Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 28 września 2016r.

Sąd Rejonowy w Garwolinie Wydział I Cywilny

w składzie :

Przewodniczący: SSR Grzegorz Zajączkowski

Protokolant: st. sekr. sąd. Marta Piotrowska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 14 września 2016r. w G.

sprawy z powództwa M. C.

przeciwko Bankowi (...) S.A. z siedzibą w W.

o zapłatę 12.183,22 zł

I.  powództwo oddala,

II.  zasądza od M. C. na rzecz Banku (...) S.A. z siedzibą w W. kwotę 600 zł (sześćset złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sygn. akt IC 795/15

UZASADNIENIE

W dniu 2 lutego 2016r. za pośrednictwem poczty (k. 60 – data stempla pocztowego na kopercie) powódka M. C. wniosła do tutejszego Sądu pozew przeciwko Bankowi (...) S.A. w W. o zapłatę kwoty 12.183,22 zł wraz z odsetkami oraz kosztów procesu.

W uzasadnieniu pozwu powódka podniosła, iż w dniu 14 stycznia 2014 roku dokonała przekazu kwoty 10.000,00 zł na rzecz męża w placówce pozwanego Banku (...) S.A. Placówka ta działała jako agent Western U.. Gdy mąż powódki przyszedł po odbiór pieniędzy okazało się, że zostały już odebrane. Nadto reklamacje powódki nie zostały uwzględnione.

W toku procesu powódka popierała powództwo. Pozwany wnosił o jego oddalenie i zasądzenie kosztów procesu.

Sąd Rejonowy ustalił i zważył co następuje:

W dniu 14 lutego 2014 roku powódka M. C. stawiła się w Oddziale w (...) Banku (...) S.A. Powódka chciała dokonać przelewu kwoty 10.000,00 zł, o które zwrócił się mąż powódki L. C., który przebywał w okolicach W. i potrzebował środków na potrzeby prowadzonej działalności gospodarczej (k. 171v. – zeznania powódki).

W Oddziale Banku powódka po rozmowie z pracownikiem Banku zdecydowała się na skorzystanie z usługi przekazu pieniężnego, oferowanej przez pozwany Banku (...) S.A. w W., który działał jako agent firmy (...), przy czym powódka kierowała się tym, iż wg zapewnień pracownika Banku już po kilkunastu minutach pieniądze miały być do dyspozycji męża powódki (k. 171v. – zeznania powódki, k. 110-110v. – wyjaśnienia powódki).

Warunkiem wypłaty przekazu w dowolnym punkcie agenta Western U. na terenie Polski było wskazanie: personaliów nadawcy, numeru transakcji - nr kontrolny (...), kwoty do wypłaty, kraju w jakim wpłata nastąpiła oraz wylegitymowanie się przez L. C., który mógł dokonać wypłaty (k. 57, 167 - Regulamin świadczenia usługi przekazu pieniężnego Western U. ,,Usługa (...)).

Sąd Rejonowy zauważa przy tym iż, tekst regulaminu złożony przez pozwanego (k. 57-59), różni się nieco od tekstu regulaminu złożonego przez pełnomocnika pozwanej (k. 167-168), choć zawarte w nich uregulowania są analogiczne.

Jak podniesiono w tekście regulaminu (k. 167) ,,Udostępniając środki pieniężne, które maja być przekazane, a także wymagane dane identyfikacyjne i podpisując formularz lub wydruk (...), Nadawca zgadza się na dokonanie przekazu pieniężnego.(…) W celu wypłaty gotówki odbiorca obowiązany jest do okazania dokumentu tożsamości i podania wszystkich danych dotyczących przekazu wymaganych przez Western U., w tym imienia i nazwiska nadawcy, kraju nadania, imienia i nazwiska odbiorcy, przybliżonej kwoty oraz spełnienia innych warunków lub wymogów obowiązujących w danej agencji western U., np. (...) (…).

Jak podniesiono w tekście Regulaminu (k. 57) „Wypełniając formularz przekazu lub odbioru pieniężnego, udostępniając kwotę jaka ma zostać przesłana oraz niezbędne dane indentyfikacyjne, a następnie składając podpis pod formularzem, wyrażacie Państwo zgodę na realizację usługi przekazu pieniężnego. (…) Warunki płatności i odpowiedzialności – płatność będzie realizowana na rzecz osoby uprawnionej do jej otrzymania przez firmę (...) lub wyznaczonego przedstawiciela na podstawie weryfikacji dokumentów identyfikacyjnych. (…) Płatność może być zrealizowana wyłącznie wówczas, gdy odbiorca poda szczegóły transakcji, wymagane przez firmę (...), w szczególności przesłaną kwotę, nazwisko nadawcy oraz kraj, z którego realizowany jest przekaz. Odbiorca musi ponadto przedstawić potwierdzenie swojej tożsamości.” (k. 57).

Powyższe uregulowania są wiec analogiczne.

Powódka dokonała w dniu 14 lutego 2014 roku wpłaty kwoty 10.000,00 zł (k. 50 kopia - dowodu przekazu). Zgodnie z powyższym pisemnym dokumentem, Regulamin przekazu pieniężnego Western U. stanowi integralną część „tego wydruku” – umowy.

Z uwagi na fakt, iż mąż powódki L. C. ostatecznie nie potrzebował w dniu 14 lutego 2014 roku wypłacenia przedmiotowej kwoty 10,000.00 zł, nie wypłacił tych pieniędzy (k. 111 – zeznania świadka L. C.). Po odbiór pieniędzy zgłosił się w dniu 16 stycznia 2014 roku do oddziału pozwanego Banku (...) S.A. – Oddziału położonego w G. tj. tego oddziału, w którym nastąpiła wpłata. Bank odmówił wypłaty przedmiotowej kwoty (k. 111 – zeznania świadka L. C.), gdyż jak ustalono została ona już wypłacona przez innego agenta Western U., jak się okazało przez kantor (...) w R. (k. 94, k. 96 – kopia dowodu wypłaty).

Powódka złożyła w pozwanym Banku (...) S.A. w W. reklamacje, które nie zostały uznane. Do dnia orzekania powódce nie wypłacono kwoty przekazu (fakt bezsporny).

Prokuratura Rejonowa w Garwolinie wszczęła i prowadziła postępowanie w przedmiocie przedmiotowego zdarzenia za sygn. akt Ds. 1478/14/D.

W toku powyższego postępowania przeprowadzona została min. ekspertyza grafologiczna podpisu, złożonego przez osobę, która wypłaciła przedmiotowe środki (k. 97 – k. 103 – kopia opinii z akt Ds. 1478/14/D). Jak jednoznacznie zaopiniował i przesądził biegły grafolog podpis klienta na powyższym pokwitowaniu nie został sporządzony przez męża powódki L. C., ani też inną osobę, której materiał porównawczy badał biegły (k. 103 – wnioski opinii).

W toku postępowania karnego ustalono również, iż w punkcie wypłaty był monitoring, jednak jego zapisy zostały już zniszczone, zanim zwróciły się o nie organy ścigania ( k. 7v.- akt II Kp 95/15).

Postępowanie karne Ds. 1478/14/D w dniu 27 marca 2015 roku umorzył Prokurator Rejonowy w Garwolinie wobec niewykrycia sprawcy przestępstwa (k. 7 akt akt II Kp 95/15 Sądu Rejonowego w Garwolinie), zaś zażalenia powódki M. C. na powyższe Postanowienie Sąd Rejonowy w Garwolinie w sprawie sygn. akt II Kp 95/15 nie uwzględnił i utrzymał w mocy zaskarżone Postanowienie (k. 7-8 akt II Kp 95/15).

Podnieść należy, iż odpowiedzialność pozwanego strona powodowa wywodziła na postawie następującego wywodu. Jak podniósł pełnomocnik powódki, pozwany odpowiada za nienależyte wykonanie zobowiązania jako agent Western U. poprzez ujawnienie (lub niedbalstwo, które doprowadziło do ujawnienia) osobie trzeciej danych transakcji (k. 172 – protokół rozprawy). Nadto strona powodowa wywodziła, iż odpowiedzialność pozwanego wynika a contrario z uregulowania, znajdującego się w regulaminie usługi przekazu pieniężnego Western U. (k. 167 v.) w brzmieniu:

„ W żadnym przypadku Western U., ani żaden z jego agentów nie będzie ponosił odpowiedzialności z tytułu ujawnienia przez nadawcę danych przekazu osobom innym niż odbiorca przekazu”, który to fragment zakreślił pełnomocnik powódki markerem, na tekście który złożył do akt (k. 167 v.).

Strona powodowa, rozumując a contrario wywiodła stąd, iż w pozostałych przypadkach, innych niż ujawnienie przez nadawcę danych przekazu osobom innym niż odbiorca przekazu, odpowiedzialność ponosić będzie min. pozwany w niniejszej sprawie.

W ocenie Sądu Rejonowego zaprezentowany sposób rozumowania jest całkowicie bezpodstawny, sprzeczny z zasadami logicznego rozumowania i wykładni prawa. W żadnej mierze nie sposób przy zastosowaniu reguł wykładni prawa wyprowadzać z powyższego zapisu wniosku, iż a contrario agenci Western U. i sam Western U. w związku z powyższym zapisem ponosić będą odpowiedzialność w każdym innym przypadku niż ujawnienie przez nadawcę danych przekazu innym osobom. Powyższy sposób rozumowania nie znajduje żadnych podstaw prawnych. Nadto zaś w istocie sprowadzałby odpowiedzialność kontrahenta powódki do zasad i rozmiarów, których nie sposób wyprowadzić z powyższego zapisu.

W ocenie Sądu Rejonowego ewentualną odpowiedzialność pozwanego strona powodowa mogłaby wywodzić z art. 471 kc, który stanowi, iż:

„Dłużnik obowiązany jest do naprawnienia szkody, wynikłej z niedokonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.”

Należy stanowczo podkreślić, iż nie ulega wątpliwości w ocenie Sądu, że powódka M. C. poniosła szkodę.

Powódka dokonała wpłaty 10.000,00 zł w placówce agenta Western U., pieniądze wypłaciła niezidentyfikowana osoba, postępowanie karne nie doprowadziło do ustalenia powyższej osoby, ustalono zaś, że podpis na pokwitowaniu wypłaty nie został sporządzony przez męża powódki L. C.. Powódka nie otrzymała dotychczas wpłaconej kwoty od żadnego podmiotu. Nie ulega więc wątpliwości, że powódka poniosła szkodę.

Warunkiem odpowiedzialności kontraktowej z art. 471 kc jest natomiast, oprócz szkody, zawinione (bezprawne) działanie kontrahenta oraz związek przyczynowy pomiędzy tym zawinionym działaniem, a zajściem szkody.

Strona powodowa ani zawinionego działania po stronie pozwanego Banku (...) S.A. w W., ani też związku przyczynowego pomiędzy tym ewentualnym zawinionym działaniem, a nastąpieniem szkody u powódki w żadnej mierze nie udowodniła.

Należy przy tym zaznaczyć, iż strona powodowa nie tylko, że konkretnych zachowań, wskazujących na owo zawinione (bezprawne) działanie lub zaniechanie nie udowodniła, ale także nie wskazała, w jaki sposób pozwany lub jego pracownik i którym to konkretnie zachowaniem lub zaniechaniem miałby się ich dopuścić. Na powyższe okoliczności strona powodowa nie przeprowadziła absolutnie żadnego dowodu, zastępując udowodnienie wywiedzionym przez siebie domniemaniem. Zamiast udowodnienia powyższej okoliczności strona powodowa, reprezentowana przez pełnomocnika zawodowego, przeprowadziła pewien wywód, zgodnie z którym to wywodem: skoro nie ujawniła danych transakcji osobie trzeciej powódka ani jej mąż, to do ich ujawnienia musiało (wg strony powodowej) dojść z powodu działania pracownika pozwanego Banku (k. 172 – protokół rozprawy).

Wywód ten sprzeczny jest z zasadami logiki. Zauważyć należy, iż konstrukcja prawna przekazu zastosowana w niniejszej sprawie sprowadzała się do wpłaty kwoty przekazu u jednego agenta Western U., wprowadzenia danych transakcji do sytemu teleinformatycznego Western U. tak, aby wypłata kwoty przekazu mogła nastąpić w punkcie dowolnego agenta Western U. na terenie Polski, co implikowało możliwość dostępu do danych transakcji przez tych agentów i następnie wypłaty kwoty przekazu w punkcie agenta Western U., do którego zgłosiłby się osoba L. C., wskazująca dane transakcji oraz legitymująca się dowodem tożsamości jako L. C..

Nie jest więc prawdziwe twierdzenie, zawarte w wywodzie powoda, iż dane transakcji skoro nie zostały ujawnione przez powódkę i jej męża, to absolutnie musiały zostać ujawnione przez pracownika pozwanego Banku. Do tych danych miały dostęp także osoby korzystające z systemu teleinformatycznego Western U., skoro wypłata mogła nastąpić u dowolnego agenta na terenie Polski.

Należy przy tym zaznaczyć, iż powódka oraz jej mąż, świadek L. C., zeznali w toku niniejszego postępowania, że danych transakcji nie ujawnili nikomu, a L. C. nie przekazał osobie trzeciej dokumentów tożsamości, ani mu ich nie skradziono (k. 111-111v., 171v. – zeznania świadka i powódki). Nadto jak jednoznacznie zaopiniował i przesądził biegły grafolog podpis klienta na pokwitowaniu wypłaty nie został sporządzony przez męża powódki L. C., ani też inną osobę, której materiał porównawczy badał biegły (k. 103 – wnioski opinii).

W toku niniejszego procesu Sąd Rejonowy badał i wyjaśnił, jaki stosunek prawny zachodził między pozwanym Bankiem (...) S.A. w W., Western U. i placówką, która wypłaciła kwotę przekazu, tj. kantorem (...) w R.. Podnieść należy, iż pozwanego Bank (...) S.A. w W. łączy umowa agencyjna z (...) Bank (...) – Bank (...) S.A. w W. jest agentem Western U. (k. 137 – 159 – umowa). Umowa agencyjna łączy również kantor (...) w R. z innym agentem (...) Sp. z o.o. w W. (k. 122 – 131 – umowa), który to podmiot zgodnie z § 1 pkt 1 umowy (k. 122) jest agentem Western U..

W sprawie niniejszej Sąd Rejonowy rozważał również czy istnieją jakiekolwiek podstawy do odpowiedzialności pozwanego - Banku (...) S.A. w W. jako agenta Western U. za działania bądź samego Western U., bądź też za działania innego agenta Western U. - agenta, który dokonał wypłaty przekazu tj. kantoru (...) w R..

Zastrzec przy tym należy, iż strona powodowa musiałaby przy tym wykazać konkretne zawinione (bezprawne) działanie lub zaniechanie po stronie pracowników tych instytucji, którego to trudu w sprawie niniejszej strona powodowa absolutnie nie podjęła. W żadnej mierze strona powodowa nie zajęła się np. tym, czy pracownik kantoru (...) w R. dokonujący wypłaty dochował procedur związanych z prawidłową identyfikacją osoby dokonującej wypłaty, co do czego można mieć istotne wątpliwości wobec ustalenia w postępowaniu karnym, że podpis pod pokwitowaniem wypłaty nie został sporządzony przez męża powódki L. C..

Powódka, reprezentowana przez pełnomocnika zawodowego, nie zdecydowała się też na pozwanie w niniejszym procesie firmy (...).

Wracając do zarysowanego powyżej zagadnienia w ocenie Sądu Rejonowego brak podstaw do przypisania pozwanemu Bankowi (...) S.A. w W. odpowiedzialności za ewentualne (o ile w ogóle zostałyby wykazane) zawinione działania lub zaniechania zarówno Western U., jak też innego agenta Western U., zaś nie ulega wątpliwości, że strona powodowa takich konkretnych zawinionych działań w sprawie niniejszej nie udowodniła, a nawet nie podjęła trudu ich dowodzenia.

Należy również zauważyć, iż jako inną ewentualną podstawę odpowiedzialności pozwanego wskazała strona powodowa także art. 415 kc. Nie wchodząc nadmiernie głęboko w rozważania dotyczące tak zarysowanej ewentualnej podstawy odpowiedzialności pozwanego zauważyć należy, iż konieczną przesłanką odpowiedzialności deliktowej jest min. skonkretyzowane zawinione (bezprawne) działanie (lub zaniechanie) po stronie pozwanej. Ponownie, podobnie jak przy rozważaniach dotyczących ewentualnej odpowiedzialności za szkodę ex contractu zauważyć należy, iż strona powodowa nie tylko, że konkretnie takiego zawinionego działania lub zaniechania nie udowodniła, ale także nie wskazała, w jaki sposób pozwany lub jego pracownik i którym to konkretnie zachowaniem lub zaniechaniem miałby się ich dopuścić.

W żadnej mierze nie sposób uznać, aby strona powodowa wykazała zaistnienie przesłanek odpowiedzialności deliktowej pozwanego.

Nadto w załączniku do protokołu ostatniej rozprawy strona powodowa powołała się na przepis art. 22 ¹ kc, podnosząc, iż wszelkie zapisy zawarte w umowie (opartej na wzorcu), które nie zostały z powódką indywidualnie uzgodnione, a naruszają jej interesy – w szczególności wyłączają lub istotnie ograniczają odpowiedzialność pozwanego za niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania, nie są wiążące dla powódki.

Odnosząc się do powyższego podnieść należy, iż nie ulega najmniejszych wątpliwości, że powódka korzystając z usługi przekazu była konsumentem. W związku z czym zgodnie z:

Art. 385 ¹ . § 1. Postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nieuzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne). Nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny.

§ 3. Nieuzgodnione indywidualnie są te postanowienia umowy, na których treść konsument nie miał rzeczywistego wpływu. W szczególności odnosi się to do postanowień umowy przejętych z wzorca umowy zaproponowanego konsumentowi przez kontrahenta.

Odnosząc się do konkretnego zakwestionowanego przez stronę powodową uregulowania umowy w brzmieniu:

„ W żadnym przypadku Western U., ani żaden z jego agentów nie będzie ponosił odpowiedzialności z tytułu ujawnienia przez nadawcę danych przekazu osobom innym niż odbiorca przekazu” (k. 167 v.), w ocenie Sądu Rejonowego nie sposób uznać powyższe uregulowanie za niedozwolone postanowienie umowne w rozumieniu art. 385 ¹ § 1i3 kc.

Aby przedmiotowe postanowienie umowne uznać za niedozwolone postanowienie umowne, koniecznym byłoby uznanie go za kształtujące prawa i obowiązki powódki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami rażąco przy tym naruszając interesy powódki.

Nie sposób uznać, iż obowiązek zachowania przez powódkę w tajemnicy przed osobami trzecimi danych transakcji niezbędnych do wypłaty kwoty przekazu i uregulowanie, statuujące, że: ,, Western U., ani żaden z jego agentów nie będzie ponosił odpowiedzialności z tytułu ujawnienia przez nadawcę danych przekazu osobom innym niż odbiorca przekazu” kształtuje obowiązki powódki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jej interesy. Wręcz przeciwnie, całkowicie naturalnym i zgodnym z zasadami obrotu jest, aby powódka dochowała należytej staranności, powszechnie wymaganej w tego typu stosunkach i nie ujawniła osobom trzecim innym niż odbiorca przekazu danych transakcji. Jeśli zaś nadawca ujawniłby dane przekazu osobom innym niż odbiorca przekazu, to brak jest jakichkolwiek podstaw, aby za szkody z tego wynikłe miał ponosić odpowiedzialność kontrahent nadawcy.

Zgodnie z art. 6 kc ciężar udowodnienia faktu spoczywa osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne. Powyższy fundamentalny dla postępowania cywilnego przepis statuuje rozkład ciężaru dowodu. Strona powodowa nie udowodniła przesłanek odpowiedzialności pozwanego Banku (...) S.A. w W. w niniejszej sprawie. Z uwagi na powyższe powództwo jako bezzasadne podlega oddaleniu.

O kosztach procesu orzekł Sąd z mocy art. 102 kpc.

W ocenie Sądu Rejonowego w realiach niniejszej sprawy zachodzi szczególny uzasadniony wypadek, o którym mowa w powyższym przepisie.

Zauważyć należy, iż powództwo zostało wtoczone samodzielnie przez powódkę, która dopiero w toku postępowania ustanowiła zawodowego pełnomocnika. Nie ulega najmniejszej wątpliwości, iż powódka poniosła szkodę majątkową w kwocie ponad 10.000,00 zł. Co więcej, co stanowczo podnosiła w uzasadnieniu pozwu powódka, działała ona w zaufaniu do Banku, jako instytucji zaufania publicznego. Powódka ma prawo czuć się rozgoryczona faktem, iż wpłaciła pieniądze w oddziale banku i nie jest w stanie ich odzyskać.

Powództwo okazało się bezzasadne i podlega oddaleniu. Jednakże w ocenie Sądu Rejonowego powódka z uwagi na zaistnienie szczególnie uzasadnionego wypadku w rozumieniu art. 102 kpc winna zostać obciążona obowiązkiem zwrotu kosztów procesu jedynie w pewnej i to niezbyt wygórowanej części. W ocenie Sądu Rejonowego w realiach niniejszej sprawy zasadnym było obciążyć powódkę obowiązkiem zwrotu kosztów procesu na rzecz pozwanego do kwoty zasądzonej w wyroku.

Na marginesie zauważyć przy tym należy, iż pozwany Bank (...) S.A. w W. to potężny podmiot i potentat na rynku finansowym, utrzymujący rozbudowany dział prawny i zatrudniający licznych prawników, świadczących na potrzeby pozwanego obsługę prawną i sprawa niniejsza nie wymagała poszukiwania pełnomocnika do obsługi wyłącznie przedmiotowego sporu.

Zupełnie zaś na marginesie zauważa Sąd Rejonowy, iż enuncjacje medialne i prasowe wskazują, że sytuacja zaistniała w niniejszej sprawie nie jest odosobniona i media donoszą o innych przypadkach wypłaconych i wyłudzonych przez niezidentyfikowane osoby środków powierzonych Western U. na szkodę wpłacających przekazy, co wskazuje, iż jest to pewien proceder, a procedury i zabezpieczenia firmy (...) nie są wystarczające.

Z uwagi na wyżej podniesione względy Sąd orzekł jak w wyroku.