Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 19 października 2016 roku

Sąd Rejonowy dla Łodzi - Widzewa w Łodzi VIII Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący S.S.R. Małgorzata Sosińska-Halbina

Protokolant sekr. sąd. Izabella Bors

po rozpoznaniu w dniu 19 października 2016 roku w Łodzi

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w K.

przeciwko M. G.

o zapłatę kwoty 1.788 zł

1.  zasądza od pozwanej na rzecz powódki kwotę 1.550 zł (jeden tysiąc pięćset pięćdziesiąt złotych) z umownymi odsetkami w wysokości 10% rocznie, nie więcej niż czterokrotność stopy kredytu lombardowego NBP w stosunku rocznym od dnia 2 października 2015 roku do dnia 31 grudnia 2015 roku;

2.  oddala powództwo w pozostałym zakresie;

3.  zasądza od pozwanej na rzecz powódki kwotę 1.072,42 zł (jeden tysiąc siedemdziesiąt dwa złote czterdzieści dwa grosze) tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sygn. akt VIII C 2250/16

UZASADNIENIE

W dniu 6 lutego 2016 roku powód (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w K., reprezentowany przez pełnomocnika będącego radcą prawnym, wytoczył przeciwko pozwanej M. G. w elektronicznym postępowaniu upominawczym powództwo o zapłatę kwoty 1.788,00 zł wraz z umownymi odsetkami w wysokości 10% rocznie, nie więcej niż czterokrotność stopy lombardowej NBP, od dnia 2 października 2015 roku do dnia 31 grudnia 2015 roku oraz wniósł o zasądzenie zwrotu kosztów sądowych oraz kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu powód podniósł, że dochodzona pozwem wierzytelność wynika z braku zapłaty przez pozwaną kwoty z tytułu zawartej za pośrednictwem serwisu internetowego umowy pożyczki. Pozwana po spłacie pierwszej pożyczki, złożyła wniosek o udzielenie kolejnej, który został uwzględniony i pożyczka udzielona. Przyznaną kwotę 1.550 zł pozwana zobowiązała się spłacić w terminie 38 dni. W związku z zawarciem umowy pozwana została obciążona opłatą za udzielenie pożyczki w kwocie 698 zł. W dniu 12 października 2015 roku pozwana dokonała częściowej spłaty swoich zobowiązań, przelewając na rachunek powoda kwotę 460 zł, którą powód zaliczył na poczet zaległości związanej z opłatą, o której mowa wyżej. Pomimo wezwania do zapłaty pozwana nie spłaciła reszty zadłużenia.

(pozew w elektronicznym postępowaniu upominawczym k. 2-4)

W dniu 4 marca 2016 roku Sąd Rejonowy Lublin-Zachód w Lublinie wydał w przedmiotowej sprawie postanowienie, w którym wobec stwierdzonego braku podstaw do wydania nakazu zapłaty w elektronicznym postępowaniu upominawczym, przekazał sprawę do rozpoznania tutejszemu Sądowi.

(postanowienie k. 5)

W piśmie procesowym opatrzonym datą 29 kwietnia 2016 roku strona powodowa rozszerzyła żądanie pozwu wnosząc o zasądzenie od kwoty należności głównej dodatkowo - od dnia 1 stycznia 2016 roku do dnia zapłaty - umownych odsetek za opóźnienie w wysokości 10% rocznie, ale nie więcej niż wysokość odsetek maksymalnych.

(pismo procesowe powoda k. 7)

Postanowieniem z dnia 19 maja 2016 roku Sąd uznał rozszerzenie powództwa za niedopuszczalne z uwagi na rozpoznanie sprawy w postępowaniu uproszczonym.

(postanowienie k. 25)

W dniu 19 maja 2016 roku Sąd Rejonowy dla Łodzi-Widzewa w Łodzi wydał przeciwko pozwanej nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym
(VIII Nc 3139/16), którym zasądził dochodzoną pozwem kwotę wraz z kosztami procesu.

(nakaz zapłaty k. 26)

Nakaz ten w całości pozwana zaskarżyła sprzeciwem. Pozwana podniosła
m.in. zarzut naliczenia dodatkowych kosztów nie zawartych w umowie pożyczki. W uzasadnieniu pozwana wskazała, że powód nie wykazał, w jaki sposób obliczył opłatę za udzielenie pożyczki, a także rozliczył dokonaną przez nią wpłatę 460 zł.

(sprzeciw k. 29-32)

W piśmie procesowym opatrzonym datą 29 lipca 2016 roku pełnomocnik powoda podtrzymał stanowisko w sprawie. Ustosunkowując się do treści sprzeciwu wskazał, że opłata za udzielenie pożyczki obliczana jest stosunkowo i zależy od kwoty pożyczki oraz jej okresu. Ponadto podniósł, że dokonana przez pozwaną wpłata została przeznaczona na pokrycie części przedmiotowej opłaty, zgodnie z treścią § 2 pkt 10 umowy ramowej.

(pismo procesowe powoda k. 40)

Na termin rozprawy nie stawili się: pełnomocnik strony powodowej oraz pozwana.

(protokół rozprawy k. 45)

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny:

Pozwana M. G. zawarła z powodem (...) Spółką z ograniczoną odpowiedzialnością w K. umowę ramową udzielania pożyczek gotówkowych, na mocy której powód zobowiązał się do udzielania pozwanej wnioskowanych przez nią pożyczek w oparciu o zapisy Tabeli. W umowie powód zastrzegł, że udzielenie każdej pożyczki związane jest z pobraniem przez pożyczkodawcę opłaty za udzielenie pożyczki, a więc opłaty naliczanej w związku z przygotowaniem umowy pożyczki oraz przekazaniem pożyczkobiorcy środków pieniężnych. Opłata ta naliczana była stosunkowo, zależnie od kwoty pożyczki oraz jej okresu, przy czym wysokość opłaty powód wskazywał jedynie przykładowo w Tabeli oraz miał wskazywać każdorazowo na kalkulatorze we wniosku o udzielenie pożyczki oraz w formularzu. W umowie zastrzeżono ponadto, że każda kwota wpłacona przez pożyczkobiorcę podlega zaliczeniu w pierwszej kolejności na poczet opłaty za udzielenie pożyczki, a następnie na poczet odsetek i kwoty pożyczki. Pożyczkobiorca był uprawniony do dokonania spłaty pożyczki przed terminem określonym w umowie pożyczki, bez dodatkowych opłat za wcześniejszą spłatę. W takim przypadku pożyczkodawca rozliczał pożyczkę w terminie 14 dni od dnia dokonania całkowitej spłaty pożyczki, zmniejszając jednocześnie opłatę za udzielenie pożyczki proporcjonalnie do ilości dni faktycznego korzystania z pożyczki . Odsetki za opóźnienie w spłacie pożyczki (a więc odsetki karne) oznaczono w umowie w wysokości 10% rocznie, przy czym nie więcej niż czterokrotność stopy kredytu lombardowego NBP. W umowie nie zastrzeżono natomiast odsetek kapitałowych.

Zgodnie z Regulaminem udzielenia pożyczek osobom fizycznym przez (...) Sp. z o.o. w K., Tabela, o której mowa w umowie, zawiera wyłącznie przykładowe kalkulacje kwoty pożyczki, opłat i (...). Dane dotyczące konkretnej pożyczki miały być natomiast przesyłane w formie formularza na konto internetowe pożyczkobiorcy. We wskazanym regulaminie wskazano ponadto, że „Opłata za Udzielenie P.” to opłata ponoszona przez Pożyczkobiorcę za przygotowanie Umowy P. oraz za przekazanie Pożyczkobiorcy środków pieniężnych.

W Tabeli opłat wskazano przykładowo, że dla kwoty 1.500 zł opłata za udzielenie pożyczki na okres 30 dni wynosi 375 zł, a na okres 40 dni – 675 zł, Tabela nie zawiera przykładowego wyliczenia dla kwoty 1.550 zł oraz okresu udzielenia pożyczki – 38 dni.

Zgodnie z § 2 pkt 19 Regulaminu wysokość pierwszej pożyczki nie mogła przekraczać 500 zł, drugiej 800 zł, trzeciej 1.500 zł, czwartej 2.000 zł, piąta i kolejne pożyczki nie mogły przekraczać nie więcej niż 2.500 zł.

(umowa ramowa pożyczki k. 15-16, Regulamin k. 20-21, Tabela opłat k. 22, okoliczności bezsporne)

W dacie 13 marca 2015 roku pozwana wpłaciła na konto powoda kwotę 0,01 zł wskazując w tytule płatności, że potwierdza ID Klienta (...)- (...) i akceptuje warunki umowy (...) Sp. z o.o.

W dniu 24 sierpnia 2015 roku powód przelał na konto pozwanej, tytułem pożyczki, kwotę 1.550 zł. M. G. nie spłaciła udzielonej jej pożyczki, poprzestając na dokonaniu na rzecz powoda jednej wpłaty, w kwocie 460 zł, którą powód zaliczył na poczet opłaty za udzielenie pożyczki.

Do dnia wyrokowania pozwana nie zapłaciła kwoty dochodzonej przedmiotowym powództwem.

(potwierdzenie przelewu k. 18, potwierdzenie przelewu k. 17, okoliczności bezsporne)

Opisany stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie znajdujących się w sprawie dokumentów, których prawidłowość i rzetelność sporządzenia nie budziła wątpliwości, nie była również kwestionowana przez strony postępowania.

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo jest zasadne częściowo i zasługuje na uwzględnienie w zakresie kwoty 1.550 zł wraz z umownymi odsetkami w wysokości 10% rocznie, nie więcej niż czterokrotność stopy kredytu lombardowego NBP w stosunku rocznym od dnia 2 października 2015 roku do dnia 31 grudnia 2015 roku.

W przedmiotowej sprawie niesporne były twierdzenia faktyczne powoda o tym, że pozwana zawarła umowę pożyczki, na mocy której otrzymała od powoda kwotę 1.550 zł, przy czym uwadze Sądu nie umknęła okoliczność, że zgodnie z twierdzeniem pozwu (sporządzonym przez zawodowego pełnomocnika), pożyczka, zwrotu której domaga się przedmiotowym powództwem, była drugą udzieloną pozwanej przez powoda. Pożyczka ta opiewała na kwotę 1.550 zł. Powyższe pozostaje w sprzeczności z treścią załączonego przez powoda Regulaminu, z którego wprost wynika, że dopiero czwarta pożyczka udzielona pozwanej mogłaby opiewać na kwotę powyżej 1.500 zł, jak w przedmiotowej sprawie.

Poza sporem między stronami pozostawało, że pozwana w związku z zaciągniętą pożyczką dokonała wyłącznie jednej wpłaty w kwocie 460 zł, którą powód zaliczył na poczet opłaty za udzielenie pożyczki.

Skoro zatem pozwana zaciągnęła pożyczkę i zobowiązała się do jej spłaty, którego to obowiązku nie dotrzymała, powód miał prawo żądać od pozwanej zapłaty kwoty 1.550 zł.

W tym miejscu wskazać należy, że strona powodowa naliczyła pozwanej i dochodziła w przedmiotowej sprawie także kwoty 238 zł z tytułu opłaty za udzielenie pożyczki. Wskazana opłata została zastrzeżona w zawartej przez strony umowie ramowej pożyczki (§ 6 ust. 4), jako obciążająca pożyczkobiorcę w przypadku udzielenia każdej pożyczki. W Regulaminie udzielenia pożyczki, zastrzeżono przy tym, że opłata ta naliczana jest w związku z przygotowaniem umowy pożyczki oraz przekazaniem pożyczkobiorcy środków pieniężnych. Jej wysokość powód ustalał stosunkowo, zależnie od kwoty pożyczki oraz jej okresu. W ocenie Sądu zastrzeżenie tego rodzaju opłat w okolicznościach niniejszej sprawy jest w istocie próbą obejścia przepisów o odsetkach maksymalnych. Opłata wskazywana przez powoda w pozwie, tj. kwota 698 zł, zastrzeżona była w wysokości ponad 1 % dziennie (łącznie 45 % wartości pożyczki za wskazany przez powoda okres 38 dni). Już sam w sobie sposób naliczania opłaty ukazuje jej bliźniacze podobieństwo do odsetek. Dokonując analizy treści umowy Sąd ustalił, że pożyczkodawca podjął próbę obejścia przepisu art. 359 § 2 1 k.c. poprzez zastosowanie zawyżonych opłat za udzielenie pożyczki, co znajduje odzwierciedlenie w znacznie przekraczającej odsetki maksymalne rzeczywistej wysokości tychże. Zauważenia wymaga przy tym, że w przedmiotowej umowie powód w ogóle nie zastrzegł możliwości naliczania odsetek kapitałowych, wprost wskazując w Regulaminie, że na kwotę pożyczki do spłaty składa się kapitał powiększony o opłatę za udzielenie pożyczki oraz ewentualne opłaty za przedłużenie okresu pożyczki. Skoro ze swej definicji odsetki stanowią zapłatę za korzystanie z cudzego kapitału, a w umowie jedyną formą zapłaty za korzystanie z kapitału udostępnionego przez powoda pozwanej jest opłata za udzielenie pożyczki, pełni ona faktycznie funkcję odsetek, a zatem jej wysokość podlega ocenie na podstawie powołanego wyżej przepisu.

Zasadność wysuniętego wniosku jest jeszcze bardziej widoczna, jeśli przeanalizuje się zapis § 12 ust. 2 umowy, tj. że w przypadku spłaty pożyczki przed terminem, powód dokonywał jej rozliczenia, zmniejszając jednocześnie opłatę za udzielenie pożyczki proporcjonalnie do ilości dni faktycznego korzystania z pożyczki . Cytowany zapis umowny jednoznacznie przesądza o tym, że omawiana opłata nie była wyłącznie ekwiwalentem za przygotowanie umowy pożyczki oraz przekazanie środków pieniężnych pożyczkobiorcy, a stanowiła dla powoda wynagrodzenie za udzielenie pożyczki. Co przy tym oczywiste, gdyby rzeczywiście postrzegać opłatę za udzielenie pożyczki w sposób, w jaki zostało to oznaczone w Regulaminie, ta winna być naliczana w jednej wysokości, niezależnie od wysokości udzielonej pożyczki oraz terminu jej spłaty, pożyczkobiorca zawierał bowiem z powodem wyłącznie ramową umowę pożyczki, która miała jedno brzmienie, każda zaś pożyczka była udzielana na wniosek klienta składany w drodze elektronicznej, a więc za pośrednictwem określonych formularzy dostępnych na stronie internetowej www.szybka-moneta.pl. Z kolei przekazanie pożyczki polegało wyłącznie na wykonaniu stricte technicznej czynności, skoro kwota pożyczki była przelewana na konto pożyczkobiorcy. W takim przypadku niezrozumiałym jest, dlaczego powód wiązał wysokość opłaty za udzielenie pożyczki, a zatem opłaty związanej z przygotowaniem umowy oraz przekazaniem środków, z wysokością samej pożyczki oraz okresem, na jaki miała być ona udzielona. Mając na względzie, że w niniejszym przypadku mamy do czynienia z obrotem konsumenckim, Sąd uznał, że stosowany przez powoda zabieg prowadzi do naruszenia interesów konsumenta. Zastrzeżenie takich opłat, zmierzające do obejścia przepisów o odsetkach maksymalnych jest niedopuszczalne
( art. 359 § 2 1k.c.), a zatem jako sprzeczne z ustawą – nieważne ( art. 58 § 1 k.c. ). Zgodnie z tym przepisem czynność prawna sprzeczna z ustawą albo mająca na celu obejście ustawy jest nieważna, chyba że właściwy przepis przewiduje inny skutek, w szczególności ten, iż na miejsce nieważnych postanowień czynności prawnej wchodzą odpowiednie przepisy ustawy. Wobec braku przepisu przewidującego inny skutek zastrzeżenia zawyżonych opłat dodatkowych – jest ono nieważne, a zatem Sąd nie mógł uwzględnić żądania w tym zakresie.

Niezależnie od powyższych rozważań podnieść należy, że powód w ogóle nie udowodnił żądania w omawianym zakresie, nie przedłożył bowiem żadnego dowodu, który wskazywałby na rzeczywistą wysokość naliczonej opłaty za udzielenie pożyczki. Wysokość ta nie wynika w szczególności z potwierdzenia przelewu na konto pozwanej kwoty 1.550 zł, w którym wskazano wyłącznie wysokość udzielonej pożyczki, załączonej umowy ramowej pożyczki, jak i Tabeli opłat. W tej ostatniej, co wprost wynika z jej treści, wskazano wyłącznie przykładową wysokość opłat, przy czym nawet w omawianej Tabeli brak jest przykładu opłaty dla pożyczki w kwocie 1.550 zł udzielanej na okres 38 dni. Nie wiadomo zatem na jakiej podstawie powód naliczył opłatę w kwocie 698 zł jak również tego, czy w istocie kwotę tę zaakceptowała pozwana zawierając umowę pożyczki. Brak jest bowiem jakiegokolwiek dowodu wskazującego, że kwota ta została wskazana pozwanej na kalkulatorze we Wniosku o Udzielenie P. oraz w Formularzu (§ 2 pkt 15 Regulaminu).

W tym miejscu podkreślić należy, że pozwana w sprzeciwie od nakazu zapłaty zakwestionowała zarówno fakt obciążenia jej powyższą kwotą (podnosząc, że została obciążona kosztami nie zawartymi w umowie pożyczki) jak i wysokość naliczonej przez powoda opłaty podnosząc, że powód nie wykazał sposobu wyliczenie tejże. W myśl zaś treści przepisu art. 6 k.c., ciężar udowodnienia twierdzenia faktycznego spoczywa na tej stronie, która z tego twierdzenia wywodzi skutki prawne. Reguła ta znajduje również swój procesowy odpowiednik w treści art. 232 k.p.c., w świetle którego to strony są obowiązane wskazywać dowody dla stwierdzenia faktów, z których wywodzą skutki prawne. Oznacza to, że obecnie Sąd nie jest odpowiedzialny za wynik postępowania dowodowego, a ryzyko nieudowodnienia podstawy faktycznej żądania ponosi powód. Podkreślenia w tym miejscu wymaga, że powód, jako strona inicjująca proces, jest obowiązany do udowodnienia wszystkich twierdzeń pozwu, w oparciu o które sformułował swe roszczenie. Zgodnie ze stanowiskiem Sądu Najwyższego, zadaniem sądu nie jest zarządzenie dochodzeń w celu uzupełnienia lub wyjaśnienia twierdzeń stron i wykrycia środków dowodowych pozwalających na ich udowodnienie, ani też sąd nie jest zobowiązany do przeprowadzenia z urzędu dowodów zmierzających do wyjaśnienia okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy ( por. wyrok SN z dnia 17 grudnia 1996 roku, I CKU 45/96, OSNC 1997/ 6-7/76). Podkreślić jednak należy, że dowodzenie własnych twierdzeń nie jest obowiązkiem strony ani materialnoprawnym, ani procesowym, a tylko spoczywającym na niej ciężarem procesowym i w konsekwencji sąd nie może nakazać, czy zobowiązać do przeprowadzenia dowodu i tylko od woli strony zależy, jakie dowody sąd będzie prowadził. Jeżeli strona uważa, że do udowodnienia jej twierdzeń wystarczy określony dowód i dlatego nie przytacza innych dowodów, to jej błąd nie jest usprawiedliwiony, sama ponosi winę niezgłoszenia dalszych dowodów i nie może zarzucać nieuzasadnionego uniemożliwienia wykazania jej praw.

Pomimo jednak kategorycznego stanowiska pozwanej strona powodowa nie złożyła żadnych dowodów wykazujących zasadność dochodzonej pozwem kwoty 238 zł naliczonej tytułem Opłaty za Udzielenie P., której całkowita wysokość kształtowała się według twierdzeń pozwu na poziomie 698 zł (460 + 238).

Mając powyższe na uwadze Sąd zasądził od pozwanej na rzecz powoda kwotę 1.550 zł, oddalając powództwo w pozostałym zakresie, tj. co do kwoty 238 zł z tytułu opłaty za udzielenie pożyczki ze względów., o których wyżej mowa. Jednocześnie odsetki umowne od kwoty 1.550 zł w wysokości 10%, nie więcej jednak niż czterokrotność stopy kredytu lombardowego NBP w stosunku rocznym, Sąd zasądził od dnia 2 października 2015 roku do dnia 31 grudnia 2015 roku, co było zgodne z przepisami art. 359 k.c., art. 481 § 1 i 2 k.c. i w całości zgodne z żądaniem powoda wyrażonym w treści pozwu.

O kosztach postępowania rozstrzygnięto w oparciu art. 100 k.p.c.
w zw. z art. 98 k.p.c.

Strona powodowa wygrała sprawę w około 86 % i dlatego w takim stopniu należy się jej zwrot kosztów procesu.

Na koszty poniesione przez stronę powodową złożyły się: opłata od pozwu
– 30 zł, koszty zastępstwa radcy prawnego w kwocie 1.200 zł
– § 2 pkt 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U. 2015, poz. 1804) oraz opłata skarbowa od pełnomocnictwa – 17 zł.

Mając na uwadze powyższe należało zasądzić od pozwanej na rzecz powoda kwotę 1.072,42 zł, stanowiącą różnicę pomiędzy kosztami faktycznie poniesionymi a kosztami, które powód powinien ponieść.