Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 5 października 2016 roku

Sąd Okręgowy w Sieradzu Wydział I Cywilny

w składzie:

Przewodniczący SSO Barbara Bojakowska

Sędziowie SSO Elżbieta Zalewska-Statuch

SSR del. Mirosław Chojnacki

Protokolant sekretarz sądowy Elwira Kosieniak

po rozpoznaniu w dniu 5 października 2016 roku w Sieradzu

na rozprawie sprawy

z powództwa H. F.

przeciwko K. T. (1) i K. T. (2)

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanych

od wyroku Sądu Rejonowego w Sieradzu

z dnia 3 września 2015 roku, sygnatura akt I C 1256/14

1.  oddala apelację;

2.  zasądza solidarnie od pozwanych K. T. (1) i K. T. (2) na rzecz powoda H. F. 3600 (trzy tysiące sześćset) złotych z tytułu zwrotu kosztów zastępstwa prawnego w postępowaniu apelacyjnym.

Sygn. akt I Ca 385/16

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 3 września 2015 roku Sąd Rejonowy w Sieradzu zasądził od pozwanych K. T. (1) i K. T. (2) solidarnie na rzecz powoda H. F. kwotę 71.400 zł z odsetkami ustawowymi od dnia 1 kwietnia 2013 roku do dnia zapłaty oraz orzekł o kosztach procesu.

Powyższe orzeczenie zapadło w oparciu o następujące ustalenia i wnioski:

W dniu 1 lutego 2013 roku powód H. F. oraz pozwani K. T. (1)
i K. T. (2) zawarli na piśmie umowę pożyczki, której przedmiotem była kwota 71.400 zł. Umowa została zawarta w miejscowości N., w domu powoda. Wraz z podpisaniem umowy nastąpiło wydanie pozwanym przedmiotu pożyczki. Termin zwrotu pożyczki został określony na dzień 31 marca 2013 roku. Zawarcie umowy pożyczki nie zostało zgłoszone
w urzędzie skarbowym.

Powód oraz pozwani mieszkają w tej samej miejscowości. Strony utrzymywały kontakty sąsiedzkie oraz wzajemnie pomagały sobie przy różnych pracach. Powód kupował
w piaskowni należącej do pozwanych piasek oraz świadczył im usługę kombajnowania. Powód prowadzi gospodarstwo rolne o powierzchni około 30 ha. Dochód roczny powoda wynosi około 100.000 zł. W ubiegłych latach pozwany K. T. (2) pożyczał od powoda różne kwoty pieniędzy od 3.000 zł do 30.000 zł, wywiązując się z obowiązku ich zwrotu, choć nie zawsze w terminie. Na okoliczność pożyczania tych kwot nie były uprzednio spisywane umowy. Pozwany K. T. (2) zwracając się do powoda z prośbą o pożyczenie pieniędzy poinformował go o swoich trudnościach finansowych oraz o tym, że pożyczone pieniądze mają zostać przeznaczone na spłatę zobowiązań podatkowych, regulację rat kredytu. Powód uregulował za pozwanego podatek za wydobycie piasku w kwocie 12 000,00 zł. Problemy finansowe pozwanych rozpoczęły się kiedy otworzono piaskownię na potrzeby budowanej trasy S8. Pozwani w okresie wcześniejszym prowadzili także działalność gospodarczą polegającą na świadczeniu usług transportowych.

W dniu 24 maja 2012 r. pozwany dokonał z należącego do niego rachunku wypłaty kwoty 25.000 zł. W dniu 14 czerwca 2012 r. z rachunku należącego do pozwanego K. T. (2) dokonano na rzecz powoda przelewu w kwocie 25.000 zł.

W dniu 14 sierpnia 2013 r. pozwana K. T. (1) sprzedała ciągnik rolniczy J. K. za kwotę 40.000,00 zł.

Poczyniwszy powyższe ustalenia, Sąd powołał się na art. 720 k.c. oraz art. 722 k.c.

Następnie Sąd uznał, że na pożyczkodawcy, który dochodzi zwrotu udzielonej pożyczki, spoczywa ciężar udowodnienia, iż doszło zawarcia umowy, na podstawie której zobowiązał się on przenieść na rzecz pożyczkobiorcy określoną ilość pieniędzy, a zobowiązanie w tym przedmiocie zostało przez niego wykonane. Tak więc zdaniem Sądu to powód obowiązany był wykazać, że między nim a pozwanymi jako pożyczkobiorcami doszło do zawarcia umowy pożyczki i nastąpiło wydanie przedmiotu pożyczki.

Sąd zaznaczył, że w rozpoznawanej sprawie poza sporem pozostawało to, że strony podpisały umowę pożyczki o treści wynikającej z dokumentu obejmującego jej postanowienia. W umowie określono jej strony, przedmiot oraz termin zwrotu świadczenia. W ocenie Sądu interpretacja umowy prowadzi także do wniosku, że przedmiot jej został wydany pozwanym - „pożyczona kwota pieniędzy 71.400 zł została pożyczona na okres dwóch miesięcy”.

Sąd zwrócił uwagę, że pozwani w toku postępowania kwestionowali wydanie przedmiotu umowy pożyczki, jak również wskazywali, że sumy pożyczone od powoda zostały zwrócone. Sąd podkreślił, że pozwani w dacie zawarcia umowy pożyczki prowadzili działalność gospodarczą, a w związku z tym nie można przyjąć, aby byli tak nieostrożni
i zawarli umowę fikcyjną.

W tak ustalonym stanie faktycznym będącym konsekwencją dokonanej oceny zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, Sąd uznał roszczenie zgłoszone przez powoda za uzasadnione. Sąd wskazał, że nie bez wpływu na taką ocenę pozostawały dowody wskazujące na znaczne dochody osiągane przez powoda, niekwestionowane przez pozwanych. W ocenie Sądu świadczyły bowiem o dobrej kondycji finansowej powoda, która pozwalała czynić oszczędności. Te powód mógł gromadzić według swego uznania albo na rachunku bankowym albo, jak zeznał w domu.

W tym stanie rzeczy Sąd zasądził od pozwanych solidarnie na rzecz powoda kwotę 71.400 zł z odsetkami ustawowymi od dnia 1 kwietnia 2013 r. do dnia zapłaty. Odsetki zasądzono w oparciu o przepis art. 481 § 1 k.c.

O kosztach orzeczono w oparciu o zasadę odpowiedzialności za wynik procesu wyrażonej w art. 98 § 1 k.p.c. i w całości obciążono nimi pozwanych.

Apelację od powyższego orzeczenia wnieśli pozwani, którzy zaskarżyli przedmiotowe rozstrzygnięcie w całości, zarzucając mu:

- naruszenie art. 720 k.c. poprzez jego zastosowanie i przyjęcie, że w warunkach niniejszej sprawy doszło do skutecznego zawarcia umowy pożyczki a zatem zachodzi obowiązek jej zwrotu po stronie pozwanych, w sytuacji gdy zebrany w sprawie materiał dowody nie dawał ku temu podstaw;

- naruszenie art. 83 § 1 k.c. polegające na jego niezastosowaniu, w sytuacji gdy z zebranego
w sprawie materiału dowodowego wynika iż oświadczenie woli pozwanych złożone zostało za wiedzą, zgodą i namową powoda jedynie dla pozoru;

- naruszenie art. 233 k.p.c. poprzez przekroczenie granic zasady swobodnej oceny dowodów polegające na bezpodstawnej odmowie wiarygodności zeznań pozwanych, w sytuacji gdy zgodnie z zasadami doświadczenia życiowego nie było ku temu podstaw;

- sprzeczność istotnych ustaleń faktycznych z zebranym w sprawie materiałem dowodowym polegającą na przyjęciu, że powód udowodnił fakt wydania przedmiotu pożyczki w sytuacji gdy zebrany w sprawie materiał dowodowy nie dawał ku temu podstaw.

W konkluzji apelujący wnieśli o zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie od powoda na rzecz pozwanych kosztów postępowania przed Sądem drugiej instancji, w tym kosztów zastępstwa adwokackiego według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja nie zasługuje na uwzględnienie.

W pierwszej kolejności Sąd odwoławczy odniósł się do zarzutu wadliwej oceny dowodów, ponieważ tylko właściwie oceniony materiał procesowy mógł posłużyć Sądowi Rejonowemu do poczynienia prawidłowych ustaleń faktycznych, a w rezultacie do trafnego zastosowania norm prawa materialnego.

Należy wskazać, że w orzecznictwie sądów powszechnych i Sądu Najwyższego jednolicie prezentuje się stanowisko, zgodnie z którym skuteczne postawienie zarzutu naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. wymaga jednoznacznego wykazania, że oceniając dowody Sąd pierwszej instancji uchybił zasadom logicznego rozumowania lub doświadczenia życiowego. Jeżeli natomiast z określonego materiału dowodowego sąd wyprowadza wnioski logicznie poprawne i zgodne z doświadczeniem życiowym, to ocena sądu nie narusza reguły swobodnej oceny dowodów i musi się ostać, choćby na podstawie tego materiału dowodowego dawały się wysunąć wnioski odmienne (zob.: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 27 września 2002 r., II CKN 817/2000, LexPolonica nr 376152; wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 6 listopada 2007 r., I ACa 494/2008, LexPolonica nr 2408390).

Apelujący podnieśli, że Sąd Rejonowy bezpodstawnie odmówił wiarygodności zeznaniom pozwanych, w sytuacji gdy zgodnie z zasadami doświadczenia życiowego nie było ku temu podstaw. W szczególności zaznaczyli, że umowa była pozorna i miała na celu zabezpieczenie spłaty dotychczas udzielonych im przez powoda pożyczek.

Zdaniem Sądu drugiej instancji należy w całości podzielić dokonaną przez Sąd Rejonowy ocenę zebranego materiału dowodowego. Wbrew temu, co twierdzą skarżący, trzeba uznać, że Sąd Rejonowy słusznie dał wiarę materiałowi dowodowemu zaoferowanemu przez powoda oraz odmówił wiarygodności dowodom z przesłuchania pozwanych K. T. (2) (protokół rozprawy z dnia 11 czerwca 2015 roku, nagranie: 00:29:24 – 01:01:39, płyta – k. 50; protokół rozprawy z dnia 20 sierpnia 2015 roku, nagranie: 00:36:30 – 00:50:02, płyta – k. 66) oraz K. T. (1) (protokół rozprawy z dnia 20 sierpnia 2015 roku, nagranie od 00:05:11 do 00:21:41, płyta – k. 66). Wypada bowiem wyjaśnić, że wersja wydarzeń forsowana przez apelujących stoi w sprzeczności przede wszystkim z literalnym brzmieniem umowy pożyczki, a także z zasadami logiki i doświadczenia życiowego.

Na wstępie warto zwrócić uwagę na zmieniającą się wersję wydarzeń przedstawianą przez pozwanych. K. T. (1) i K. T. (2) w sprzeciwie od nakazu zapłaty wskazali, że w dniu 1 lutego 2013 roku zawarli z powodem umowę pożyczki, na podstawie której wydano im kwotę 25.000 zł (k. 27v.), natomiast w swych zeznaniach powołali się na inne okoliczności. K. T. (2) na rozprawie w dniu 11 czerwca 2015 roku zeznał, że kwota na umowie miała zabezpieczać odsetki, a on nigdy kwoty wskazanej w umowie nie pobierał. Zeznania pozwanego potwierdziła następnie na rozprawie w dniu 10 sierpnia 2015 roku K. T. (1). Zdaniem Sądu Okręgowego już sam fakt zaprezentowania przez skarżących dwóch różnych okoliczności zawarcia umowy pożyczki świadczy
o niewiarygodności twierdzeń pozwanych, z uwagi na ich wewnętrzną sprzeczność.

Należy podkreślić, że o wiarygodności dowodów z przesłuchania pozwanych nie świadczy fakt, że powód pożyczając w poprzednich latach skarżącym określone kwoty pieniędzy nie sporządzał pokwitowań wydania przedmiotu pożyczek, jak również nie zastrzegał na piśmie żadnych odsetek. Trzeba wyjaśnić, że bezspornym jest, iż strony utrzymywały wówczas kontakty sąsiedzkie oraz wzajemnie pomagały sobie przy różnych pracach, a zatem miały do siebie zaufanie. W związku z tym powód nie uważał za stosowne utrwalać na piśmie okoliczności zawarcia umowy. Fakt zawarcia umowy pożyczki z dnia
1 lutego 2013 roku w formie pisemnej mógł wynikać z niespłacania przez pozwanych
w terminie należności wynikających z dotychczas zawartych umów pożyczki. H. F. uzyskał dzięki temu dowód na okoliczność ewentualnego procesu, tym bardziej, że pożyczka opiewała na kwotę 71.400 zł, która przewyższała dotychczas wypłacone pozwanym sumy pieniędzy. Dlatego też zawarcie przedmiotowej umowy w formie pisemnej jawi się jako racjonalne i zgodne zasadami panującymi w obrocie.

Ponadto o tym, że pozwani w dniu 1 lutego 2013 roku rzeczywiście zawarli z powodem umowę pożyczki, świadczą trudności finansowe skarżących, o których wspomniał na rozprawie w dniu 11 czerwca 2015 roku K. T. (2). Pozwany podał wówczas, że w lutym 2013 roku miał duże zaległości w stosunku do banku. Zdaniem Sądu Okręgowego wymienione przez apelującego okoliczności były istotnym motywem zawarcia przez pozwanych spornej umowy.

Pozwani zarzucili również, że Sąd Rejonowy błędnie przyjął, że strona powodowa udowodniła fakt wydania apelującym przedmiotu pożyczki. Zdaniem Sądu odwoławczego argumentacja pozwanych również w tym miejscu nie zasługuje na aprobatę. Przede wszystkim warto odwołać się do jasnego brzmienia umowy pożyczki, w której strony postanowiły, że „kwota 71.400 zł została pożyczona na okres dwóch miesięcy, tj. do dnia 31 marca 2013 roku” (k. 19). Skoro umowa ta została opatrzona datą 1 lutego 2013 roku, a zwrot kwoty pieniędzy miał nastąpić w ciągu dwóch miesięcy, wówczas zapis, że termin zwrotu przypada na 31 marca 2013 roku przemawia jednoznacznie za tym, że pieniądze zostały przekazane pozwanym
w dacie zawarcia spornej umowy.

Podsumowując, wszystkie argumenty przytoczone przez skarżących nie mogły podważyć prawidłowych ustaleń faktycznych Sądu pierwszej instancji. Ustalenia te Sąd Okręgowy podzielił i przyjął jako własne, nie widząc potrzeby ich ponownego przytaczania.

W świetle powyższych rozważań nie było podstaw do zastosowania art. 83 § 1 k.c., gdyż fakt zawarcia umowy pożyczki z dnia 1 lutego 2013 roku oraz wydania na jej podstawie pozwanym kwoty 71.400 zł został udowodniony ponad wszelką wątpliwość.

Tym samym niezasadnym był również zarzut obrazy art. 720 k.c. Skoro apelujący zawarli z powodem umowę pożyczki na kwotę 71.400 zł i nie zwrócili H. F. tejże sumy pieniężnej w umówionym terminie, należało uznać, że roszczenie powoda o zapłatę jest całkowicie zasadne. Dlatego też Sąd pierwszej instancji słusznie uwzględnił w całości powództwo.

Ponadto gdyby nawet hipotetycznie przyjąć twierdzenia apelujących, że w dniu 1 lutego 2013 roku nie otrzymali od powoda żadnych pieniędzy, a przedmiotowa umowa stanowiła tylko potwierdzenie zawarcia poprzednich umów i była jedynie rozliczeniem otrzymanych kwot pieniężnych, to nie zmienia to faktu, że pozwani byli zobowiązani zwrócić powodowi pieniądze wraz z odsetkami, co w rezultacie oznacza, że sporna umowa była uznaniem długu.

Z przytoczonych względów Sąd odwoławczy oddalił apelację na podstawie art. 385 k.p.c., o czym orzekł w punkcie 1. sentencji wyroku.

O kosztach postępowania apelacyjnego Sąd Okręgowy orzekł w punkcie 2. sentencji na podstawie art. 98 § 1 i 3 w zw. z art. 105 § 2 w zw. z art. 391 § 1 k.p.c., a zatem zgodnie
z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu, który pozwani przegrali w instancji odwoławczej w całości.

Sąd zasądził więc solidarnie od pozwanych na rzecz powoda kwotę 3.600 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa prawnego w postępowaniu apelacyjnym, którą to kwotę Sąd ustalił w oparciu o § 2 pkt 6) i § 10 ust. 1 pkt 1) rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz. U. z 2015 r., poz. 1800).