenty (powiadomienia i rozliczenia) były adresowane do Z. C., która była najemcą lokalu, więc o opłatach tych nie miał wiedzy. Wobec tego roszczenia w stosunku do niego nie stały się wymagalne. Ponadto w sprawie powinna być solidarnie również pozwana Z. C.. Jednocześnie jednak pozwany zarzucił, iż powinien odpowiadać jedynie w ½ części za dochodzone roszczenie. Pozwany zarzucił też przedawnienie roszczenia.

Wyrokiem z dnia 11 lutego 2016 r. Sąd Rejonowy w punkcie I. zasądził od pozwanego na rzecz strony powodowej kwotę 7.182,70 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi w następujący sposób:

od kwoty 42,79 zł od dnia 2 września 2012 r. do dnia zapłaty,

od kwoty 248,98 zł od dnia 2 października 2012 r. do dnia zapłaty,

od kwoty 248,98 zł od dnia 3 listopada 2012 r. do dnia zapłaty,

od kwoty 248,98 zł od dnia 2 grudnia 2012 r. do dnia zapłaty,

od kwoty 248,98 zł od dnia 3 stycznia 2013 r. do dnia zapłaty,

od kwoty 258,76 zł od dnia 2 lutego 2013 r. do dnia zapłaty,

od kwoty 258,76 zł od dnia 2 marca 2013 r. do dnia zapłaty,

od kwoty 258,76 zł od dnia 3 kwietnia 2013 r. do dnia zapłaty,

od kwoty 258,76 zł od dnia 3 maja 2013 r. do dnia zapłaty,

od kwoty 258,76 zł od dnia 2 czerwca 2013 r. do dnia zapłaty,

od kwoty 356,29 zł od dnia 2 lipca 2013 r. do dnia zapłaty,

od kwoty 376,87 zł od dnia 2 sierpnia 2013 r. do dnia zapłaty,

od kwoty 376,87 zł od dnia 3 września 2013 r. do dnia zapłaty,

od kwoty 376,87 zł od dnia 2 października 2013 r. do dnia zapłaty,

od kwoty 376,87 zł od dnia 3 listopada 2013 r. do dnia zapłaty,

od kwoty 376,87 zł od dnia 3 grudnia 2013 r. do dnia zapłaty,

od kwoty 376,87 zł od dnia 3 stycznia 2014 r. do dnia zapłaty,

od kwoty 375,21 zł od dnia 2 lutego 2014 r. do dnia zapłaty,

od kwoty 375,21 zł od dnia 2 marca 2014 r. do dnia zapłaty,

od kwoty 375,21 zł od dnia 2 kwietnia 2014 r. do dnia zapłaty,

od kwoty 375,21 zł od dnia 3 maja 2014 r. do dnia zapłaty,

od kwoty 375,21 zł od dnia 3 czerwca 2014 r. do dnia zapłaty,

od kwoty 312,72 zł od dnia 2 lipca 2014 r. do dnia zapłaty,

od kwoty 43,91 zł od dnia 24 czerwca 2015 r. do dnia zapłaty;

w punkcie II. zasądził od pozwanego na rzecz strony powodowej kwotę 1.560,00 zł złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania; w punkcie III. przyznał od Skarbu Państwa Sądu Rejonowego dla Krakowa Śródmieścia w Krakowie kuratorowi apl. adw. K. M. kwotę 1.200,00 zł tytułem wynagrodzenia za pełnienie funkcji kuratora dla nieznanego z miejsca pobytu pozwanego M. C. (1).

Jako bezsporne okoliczności Sąd I instancji wskazał, że strona powodowa Gmina (...) K. – jest właścicielem nieruchomości – lokalu położonego przy ul. (...) w K.. Pozwany nie był najemcą lokalu, mieszkał w nim wraz z najemcą – matką Z. C.. Wyrokiem zaocznym z dnia 25 września 2007 r. sąd orzekł eksmisję pozwanego oraz Z. C. ze spornego lokalu bez prawa do lokalu socjalnego. Za okres od lipca 2012 r. do czerwca 2014 r. odszkodowanie nie było uiszczone a pozwany nie dysponował tytułem prawnym do lokalu. Wobec opóźnień w regulowaniu odszkodowania w okresie od lipca do sierpnia 2012 r. strona powodowa naliczyła odsetki ustawowe w kwocie 43,91 zł.

Poza sporem było, iż stawka odszkodowania nie przekracza czynszu wolnorynkowego. Bezsporne było rozliczenie mediów i zaliczenie nadpłat na poczet należności w późniejszych miesiącach. Łącznie kwota odszkodowania wraz z kosztami mediów w okresie od września 2012 do dnia 25 czerwca 2014 r. wynosiła 7.138,79 zł.

Z ustaleń poczynionych przez Sąd Rejonowy wynika, że pismami z dnia 19 grudnia 2011 r., 13 grudnia 2012 r., 11 czerwca 2013 r., 13 grudnia 2013 r. , strona powodowa działając przez administratorów adresowanymi do Z. C. zawiadamiała o wysokości opłat za lokal. Również rozliczenia były adresowane do Z. C.. W dniu 22 lutego 2010 roku pozwany M. C. (2) jako osoba zajmująca lokal bez tytułu prawnego złożył pisemne oświadczenie, że w lokalu zamieszkują dwie osoby – on i matka Z. C..

W dniu 25 czerwca 2014 r. w związku z uzyskaniem od sąsiadów informacji, że lokal nr (...) przy ul. (...) jest opuszczony, strona powodowa przejęła lokal i wymieniła zamki, stwierdzając, że lokal jest opróżniony.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie niekwestionowanych dokumentów, które nie budziły wątpliwości.

Wobec bezsporności, iż stawka odszkodowania nie przekracza czynszu wolnorynkowego możliwego do uzyskania w okresie objętym żądaniem pozwu pominięto dowód z opinii biegłego jako zbędny dla rozstrzygnięcia okoliczności, która stała się bezsporna.

Sąd Rejonowy, uwzględniając powództwo, wskazał jako podstawę prawną żądania pozwu art. 18 ust. 1-3 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r.
o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego (tekst jedn. Dz. U. z 2014 r., poz. 150), podnosząc, iż regulacja ta dotyczą tylko takich osób zajmujących lokal bez tytułu prawnego, które uprzednio ten tytuł miały, a więc były lokatorami w rozumieniu 2 ust. 1 pkt 1 u.o.l. Takim byłym lokatorem jest pozwany, który był uprawniony do zamieszkiwania w lokalu wraz z najemcą. Odpowiedzialność byłych lokatorów w opisanej sytuacji sprowadza się do ustanowienia szczególnego rodzaju stosunku zobowiązaniowego, którego treścią jest zapewnienie właścicielowi określonego, płatnego periodycznie wynagrodzenia za dalsze korzystanie z lokalu przez byłego lokatora. Odpowiedzialność odszkodowawcza osób zajmujących lokal na gruncie art. 18 ust. 1 jest odpowiedzialnością in solidum, gdy osób tych jest więcej. Właściciel może zatem wybrać, czy chce dochodzić zapłaty należnej mu sumy od obu tych podmiotów jednocześnie bądź tylko od jednego z nich. Sąd uznał za niezasadny zarzut zaniechania pozwania byłej najemczyni a także zarzut częściowej odpowiedzialności pozwanego.

Ponadto wskazał, ze pozwany w okresie objętym żądaniem pozwu nie miał tytułu prawnego do zajmowania lokalu, więc zgodnie ze wskazanym przepisem zobowiązany był uiszczać co miesiąc odszkodowanie. Przesłanką powstania obowiązku do zapłaty odszkodowania na rzecz właściciela lokalu, o którym mowa ww. przepisie, jest faktyczne zajmowanie lokalu przez osobę nieuprawnioną, korzystanie przez nią z lokalu w celu zaspokojenia swych potrzeb mieszkaniowych. Odpowiedzialność osoby zajmującej lokal i zobowiązanej do uiszczania odszkodowania na postawie art. 18 ust. 1 u.o.l. powstaje niezależnie od powiadomienia bądź wezwania wierzyciela do zapłaty, i wynika wprost ze wskazanego przepisu. Osoba zajmująca w takiej sytuacji lokal powinna liczyć się z obowiązkiem zapłaty co miesiąc odszkodowania. Pozwany mimo wyroku eksmisyjnego lokalu nie opuścił i nadal go zajmował, na co wskazuje oświadczenie z 22 lutego 2010 roku. Pozwany ponosi więc konsekwencje braku możliwości ustalenia wcześniejszej daty opuszczenia lokalu. Okoliczność przejęcia lokalu dopiero w dniu 25 czerwca 2014 r. na skutek zawiadomienia sąsiadów skutkuje naliczeniem odszkodowania do tej daty, co prawidłowo uczyniła strona powodowa, i żądaniem odsetek za opóźnienie w zapłacie za ten miesiąc od dnia 2 lipca 2014 r., czyli od dnia następnego po dniu, w którym odszkodowanie za ten miesiąc stało się wymagalne.

Sąd wskazał, iż wymagalność należności za poszczególne miesiące wynika z art. 18 ust. 1 ustawy o ochronie praw lokatorów w zw. z art. 455 k.c. oraz że odszkodowanie za zajmowanie lokalu bez tytułu prawnego ma charakter okresowy i przedawnia się z upływem trzech lat od dnia wymagalności. O odsetkach Sąd orzekł stosownie do art. 481 § 1 k.c. Koszty zostały zasądzone na podstawie art. 98 § 1 k.p.c.

O wynagrodzeniu należnym kuratorowi za reprezentację nieznanego z miejsca pobytu pozwanego Sąd na podstawie § 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia z dnia 13 listopada 2013 r. w sprawie określenia wysokości wynagrodzenia i zwrotu wydatków poniesionych przez kuratorów ustanowionych dla strony w sprawie cywilnej (Dz. U. z dnia 9 grudnia 2013 r.).

Pozwany reprezentowany przez kuratora wniósł apelację od powyższego wyroku, zaskarżając go w części tj. w zakresie punktów I oraz II oraz zarzucając mu: 1) błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę rozstrzygnięcia i mający wpływ na jego treść, a polegający na wadliwym przyjęciu, że wszystkie roszczenia objęte żądaniami pozwu stały się wobec pozwanego wymagalne, podczas gdy analiza zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego prowadzi do wniosku zupełnie odmiennego; 2) błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę rozstrzygnięcia i mający wpływ na jego treść, a polegający na wadliwym przyjęciu, że obowiązek zapłaty odszkodowania za bezumowne korzystanie z lokalu mieszkalnego ustał w dniu 25 czerwca 2014 roku ( w zakresie powyższej daty kurator podczas rozprawy apelacyjnej sprostował oczywistą omyłkę pisarską apelacji). W uzasadnieniu podniósł m.in. że opróżnienie lokalu mogło nastąpić znacznie wcześniej niż przyjęta przez gminę data 25.06.2014 r., która taką informację uzyskała od sąsiadów pozwanego, co dowodzi, iż powód faktycznie nie kontrolował czy lokal nadal jest zajmowany i czy nastąpiło jego opróżnienie. W ocenie apelującego opróżnienie mogło nastąpić znacznie wcześniej, zaś to do obowiązków powoda należało przejęcie tego lokalu w dacie jego opróżnienia. W oparciu o powyższe zarzuty, apelujący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez oddalenie powództwa w całości, ewentualnie o jego uchylenie i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania przez Sad I instancji. Ponadto apelujący wniósł o zasądzenie na rzecz kuratora wynagrodzenia za sprawowanie kurateli w postępowaniu wywołanym apelacją przed Sadem II instancji.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja pozwanego zasługiwała na uwzględnienie.

Stan faktyczny poprawnie ustalony przez sąd pierwszej instancji, sąd odwoławczy przyjął za własny czyniąc go tym samym podstawą faktyczną rozstrzygnięcia apelacyjnego.

Trafny okazał się zarzut naruszenia art. 18 uopl albowiem zakwestionowanie przez apelującego przyjęcia, iż pozwany do dnia 24 czerwca 2014 roku było zobligowany do uiszczania n a rzecz strony powodowej odszkodowania za bezumowne korzystanie z lokalu jest w istocie rzeczy, pomimo nazwania go przez apelującego zarzutem błędnych ustaleń, zarzutem naruszenia prawa materialnego.

Zarzut ten jest słuszny, a zmiana wyroku w świetle prawidłowych ustaleń sądu pierwszej instancji konieczna .

Sąd Rejonowy błędnie i bezpodstawnie przyjął w niniejszej sprawie, że pozwany winien uiszczać odszkodowanie za zajmowanie lokalu do czerwca 2014 r. Wśród poczynionych przez sąd rejonowy ustaleń nie takich których treścią byłoby to , że pozwany zajmował sporny lokal w okresie od sierpnia 2012 roku do czerwca 2014 roku . Co więcej , taka okoliczność nie została podniesiona w treści samego pozwu. Podstawą dochodzonego przez stronę powodową roszczenia jest art. 18 ust. 1 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego (Dz.U.2014.150 j.t.), zgodnie z którym osoby zajmujące lokal bez tytułu prawnego są obowiązane do dnia opróżnienia lokalu co miesiąc uiszczać odszkodowanie. Najistotniejszym zatem elementem wśród faktów, które Sąd I instancji winien był ustalić oceniając zasadność żądania pozwu, było to czy osoba przeciwko której skierowane zostało roszczenie o zapłatę faktycznie zajmowała lokal. Tymczasem nawet w pozwie strona powodowa wskazała, że aktualne miejsce pobytu pozwanego nie jest znane, bowiem jak w wynika z notatki służbowej z dnia 25 czerwca 2014 r. od nieustalanego dnia nie przybywa on już w przedmiotowym lokalu. W świetle powyższego twierdzenia zawartego w pozwie oraz wobec braku ustalenia przez Sąd I instancji daty, do kiedy pozwany rzeczywiście zajmował lokal, powództwo nie mogło zostać uwzględnione. Ostatnim zdarzeniem, potwierdzającym niewątpliwie fakt zajmowanie przez pozwanego lokalu, było złożone przez niego oświadczenie z dnia 22 lutego 2010 r. (k.7). Tymczasem strona powodowa jako początkową datę okresu, objętego odszkodowaniem, wskazała dzień znacznie późniejszy niż luty 2010 r., tj. 1 sierpnia 2012 roku. Podnoszone przez stronę powodową w postępowaniu apelacyjnym okoliczności związane z brakiem formalnego przekazania lokalu powodowi, są o tyle bezskuteczne, że z prawidłowych ustaleń wynika, iż lokal od nieustalonego okresu czasu był nie tylko opuszczony ale też otwarty. Zarzut, iż pozwany nie przekazał stronie powodowej kluczy do mieszkania, co w jej przekonaniu ma oznaczać brak wydania lokalu i dalsze ponoszenie odpowiedzialności za jego zajmowanie przez pozwanego, nie ma w tej sprawie istotnego znaczenia . Jak wcześniej wspomniano lokal pozostawiono otwarty, a zatem brak przekazania kluczy przez dotychczasowego lokatora nie uniemożliwiał objęcia lokalu w posiadanie przez Gminę. Nie było też ku temu żadnych przeszkód prawnych, bowiem wyrok orzekający eksmisję pozwanego oraz jego matki Z. C. ze spornego lokalu był prawomocny od 2007 r., a strona powodowa jest właścicielem mieszkania.

W świetle powyższego zarzut błędnego przyjęcia przez sąd pierwszej instancji, iż pozwany był zobligowany uiszczać odszkodowanie do dnia 25 czerwca 2014 roku należy uznać za oczywiście uzasadniony, a w konsekwencji nie można przyjąć, aby w tej sytuacji stronie powodowej przysługiwało odszkodowania na zasadzie art. 18 ust. 1 ustawy o ochronie praw lokatorów za wskazany przez nią okres.

Z powyższych przyczyn należało zmienić zaskarżony wyrok i powództwo oddalić na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. Zmiana wyroku musiała pociągnąć za sobą zmianę orzeczenia o kosztach za postępowanie przez Sądem I instancji. Zgodnie z art. 113 ust. 1 in fine u.k.s.c. nieuiszczonymi kosztami sądowymi, których obowiązku nie miała uiścić strona, kurator albo prokurator, sąd w orzeczeniu kończącym sprawę w instancji obciąży przeciwnika, jeżeli istnieją do tego podstawy, przy odpowiednim zastosowaniu zasad obowiązujących przy zwrocie kosztów procesu. Skoro strona powodowa jest przegrywającym niniejsze postępowanie na zasadzie art. 98 k.p.c., winna zwrócić Skarbowi Państwa –Sądowi Rejonowemu wydatki związane z wynagrodzeniem kuratora dla nieznanego z miejsca pobytu pozwanego w kwocie 1 200 zł, ustalonym stosownie do § 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia z dnia 13 listopada 2013 r. w sprawie określenia wysokości wynagrodzenia i zwrotu wydatków poniesionych przez kuratorów ustanowionych dla strony w sprawie cywilnej (Dz. U. z dnia 9 grudnia 2013 r.).

O wynagrodzeniu należnym kuratorowi za reprezentację nieznanego z miejsca pobytu pozwanego orzeczono na podstawie § 1 ww. rozporządzenie w sprawie określenia wysokości wynagrodzenia kuratorów ustanowionych dla strony w sprawie cywilnej, ustalając jego wysokość w postępowaniu odwoławczym na kwotę 600 zł.

Na podstawie powołanego wyżej art. 113 ust. 1 in fine u.k.s.c. Sąd Okręgowy obciążył stronę powodową jako przygrywającą postępowanie odwoławcze kwotą 600 zł tytułem wydatków poniesionych przez Skarb Państwa – Sąd Rejonowy.