Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 20 marca 2013r

Sąd Okręgowy Warszawa-Praga w Warszawie, I Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący: SSO Agnieszka Gradowska-Okrój

Protokolant: protokolant sądowy Paulina Zbrzeźniak

po rozpoznaniu w dniu 14 marca 2013 roku w Warszawie na rozprawie

sprawy z powództwa A. W., A. S., I. M. i E. M.

przeciwko (...) Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w W.

o ustalenie nieważności uchwały (...) Zebrania Przedstawicieli (...) wprowadzającej zmiany w statucie

1.  powództwo oddala;

2.  zasądza od A. W., A. S., I. M. i E. M. solidarnie na rzecz (...) Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w W. kwotę 495 ( czterysta dziewięćdziesiąt pięć) zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego;

3.  zasądza od Skarbu Państwa Prezesa Sądu Okręgowego Warszawa Praga w Warszawie na rzecz adwokata R. K. prowadzącego Kancelarię Adwokacką przy ul. (...) w W. kwotę 180 (sto osiemdziesiąt) zł plus podatek VAT tytułem udziału w sprawie pełnomocnika z urzędu.

IC 608/10

UZASADNIENIE

Powodowie A. W., A. S., I. M. i E. M. wnieśli o stwierdzenie nieważności uchwał (...) Zebrania Przedstawicieli (...) Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w W., które odbyło się 30 listopada 2007 roku z powodu jego niezgodnego ze Statutem Spółdzielni zwołania a także z tego powodu, ze część postulowanych zmian nie znalazło się w nowo uchwalonym statucie, część zmian jest niezgodna z dotychczasowym statutem, a część niezgodna z innymi przepisami prawa.

Pozwana (...) Spółdzielnia Mieszkaniowa (...) w W. wniosła o oddalenie powództwa.

Wyrokiem z dnia 05 listopada 2008 roku Sąd Okręgowy Warszawa-Praga w Warszawie oddalił powództwo oraz odrzucił pozew A. W..

Powyższy wyrok został uchylony wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 07 lipca 2009 r. w stosunku do wszystkich powodów w części dotyczącej uchwały w przedmiocie zmian statutu.

Precyzując stanowisko na rozprawie w dniu 11 marca 2011 r. oraz w pismach z dnia 28 marca 2011 r. i 15 kwietnia 2011 r. ( k.280, 283, 290) powodowie wnieśli o stwierdzenie nieważności uchwał dotyczących zmian statutu z powodu wadliwego zwołania Zebrania Przedstawicieli oraz stwierdzenie niezgodności z prawem uchwał wprowadzających następujące zmiany w statucie:

1.  wprowadzenia opłaty za czynności prawne, w szczególności przyjętego w par. 47 ust 2n statutu, w brzmieniu przyjętym sporną uchwałą w pkt 48, przyjętego w paragrafie 45 ust 23g i 23h oraz par,45 ust 24 statutu w brzmieniu przyjętym w pkt 46 spornej uchwały oraz przyjętym w par.63 ust 22g, 22h, 23 statutu, w brzmieniu przyjętym w pkt 68 spornej uchwały- jako sprzeczne z art. 18, 19 i 20 prawa spółdzielczego;

2.  wprowadzenie odsetek w wysokości dwukrotności odsetek ustawowych, tj. przyjętego par.143 ust 4 statutu w brzmieniu przyjętym w pkt 152 spornej uchwały- jako sprzeczne z art.359 par.21k.c.;

3.  rozszerzenie zakresu okoliczności uzasadniających wykluczenie członka ze spółdzielni, tj. przyjętego par.32 ust 2 statutu, w brzmieniu przyjętym w pkt 30 zaskarżonej uchwały- jako sprzeczny z art.24 prawa spółdzielczego;

4.  wprowadzenie zgody spółdzielni na dysponowanie majątkiem przez jej członków, w szczególności przyjętego w par. 46 ust 2b i 2c statutu, w brzmieniu przyjętym sporną uchwałą w pkt 48; przyjętego w par.65 ust 2b i 2c statutu, w brzmieniu przyjętym w pkt 71 spornej uchwały; przyjętego par.105 statutu, w brzmieniu przyjętym w pkt 116 spornej uchwały ; oraz przyjętego par 111 statutu, w brzmieniu przyjętym w pkt 123 spornej uchwały i przyjętego par.113 a statutu w brzmieniu przyjętym w pkt 125 spornej uchwały- jako sprzeczny z art.1 i 3 prawa spółdzielczego.

Pozwana Spółdzielnia podtrzymała dotychczasowe stanowisko, wnosząc o oddalenia powództwa i zasądzenie kosztów posterowania.

Po ponownym rozpoznaniu sprawy w zakresie uchylonym do ponownego rozpoznania, Sąd ustalił następujący stan faktyczny;

Zarząd (...) Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w W. wyznaczył na 24 listopada 2007 roku (...) Zebranie Przedstawicieli. Członkowie spółdzielni o terminie powiadomienia zostali przez ogłoszenie w miejscowej prasie 09 października 2007 r.(k.30). Termin został przesunięty na 30 listopada 2007 r., o czym członkowie spółdzielni zostali powiadomieni również przez ogłoszenie w prasie, które ukazało się 13 listopada 2007 r. (k.32).

Przedstawiciele o terminie zostali zawiadomieni pisemnie – zaproszeniem 07 listopada 2007 r., do którego został dołączony projekt zmian w statucie oraz materiały sprawozdawcze i porządek obrad (k.31). Przedmiotem (...) Zebrania Przedstawicieli było przede wszystkim podjecie uchwały w przedmiocie zmian statutu spółdzielni w celu dostosowania go do obowiązującego prawa i w związku z wejściem w życie Ustawy z dnia 14 czerwca 2007 r. o zmianie ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych oraz o zmianie niektórych ustaw. Pracę nad nowelizacja statutu rozpoczęły się we wrześniu 2007 r. Początkowo opracowaniem projektu zajęła się komisja statutowa w skład której wchodzili członkowie Rady Nadzorczej. Projekt omawiany był także na posiedzeniach Rady Nadzorczej oraz w Radach Osiedli. Prace toczyły się od września, przez październik i listopad. Pierwszy projekt statutu został przedstawiony na zebraniach Grup Członkowskich w październiku 2007 r. Cały czas trwały prace nad statutem, bowiem od różnych organów spółdzielni, w tym i od Grup Członkowskich oraz członków spółdzielni napływały kolejne propozycje. Kolejne zmiany i materiał dla przedstawicieli zostały dostarczone 28 listopada 2007 r., a zatem na dwa dni przed zwołanym Zebraniem Przedstawicieli. Powyższa okoliczność stała się powodem do złożenia przez S. O. wniosku formalnego o niepodejmowanie uchwał w przedmiocie zmian statutu na Zebraniu w dniu 30.11.2007 r. Jako uzasadnienie wskazano stanowisko plenum Rady Osiedla (...), w którym Rada oświadczyła, ze pragnie zgłosić szereg uwag do proponowanych uchwał, a dostarczenie materiałów na dwa dni przed Zebraniem uniemożliwia dokonania ich właściwej analizy i konfrontacji z członkami Plenum Rady Osiedla. Wniosek został poddany pod głosowanie i Zebranie Przedstawicieli 13 glosami „za” przy 75 głosach „przeciw” oraz przy 7 głosach „wstrzymujących się” głosowało za odrzuceniem ww. wniosku. (k.69v i 70). Następne zmiany w projekcie zostały zaproponowane podczas Zebrania Przedstawicieli (np., k.117) Głosowanie nad zmianami statutu odbywało się w ten sposób, że przedstawiciele głosowali poszczególne paragrafy statutu, a następnie podjęto uchwalę o przyjęciu zmian statutu- 77 głosami „za” przy 1 głosie „przeciw” oraz przy braku głosów wstrzymujących się (k.119).

Ponadto, Sąd ustalił, że powód A. W. w dacie zamknięcia rozprawy nie był członkiem (...).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie wskazanych wyżej dokumentów oraz na podstawie zeznań świadków: S. O., K. N., M. D., A. B., D. K. oraz zeznań stron tj. A. W. i T. J..

Sąd zważył, co następuje;

W pierwszej kolejności należy wskazać w jakim zakresie wyrok Sądu Okręgowego z dnia 05 listopada 2008 r. został uchylony, a sprawa została przekazana do ponownego rozpoznania, bowiem zakres ten wyznacza kognicję sądu orzekającego przy ponownym rozpoznaniu sprawy. W uzasadnieniu do wyroku z dnia 07 lipca 2009 r. Sad Apelacyjny wskazał, że prawidłowo Sąd Okręgowy ustalił, że nie wynika ani ze statutu, ani z przepisów prawa obowiązek powiadamiania członków spółdzielni o terminie zebrania przedstawicieli poprzez wywieszenie ogłoszeń na klatkach schodowych i w związku z tym zarzut powodów w tym zakresie należy traktować jako chybiony. Ponadto Sąd Apelacyjny wskazał, że powództwo o stwierdzenie nieważności uchwały może być uwzględnione tylko w razie stwierdzenia przez sąd sprzeczności z ustawą zapisów statutu. Tą drogą natomiast powodowie nie mogą kwestionować zapisów statutu, które ich zdaniem, powinny się znaleźć w statucie spółdzielni, np. żądania wpisania kadencyjności organów spółdzielni, praw do lokali użytkowych, zakładowych, wprowadzenia regulacji dotyczącej podziału spółdzielni. W wytycznych Sąd Apelacyjny polecił Sądowi I- instancji ustalenie czy zostały spełnione ustawowe wymogi przy dostarczaniu Przedstawicielom materiałów na Zgromadzenie (art.41 par.1 pr.sp.) oraz zbadanie materialnej podstawy żądania w zakresie zarzutów dotyczących sprzeczności uchwały o zmianie statutu z ustawą.

Biorąc powyższe pod uwagę należy stwierdzić, że powództwo podlegało oddaleniu. Przede wszystkim nie zasadny jest zarzut powodów, aby przy dostarczaniu materiałów dotyczących projektowanych zmian statutu naruszono przepis art.41 par.1 prawa spółdzielczego. Powodowie nie kwestionowali tego, że przedstawiciele otrzymali porządek obrad w terminie określonym w statucie spółdzielni. Paragraf 99 Statutu Spółdzielni w brzmieniu obowiązującym w dacie zwołania XXXVIII Zebrania Przedstawicieli wskazuje w ustępie 1, że o czasie, miejscu i porządku obrad Zebrania Przedstawicieli przedstawiciele powinni być zawiadomieni na piśmie i otrzymać materiały sprawozdawcze, co najmniej 16 dni przed terminem zebrania. Definicję materiałów sprawozdawczych poniekąd konstruuje paragraf 98 Statutu w ustępie 1 pkt 2, który mówi, że do właściwości Zebrania Przedstawicieli należy m.in. rozpatrywanie sprawozdań Rady Nadzorczej, zatwierdzanie sprawozdań rocznych i finansowych (…) W ocenie Sądu w par. 99 chodzi o materiały odnoszące się do zaistniałego w przeszłości stanu faktycznego, który ma być bądź nie zatwierdzony przez organ spółdzielni najwyższego rzędu jakim było Zebranie Przedstawicieli. W związku z tym Przedstawiciele winni otrzymać materiały dotyczącego tego zaistniałego stanu faktycznego w formie sprawozdania w celu zapoznania się z nim. Z przepisu tego nie da się wywieźć obowiązku spółdzielni dostarczenia jakichkolwiek innych materiałów w tym projektu zmian statutu. Jak wskazano to w ustalonym przez Sąd stanie faktycznym prace nad zmianą statutu odbywały się dynamicznie i ostatnie poprawki zostały przedstawione Przedstawicielom nawet w trakcie trwania Zebrania. Do ostatniej chwili, jaka było glosowanie, Przedstawiciele, Zarząd Spółdzielni mieli prawo zmieniać projekt poprzez kolejne poprawki. Nowelizacja statutu ewoluowała i trwała do końca zebrania. Niemniej jednak członkowie Spółdzielni mieli możliwość nadzorowania prac nad zmianami statutu i zapoznania się z założeniami tych zmian w postaci projektu poprzez Radę Nadzorczą, Zebrania Rad Osiedli i Grup Członkowskich, na których zmiany te były omawiane, a w rezultacie jako bierni bądź czynni uczestnicy Zebrania Przedstawicieli. Należy przy tym podkreślić, że zmiany w statucie zostały przyjęte zdecydowaną większością głosów (bo przy jednym głosie przeciw).

Odnośnie drugiej wytycznej Sądu Apelacyjnego, a mianowicie polecenia zbadania materialnej podstawy żądania w zakresie zarzutów dotyczących sprzeczności uchwały o zmianie statutu z ustawą, należy stwierdzić, iż powodowie w żadnej mierze nie wykazali, aby kwestionowane przez nich zapisy „nowo-uchwalonego” statutu były sprzeczne z przepisami prawa. Zakwestionowane w pkt 1 zmiany statutu w paragrafach 47ust 2n, 45 ust 23g i 23h i 24 oraz w par. 63 ust 22g, 22h, 23 dotyczą zakresu działania Rady Nadzorczej. W zaskarżonych przepisach do zadań Rady przypisano ustalanie zasad pobierania podwyższonych opłat, zależnych od Spółdzielni za korzystanie z lokalu, garażu lub miejsca postojowego w garażu wielostanowiskowym, ustalania innych opłat oraz ustalania wysokości opat za wykonywanie przez Spółdzielnię kserokopii i innych czynności. (ust 23g i h par 45 oraz 63 ust 22g, h, i 23), natomiast do kompetencji Zarządu zaliczono podejmowanie czynności związanych z ustanawianiem odrębnej własności lokali i zawieranie umów o budowę lokali, umów o ustanowienie spółdzielczych praw do lokali itd. ( par.47 ust b, c). Powodowie wskazywali sprzeczność tych zapisów z przepisami Prawa Spółdzielczego w art.18, 19 i 20, nie wskazali jednak na czym sprzeczność ta miałaby polegać. Wskazane wyżej kompetencje Zarządu i Rady Nadzorczej znajdują umocowanie w art. 46 par.2 . i 48 par 2 oraz stanowi konkretyzację zapisu art.54 par 1 pr. sp., który wskazuje, że zarząd jako organ umocowany do składania oświadczeń woli za spółdzielnię. Trudno zgodzić się z argumentacja powodów, że pobieranie przez spółdzielnię opłat za wydawanie np.. zaświadczeń, czy kserokopie dokumentów jest sprzeczne z art. 18, 19, 20 pr.sp. Przepis art. 18 nie oznacz, że członkowi spółdzielni mogą korzystać ze świadczeń spółdzielni nieodpłatnie. Zwłaszcza, że par.2 art. 19 i tak nakłada na członków spółdzielni obowiązek w pokrywaniu jej strat do wysokości udziałów.

W punkcie drugim zarzucono, że statut spółdzielni nakłada obowiązek ponoszenia odsetek od przeterminowanych należności w wysokości przekraczającej wysokość odsetek maksymalnych (par.143 ust 4 statutu) Zarzut ten nie znajduje potwierdzenia w rzeczywistości. Zgodnie z art.359 . § 1. Odsetki od sumy pieniężnej należą się tylko wtedy, gdy to wynika z czynności prawnej albo z ustawy, z orzeczenia sądu lub z decyzji innego właściwego organu.§ 2. Jeżeli wysokość odsetek nie jest w inny sposób określona, należą się odsetki ustawowe.§ 2(1). Maksymalna wysokość odsetek wynikających z czynności prawnej nie może w stosunku rocznym przekraczać czterokrotności wysokości stopy kredytu lombardowego Narodowego Banku Polskiego (odsetki maksymalne).§ 2(2). Jeżeli wysokość odsetek wynikających z czynności prawnej przekracza wysokość odsetek maksymalnych, należą się odsetki maksymalne.§ 2(3). Postanowienia umowne nie mogą wyłączać ani ograniczać przepisów o odsetkach maksymalnych, także w razie dokonania wyboru prawa obcego. W takim przypadku stosuje się przepisy ustawy.§ 3. Rada Ministrów określa, w drodze rozporządzenia, wysokość odsetek ustawowych, kierując się koniecznością zapewnienia dyscypliny płatniczej i sprawnego przeprowadzania rozliczeń pieniężnych, biorąc pod uwagę wysokość rynkowych stóp procentowych oraz stóp procentowych Narodowego Banku Polskiego.

W roku 2007 odsetki maksymalne wynosiły 23-26 % w zależności od okresu. Natomiast odsetki ustawowe za rok 2007 wynosiły 11,5%. Zatem naliczanie odsetek w podwójnej wysokości, nigdy nie przekroczy wysokości odsetek maksymalnych.

Kolejno, powodowie zakwestionowali zapis dotyczący wykluczenia członka ze spółdzielni, podnosząc iż statut w par 32 ust 2 zakłada wykluczenie członka za działania na szkodę spółdzielni. Wskazano sprzeczność z przepisem art.24 pr. sp. Zarzutu tego nie można podzielić. Zgodnie z treścią w.w. przepisu w § 1. spółdzielnia może rozwiązać stosunek członkostwa tylko przez wykluczenie albo wykreślenie członka. Wykluczenie członka ze spółdzielni może nastąpić w wypadku, gdy z jego winy umyślnej lub z powodu rażącego niedbalstwa dalsze pozostawanie w spółdzielni nie da się pogodzić z postanowieniami statutu spółdzielni lub dobrymi obyczajami. Statut określa przyczyny wykluczenia (§2) Nie można zgodzić się ze skarżącymi, iż statut wprowadził nową nieznana ustawie przyczynę wykluczenia członka ze spółdzielni. W ocenie Sąd statut spółdzielni konkretyzuje ogólna przyczynę wykluczenia wskazana w par.2 art. 24. Działanie na szkodę spółdzielni przez jej członka powoduje, ze jego dalsze pozostawanie w spółdzielni nie daje się pogodzić z postanowieniami statutu i dobrymi obyczajami. W uzasadnieniu do wyroku z dnia 09.04.2009 r. Sąd Apelacyjny w Białymstoku (IACa 105/09) wskazał, ze nieprzestrzeganie przez prezesa spółdzielni, będącego jednocześnie członkiem spółdzielni, obowiązku wynikającego z art.18 par.5 pr. Sp. może przybrać także postać tolerowania nieprawidłowości wyraźnie godzących w interesy majątkowe oraz gospodarcze spółdzielni i wyrządzające szkodę, których dopuszczają się inne osoby, choćby ta szkoda została następnie- po jej ujawnieniu- pokryta. Może to Stanowic podstawę wykluczenia ze spółdzielni, nawet jeśli w dniu podejmowania uchwały funkcji tej nie pełni. Sąd apelacyjny wskazuje zatem, ze działanie na szkodę spółdzielni może stanowić podstawę do wykluczenia ze spółdzielni. Zawsze bowiem działanie na szkodę spółdzielni jeśli jest zawinione powoduje, że dalsze pozostawanie członka w tej spółdzielni nie da się pogodzić z postanowieniami statutu czy dobrymi obyczajami.

W ocenie Sądu także zakwestionowane zapisy statutu w par. 46 ust 2b i 2c statutu, w brzmieniu przyjętym sporną uchwałą w pkt 48; przyjętego w par.65 ust 2b i 2c statutu, w brzmieniu przyjętym w pkt 71 spornej uchwały; przyjętego par.105 statutu, w brzmieniu przyjętym w pkt 116 spornej uchwały ; oraz przyjętego par 111 statutu, w brzmieniu przyjętym w pkt 123 spornej uchwały i przyjętego par.113 a statutu w brzmieniu przyjętym w pkt 125 spornej uchwały nie są sprzeczne z przepisami prawa. Odnośnie par.46 ust.2b i 2c oraz 65 ust 2bi 2c rozważania zawarto powyżej. Natomiast pozostałe paragrafy dotyczą przekształcenia lokatorskiego prawa do lokalu na własnościowe, przeniesienia własności lokalu mieszkalnego na rzecz członka, któremu przysługuje własnościowe prawo do lokalu i stanowią powtórzenie przepisu art.12 i 17(14) Ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o spółdzielniach mieszkaniowych.

Biorąc powyższe rozważania pod uwagę, należał uznać powództwo za niezasadne. Dodatkowo należy podkreślić, że powództwo A. W. powinno zostać oddalone również z innego względu. Powództwo zostało oparte na podstawie art. 189 kpc, bowiem powodowie domagali się ustalenia nieważności uchwały w przedmiocie zmian statutu pozwanej spółdzielni. Dla powodzenia żądania opartego na tym przepisie konieczne jest wykazanie interesu prawnego. Interes prawny w rozumieniu art.189 kpc występuje wówczas, gdy istnieje niepewność stanu prawnego lub prawa; niepewność ta powinna być jednak obiektywna. Interes prawny należy rozumieć jako potrzebę wprowadzenie jasności co do konkretnego stosunku lub prawa ( komentarz do art.189 kpc pod red. K. Piaseckiego, Wydawnictwo C.H. Beck, oraz wyr. S.N. z 24.3.1987 r., IIICRN 57/87). Sąd ma obowiązek z urzędu badania interesu prawnego w każdym stanie sprawy, a interes prawny winien istnieć aż do zamknięcia rozprawy. Interes prawny powódek A. S., I. M. i E. M. w dochodzeniu ustalenia nieważności uchwały pozwanej spółdzielni nie budzi wątpliwości, bowiem są one członkami pozwanej, a dopuszczalność ich powództwa wynika również z treści art.42 par 9 pr. sp. Natomiast powód A. W. w dacie zamknięcia rozprawy nie był członkiem pozwanej Spółdzielni i nie wskazał ani nie wykazał interesu prawnego w powództwie opartym na treści art. 189 kpc.

Biorąc powyższe rozważania pod uwagę, Sąd orzekł jak w sentencji wyroku.

O kosztach postępowania Sąd rozstrzygnął na podstawie art.98kpc. Sąd nie znalazł podstaw, aby przy rozliczaniu kosztów postępowania zastosować przepis art. 102 kpc. Koszty zastępstwa procesowego w niniejszej sprawie nie były wysokie, a powodowie winni liczyć się również z finansowymi konsekwencjami przegrania przez nich procesu.