Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 8 listopada 2016 r.

Sąd Rejonowy Gdańsk-Północ w Gdańsku – I Wydział Cywilny, w składzie:

Przewodniczący: SSR Piotr Połczyński

Protokolant: sekr. sąd. (...)

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 14 października 2016 r. w G.

sprawy z powództwa M. K.

przeciwko (...) Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w G.

o pozbawienie wykonalności tytułu wykonawczego

I.  oddala powództwo;

II.  zasądza od powódki M. K. na rzecz pozwanej (...) Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w G. kwotę 377,-(trzysta siedemdziesiąt siedem) złotych tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sygn. akt I C 299/16

UZASADNIENIE

Powódka M. K., pozwem wniesionym przeciwko pozwanej (...) Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w G. domagała się pozbawienia wykonalności tytułu wykonawczego w postaci wyroku zaocznego Sądu Rejonowego w Gdańsku z dnia 6 czerwca 1991 r., sygn. akt I C 1141/91, zaopatrzonego w klauzulę wykonalności, wnosząc jednocześnie o zasądzenie na jej rzecz od pozwanej kosztów postępowania według norm przepisanych. Uzasadniając swoje żądanie, wskazała, iż przywołanym wyrokiem Sąd Rejonowy w Gdańsku nakazał jej opróżnienie i opuszczenie lokalu mieszkalnego położonego w G. przy ul. (...) wraz ze wszystkimi osobami i rzeczami prawa jej reprezentującymi. Stwierdziła, iż nie miała ona jednak wiedzy o wydaniu tego orzeczenia oraz że pozwana nie prowadziła na jego podstawie jakichkolwiek czynności egzekucyjnych do stycznia 2016 r. Podniosła również, że zawiadomienie o wszczęciu egzekucji w oparciu o to orzeczenie doręczono jej 19 lutego 2016 r. Podniosła też, że powołany wyrok uprawomocnił się dnia 24 czerwca 1991 r., natomiast stosownie do art. 30 ust. 1 obowiązującej od dnia 10 lipca 2001 r. ustawy o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego, osoba zajmująca lokal bez tytułu prawnego do dnia wejścia w życie ustawy przez okres nie krótszy niż 10 lat, wstępuje z mocy prawa w stosunek najmu tego lokalu po upływie 12 miesięcy od dnia jej wejścia w życie, jeżeli właściciel nie wniesie w tym okresie powództwa o nakazanie tej osobie opróżnienia lokalu lub jeżeli w tym samym terminie nie wniesiono powództwa o ustalenie nieistnienia stosunku najmu. Kolejno – stwierdzając, iż zajmowała ona lokal, którego dotyczy objęty powództwem wyrok eksmisyjny, we wskazanym okresie 10-letnim, przy czym w okresie 12 miesięcy właściciel nie wystąpił z powództwem o eksmisję, ani nie wniósł powództwa o ustalenie nieistnienia stosunku najmu – powódka wywiodła, iż wstąpiła w stosunek najmu przedmiotowego lokalu.

W odpowiedzi na pozew pozwana wniosła o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie od powódki na swoją rzecz kosztów procesu według norm przepisanych. Uzasadniając zajęte stanowisko, pozwana wskazała, iż lokal mieszkalny położony w G., przy ul. (...) został zajęty przez powódkę w październiku 1987 r., samowolnie, a wyrokiem z 6 czerwca 1991 r., sygn. akt I C 1141/91 Sąd Rejonowy w Gdańsku nakazał jej opuścić, opróżnić i wydać ten lokal pozwanej. Zdaniem pozwanej stwierdzone powołanym orzeczeniem roszczenie nie uległo przedawnieniu. Pozwana wskazała też, że nie tolerowała stanu nielegalnego zajmowania lokalu przez powódkę, czego wyrazem są liczne kierowane do M. K. wezwania i nieprzyjęci powódki w poczet członków pozwanej spółdzielni. Pozwana zaprzeczyła również twierdzeniom powódki, jakoby ta dowiedziała się o istnieniu wyroku eksmisyjnego dopiero z pisma pozwanej z dnia 18 grudnia 1995 r., ponieważ pozwana spółdzielnia skierowała do powódki informację o zapadłym wyroku i ponownie wezwała powódkę do dobrowolnego opuszczenia lokalu w dniu 9 października 1991 r. Ponadto, zdaniem pozwanej, rozliczanie opłat eksploatacyjnych z powódką nie świadczy o tolerowaniu zajmowania lokalu przez powódkę, a służyło jedynie ułatwieniu obliczenia wysokości świadczeń z tego tytułu.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

M. K. zamieszkała w lokalu mieszkalnym położonym w G. przy ul. (...) w październiku 1987 r., zajmując go bez tytułu prawnego. Powódka w lokalu tym zamieszkuje stale do chwili obecnej, uiszczając przez cały czas zajmowania przedmiotu lokalu obciążające ją z tego tytułu należności, zgodnie z wysyłanymi do niej przez pozwaną rozliczeniami. Pozwana spółdzielnia podpisała ponadto z M. K. umowę o wymianę wodomierzy w przedmiotowym lokalu. Powódka jest osobą schorowaną – cierpi na nowotwór pęcherza i zakrzepicę nóg.

/ bezsporne; nadto: zgłoszenie nielegalnego zajęcia lokalu – k. 118; zeznania świadka E. B. – protokół elektroniczny rozprawy w dniu 29 lipca 2016 r., od 00:03:50 do 00:08:54, płyta w kopercie na k.135; zeznania świadka K. B. – protokół elektroniczny rozprawy w dniu 29 lipca 2016 r., od 00:09:13 do 00:13:23, płyta w kopercie na k. 135; zeznania świadka J. W. – protokół elektroniczny rozprawy w dniu 14 października 2016 r., od 00:11:44 do 00:17:12, płyta w kopercie na k. 168; zeznania świadka J. P., protokół elektroniczny rozprawy w dniu 14 października 2016 r., od 00:18:40 do 00:23:51, płyta w kopercie na k. 168; przesłuchanie powódki – protokół elektroniczny rozprawy w dniu 14 października 2016 r., od 00:23:33 do 00:42:43, płyta w kopercie na k. 168; dokumenty rozliczeniowe – k. 71-77; potwierdzenia uiszczania opłat – k. 56 oraz k. 90-92; umowa – k. 93-93v.; dokumentacja medyczna – k. 78-89/

Wyrokiem zaocznym z dnia 6 czerwca 1991 r., wydanym w sprawie I C 1141/19, Sąd Rejonowy w Gdańsku nakazał pozwanej M. K. opróżnienie i opuszczenie lokalu mieszkalnego położonego w G. przy ul. (...) wraz ze wszystkimi osobami i rzeczami prawa jej reprezentującymi. Wyrok ten uprawomocnił się 24 czerwca 1991 r.

/ bezsporne; nadto: wyrok zaoczny z dnia 6 czerwca 1991 r., sygn. akt I C 1141/91 – k. 11-11v. akt sprawy I C 1141/91 Sądu Rejonowego w Gdańsku; zarządzenie o stwierdzeniu prawomocności wyroku – k. 15 akt sprawy I C 1141/91 Sądu Rejonowego w Gdańsku/

W dniu 18 lutego 1992 r. pozwana złożyła do (...) w G. wniosek o realizację powołanego prawomocnego wyroku eksmisyjnego z dnia 6 czerwca 1991 r., sygn. akt I C 1141/91.

/ dowód: wniosek o realizację prawomocnego wyroku sądowego – k. 123/

W związku z powyższym pozwana uzyskała informację pisemną, iż orzeczenie to zostało przyjęte i zarejestrowane. Ponadto poinformowano pozwaną, że w związku z dużą ilością oczekujących na realizację wyroków eksmisyjnych z lat ubiegłych, oraz ze względu na brak pomieszczeń zastępczych niezbędnych przy ich wykonywaniu, wyrok złożony przez pozwaną może być zrealizowany w miarę posiadanych możliwości.

/ dowody: pismo – k. 124; zeznania świadka A. Dybały – protokół elektroniczny rozprawy w dniu 14 października 2016 r., od 00:02:41 do 00:08:19, płyta w kopercie na k. 168/

Pismem z dnia 18 grudnia 1995 r. pozwana odmówiła powódce przyjęcia jej w poczet członków Spółdzielni i przydzielenia zajmowanego przez nią lokalu mieszkalnego przy ul. (...).

/ bezsporne; nadto: pismo z dnia 18 grudnia 1995 r. – k. 121/

Pismem datowanym na 21 listopada 2014 r. pozwana wezwała powódkę do opuszczenia lokalu przy ul. (...) w G., pod rygorem skierowania wyroku eksmisyjnego do egzekucji.

/ bezsporne; nadto: pismo – k. 57/

Pozwana wniosła do Sądu Rejonowego Gdańsk-Północ w Gdańsku o ponowne wydanie tytułu wykonawczego. Postanowieniem z dnia 20 października 2015 r., sygn. akt I Co 592/15, wydano pozwanej, w zamian za utracony, tytuł wykonawczy w postaci wyroku zaocznego Sądu Rejonowego w Gdańsku w dniu 6 czerwca 1991 r., I C 1141/91, zaopatrzonego w klauzulę wykonalności przeciwko M. K..

/ bezsporne; nadto: postanowienie z dnia 20 października 2015 r., sygn. akt I Co 592/15 – k. 21 akt sprawy I Co 592/15/

W oparciu o ten wyrok wszczęte została przez pozwaną przeciwko powódce postępowanie egzekucyjne w sprawie (...) Komornika S. przy Sądzie Rejonowym Gdańsk-Północ w Gdańsku T. W..

/ bezsporne/

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie.

Ustalając stan faktyczny sprawy, który w znacznej mierze był między stronami bezsporny, Sąd oparł się na dokumentach, zeznaniach świadków i dowodzie z przesłuchania powódki. Jeżeli chodzi o przywołane w poprzedzającej części niniejszego uzasadnienia dokumenty, ich autentyczność, ani moc dowodowa nie były przez żadną ze stron kwestionowane i nie budziły wątpliwości Sądu. Brak było też podstaw pozwalających na kwestionowanie w zakresie ustalonego stanu faktycznego zeznań świadków i pozwanej. Zeznania te są zgodne zarówno ze sobą wzajemnie, jak i z pozostałym zgromadzonym w sprawie materiałem dowodowym.

Zgodnie z art. 840 § 1 pkt 2 k.p.c., dłużnik może w drodze powództwa żądać pozbawienia tytułu wykonawczego w całości, jeżeli po powstaniu tytułu wykonawczego nastąpiło zdarzenie, wskutek którego zobowiązanie wygasło lub nie może być egzekwowane. Zdarzeniem tym na gruncie niniejszej sprawy miało być uzyskanie przez powódkę z mocy prawa statusu najemcy lokalu przy ul. (...) w G. na podstawie art. 30 ust. 1 ustawy o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego.

Stosownie do art. 30 ust. 1 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego (tekst jedn.: Dz. U. z 2005 r., Nr 31, poz. 266 ze zm.) – obowiązującego w niezmienionym brzmieniu od uchwalenia do chwili obecnej – osoba zajmująca lokal bez tytułu prawnego do dnia wejścia w życie ustawy przez okres nie krótszy niż 10 lat wstępuje z mocy prawa w stosunek najmu tego lokalu po upływie 12 miesięcy od dnia wejścia w życie niniejszej ustawy, jeżeli właściciel nie wniesie w tym okresie powództwa o nakazanie tej osobie przez sąd opróżnienia lokalu lub jeżeli w tym samym terminie nie wniesiono powództwa o ustalenie nieistnienia stosunku najmu.

Zasadniczym problemem występującym na gruncie powołanego ostatnio przepisu, istotnym w świetle okoliczności faktycznych niniejszej sprawy, jest ocena prawna sytuacji, w której właściciel lokalu uzyskał prawomocny wyrok eksmisyjny jeszcze przed wejściem w życie ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego. Powołana ustawa weszła w życie (za wyjątkiem przepisów art. 18 ust. 4 i art. 32) z dniem 10 lipca 2001 r. Wydany przeciwko powódce wyrok eksmisyjny uprawomocnił się 24 czerwca 1991 r. W ocenie Sądu fakt dysponowania przez właściciela wyrokiem eksmisyjnym dotyczącym osoby nielegalnie zajmującej lokal, wydanym jeszcze przed wejściem w życie ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego, uniemożliwia tej osobie wstąpienie w stosunek najmu lokalu w trybie art. 30 ust. 1 przedmiotowej ustawy. Zdaniem Sądu należy przyjąć, iż istnienie prawomocnego wyroku eksmisyjnego dotyczącego osoby samowolnie zajmującej lokal uniemożliwia tej osobie wstąpienie w stosunek najmu przedmiotowego lokalu na podstawie art. 30 ust. 1 ustawy o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego – skoro uniemożliwia je już samo wytoczenie powództwa o eksmisję. Nie bez znaczenia w tym kontekście pozostaje również fakt, iż – stosownie do art. 223 § 1 k.c. – roszczenie o eksmisję nie przedawnia się (zob. też wyrok Sądu Najwyższego z 26 czerwca 1974 r., II CR 326/74, Biuletyn Sądu Najwyższego nr 10 z 1974 r., poz. 184). Równocześnie podkreślenia wymaga, że pozwana pozbawiona była możliwości skutecznego ponownego wystąpienia o eksmisję z lokalu przy ul. (...) w G., a to z uwagi na powagę rzeczy osądzonej prowadzącą do odrzucenia pozwu (art. 199 § 1 pkt 2 k.p.c.). Przyjęcie, iż osoba zajmująca lokal bez tytułu prawnego wstępuje w stosunek najmu tego lokalu w trybie i na zasadach określonych w art. 30 ust. 1 ustawy o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego pomimo istnienia wydanego przeciwko niej prawomocnego wyroku orzekającego eksmisję z tego lokalu, byłoby równoznaczne z całkowitym pozbawieniem właściciela lokalu możliwości obrony, którą przecież powołany przepis właścicielowi temu przyznaje – umożliwiając jemu niedopuszczenie do powstania stosunku prawnego najmu w szczególności przez wniesienie powództwa o nakazanie opróżnienia lokalu. Pozwana nie musiała też występować o ustalenie nieistnienia stosunku najmu, skoro dysponowała już prawomocnym wyrokiem eksmisyjnym. Co też w tym kontekście istotne, pozwana odmówiła powódce przyjęcia jej w poczet członków spółdzielni i nie wyraziła woli zawarcia z nią umowy najmu zajmowanego przez M. K. bez tytułu prawnego lokalu, nadto zaś prawomocny wyrok eksmisyjny skierowała do egzekucji.

Z tych przyczyn powództwo należało oddalić.

Gdyby jednak nawet chcieć przyjąć, jak uczynił to orzekający w niniejszej sprawie Sąd w wydanym dnia 30 marca 2016 r. postanowieniu o zabezpieczeniu roszczenia (zastrzegając wszakże, że uprawdopodobnienie roszczenia nie wyklucza, że po głębszej analizie zarówno w sferze faktycznej, jak i nadto prawnej niniejszej sprawy, może ono okazać się nieuzasadnione), że w związku z faktem uprawomocnienia się wyroku eksmisyjnego przed rozpoczęciem biegu (przewidzianego w art. 30 ust. 1 ustawy o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego) terminu 10-letniego, orzeczenie to nie stanowiło przeszkody do rozpoczęcia biegu tego terminu, i uznając nawet, że co do zasady możliwe byłoby wstąpienie w takiej sytuacji w stosunek najmu z mocy przedmiotowego unormowania pomimo wydanego uprzednio wyroku eksmisyjnego (Sąd stoi jednakże na stanowisku, o czym wyżej, że wyrok taki uniemożliwia zastosowanie art. 30 ust. 1 powołanej ustawy) – nadto zaś, że jest to równoznaczne z wystąpieniem jednej z okoliczności przewidzianych w art. 840 § 1 k.p.c., stanowiących podstawę powództwa opozycyjnego – to przyjmując jednocześnie, że do biegu wskazanego terminu 10-letniego (przypadającego pomiędzy 10 lipca 1991 r. a 10 lipca 2001 r.) zastosowanie znajdują w drodze analogii przepisy o biegu terminu zasiedzenia (zob. uzasadnienie uchwały Sądu Najwyższego z dnia 6 stycznia 2005 r., III CZP 67/04, OSNC 2005, Nr 11, poz. 187), należało zarazem zważyć, że pozwana we wskazanym okresie – a konkretnie w dniu 19 lutego 1992 r. – skierowała wydany przeciwko powódce wyrok eksmisyjny do egzekucji. Z wnioskiem tym pozwana wystąpiła do (...) w G., który – w świetle art. 1046 § 4 k.p.c. w brzmieniu obowiązującym do 12 listopada 1994 r., przewidującego administracyjny tryb egzekucji mającej za przedmiot opróżnienie lokalu podlegającego przepisom prawa lokalowego – był organem właściwym. Natomiast zgodnie z art. 123 § 1 k.c. – obowiązującego w tym zakresie w niezmienionym brzmieniu od daty uchwalenia – bieg przedawnienia przerywa się przez każdą czynność w szczególności przed organem powołanym do egzekwowania roszczeń danego rodzaju, przedsięwziętą bezpośrednio w celu zaspokojenia roszczenia. Stosując to unormowanie, w drodze analogii, na podstawie art. 175 k.c. – zgodnie z przywołanym powyżej poglądem Sądu Najwyższego – do biegu terminu 10-letniego z art. 30 ust. 1 ustawy o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego, należało stwierdzić, iż złożenie przez pozwaną powołanego wniosku egzekucyjnego skutkowało przerwaniem biegu tego terminu, co w konsekwencji – abstrahując w tym miejscu od faktu, iż zastosowanie art. 30 ust. 1 przywołanej ostatnio ustawy w ocenie Sadu wyłączał już wydany uprzednio wyrok eksmisyjny – uniemożliwiło M. K. wstąpienie w stosunek najmu na podstawie tego przepisu. Podkreślenia w tym miejscu wymaga oczywiście, iż, w świetle stanowiska Sądu Najwyższego wyrażonego w powołanej uchwale z dnia 6 stycznia 2005 r., III CZP 67/04, zgodnie z art. 124 § 1 i 2 k.c. w zw. z art. 175 k.c. po każdym przerwaniu termin 10-letni z art. 30 ust. 1 ustawy o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego, biegnie na nowo, przy czym w razie, gdy przerwa nastąpiła przez czynność przed organem powołanym do egzekwowania roszczeń danego rodzaju, termin ten nie biegnie na nowo, dopóki postępowanie nie zostanie zakończone. Nie znając daty zakończenia postępowania eksmisyjnego wszczętego przez pozwaną przez złożenie wniosku do (...)w G., wystarczyło ustalić sam fakt przerwania omawianego terminu i rozpoczęcia jego biegu na nowo. Skutkowało to tym, że na chwilę wejścia w życie ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego, cały wynikający z jej art. 30 ust. 1 termin 10-letni nie upłynął, co w konsekwencji oznacza, że nie została spełniona przewidziana w tym unormowaniu przesłanka wstąpienia w stosunek najmu. Rozważając zaś skuteczność samego złożenia przez pozwaną wniosku o egzekucję na podstawie uzyskanego przeciwko powódce wyroku eksmisyjnego, należy wskazać, iż w świetle zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego nie budzi ona wątpliwości Sądu, jako że orzeczenie to zostało przyjęte do realizacji ( pismo k. 124).

Brak było też w świetle okoliczności sprawy podstaw pozwalających przyjąć, by pomiędzy stronami niniejszego procesu doszło w istocie do zawarcia umowy najmu lokalu. Pozwana skierowała przeciwko powódce powództwo o eksmisję, na podstawie uzyskanego wyroku wszczęła eksmisję administracyjną, odmówiła M. K. przyjęcia w poczet członków i decyzji tej nigdy nie zmieniła, wezwała powódkę do opuszczenia lokalu, uzyskała ponownie tytuł wykonawczy w miejsce utraconego oraz ponownie wszczęła postępowanie egzekucyjne. Stanowisko pozwanej było od początku jednoznaczne i konsekwentne. W tym kontekście, mając też na względzie wskazania doświadczenia życiowego, należało uznać, że kierowanie do powódki rozliczeń opłat eksploatacyjnych za lokal oraz zawarcie umowy dotyczącej wymiany wodomierzy nie stanowiło o nawiązaniu stosunku prawnego najmu. Ponadto na akceptację zasługuje stanowisko pozwanej, iż przy podpisywaniu z M. K. umowy dotyczącej wymiany wodomierzy pozwana posługiwała się standardowym szablonem i z tego też względu mowa tam o osobie posiadającej prawo do lokalu.

W tym stanie rzeczy, uznając, iż M. K. nie wstąpiła w stosunek najmu, wobec jednoczesnego braku podstaw pozwalających przyjąć, by doszło też do nawiązania takiego stosunku prawnego pomiędzy stronami niniejszego postępowania, ani w sposób wyraźny, ani też dorozumiany, a w konsekwencji nie doszło do zdarzenia, wskutek którego objęte wydanym przeciwko powódce wyrokiem eksmisyjnym zobowiązanie wygasło lub nie może być egzekwowane, działając na mocy art. 840 § 1 pkt 2 a contrario k.p.c. Sąd orzekł jak w punkcie I wyroku.

O kosztach procesu w punkcie II orzeczono na podstawie art. 98 § 1 k.p.c., obciążając nimi w całości powódkę jako stronę przegrywającą. Na koszty te składa się wynagrodzenie reprezentującego pozwaną zawodowego pełnomocnika będącego radcą prawnym, ustalone na kwotę 360,-zł stosownie do §2 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2015 r., poz. 1804) w zw. z §2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2016 r., poz. 1667), oraz opłata skarbowa od pełnomocnictwa.

SSR Piotr Połczyński

Zarządzenia:

1.  (...)

2.  (...)

3.  (...)

4.  (...)

(...)