Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 6 listopada 2013 roku

Sąd Okręgowy w Bydgoszczy IV Wydział Karny Odwoławczy
w składzie:

Przewodniczący SSO Mariola Urbańska - Trzecka - sprawozdawca

Sędziowie SO Adam Sygit

SO Włodzimierz Wojtasiński

Protokolant sekr. sądowy Hanna Płaska

przy udziale Janusza Bogacza Prokuratora Prokuratury Okręgowej
w Bydgoszczy

po rozpoznaniu w dniu 6 listopada 2013 roku

sprawy D. M.

oskarżonego z art. 288§1 kk

na skutek apelacji wniesionej przez prokuratora

od wyroku Sądu Rejonowego w Szubinie

z dnia 31 lipca 2013 roku sygn. akt II K 639/12

uchyla zaskarżony wyrok i sprawę przekazuje Sądowi Rejonowemu
w Szubinie do ponownego rozpoznania.

Sygn. akt IV Ka 878/13

UZASADNIENIE

Sąd Rejonowy w Szubinie wyrokiem z dnia 13 lipca 2013 roku sygn. akt II K 639/12 uniewinnił D. M. od zarzutu popełnienia czynu z art. 288 § 1 kk polegającego na tym, że w okresie od 29.09.2012r. do dnia 30.09.2012r. w m. S. ul. (...)a ul. (...), powiat (...)umyślnie kopiąc w wiatę przystanku dokonał uszkodzenia jednej szyby bocznej o wymiarach 1,25m x1,80m w wiacie przystankowej powodując w ten sposób straty na sumę 430 złotych na szkodę Urzędu Miasta w S..

Wyrok zawiera także rozstrzygnięcie o kosztach procesu.

Apelację od powyższego wyroku wniósł prokurator, zaskarżając wyrok w całości na niekorzyść oskarżonego zarzucając na podstawie art. 438 pkt 2 i 3 kpk;

⚫

obrazę przepisów postępowania karnego mająca wpływ na treść wyroku. tj. art. 5 § 2 kpk, art. 4 kpk i art. 7 kpk poprzez nieprzeprowadzenie w toku rozprawy wszystkich dostępnych dowodów zarówno na korzyść jak i niekorzyść oskarżonego w sytuacji zasadniczej zmiany zeznań tak przez świadka przestępstwa jak i wyjaśnień oskarżonego na rozprawie i nie wyjaśnienia tak diametralnej zmiany zeznań i wyjaśnień tychże osób oraz przyjęcie, że w sprawie istnieją nie dające się usunąć wątpliwości, które sąd winien rozstrzygać na korzyść oskarżonego. Nadto naruszenie zasady wyrażonej w art. 7 kpk poprzez dowolna ocenę zgromadzonego materiału dowodowego, sprzeczne z zasadami prawidłowego rozumowania i doświadczenia życiowego.

⚫

błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia mający wpływ na treść wyroku, polegający na nieustaleniu wszelkich istotnych okoliczności faktycznych, nie wyjaśnienie możliwych do ustalenia faktów i przeprowadzenia niezbędnych dowodów, które odzwierciedlałyby rzeczywisty przebieg wydarzeń i oparcie się podczas wydawania wyroku na dwóch sprzecznych wersjach zdarzenia przedstawionych przez oskarżonego i świadka, które pomimo zasadniczej sprzeczności doprowadziło w konsekwencji do uniewinnienia oskarżonego od popełnienia zarzuconego mu czynu.

Stawiając te zarzuty prokurator wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.

Sąd Odwoławczy zważył co następuje:

Apelacja prokuratora wywołując kontrolę instancyjną musiała skutkować uchyleniem wyroku i przekazaniem sprawy do ponownego rozpoznania.

Przypomnieć na wstępie wszelkich rozważań należy, że prawidłowość rozstrzygnięcia sprawy, należy od należytego wykonania przez sąd dwóch obowiązków. W pierwszej kolejności na sądzie orzekającym spoczywa obowiązek przeprowadzenia postępowania dowodowego w sposób wyczerpujący, zaś przy gromadzeniu dowodów muszą być uwzględnione okoliczności przemawiające zarówno za, jak i przeciw oskarżonemu. Drugi ze wspomnianych obowiązków sądu sprowadza się do wnikliwej analizy i oceny w sposób nie kłócący się ze wskazaniami wiedzy i zasadami doświadczenia życiowego całokształtu okoliczności ujawnionych w toku rozprawy głównej. Ocena ta musi być dokonana z uwzględnieniem wszystkich przeprowadzonych dowodów i nie może być oceną dowolną. Cały proces myślowy, który doprowadził sąd do określonych wniosków w zakresie sprawstwa oskarżonego co do zarzucanego mu czynu musi być ujęty w pisemnych motywach wyroku. Uzasadnienie wyroku jako dokument sprawozdawczy winien w sposób uporządkowany przedstawiać wynik narady z dokładnym wskazaniem co i dlaczego sąd uznał za udowodnione, jak ocenił poszczególne dowody oraz dlaczego ustalenia oparł na jednych z nich, a inne odrzucił (wyrok SN z 29.11.1989r., II KR 198/89, OSNMS, poz. 78). W razie istnienia sprzeczności między dowodami Sąd musi wyjaśnić w uzasadnieniu, na których z nich się oparł (i dlaczego) oraz dlaczego odrzucił inne. Oznacza to, że z taka samą starannością i dokładnością winien ocenić zarówno te dowody, które odrzuca, jak i te, na których opiera wyrok. Brak takiego wyjaśnienia i oceny może, bowiem doprowadzić do postawienia zarzutu przekroczenia granic swobodnej oceny dowodów, a pominięcie w uzasadnieniu wyroku dowodów dotyczących istotnych faktów oraz okoliczności i nie zajęcie wobec nich stanowiska, daje podstawę do postawienia zarzutu sprzeczności ustaleń z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego. Uzasadnienie wyroku ma dać wyczerpującą i logiczną odpowiedź na pytanie, dlaczego właśnie taki, a nie inny wyrok został wydany.

Sąd Rejonowy powyższym obowiązkom nie sprostał. Trudno bowiem odmówić racji prokuratorowi, że postępowanie w niniejszej sprawie było przeprowadzone w sposób pobieżny, a sąd wobec diametralnej zmiany w wyjaśnieniach oskarżonego D. M.oraz świadka M. S.nie dążył do wyjaśniania zmiany ich stanowiska i nie podjął w tym celu koniecznej inicjatywy dowodowej.

Najistotniejszym jednak powodem uchylenia zaskarżonego wyroku jest jakość uzasadnienia sporządzonego w niniejszej sprawie, które uniemożliwia dokonanie sądowi odwoławczemu kontroli zaskarżonego wyroku, innymi słowy nie poddaje się kontroli odwoławczej. Już tylko bowiem pobieżna lektura uzasadnienia wyroku sporządzonego w niniejszej sprawie wskazuje, że sąd rejonowy ów dokument procesowy sporządził wbrew wymogom ustawowym, jakie nakłada w tej mierze treść art. 424 kpk. Stosownie zaś do przepisu art. 424 § l kpk, każde uzasadnienie wyroku powinno zawierać; ustalenie podstawy faktycznej wyroku, wskazanie, na jakich dowodach sąd oparł ustalenia faktyczne i dlaczego nie uznał dowodów przeciwnych, wyjaśnienie podstawy prawnej wyroku.
Uzasadnienie wyroku, które nie spełnia tych wymogów, uniemożliwia Sądowi II instancji kontrolę zaskarżonego orzeczenia i prawidłowe ustosunkowanie się do zarzutów podniesionych w apelacji. Uchybienie takie powoduje konieczność uchylenia zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji (porównaj m.in. wyrok SN z dnia 13 grudnia 1973r. sygn. I KR 84/73, Biuletyn Sądu Najwyższego Nr 4-5 z 1974 r., poz. 124).

Z takim wadliwym uzasadnieniem wyroku , które powoduje, że sąd odwoławczy nie może ocenić wyroku, i dokonać kontroli zaskarżonego orzeczenia mamy do czynienia w niniejszej sprawie.

Wystarczającym dla potwierdzenia postawionej tezy jest wskazanie, że wobec zasadniczej różnicy i niekonsekwencji w wyjaśnieniach oskarżonego D. M.sąd I instancji ograniczył się jedynie do stwierdzenia, że ”dał wiarę wyjaśnieniom oskarżonego D. M., nie znajdując podstaw do ich kwestionowania”. Nie wskazał którym wyjaśnieniom oskarżonego dał wiarę, czy tym w których przyznał się do winy, składanym w toku postępowania przygotowawczego, czy tym na rozprawie, w których swojemu sprawstwu zaprzeczył. Podobnie rzecz się ma w przypadku świadka M. S., naoczny świadek zdarzenia, który złożył diametralnie sprzeczne zeznania zasłaniając się niepamięcią wywołaną stanem nietrzeźwości. Oceniając jego zeznania sąd meriti również nie wskazał, którym jego zeznaniom i dlaczego dał wiarę lub odmówił mu wiarygodności wskazując lakonicznie, że „zeznania świadka M. S.na pewno nie są konsekwentne. Z zeznań tych jednak jednoznacznie wynika, że w dniu zdarzenia świadek znajdował się pod znacznym wpływem alkoholu. Wynika to z odwoływania się do niepamięci”.

Tego rodzaju lakoniczna ocena wskazanych dowodów, a raczej jej brak, w odniesieniu do dowodów mających zasadnicze znaczenie, żadną miarą nie może pozostawać pod ochroną art. 7 kpk w zw. z art. 424 § 1 kpk. Również analiza i ocena pozostałych dowodów zaprezentowana w uzasadnieniu jest bardzo pobieżna i lakoniczna, bez wskazania rzetelnej argumentacji, która przywiodła sąd do określonych wniosków w zakresie przydania waloru wiarygodności poszczególnym dowodom i odmówieniu tego waloru innym. Sprzeczności między dowodami, a z takowymi mamy do czynienia w niniejszej sprawie Sąd musi wyjaśnić w uzasadnieniu. Brak takiego wyjaśnienia i oceny może, czyni słusznym zarzut przekroczenia granic swobodnej oceny dowodów, a pominięcie w uzasadnieniu wyroku dowodów dotyczących istotnych faktów oraz okoliczności i nie zajęcie wobec nich stanowiska, daje podstawy do uznania, że zachodzą sprzeczności ustaleń z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego. Niekonsekwencje i sprzeczności w wyjaśnieniach oskarżonego D. M.i świadka M. S.wymagały, jak słusznie podnosi prokurator, wyjaśnienia wszelkich rozbieżności w drodze dostępnych środków dowodowych, czego sąd zaniechał, opierając wyrok na niepełnym materiale dowodowym. Sąd nie dążył do wyjaśnienia przyczyn zmiany stanowiska oskarżonego i świadka S., z naruszeniem art. 389 kpk i art. 391 kpk i nie wyczerpał inicjatywy dowodowej w tym zakresie, niezasadnie odstępując od przesłuchania w charakterze świadka funkcjonariusza policji J. J.na okoliczność przebiegu przesłuchania oskarżonego i świadka w toku postępowania przygotowawczego, podczas którego obydwaj potwierdzili fakt uszkodzenia wiaty przez D. M..

Wbrew temu co wynika z treści uzasadnienia w ocenie sądu odwoławczego, sąd potraktował sprawę w sposób uproszczony, postępowanie przeprowadził bardzo pobieżnie, nie wyjaśniając wszystkich istotnych okoliczności sprawy. Nie wyczerpanie inicjatywy dowodowej nie dawało sądowi podstaw do powoływania się na treść art. 5 § 2 kpk , zgodnie z zasadą in dubio pro reo , nakazu tłumaczenia niedających się usunąć wątpliwości na korzyść oskarżonego. Sąd powołując się te reglację na całkowicie bezkrytycznie uznał, że na rozprawie została zachwiana wersja oskarżenia, gdyż w świetle zebranych dowodów nie da się bez obawy popełnienia pomyłki wykluczyć innej wersji zdarzenia, aniżeli przyjęta w akcie oskarżenia. Taka konstatacja, w świetle poczynionych wcześniej uwag była przedwczesna i całkowicie nieuprawniona.

Powyższa konstatacja musi prowadzi do wniosku, że wyrok dotknięty jest takim mankamentami natury formalnej, które w sposób oczywisty miały wpływ na treść orzeczenia i powodują, że zaskarżony wyrok ostać się nie mógł. Charakter uchybień jakich dopuścił się sąd pierwszej instancji, powodował więc konieczność uchylenia zaskarżonego wyroku i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu w Szubinie.

Konieczność uchylenia wyroku z powyższych względów powoduje, zgodnie z art. 436 kpk, że rozpoznanie dalszych zarzutów podniesionych w apelacji oskarżyciela publicznego,w szczególności dotyczącego błędu w ustaleniach faktycznych jest bezprzedmiotowe i przedwczesne… ( zob. wyrok SN z dnia 7 września 1994r., III KRN 116/94,OSNKW 1-12/1994,poz.74).

W toku ponownego rozpoznania sprawy sąd rejonowy będzie miał na uwadze powyższe wskazania Sądu Okręgowego i po przeprowadzeniu zgodnie z przepisami prawa procesowego postępowania dowodowego, dokona pełnych ustaleń faktycznych oraz ponownie wszechstronnej i gruntownej analizy oraz oceny materiału dowodowego, uwzględniającej wskazania wiedzy i zasady prawidłowego rozumowania oraz doświadczenia życiowego, co dopiero pozwoli na prawidłowe rozstrzygnięcie o rozmiarach odpowiedzialności karnej oskarżonego lub jego niewinności, a przy złożeniu przez strony wniosku, sporządzi uzasadnienie wyroku spełniające wymogi z art. 424 k.p.k.