Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 27 sierpnia 2013r.

Sąd Okręgowy we Wrocławiu II Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie następującym:

Przewodniczący- Sędzia SO Urszula Kubowska-Pieniążek (spr.) Sędzia SO Wojciech Wójcik

Sędzia SR del. Krzysztof Kremis

»

Protokolant: Elżbieta Biała

po rozpoznaniu w dniu 27 sierpnia 2013r. we Wrocławiu

na rozprawie

sprawy z powództwa I. Z.

przeciwko Towarzystwu (...) S.A z siedzibą w W.

o zapłatę

na skutek apelacji powódki i strony pozwanej

od wyroku Sądu Rejonowego w Oleśnicy

z dnia 25 marca 2013r.

sygn. akt I C 1060/12

I.  oddala obie apelacje;

II.  nie obciąża powódki kosztami postępowania apelacyjnego na rzecz strony pozwanej.

Sygn. akt: II Ca 735/13

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 18 marca 2013r Sąd Rejonowy w Oleśnicy Wydział I Cywilny zasądził od strony pozwanej Towarzystwa (...) S.A. z/s w W. na rzecz powódki I. Z. kwotę 1.000,00 (jeden tysiąc 00/100) złotych wraz z ustawowymi odsetkami liczonymi od kwoty 500,00zł od dnia 12.08.201 Or. do dnia zapłaty oraz od kwoty 500,00zł od dnia 01.05.201 lr. do dnia zapłaty jak również kwotę 247,00zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

Od powyższego wyroku apelacje wywiodła powódka, zarzucając nieważność postępowania wynikającą z naruszenia przez Sąd I instancji art. 64 k.p.c. poprzez wydanie orzeczenia w stosunku do podmiotu, który utracił zdolność sądową. Równocześnie zarzuciła naruszenie przepisów postępowania mające istotny wpływ na wynik sprawy, a to art. 318 § 1 k.p.c. poprzez odstąpienie od wydania wyroku wstępnego jak i poprzez naruszenie art. 235 § 1 k.p.c. w zw. z art. 278 k.p.c. i art. 233 § 1 k.p.c. poprzez naruszenie zasady bezpośredniości i oparcie rozstrzygnięcia w sprawie na opinii biegłych sądowych przeprowadzonej w innym postępowaniu zamiast na własnej ocenie. Ponadto apelująca zarzuciła błąd w*ustaleniach faktycznych a także naruszenie art. 232 k.p.c. polegające na uznaniu pomimo braku przeprowadzenia opinii biegłych, ze zmarły T. S. (1) przyczynił się do zdarzenia na poziomie 50%. W apelacji zarzucono także rażące naruszenie przepisów postępowania a to art. 382 k.p.c. poprzez brak wskazania w treści uzasadnienia przyczyn, dla których nie uznano żądania powódki dotyczącego wydania wyroku wstępnego za uzasadnione jak i brak wskazania podstawy prawnej ustalonego przez Sąd terminu wymagalności odsetek za opóźnienie w płatności renty oraz brak wskazania dlaczego przyjęto 50% przyczynienie się zmarłego do powstania szkody.

Mając na względzie powyższe zarzuty, powódka wniosła o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.

Przedmiotowe rozstrzygniecie Sądu Rejonowego w Oleśnicy zostało zaskarżone także przez stronę pozwaną, w części zasadzającej od niej na rzecz powódki skapitalizowaną rentę w wysokości 500,00 zł z odsetkami od dnia 1 maja 2011 r. do dnia zapłaty, oraz w zakresie rozstrzygnięcia o kosztach procesu. Strona powodowa (...) S.A. w W.

zarzuciła wyrokowi naruszenie przepisów prawa materialnego a to art. 446 § 2 k.p.c. poprzez przyjęcie, iż w ustalonym stanie faktycznym istniały podstawy do przyznania powódce renty, jak i naruszenie przepisów prawa procesowego tj. art. 233 § 1 k.p.c. poprzez niewłaściwe rozważenie zebranego w sprawie materiału dowodowego prowadzące do błędnych ustaleń faktycznych i przyjęcia , ze powódce należy się skapitalizowana renta.

Równocześnie strona powodowa wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez oddalenie zadania powódki w całości, a co za tym idzie zmianę rozstrzygnięcia o kosztach postępowania prowadzonego przed Sądem I instancji oraz zasadzenie na jej rzecz od powódki kosztów postępowania drugoinstancyjnego.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Obie apelacje nie zasługiwały na uwzględnienie.

W pierwszej kolejności, należy wskazać, iż wbrew twierdzeniom powódki, postępowanie Sądu Rejonowego nie pozostawało obarczone nieważnością. Sąd I instancji rzeczywiście w chwili wyroku jako stronę pozwaną oznaczył (...) S.A. w W., jednakże stanowiło to omyłkę Sądu sprostowaną następnie postanowieniem z dnia 28 maja 2013,, r., w którym jako stronę pozwaną wpisano Towarzystwo (...) S.A. z siedzibą w W.. W postanowieniu wydanym w oparciu o treść art. 350 § 2 k.p.c wskazano, że do omyłki doszło pomimo przedłożenia do akt sprawy dokumentów z Krajowego Rejestru Sądowego wynika, że doszło w niniejszej sprawie doszło do przekształcenia podmiotowego w ten sposób, ze w ogół praw i obowiązków dotychczas występującej w sprawie (...) S.A. w W. wstąpiła Towarzystwo (...) S.A. z siedzibą w W..

W ocenie Sądu bezpodstawnym pozostawał także zarzut naruszenia art. 235 § 1 k.p.c. w zw. z art. 278 k.p.c. i art. 233 § 1 k.p.c. Zgodnie z treścią art. 235 § 1 zd. 1 k.p.c. postępowanie dowodowe odbywa się przed sądem orzekającym, chyba że sprzeciwia się temu charakter dowodu albo Wzgląd na poważne niedogodności lub niewspółmierność kosztów w stosunku do przedmiotu sporu W wypadkach wymagających wiadomości specjalnych sąd po wysłuchaniu wniosków stron co do liczby biegłych i ich wyboru może wezwać jednego lub kilku biegłych w celu zasięgnięcia ich opinii (art. 278 § 1 k.p.c).

W niniejszej sprawie Sąd Rejonowy na okoliczność stanu nietrzeźwości T. S. (1) dopuścił dowód ze akt sprawy karnej Sądu Rejonowego w Oleśnicy o sygn. II K 846/10 w tym znajdującego się w nim sprawozdania z sądowo - lekarskich oględzin i sekcji zwłok ludzkich. Strona powodowa w apelacji wskazywała, iż doszło do tego na rozprawie w dniu 18 marca 2013 r. po czym Sąd Rejonowy zamknął rozprawę, odraczając ogłoszenie wyroku i pozbawiając strony możliwości wypowiedzenie się w przedmiocie tegoż dowodu. Zarzuty powyższe pod każdym względem pozostawały chybione. Przedmiotowe sprawozdanie z sądowo - lekarskich oględzin jak i zawarta w aktach sprawy karnej opinia biegłego zawierała wypowiedzi ekspertów traktujące o istotnej dla sprawy okoliczności. Nie sposób uznać, że okoliczność ta, traktująca o stanie trzeźwości T. S. (1) mogłaby zostać wykazana za pomocą nowej opinii biegłych, a przeprowadzanie takiego, nowego dowodu pozostawało w pełni bezprzedmiotowe z punktu widzenia ekonomiki procesowej, tym bardziej, ze jak wskazuje sprawozdanie - pobrany podczas sekcji zwłok i zabezpieczony do badań dodatkowych materiał biologiczny miał być przechowywany w zakładzie medycyny sadowej przez okres 6 miesięcy od daty nadesłania protokołu sekcji zwłok, a po tym czasie miał ulec zniszczeniu. . Ponadto należy wskazać, że opinia ta w toku postępowania karnego nie była w żaden sposób kwestionowana. Sąd I instancji pozostawał w pełni władny dopuścić wskazaną opinie do materiału dowodowego sprawy przed nim zawisłej, traktując ja jako przewidziany w treści art. 245 k.p.c. dokument prywatny. Ocena jej wiarygodności i mocy dowodowej zgodnie z treścią art. 233 § 1 k.p.c. należała do składu orzekającego. Nie sposób uznać, aby Sąd uchybił także i temu przepisowi, gdyż zgodnie z zasadą swobodnej oceny dowodów wyrażoną w tym przepisie sąd ocenia wiarygodność i moc dowodów według własnego przekonania, na podstawie "wszechstronnego rozważenia zebranego materiału" (a zatem, jak podkreśla się w orzecznictwie, z uwzględnieniem wszystkich dowodów przeprowadzonych w postępowaniu, jak również wszelkich okoliczności towarzyszących przeprowadzaniu poszczególnych dowodów i mających znaczenie dla oceny ich mocy i wiarygodności - por. wyrok SN z dnia 17 listopada 1966 r., II CR 423/66, OSNPG 1967, nr 5-6, poz. 21; uzasadnienie wyroku SN z dnia 24 marca 1999 r., I PKN 632/98, OSNAPiUS 2000, nr 10, poz. 382; uzasadnienie postanowienia SN z dnia 11 lipca 2002 r., IV CKN 1218/00, LEX nr 80266; uzasadnienie postanowienia SN z dnia 18 lipca 2002 r., IV CKN 1256/00, LEX nr 80267). Wiarygodność zaś decyduje o tym, czy określony środek dowodowy, ze względu na jego indywidualne cechy i obiektywne okoliczności, zasługuje na wiarę (T. Demendecki, Komentarz aktualizowany do art. 233 Kodeksu postępowania cywilnego [w:] (red) Jakubecki Andrzej, Bodio Joanna, Demendecki Tomasz, Marcewicz

Olimpia, Telenga Przemysław, Wójcik Mariusz P., Komentarz aktualizowany do ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego, eLex 2013). W ocenie Sądu Okręgowego brak było przeszkód aby Sąd I instancji mógł oprzeć swoje rozważania o przedmiotową opinie, której wiarygodność w oczywisty sposób nie wzbudza zastrzeżeń. Ustalenia biegłych poczynione w sprawie karnej wskazywały na istniejący w chwili śmierci stan znacznego upojenia alkoholowego T. S. (1) (wedle sprawozdania z sądowo -lekarskich oględzin i sekcji zwłok ludzkich wynoszące w granicach 1,6-1,9 promila alkoholu etylowego) zatem niewątpliwie w chwili zdarzenia zmarły posiadał znacznie ograniczona możliwość pokierowania swym zachowaniem jak i rozeznania sytuacji drogowej której jako pieszy stał się uczestnikiem. Tym samym, zważając na treść znajdującej się w załączonych do akt sprawy aktach postępowania karnego opinii zespołu biegłych sądowych z dnia 13 czerwca 2010 r., wskazujących wprost na możliwość uniknięcia potrącenia przez prawidłową obserwację ruchu pojazdów na jezdni jak również na przekraczanie jezdni w miejscu do tego nie przeznaczonym, a co za tym idzie także i nieoznaczonym, zasadnym pozostawało uznanie przez Sąd Rejonowy przyczynienia się zmarłego do powstania szkody na poziomie 50%.

Powódka zarzuciła wyrokowi Sądu I instancji naruszenie art. 382 k.p.c. poprzez brak wskazania, dlaczego Sąd przyjął przyczynienie się T. S. (1) do zaistnienia szkody. Sąd Okręgowy zważył, że w uzasadnieniu wyroku wskazano na czym polegało przyczynienie się poszkodowanego do powstania zdarzenia, jak również podstawę tychże ustaleń ( szczegółowo opisana dokumentacja zawarta w aktach karnych). Tym samym przedmiotowy zarzut, jakoby Sad Rejonowy uchybił wymogom uzasadniania swoich decyzji (błędnie oznaczonym przez skarżącego jako zawartego w art. 382 k.p.c). W uzasadnieniu wyroku, zgodnie z twierdzeniami skarżącej nie zawarto wskazania podstawy prawnej rozstrzygnięcia w przedmiocie wymagalności odsetek od skapitalizowanej renty. Uchybienie to stanowiło naruszenie przepisów procedury, w oczywisty sposób nie mające istotnego wpływu na treść wyroku wydanego wcześniej niż moment sporządzenia jego uzasadnienia. Przytoczona argumentacja pozostaje także właściwa odnośnie kwestii braku uzasadnienia przez Sąd I instancji odstąpienia od wydania wyroku wstępnego, które to uchybienie pozostawało nieistotnym dla treści wydanego w sprawie orzeczenia.

Niejako na marginesie należy wskazać, że rozstrzygnięcie w przedmiocie odsetek pozostawało prawidłowym a swoje oparcie znajdowało na zasadzie art. 359 § 1 k.p.c. wedle której odsetki od sumy pieniężnej należą się tylko wtedy, gdy to wynika z czynności prawnej

albo z ustawy, z orzeczenia sądu lub z decyzji innego właściwego organu. Zgodnie z treścią. art. 455 k.c. termin spełnienia świadczenia nie jest oznaczony ani nie wynika z właściwości zobowiązania, świadczenie powinno być spełnione niezwłocznie po wezwaniu dłużnika do wykonania. Powódka, zgodnie z treścią pozwu, wnosiła o zasądzenie na jej rzecz zsumowanej renty za okres od października 2009 r. do kwietnia 2011 r., tj. od miesiąca następującego po śmierci T. S. (1) do miesiąca poprzedzającego uzyskanie przez I. Z. świadczeń emerytalnych. Tym samym możliwym pozostawało zasądzenie na rzecz powódki odsetek od całej dochodzonej kwoty od dnia następnego po ostatnim dniu okresu za który zsumowano dochodzone świadczenie.

Sam zarzut naruszenia art. 318 § 1 k.p.c. poprzez odstąpienie od wydania wyroku wstępnego także nie zasługiwał na uwzględnienie. Zgodnie z treścią art. 318 § 1 k.p.c. sąd, uznając roszczenie za usprawiedliwione w zasadzie, może wydać wyrok wstępny tylko co do samej zasady, co do spornej zaś wysokości żądania - zarządzić bądź dalszą rozprawę, bądź jej odroczenie. Przepis ten ma charakter dyspozytywny, a decyzje o skorzystaniu z niego ustawodawca pozostawił do swobodnego uznania sądu. Jak wskazuje Sąd Najwyższy, procesowo nie można czynić sądowi zarzutu nieczynienia tego, do czego nie jest zobowiązany. Nie można więc czynić zarzutu niewydania wyroku wstępnego, gdy sądowi przysługuje możliwość jego wydania (art. 318 § 1 k.p.c), zatem nawet wtedy, gdy dochodzone powództwo jest zasadne (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 11 marca 2008 r. IIPK 200/07, ÓSNP 2009/11-12/143). Wskazać także należy, iż zgłoszony przez zastępującego powódkę profesjonalnego pełnomocnika prawnego wniosek o wydanie wyroku wstępnego pozostawał sformułowany nienależycie. Odpowiedzialność towarzystwa ubezpieczeniowego w niniejszej sprawie pozostawała oczywistą i brak było potrzeby wydania w tejże materii wyroku wstępnego. Odstępując od jego wydania, Sad zgodnie z zasadami postępowania pozostawał związany treścią żądania, nie mogąc orzekać ponad nie (art. 321. § 1 k.p.c).

W ocenie Sądu Okręgowego apelacja strony pozwanej także nie zasługiwała na uwzględnienie. Sąd rozstrzygając środek zaskarżenia nie dopatrzył się naruszenia przepisu art. 446 § 2 k.p.c. poprzez przyjęcie, iż w ustalonym stanie faktycznym istniały podstawy do przyznania powódce renty, jak i naruszenia przepisów prawa procesowego tj. art. 233 § 1 k.p.c. poprzez niewłaściwe rozważenie zebranego w sprawie materiału dowodowego prowadzące do błędnych ustaleń faktycznych. Strona pozwana w apelacji nie kwestionowała rozciągnięcia przez Sąd I instancji możliwości zasądzenia przewidzianego

w art. 446 § 3 k.c. odszkodowania (skapitalizowanej renty) za śmierć poszkodowanego na osoby spoza kręgu najbliższej rodzin, zaliczając do niego nie tylko małżonka i dzieci zmarłego, ale także innych członków jego rodziny, a więc krewnych, powinowatych lub osoby niepowiązane formalnymi stosunkami prawnorodzinnymi takich jak konkubent, pod warunkiem, że zmarły pozostawał z nimi faktycznie w szczególnej bliskości powodowanej bardzo silną więzią uczuciową. Strona pozwana zarzuciła, iż w powódka nie spełniała wskazanych przez Sąd warunków, a mianowicie dwóch przesłanek niezbędnych dla powstania roszczenia o wypłatę renty fakultatywnej:: aby zmarły dostarczał osobom bliskim dobrowolnie i stale środków utrzymania oraz aby za przyznaniem renty odszkodowawczej przemawiały zasady współżycia społecznego. Jak wynika z zeznań dwojga świadków -N. K. oraz K. K. (2), powódka przez okres dwudziestu lat tworzyła wspólne gospodarstwo domowe z T. S. (2). O więzi uczuciowej łączących powódkę i T. S. (1) w toku procesu wypowiadał się świadek T. K., wskazując iż osoby te łączyła silna wieź uczuciowa („"widać było, ze jest w niej zakochany", „często widziałam jak T. z powódką szli na spacer. Śmialiśmy się, ze Ida zakochani"). Okoliczność te potwierdzają zeznania świadek N. K. jak i treść przesłuchania powódki. Świadkowie ponadto wskazywali na wieź gospodarczą łączącą wskazane osoby jak i na okoliczność, że to T. S. (1) zapewniał powódce środki niezbędne dla jej utrzymania. Wedle korespondujących ze sobą zeznań K. K. (2) i N. K. to zmarły byl żywicielem rodziny, utrzymującym siebie i I. Z. z dorywczych prac budowlanych, z których osiągał dzienny dochód ok. 100- 120 zł (zeznania K. K.) co dawało średniomiesięcznie ok. 1500 zł (przesłuchanie powódki), a powódka zajmowała się domem, nie pracując zawodowo. Ponadto świadkowie wskazali, ze po śmierci T. S. (1) sytuacja bytowa powódki uległa znacznemu pogorszeniu. Z niekwestionowanych przez stronę pozwaną wskazań powódki jak i decyzji o przyznaniu emerytury wynika, że uprawnienia emerytalne uzyskała w maju 2011 r., tj. po śmierci T. S. (1). W ocenie Sądu Okręgowego wskazane okoliczności przemawiają za uznaniem, że zmarły dostarczał powódce stale i dobrowolnie środków utrzymania. Równocześnie należy uznać, że za przyznaniem renty odszkodowawczej przemawiają zasady współżycia społecznego, i sprzecznym z nimi pozostawałoby, pozostawienie powódki bez środków do życia, a których z uwagi na śmierć T. S. (1), została pozbawiona.

Zważając na powyższe, oba zarzuty strony pozwanej uznać należało za bezzasadne a apelacja (...) S.A. w W., podobnie jak apelacja powódki podlegała oddaleniu, o czym orzeczono w punkcie I orzeczono.

Mając na względzie oddalenie obu apelacji, o kosztach orzeczono jak w punkcie II

wyroku.