Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 16 listopada 2016 r.

Sąd Okręgowy w Krakowie IX Wydział Gospodarczy

w składzie:

Przewodniczący: SSO Paweł Czepiel

Protokolant: protokolant Katarzyna Brzegowa-Kołos

po rozpoznaniu w dniu 16 listopada 2016 r. w Krakowie

na rozprawie

sprawy z powództwa: M. C. (1)

przeciwko: (...) Spółce Akcyjnej w K.

o zapłatę

I. oddala powództwo,

II. zasądza od powoda M. C. (1)na rzecz strony pozwanej (...) Spółki Akcyjnej w K. kwotę 1217 zł (jeden tysiąc dwieście siedemnaście złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu.

UZASADNIENIE

wyroku z 16 listopada 2016 r.

Powód M. C. (1) domagał się od strony pozwanej (...) spółki akcyjnej w K. zapłaty kwoty 10 000 zł z odsetkami i kosztami procesu.

Powód wskazał, że w ramach prowadzonej działalności gospodarczej zawarł w dniu 10 października 2011 r. z(...)spółką z ograniczoną odpowiedzialnością w K. (dalej w uzasadnieniu – spółka (...)) umowę na wykonanie ekspertyzy konstrukcji wejść na perony nr(...) w celu określenia sposobu i możliwości wykorzystania jej do zamocowania słupów zadaszenia peronów w oparciu o przesłane wielkości reakcji wynikających z obliczeń zadaszenia dotyczących przebudowy infrastruktury stacji (...)w obrębie ww. peronów w ramach programu inwestycyjnego modernizacji układu torowego na liniach (...)i infrastruktury służącej do obsługi podróżnych w obrębie ww. stacji (dalej w uzasadnieniu jako ekspertyza). Powód wykonał ekspertyzę w celu opracowania przez spółkę (...) dokumentacji wykonawczej i powykonawczej na zlecenie (...)w K. spółki akcyjnej w K. (dalej w uzasadnieniu – spółka (...)) – obecnie strona pozwana. Inwestorem, będącym beneficjentem sporządzonej dokumentacji, który zlecił stronie pozwanej zaprojektowanie i zbudowanie wejść na perony jest (...) spółka akcyjna Oddział Południowy (dalej w uzasadnieniu jako (...)).

Spółka (...) sporządziła projekt wejść na perony, a następnie na podstawie ww.projektu pozwana na zlecenie inwestora wykonała modernizację wejść na perony.

Ekspertyza powoda była podstawą do sporządzenia projektu i wybudowania wejść.

Powód w sposób należyty wykonał przedmiot umowy, co zostało potwierdzone w protokole zdawczo-odbiorczym z 27 grudnia 2012 r. i wystawił fakturę na kwotę 7995 zł.

Spółka (...) nie zapłaciła powodowi należnego mu wynagrodzenia.

Po parokrotnych bezskutecznych wezwaniach spółki (...) do zapłaty powód pismem z 4 września 2013 r. odstąpił od umowy z 10 października 2011 r.

Tym samym wszelkie prawa autorskie do przedmiotu umowy powróciły do powoda.

Powód wywodzi roszczenie z ustawy z 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (dalej w uzasadnieniu – ustawa) – art.17 i art.79 ust.1 pkt 3 lit. b), czyli jako dwukrotność stosownego wynagrodzenia. Powód wskazuje, iż należne mu wynagrodzenie za udzielenie zgody na korzystanie z utworu to 7995 zł. Powód domaga się zapłaty dwukrotności wynagrodzenia, a tym samym dochodzona pozwem kwota 10 000 zł stanowi część należnego mu odszkodowania.

Strona pozwana (...) spółka akcyjna w K. wniosła o oddalenie powództwa i zasądzenie kosztów procesu.

Pozwana zaprzeczyła jakoby kiedykolwiek wykorzystywała ekspertyzę powoda w prowadzonej przez siebie działalności gospodarczej i aby ekspertyza została jej wydana i przekazana do korzystania.

Pozwana realizowała jako generalny wykonawca na zlecenie inwestora – (...) opisaną w pozwie inwestycję, który jest beneficjentem tych prac.

Z uwagi na błędy projektowe w postaci błędnych obliczeń nośności fundamentów pod słupy wiaty peronowej w projektach wykonawczych spółki (...) zaistniała konieczność przeprojektowania wykonanych fundamentów na peronie nr 1 i przyjęcie dodatkowych założeń do pozostałych fundamentów, to jest dla peronów nr (...).

Poprzednik pozwanej – spółka (...) nie wnosiła o wykonanie dodatkowych ekspertyz, nie dokonano także żadnych ustaleń co do konieczności zlecenia dodatkowych prac z osobami trzecimi w tym co do powoda. Spółka (...) otrzymała od spółki (...) kompleksowy projekt dla zadania z tym, że zgodnie z zapisami umowy zakres projektowy miał zostać wykonany w całości przez spółkę (...). Na etapie przebudowy peronu nr (...) wobec wątpliwości co do wytrzymałości istniejącej konstrukcji ww. peronu spółka (...) zleciła badania konstrukcji ścian i stropu tunelu technologicznego. Wykonawcą tego badania była osoba trzecia. W wyniku badania okazało się, że uprzednie założenia projektowe były niewystarczające i zachodziła konieczność zaprojektowania dodatkowych wzmocnień fundamentów wiaty peronowej, co zostało zrealizowane.

W rezultacie w ostatecznym projekcie nie mogły zostać wykorzystane założenia opracowane przez powoda, a więc spółka (...) nie skorzystała z jego rozwiązań. Ekspertyza nie jest projektem, a jedynie analizą możliwości rozwiązań, wobec czego korzystanie z niej, nawet jeżeli miało miejsce to miało charakter pośredni. Nie wykorzystano wprost rozwiązań projektowych, bo takich nie było.

(...) spółki (...) zawierał poważne usterki i uchybienia. W efekcie nie sposób wykazać, czy usterki wynikały z założeń powoda, czy z innych okoliczności, ponieważ powód nie uprawdopodobnił faktu wykorzystania pewnych rozwiązań i nie określił, które rozwiązania zostały przyjęte, a które nie.

Ponadto projekt został złożony przez spółkę (...) z opóźnieniem, wobec czego pozwana naliczyła kary umowne.

Nie można zgodzić się z twierdzeniem powoda, że w sposób należyty wykonał swoje zobowiązania wobec spółka (...). Umowa winna była zostać wykonana w październiku 2011r., a została wykonana ze znacznym opóźnieniem w grudniu 2012 r. Powód nie wykazał w jakim zakresie spółka (...) korzystała z jego praw i sposobu naruszenia jego praw.

Powód nie wykazał wartości odszkodowania oraz skutecznego odstąpienia od umowy, gdyż w aktach sprawy znajduje się jedynie dowód wysłania spółka (...) pisma z odstąpieniem, ale brak jest dowodu doręczenia ww. pisma.

W toku procesu strony podtrzymały stanowiska.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Powód w ramach prowadzonej działalności gospodarczej zawarł w dniu 10 października 2011 r. z (...)spółką z ograniczoną odpowiedzialnością w K. umowę na wykonanie ekspertyzy konstrukcji wejść na perony nr (...).

Ekspertyza miała umożliwić określenie sposobu i możliwości zamocowania słupów zadaszenia peronów na podstawie przesłanych wielkości reakcji wynikających z obliczeń zadaszenia dotyczących przebudowy infrastruktury stacji (...)w obrębie ww. peronów w ramach programu inwestycyjnego modernizacji układu torowego na liniach (...)i infrastruktury służącej do obsługi podróżnych w obrębie ww. stacji.

Powód wykonał ekspertyzę, która zawierała indywidualne rozwiązania i która była niezbędna dla spółki (...) do opracowania przez nią dokumentacji wykonawczej i powykonawczej prac prowadzonych przez (...)w K. spółkę akcyjną w K. na zlecenie inwestora - (...) spółki akcyjnej Oddział Południowy.

Przedmiotem ekspertyzy była ocena nośności istniejącej konstrukcji pod kątem postawienia słupów i wzmocnienia konstrukcji w razie wystąpienia takiej potrzeby.

Ekspertyza była niezbędna do wykonania projektu modernizacji stacji kolejowej i zawierała część opisową, rysunki, obliczenia, zaproponowane przez powoda rozwiązania.

Powód ustalił w ekspertyzie, że konstrukcja musi ulec wzmocnieniu i zaproponował sposoby rozwiązań, co znalazło odzwierciedlenie w projekcie opracowywanym przez spółkę (...) – np. konkretne rysunki projektu zostały opracowane przy wykorzystaniu ekspertyzy.

Nie było możliwe przygotowanie projektu bez uprzedniego opracowania ekspertyzy, a następnie bez wykorzystania ustaleń ekspertyzy.

Ekspertyza powoda została sporządzona w sposób jasny, rozwiązania przyjęte przez powoda miały charakter indywidualny i odnosiły się tylko do konkretnych peronów z umowy.

Na podstawie ekspertyzy spółka (...) sporządziła projekt wejść na perony, a następnie spółka (...) na podstawie ww. projektu wykonała wejścia na perony.

Powód w sposób należyty wykonał przedmiot umowy, co zostało potwierdzone w protokole zdawczo-odbiorczym z 27 grudnia 2012 r. i wystawił fakturę na kwotę 7995 zł.

Spółka (...) nie zapłaciła powodowi należnego mu wynagrodzenia.

Po parokrotnych bezskutecznych wezwaniach spółki (...) do zapłaty powód pismem z 4 września 2013 r. odstąpił od umowy z 10 października 2011 r.

Na dzień odstąpienia od umowy wejścia na perony zostały już wykonane.

[dowód: zlecenie: k.24, ekspertyza: k.25-122, protokół zdawczo-odbiorczy: k.123, faktura: k.124, pismo - odstąpienie od umowy: k.130, zeznania świadków: G. L.: k.215,G. B.: k.246, W. W.: k.247, zeznania powoda:k.215 – 217]

Stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dokumentów,zdjęć,zeznań świadków i powoda.

W sprawie należało ustalić, czy ekspertyza stanowi utwór w rozumieniu ustawy, czyli czy jest przejawem działalności twórczej o indywidualnym charakterze. Na podstawie materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie Sąd ustalił, że ekspertyza stanowi wyraz stworzonej przez powoda indywidualnej koncepcji rozwiązań, które mają charakter twórczy. Potwierdza to zawartość ekspertyzy, zeznania powoda i świadka.

Prawdą jest, że Sąd na początkowym etapie przewodu sądowego dopuścił dowód z opinii biegłego na okoliczność charakteru ekspertyzy. Jednak nie można uznać opinii biegłego za jedyny dowód na podstawie którego Sąd może ustalić ww. fakt. Po zgromadzeniu materiału dowodowego w sprawie okazało się, że dowód z opinii biegłego jest zbędny, gdyż pozostałe dowody pozwalają na ustalenie, czy ekspertyza jest przejawem działalności twórczej powoda o indywidualnym charakterze.

Następnie należało ustalić, czy ekspertyza została wykorzystana przez spółki: (...) (do wykonania projektu) i (...) (do wykonania modernizacji peronów). Z kwestią wykorzystania przez ww. spółki ekspertyzy związany jest zarzut pozwanej, iż przygotowany przez spółkę (...) projekt był wadliwy w tak poważnym zakresie, że w istocie nie został wykorzystany przez spółkę (...) do prac modernizacyjnych. Zarzut ten nie znalazł potwierdzenia w materiale dowodowym, a wprost przeciwnie – zgromadzony materiał dowodowy potwierdza fakt wykorzystania ekspertyzy przez spółki: (...) (bezpośrednio do wykonania projektu) i (...) (pośrednio – poprzez wykorzystanie do modernizacji projektu wykonanego na podstawie ekspertyzy).

Wreszcie, w sprawie kwestią kluczową jest sekwencja czasowa poszczególnych zdarzeń, przede wszystkim wzajemna relacja zdarzeń w postaci wykonania ekspertyzy,projektu, modernizacji i odstąpienia od umowy. Otóż, Sąd ustalił na podstawie zeznań powoda, iż do odstąpienia przez niego od umowy doszło już po wykonaniu modernizacji peronów, a on sam w trakcie realizacji prac udzielał rad wykonawcy. Powód wyjaśnił, iż spółka (...) celowo powstrzymywała się z rozliczeniem należności za ekspertyzę do momentu zakończenia prac modernizacyjnych, aby uniknąć negatywnych skutków ewentualnych zarzutów spółki (...) co do poprawności swojego projektu – i w rezultacie ekspertyzy.

Fakt ten – to jest odstąpienie od umowy już po wykonaniu modernizacji ma kluczowe znaczenie dla rozstrzygnięcia z przyczyn omówionych w dalszej części uzasadnienia.

Przechodząc do omówienia dowodów wskazać należy, iż Sąd ustalił na podstawie:

- dokumentu zlecenia - warunki zobowiązania łączącego powoda i spółkę (...);

- ekspertyzy - postać opracowań, gdyż powód przygotował dla każdego peronu osobne opracowania z rysunkami i obliczeniami w niezbędnym zakresie i analizą przyjętych założeń;

- projektu zdawczo-odbiorczego, że powód wykonał ekspertyzę, która została przejęta przez spółkę (...).

- faktury, że wynagrodzenie powoda za ekspertyzę zostało ustalone na kwotę 7995 zł.

- pisma z 4 września 2013 r. okoliczności odstąpienia przez powoda od umowy.

Sąd przeprowadził także dowody z zeznań świadków.

I tak, świadek G. L.– obecny pracownik pozwanej i ówczesny pracownik spółki (...)– pełnił funkcję inżyniera budowy na inwestycji z ramienia spółki (...) i zeznał, że:

- prace projektowe miała wykonać spółka (...);

- spółka (...) w całości wykonała prace projektowe, dostarczyła projekt;

- spółka (...) w całości rozliczyła się ze spółką (...);

- spółka (...) nie zgłaszała spółce (...) żadnych podwykonawców;

- spółka (...) wykonała powierzone jej prace w całości na podstawie projektu wykonanego przez spółkę (...).

Sąd dał wiarę zeznaniom świadka. W szczególności zwraca uwagę fragment zeznań, w którym świadek potwierdził, że spółka (...) wykonała w całości prace modernizacyjne na podstawie projektu wykonanego przez spółkę (...) i że nie jest mu nic wiadome o tym, aby inny podmiot wykonywał dodatkowe prace projektowe w ww. zakresie.

Świadek G. B.– ówczesny pracownik spółki (...) zeznała, że:

- przedmiotem ekspertyzy była ocena nośności istniejącej konstrukcji pod kątem postawienia słupów i wzmocnienia konstrukcji w razie wystąpienia takiej potrzeby;

- ekspertyza była niezbędna do wykonania projektu modernizacji stacji kolejowej i zawierała część opisową, rysunki, obliczenia, zaproponowane przez powoda rozwiązania;

- powód ustalił w ekspertyzie, że konstrukcja musi ulec wzmocnieniu i zaproponował sposoby rozwiązań, co znalazło odzwierciedlenie w projekcie opracowywanym przez spółkę (...) – np. konkretne rysunki projektu zostały opracowane przy wykorzystaniu ekspertyzy;

- nie było możliwe przygotowanie projektu bez uprzedniego opracowania ekspertyzy, a następnie bez wykorzystania ustaleń ekspertyzy;

- ekspertyza powoda została sporządzona w sposób jasny, rozwiązania przyjęte przez powoda miały charakter indywidualny i odnosiły się tylko do konkretnych peronów z umowy.

Świadek W. W.– współpracował z powodem w opracowaniu ekspertyzy. Sąd dał wiarę zeznaniom świadków G. B. i W. W., którzy omówili charakter ekspertyzy, ocenili jej rolę i charakter.

Sąd przeprowadził także dowód z zeznań powoda, który zeznał, że:

- prowadzi działalność w zakresie konstrukcji mostowych, do których zalicza się także tunele i przejścia podziemne;

- w ramach swojej działalności zajmuje się także badaniami istniejących konstrukcji;

- z tej przyczyny zwróciła się do niego spółka (...) z ofertą pomocy w zaprojektowaniu połączeń słupów na których miało opierać się zadaszenie na stacji kolejowej z istniejącymi konstrukcjami podziemnymi;

- wykonał powierzone mu zadanie, a zaproponowane przez niego rozwiązania zostały wykorzystane przez spółkę (...) w opracowanym przez ww. spółkę projekcie, a następnie w pracach modernizacyjnych wykonanych przez spółkę (...);

- zaproponowane przez niego rozwiązania są rozwiązaniami indywidualnymi, przygotowanymi specjalnie na indywidualne potrzeby tych konkretnych peronów, poprzedzone były oględzinami i stosownymi obliczeniami;

- odstąpił od umowy już po zakończeniu prac przez spółkę (...) (35 min).

Sąd dał wiarę zeznaniom powoda.

W trakcie trwania przewodu sądowego Sąd zmienił postanowienie dowodowe i pominął dowód z opinii biegłego dopuszczony na wcześniejszym etapie sprawy. Dowód ten okazał się być zbędny, ponieważ fakty, które miały być ustalone przy jego pomocy, zostały ustalone na podstawie innych dowodów. I tak, treść ekspertyzy w powiązaniu z zeznaniami powoda i świadka W. W., ale przede wszystkim świadka G. B. pozwala na ustalenie faktu, iż ekspertyza to efekt pracy twórczej powoda zawierająca rozwiązania o indywidualnym charakterze. Świadek G. B. jednoznacznie potwierdziła zarówno, że nie było możliwości wykonania prac projektowych bez wcześniejszego zlecenia wykonania ekspertyzy, jak i że przygotowana przez powoda ekspertyza miała indywidualny charakter, a jej ustalenia zostały wykorzystane do prac projektowych.

Zbędne było także przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego na okoliczność wykorzystania ekspertyzy przez spółkę (...), gdyż fakt ten także można było ustalić na podstawie zeznań powoda i świadków G. B. i W. W.. W tym zakresie podstawowym dowodem potwierdzającym wykonanie przez spółkę (...) modernizacji peronów na podstawie (...) spółki (...), który wykorzystywał rozwiązania ekspertyzy są zeznania świadka G. L., który potwierdził, że spółka (...) powierzone jej prace modernizacyjne wykonała w całości na podstawie (...) spółki (...).Oczywiście, świadek G. L. nie miał wiedzy o tym, że (...) spółki (...) wykorzystywał rozwiązania ekspertyzy, ale nie miało to znaczenia, gdyż ww. fakt Sąd ustalił na podstawie zeznań powoda, świadków G. B. i W. W..

Sąd zważył:

Powództwo jest nieuzasadnione i jako takie zostało oddalone w całości.

Przed wyjaśnieniem motywów wyroku należy przedstawić rolę poszczególnych przedsiębiorców w stanie faktycznym:

- (...) – inwestor inwestycji modernizacji stacji (...), w tym peronów;

- spółka (...) – generalny wykonawca i poprzednik prawny pozwanej;

- pozwana - w istocie nie brała bezpośrednio udziału w realizacji inwestycji, ale w pewnym momencie przejęła spółkę (...), przy czym tryb przejęcia nie jest istotny w sprawie, bo nie jest sporne, że pozwana odpowiada za zobowiązania spółki (...);

- spółka (...) – podwykonawca spółki (...) w zakresie prac projektowych–jej zadaniem było przygotowanie projektów na podstawie których spółka (...) miała wykonać modernizację;

- powód – autor ekspertyzy bez której spółka (...) nie mogła wykonać projektów.

Merytoryczną ocenę zasadności powództwa należy rozpocząć od przypomnienia, iż niniejszy proces to spór pomiędzy autorem (powodem), a naruszycielem jego praw autorskich (pozwaną). Ma to znaczenie z punktu widzenia wyodrębnienia kwestii istotnych dla rozstrzygnięcia sporu i odrzucenia tych okoliczności, które nie mają znaczenia w sprawie. Z tego punktu widzenia wskazać należy, iż zarzuty pozwanej odwołujące się do nieprawidłowości wykonania zobowiązania przez spółkę (...) i skutki prawne ww. zarzutów w postaci np. nałożonej na spółkę (...) kary umownej nie mają znaczenia dla rozstrzygnięcia, z wyjątkiem zarzutu wadliwego wykonania projektu przez spółkę (...), co w efekcie doprowadziłoby do tego, że (...) spółki (...) nie został wykorzystany przez spółkę (...).

I tak, niewątpliwie kwestią podstawową w sprawie jest ustalenie, czy:

- zgłoszony przez powoda przedmiot ochrony jest utworem w rozumieniu ustawy i podlega ochronie na podstawie przepisów ustawy;

- pozwana wykorzystała utwór powoda w prowadzonej działalności;

- wykorzystanie utworu powoda stanowi przykład naruszenia jego praw autorskich.

Jeżeli chodzi o kwestię oceny charakteru ekspertyzy to na podstawie wyżej omówionych dowodów Sąd uznał, iż ekspertyza stanowi utwór w rozumieniu ustawy.

W sprawie potwierdzenie znalazło też stanowisko powoda, iż spółka (...) wykorzystała (...) spółki (...) do wykonania prac modernizacyjnych peronów.

Skoro zatem pozwana wykorzystała (...) spółki (...), a w efekcie także i ekspertyzę do modernizacji peronów to mogłoby się wydawać się,że powództwo jest usprawiedliwione co do zasady, a co najwyżej kwestią sporną jest wysokość należnego powodowi odszkodowania. Niewątpliwie bowiem, skoro powód odstąpił od umowy ze spółką (...) to stronny winny sobie zwrócić otrzymane świadczenia, czyli spółka (...) winna zwrócić powodowi efekt jego pracy – ekspertyzę i oczywiście rację ma powód wskazując, iż nie chodzi w tym wypadku o fizyczny zwrot egzemplarzy ekspertyzy w formie papierowej, czy elektronicznej, tylko o brak po stronie spółki (...) prawa do wykorzystywania ekspertyzy w dalszych efektach jej pracy z chwilą zapoznania się z treścią oświadczenia o odstąpienia od umowy.

Powstaje zatem pytanie o przyczynę oddalenia powództwa skoro Sąd podziela stanowisko powoda, że:

- opracowana przez niego ekspertyza jest utworem w rozumieniu ustawy;

- spółki (...) wykorzystały ekspertyzę do opracowania projektu ( spółka (...)) i wykonania prac modernizacyjnych ( spółka (...)).

Otóż powód z jednej strony podkreśla, że podstawą roszczenia jest art.79 ustawy, a z drugiej strony pomija przesłanki ww. przepisu i zdaje się uważać, że jedynym warunkiem nałożenia na pozwaną obowiązku zapłaty za wykorzystanie ekspertyzy jest obiektywny fakt jej wykorzystania przez spółkę (...).

Tymczasem jest to znaczące uproszczenie wykładni art.79 ustawy. Zauważyć bowiem należy, iż na podstawie ww. przepisu autorowi przysługują roszczenia za naruszenie jego praw, a nie za wykorzystanie utworu autora, a suma, którą Sąd zasądza na rzecz autora nie jest wynagrodzeniem, tylko odszkodowaniem w związku z naprawieniem szkody. Aby zatem uwzględnić powództwo należy uznać, iż wykorzystanie najpierw przez spółkę (...), a następnie przez spółkę (...) ekspertyzy powoda stanowi naruszenie jego majątkowych praw autorskich i to takie, które wyrządziło mu szkodę, a z zebranego w sprawie materiału dowodowego nie można wyprowadzić ww. wniosku.

W sprawie kluczową kwestią, która doprowadziła do oddalenia powództwa jest czasowa sekwencja wystąpienia poszczególnych zdarzeń istotnych dla rozstrzygnięcia to jest:

- zawarcia przez powoda umowy ze spółką (...);

- wykonanie ekspertyzy i przekazania jej spółce (...) w celu dalszego wykorzystania;

- wykorzystanie ekspertyzy przez spółkę (...) w wyniku czego powstał projekt modernizacji peronów;

- przekazanie przez spółkę (...) projektu wykorzystującego ekspertyzę spółce (...);

- wykorzystanie projektu wykonanego na podstawie ekspertyzy przez spółkę (...) i wykonanie na podstawie projektu modernizacji peronów.

Dla oceny zasadności roszczenia istotna jest odpowiedź na pytanie, czy spółki (...) naruszyły majątkowe prawa autorskie powoda korzystając z ekspertyzy.

W przypadku spółki (...) odpowiedź na tak zadane pytanie wydaje się być oczywista – spółka (...) korzystając z ekspertyzy w celu opracowania projektu nie naruszyła majątkowych praw autorskich powoda – wykorzystanie ekspertyzy było nie tylko dozwolone, ale wręcz konieczne, bo tylko wówczas wykonanie przez powoda ekspertyzy miało ekonomiczny sens zarówno dla niego, jak i dla spółki (...).

Także spółka (...) nie naruszyła majątkowych praw autorskich powoda odbierając projekt od spółki (...) i wykonując na jego podstawie modernizację peronów . Spółka (...) miała pełne prawa do wykorzystania projektu, a tym samym do wykorzystania ekspertyzy. Spółki (...) zawarły bowiem umowę, która upoważniała spółkę (...) do wykorzystania projektu. Powód był tego świadomy i nie sprzeciwiał się wykorzystaniu przez spółkę (...) efektu swojej pracy, a wręcz – jak sam zeznał - wspomagał spółkę (...) w wykorzystaniu ekspertyzy udzielając stosownych rad. Jak wynika z zeznań powoda, aż do zakończenia prac nie ulegało wątpliwości, że spółka (...) ma prawo przedłożyć spółce (...) do wykorzystania projekt wykonany na podstawie ekspertyzy, a spółka (...) ma prawo korzystać z efektów ekspertyzy wykonując konkretne prace modernizacyjne. Co więcej, nie można także uznać, iż wykorzystanie przez spółkę (...) ekspertyzy wyrządziło szkodę powodowi, a wprost przeciwnie – powód w tym celu wykonał ekspertyzę, aby została ona wykorzystana – najpierw jako podstawa do wykonania projektu modernizacji peronów (przez spółkę (...)), a następnie do modernizacji projektów (przez spółkę (...)).

Wreszcie najważniejszą kwestią jest, iż do odstąpienia od umowy doszło już po wykonaniu modernizacji i o ile oczywiste jest, że skutkiem odstąpienia przez powoda od umowy łączącej go ze spółką (...) jest utrata prawa spółki (...) do korzystania z ekspertyzy, o tyle nie można uznać, że skutkiem odstąpienia jest odmienna ocena zachowania spółki (...) z mocą wsteczną i że zachowanie, które w momencie jego wystąpienia należało oceniać jako prawidłowe, dopuszczalne (wręcz jako oczekiwane) i nie naruszające majątkowych praw autorskich, po pewnym czasie winno być oceniane jako naruszające majątkowe prawa autorskie wskutek zdarzenia (odstąpienia od umowy), które miało miejsce już po wykorzystaniu ekspertyzy przez stronę pozwaną.

W efekcie przyczyną oddalenia powództwa jest okoliczność, iż w sprawie nie wystąpiła podstawowa przesłanka warunkująca uznanie roszczenia z art.79 ustawy za uzasadnione – to jest nie doszło do naruszenia majątkowych praw autorskich powoda. W czasie, gdy spółka (...) wykorzystała ekspertyzę powoda łączyła ją umowa ze spółką (...), a spółkę (...) łączyła umowa z powodem. Okoliczność, że w późniejszym czasie powód odstąpił od umowy ze spółką (...) nie może prowadzić do wniosku, iż z tym dniem zachowanie spółki (...) (które do dnia odstąpienia jest dozwolonym korzystaniem z efektów pracy powoda) staje się zachowaniem spełniającym dyspozycję naruszenia majątkowych praw autorskich powoda.

Skoro przyczyną oddalenia powództwa jest brak spełnienia przesłanki naruszenia jego majątkowych praw autorskich to kwestia wyliczenia wartości odszkodowania traci na znaczeniu. Nie można jednak nie odnieść się do ww. kwestii, ponieważ sposób przedstawienia przez powoda sposobu wyliczenia odszkodowania wywołuje konieczność przedstawienia stanowiska Sądu w tym zakresie.

Otóż powód wylicza należne mu odszkodowanie odwołując się do art.79 ustawy, wskazując, że skoro ustalił ze spółką (...) wynagrodzenie w kwocie 7995 zł, a obecnie domaga się części odszkodowania wyliczonego jako dwukrotność wynagrodzenia należnego mu w razie udzielenia spółce (...) zgody na korzystanie z utworu to dochodzona pozwem kwota 10 000 zł jest uzasadniona. Z argumentacji powoda zdaje się wynikać, że jego zdaniem przysługujące mu od pozwanej odszkodowanie wyliczone w ww. sposób to 15 990 zł (2 x 7995 zł).

Ale przede wszystkim sposób wyliczenia należnego odszkodowania jest interesujący z punktu widzenia materialnoprawnego z uwagi na wyrok Trybunału Konstytucyjnego (dalej w uzasadnieniu: TK) z 23 czerwca 2015 r. SK 32/14. Charakterystyczne jest, że TK stwierdził w wyroku niekonstytucyjność art.79 ustawy w zakresie w jakim ww. przepis przewiduje odszkodowanie w wysokości trzykrotności stosownego wynagrodzenia, a nie odniósł się do odszkodowania wyliczonego na poziomie dwukrotności stosownego wynagrodzenia. Nie można jednak nie zauważyć, że w uzasadnieniu wyroku TK brak jest argumentacji, która pozwoliłaby na ustalenie, że dwukrotność wynagrodzenia pozostaje w zgodzie z przepisami Konstytucji, w sytuacji gdy wszystkie argumenty, które doprowadziły TK do uznania art.79 ustawy w zakresie trzykrotności wynagrodzenia za sprzeczne z Konstytucją są aktualne także w zakresie w jakim ustawa uzasadnia wyliczenie odszkodowania na poziomie dwukrotności stosownego wynagrodzenia.

Przypomnieć należy, że wyrok TK zapadł na tle zupełnie innego stanu faktycznego aniżeli w niniejszej sprawie. Specyfika tamtego stanu faktycznego przewija się wielokrotnie w uzasadnieniu wyroku TK (por.rozważania dotyczące wzajemnych relacji twórcy i naruszyciela, czy skutków specyfiki przedmiotu ochrony). Jednak wnioski TK dotyczące skutków oderwania wysokości odszkodowania od wartości rzeczywistej szkody znajdują w pełni zastosowanie w realiach niniejszego sporu.

Skoro jednak ustawodawca wprowadził do polskiego porządku prawnego przepis, który dopuszcza uzyskanie dwukrotności stosownego wynagrodzenia, a przepis ten nie został uznany za niezgodny z Konstytucją to należy przyjąć, iż powód wyliczył wartość odszkodowania w sposób dopuszczalny przez przepisy prawa, nawet jeżeli przyjąć, iż efektem takiego wyliczenia jest uzyskanie kwoty dwukrotnie przekraczającej wartość rzeczywistej szkody. Nie ulega bowiem dla Sądu wątpliwości, iż gdyby uznać, że spółka (...) w sposób nieuprawniony wykorzystała ekspertyzę wyrządzając tym samym powodowi szkodę to jej wartość nie przekracza 7995 zł, bo gdyby powód uzyskał taką kwotę od spółki (...) to nie podnosiłby przeciwko spółce (...) żadnych zarzutów związanych z wykorzystaniem ekspertyzy.

Wobec powyższego Sąd oddalił powództwo mając na uwadze wykładnię przepisów przywoływanych w uzasadnieniu.

O kosztach Sąd orzekł na podstawie art.98 § 1 i 3 kpc . Na koszty procesu złożyły się kwoty: 17 zł tytułem opłaty od pełnomocnictwa i 1200 zł tytułem wynagrodzenia pełnomocnika ustalonego na poziomie stawki minimalnej w sprawie.