Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Sąd Okręgowy w Warszawie Wydział IV Cywilny

w następującym składzie:

Przewodniczący: SSO Krystyna Gromek

na rozprawie sprawy

z powództwa K. P., B. P.

przeciwko (...) S.A. V. (...) w W.

o zadośćuczynienie i odszkodowanie

orzeka:

1/ oddala powództwo w całości,

2/ zasądza od powódki K. P. na rzecz pozwanej (...) S.A. V. (...) w W. kwotę 3.600 (trzy tysiące sześćset) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego i kwotę 1.250 (jeden tysiąc dwieście pięćdziesiąt) złotych tytułem zwrotu ½ poniesionych przez pozwaną kosztów opinii biegłych,

3/ zasądza od powoda B. P. na rzecz pozwanej (...) S.A. V. (...) w W. kwotę 3.600 (trzy tysiące sześćset) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego i kwotę 1.250 (jeden tysiąc dwieście pięćdziesiąt) złotych tytułem zwrotu ½ poniesionych przez pozwaną kosztów opinii biegłych,

4/ nakazuje pobrać od powódki K. P. na rzecz Skarbu Państwa kasy Sądu Okręgowego w Warszawie kwotę 506,52 (pięćset sześć 52/100) złotych tytułem ½ nieuiszczonych kosztów opinii biegłych,

5/ nakazuje pobrać od powoda B. P. na rzecz Skarbu Państwa kasy Sądu Okręgowego w Warszawie kwotę 506,53 (pięćset sześć 53/100) złotych tytułem ½ nieuiszczonych kosztów opinii biegłych.

IVC 493/14

UZASADNIENIE

Dnia 23 maja 2014 roku (data prezentaty) K. P. i B. P., działając przez pełnomocnika złożyli pozew przeciwko (...) S.A. V. (...) w W., wnosząc o:

1/zasądzenie od pozwanej na rzecz powódki kwoty 74.000 zł tytułem zadośćuczynienia w związku z wypadkiem z dnia 6 lipca 2012 roku, wraz z odsetkami ustawowymi liczonymi od dnia 8 lutego 2013 roku do dnia zapłaty,

2/ zasądzenie od pozwanej na rzecz powódki kwoty 26.000 zł tytułem odszkodowania za znaczne pogorszenie się jej sytuacji życiowej w związku z wypadkiem z dnia 6 lipca 2012 roku, wraz z odsetkami ustawowymi liczonymi od dnia 8 lutego 2013 roku do dnia zapłaty,

3/ zasądzenie od pozwanej na rzecz powódki zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych i opłaty od pełnomocnictwa w kwocie 17 zł,

4/zasądzenie od pozwanej na rzecz powoda kwoty 74.000 zł tytułem zadośćuczynienia w związku z wypadkiem z dnia 6 lipca 2012 roku, wraz z odsetkami ustawowymi liczonymi od dnia 8 lutego 2013 roku do dnia zapłaty,

5/ zasądzenie od pozwanej na rzecz powoda kwoty 26.000 zł tytułem odszkodowania za znaczne pogorszenie się jego sytuacji życiowej w związku z wypadkiem z dnia 6 lipca 2012 roku, wraz z odsetkami ustawowymi liczonymi od dnia 8 lutego 2013 roku do dnia zapłaty,

6/ zasądzenie od pozwanej na rzecz powoda zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych i opłaty od pełnomocnictwa w kwocie 17 zł (k.2 verte).

Powodowie podnieśli, że śmierć ich córki w wypadku komunikacyjnym wywołała u nich poczucie krzywdy, oraz naruszone zostały ich dobra osobiste w postaci zerwania silnych więzi emocjonalnych i rodzinnych, oraz prawa do życia w pełnej rodzinie (k.4).

Dnia 20 sierpnia 2014 roku (data prezentaty) pozwana wniosła o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych (k.77).

Dnia 7 grudnia 2015 roku na rozprawie pełnomocnicy podtrzymali dotychczasowe stanowiska w sprawie (k.341-341 verte ).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny.

Dnia (...) córka powodów M. P. (1) uległa wypadkowi komunikacyjnemu jako pasażerka samochodu marki R. (...) o nr rej. (...).

Nie miała prawidłowo zapiętych pasów bezpieczeństwa (protokół k.131-133). Podczas koziołkowania i rolowania pojazdu wypadła z samochodu na jezdnię (opinia k.256).

Na skutek doznanych obrażeń wielonarządowych : głównie w obrębie czaszki, kręgosłupa szyjnego i płuc (opinia k. 247-258) - zmarła po przewiezieniu do szpital powiatowego we W. (k.28-31).

Gdyby miała prawidłowo zapięte pasy bezpieczeństwa najprawdopodobniej doznałaby co najwyżej niegroźnych dla życia obrażeń takich jak stłuczenia, niegroźne złamania np. żeber, czy zwichnięcia itp. (opinia k. 256).

Pasy bezpieczeństwa zmniejszają ryzyko poważnych obrażeń do 60% (opinia k.257).

W chwili śmierci M. P. (1) miała 23 lata (k.27).

Była najstarszą z czwórki dzieci powodów.

Studiowała architekturę wnętrz (św. M. P. (2) k.198) , pracowała w (...) w dziale projektowym na pełnym etacie za wynagrodzeniem 1.759,70 zł średnio miesięcznie (k.25, św. E. P. k.199).

Była panną. Mieszkała z rodzicami i rodzeństwem w domu rodzinnym w Ż..

Płaciła połowę kosztów utrzymania domu (św. M. P. (2) k.298). Finansowała rodzeństwu wakacje.

Jej marzeniem było projektowanie wnętrz (św. A. P. k.200).

Powódka jest osobą niepracującą, zajmuje się domem i wychowaniem pozostałej trójki dzieci . Nie ma orzeczonej niezdolności do pracy (pozew k.7 verte, oświadczenie k.21-22, św. M. P. (2) k. 198, E. P. k.199). Jest zdrowa psychicznie, bez cech zahamowania przebiegu reakcji żałoby po śmierci córki - bez cech psychopatologicznych, brak podstaw do oceny uszczerbku na zdrowiu (opinia k.220 -225).

Powód zarabia 2.800 zł miesięcznie, utrzymuje rodzinę (pozew k.7 verte, oświadczenie k.23-24, św. E. P. k.199).

Jego dochody nie uległy zmianie w związku ze śmiercią córki (k.26).

Jest zdrowy psychicznie, bez cech zahamowania przebiegu reakcji żałoby po śmierci córki - bez cech patologicznych, brak podstaw do oceny uszczerbku na zdrowiu (opinia k.215 -219).

Pełnoletnia siostra zmarłej – M. P. (2) pracuje zawodowo jako sprzedawca (k.49-51, św. M. P. (2) k. 198).

Młodsze rodzeństwo zmarłej: M. (lat 18) i M. (lat 16) - uczy się jeszcze (k.52, św. M. P. (2) k.198).

Relacje rodzinne były nienaganne. Śmierć córki wywołała głęboki smutek powodów, ich ból i cierpienia duchowe. Żałoba nie przybrała jednak cech patologii. Powodowie nie korzystali z pomocy specjalistów (św. M. P. (2) k.198, św. E. P. k.198, św. A. P. k.199).

Sprawcą wypadku był kierowca samochodu marki R. (...) o nr rej. (...) J. S., który dnia 6 lipca 2012 roku w miejscowości P. nie zachował wymaganej ostrożności oraz bezpiecznej prędkości i tracąc panowanie na pojazdem zjechał na prawy pas ruchu drogi K 92, a następnie na prawe pobocze, gdzie pojazd koziołkując, zatrzymał się na dachu.

W stosunku do kierowcy pojazdu toczyło się postępowanie karne (dokumenty z akt Sądu Rejonowego we Wrześni o sygn. II K 591/12; k.151-173 akt niniejszych).

Kierowca ten został uznany za winnego spowodowania wypadku ze skutkiem śmiertelnym i za to dnia 29 października 2012 roku w sprawie II K 591/12 został skazany wyrokiem Sądu Rejonowego we Wrześni na karę 1 roku 6 miesięcy pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania na okres trzech lat próby (k.36-37, 174-175).

Wyrok uprawomocnił się w dniu 6 listopada 2012 roku (k.37, 175).

Sprawca zdarzenia w chwili wypadku poruszał się pojazdem ubezpieczonym od OC w pozwanym zakładzie ubezpieczeń (k.47-48).

W wyniku zgłoszenia wypadku pozwanej, podjęła ona postępowanie likwidacyjne.

W jego rezultacie pismem z dnia 26 lutego 2013 roku uznała swoją odpowiedzialność, przyznając powodom zadośćuczynienie na podstawie art. 446 § 4 KC i odszkodowanie na podstawie art. 446§ 1 KC (k.109-112).

Powódce przyznano 10.000 zł zadośćuczynienia i 11.005,74 zł odszkodowania tytułem pokrycia kosztów pogrzebu. Niniejsze świadczenia zostały pomniejszone o przyjęte przez pozwaną przyczynienie się M. P. (1) do wypadku w wysokości 90% z powodu niezapięcia pasów bezpieczeństwa, czyli wypłacono powódce odpowiednio kwoty 1.000 zł i 1.000,57 zł.

Powodowi przyznano 10.000 zł zadośćuczynienia. Niniejsze świadczenie zostało pomniejszone o przyjęte przez pozwaną przyczynienie się M. P. (1) do wypadku w wysokości 90% z powodu niezapięcia pasów bezpieczeństwa, czyli wypłacono powodowi kwotę 1.000 zł.

Po ponownej analizie sprawy - w wyniku odwołania powodów (k.113-118, 119-124) - pozwana zmniejszyła przyczynienie się M. P. (1) do wypadku, ustalając je na poziomie 60% i dodatkowo wypłaciła powódce 3.000 zł tytułem zadośćuczynienia i 1.100,57 zł tytułem kosztów pogrzebu, a powodowi – dodatkowo 3.000 zł tytułem zadośćuczynienia i 450,40 zł tytułem kosztów pogrzebu (k.125-127, 128-130).

Odpowiedzialność pozwanej jest więc w sprawie bezsporna odnośnie zadośćuczynienia co do zasady.

Spór dotyczy wysokości zadośćuczynienia, oraz odszkodowania co do zasady, jak i wysokości.

Sąd Okręgowy dokonał powyższych ustaleń w oparciu o:

- dokumenty zaliczone do materiału dowodowego, ponieważ ich autentyczność nie była kwestionowana przez strony i nie budziła wątpliwości Sądu w dacie zamknięcia rozprawy,

- stanowiska procesowe stron, nie kwestionowane przez stronę przeciwną,

- zeznania świadków jako logiczne, wewnętrznie spójne i zgodne z pozostałym materiałem dowodowym,

- opinie biegłych: psychologiczne (k.215-219, 220-225), które nie były kwestionowane przez strony, oraz z zakresu medycyny sądowej (k.247-258), która była kwestionowana przez powodów (k.274-277). Jednak odpowiedź biegłego na ich zarzuty (k.293-310) – skutecznie je obaliła. Przytaczanie szczegółowych zarzutów i szczegółowych odpowiedzi biegłego, czyli przepisywanie akt sprawy - jest zbędne wobec szczegółowego odniesienia się biegłego do każdego zarzutu w sposób logiczny, wyczerpujący i jednoznacznie świadczący o racjach biegłego. Powodowie nie wycofali się ze swoich zarzutów powołując się na inną opinię biegłego lekarza i specjalisty z zakresu rekonstrukcji wypadków o odmiennych wnioskach, wydaną w innej sprawie, prowadzonej przed Sądem Rejonowym w Gnieźnie pod sygnaturą IC 596/14 (pismo k.322-323, opinia k.324-333). Zdaniem Sądu Okręgowego powoływanie się przez powodów na opinię wydaną w innej sprawie przeczy zasadzie bezpośredniości postępowania dowodowego w procesie cywilnym. W dodatku nie wiadomo, jakie znaczenie przypisał tej opinii Sąd Rejonowy w Gnieźnie, ponieważ tamtejsza sprawa jest w toku. Wreszcie żądane przez powodów przepytywanie biegłego S. C. na okoliczność tej cudzej opinii nie znajduje umocowania w procedurze cywilnej.

Dlatego wszystkie opinie stanowiły podstawę rozstrzygnięcia jako rzetelne, wyczerpujące, logiczne, wewnętrznie spójne, prawidłowe pod względem merytorycznym i nie budzące wątpliwości: nie ma cienia wątpliwości, że M. P. (1) nie zapięła prawidłowo pasów bezpieczeństwa, co wydatnie przyczyniło się do jej śmierci.

Sąd Okręgowy pominął oświadczenia złożone do akt sprawy (k.38-46), ponieważ nie mają one waloru bezpośredniości i nie zastępują ani dowodu z zeznań świadków, ani z zeznań stron postępowania.

Sąd Okręgowy pominął opinię dra C. Ż. i inż. K. Z. (k.324-333), złożoną przez powodów, ponieważ nie ma ona waloru bezpośredniości i odmienność wnioskowania tych biegłych od biegłego S. C. nie dyskredytuje jego opinii merytorycznie. Powodowie zgłosili merytoryczne zastrzeżenia do opinii biegłego S. C. i biegły odniósł się do nich – tak merytorycznie, co i profesjonalnie. Dlatego tylko jego opinia została zaliczona do materiału dowodowego. Powodowie natomiast wcale nie wnioskowali o inną opinię biegłego w tej sprawie, co zdaniem Sądu Okręgowego dowodzi, że w istocie rzeczy sami powodowie uważają, iż merytorycznie nie da się skutecznie podważyć opinii dra S. C.. Dlatego zdaniem Sądu Okręgowego zgłoszone wnioski dowodowe powodów w tym zakresie (opinia w innej sprawie, oraz wzywanie biegłego S. C. na rozprawę) zmierzały jedynie do przewlekłości postępowania.

Sąd Okręgowy zaniechał przesłuchania powodów, ponieważ wniosek o dowód z ich zeznań zgłoszony w pozwie (k.2 verte, 3), nie został podtrzymany po przeprowadzeniu postępowania dowodowego w sprawie, a nadto okoliczności, na jakie mieli zeznawać odnośnie ich poczucia krzywdy po śmierci córki i silnych więzi rodzinnych Sąd Okręgowy uznał za udowodnione. Natomiast co do zeznań dotyczących pogorszenia się sytuacji życiowej powodów po śmierci córki Sąd Okręgowy uznał, iż niewątpliwe twierdzenia powodów z pozwu o pogorszeniu się ich sytuacji życiowej po śmierci córki byłyby powtórzone w zeznaniach powodów. Tymczasem strona pozwana nie kwestionowała, że powodowie tak twierdzą, natomiast kwestionowała, aby tak było, tzn. aby istotnie sytuacja powodów pogorszyła się po śmierci ich córki. Zdaniem Sądu Okręgowego dowód ten w istocie rzeczy zmierzał do przewlekłości postępowania, ponieważ odebranie oczywistych twierdzeń powodów w drodze dowodu z zeznań nie zmieniłoby ich mocy materialno prawnej. Zeznania te nadal pozostałyby gołosłowne jako subiektywne przekonanie powodów o ich racjach - wobec nie udokumentowania sytuacji finansowej powodów przed i po śmierci córki, oraz nie udowodnienia tej sytuacji w oparciu o inne obiektywne źródła, niezależne od przekonania powodów.

Sąd Okręgowy oparł swoje rozstrzygnięcie na podstawie art. 446 KC, zgodnie z którym:

„§ 1. Jeżeli wskutek uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia nastąpiła śmierć poszkodowanego, zobowiązany do naprawienia szkody powinien zwrócić koszty leczenia i pogrzebu temu, kto je poniósł.

§ 2. Osoba, względem której ciążył na zmarłym ustawowy obowiązek alimentacyjny, może żądać od zobowiązanego do naprawienia szkody renty obliczonej stosownie do potrzeb poszkodowanego oraz do możliwości zarobkowych i majątkowych zmarłego przez czas prawdopodobnego trwania obowiązku alimentacyjnego. Takiej samej renty mogą żądać inne osoby bliskie, którym zmarły dobrowolnie i stale dostarczał środków utrzymania, jeżeli z okoliczności wynika, że wymagają tego zasady współżycia społecznego.

§ 3. Sąd może ponadto przyznać najbliższym członkom rodziny zmarłego stosowne odszkodowanie, jeżeli wskutek jego śmierci nastąpiło znaczne pogorszenie ich sytuacji życiowej.

§ 4. Sąd może także przyznać najbliższym członkom rodziny zmarłego odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę.”.

Sąd Okręgowy oparł się przede wszystkim na brzmieniu § 4, oraz § 3 powołanego przepisu i uznał, iż powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie.

Odnośnie zadośćuczynienia z art. 446 § 4 KC podnieść należy, co następuje.

Sąd Okręgowy podziela pogląd powodów, że na rozmiar krzywdy, o której mowa w art. 446 § 4 KC mają wpływ przede wszystkim wstrząs psychiczny i cierpienia moralne wywołane śmiercią osoby bliskiej, poczucie osamotnienia i pustki po jej śmierci, rodzaj i intensywność więzi łączącej osoby pokrzywdzone z osobą zmarłą, a także ewentualne zaburzenia zdrowotne po śmierci osoby najbliższej.

Jednocześnie jednak Sąd Okręgowy podziela pogląd pozwanej, że żądania powodów są w tym zakresie rażąco wygórowane.

Sąd Okręgowy nie znalazł podstaw do przyznania powodom dodatkowego zadośćuczynienia, tj. ponad kwotę przyznaną przez ubezpieczyciela w postępowaniu likwidacyjnym.

Powodowie oczywiście cierpieli po śmierci córki, ale ich cierpienia nie nosiły cech patologii. Były one normalnym następstwem śmierci osoby bliskiej.

Nadto M. P. (1) przyczyniła się do swojej śmierci w sposób bardzo znaczący przez niezapięcie w sposób prawidłowy pasów bezpieczeństwa, skutkujące ciężkimi obrażeniami ciała, w szczególności głowy i kręgosłupa szyjnego, a w konsekwencji skutkujące jej zgonem.

Sąd Okręgowy uznaje, że M. P. (1) przez niezapięcie pasów bezpieczeństwa przyczyniła się do swojej śmierci w 60%, a zadośćuczynienie przyznane powodom w postępowaniu przedsądowym jest odpowiednie w rozumieniu powołanego przepisu art. 446 § 4 KC. Jest bowiem utrzymane w rozsądnych granicach, odpowiadającym aktualnym warunkom i stopie życiowej, ale nie społeczeństwa – jak dowodzi pozwana (odpowiedź na pozew k. 83), ale stopie życiowej powodów. Kwota przez nich żądana prowadziłaby do ich nieuprawnionego wzbogacenia, a dodatkowo stanowiłaby rodzaj kary cywilnej dla pozwanej, co również nie znajduje umocowania w obowiązujących przepisach.

Roszczenie odszkodowawcze z art. 446 § 3 KC również podlegało oddaleniu, ale jako nieudowodnione.

Powodowie nie udowodnili tego roszczenia ani co do wysokości, ani nawet co do zasady.

Powodowie nie tylko nie udowodnili pogorszenia ich sytuacji życiowej po śmierci córki, ale nawet nie zgłosili na tę okoliczność skutecznie wniosków dowodowych.

Zeznania świadków subiektywnie podnoszących odczuwalne pogorszenie się finansów powodów po śmierci ich córki, nie mogą zastąpić obiektywnej analizy sytuacji finansowej powodów przed i po śmierci córki.

Świadkowie w istocie rzeczy nie podali żadnych faktów potwierdzających zmiany w sytuacji finansowej powodów po śmierci ich córki, a jedynie ograniczyli się do własnych ocen i poglądów na ten temat, co nie mogło spotkać się z aprobatą Sądu Okręgowego, ponieważ świadkowie nie są powołani do wydawania sądów. Ta rola przypada biegłym jako specjalistom w swojej dziedzinie.

Ani dokumenty załączone do materiału dowodowego, ani zeznania świadków nie przesądziły pogorszenia się sytuacji finansowej powodów po śmierci ich córki.

Ponadto powodowie sami przyznali w pozwie, że dotychczas to oni wspierali córkę finansowo w zakresie zdobycia wykształcenia, oraz bieżących potrzeb życiowych. Ich wkład finansowy w wychowanie i edukację córki miał dopiero w przyszłości zaprocentować satysfakcjonującym dla niej zarobkiem (k.7).

Sąd Okręgowy podnosi, iż prognozy mają to do siebie, że odnoszą się do zdarzeń przyszłych i niepewnych.

Dlatego nie mogą one stanowić podstawy rozstrzygnięcia.

Tymczasem tuż przed śmiercią M. P. (1) pracowała w (...) i to na pełnym etacie, a nie jak twierdzą powodowie na ½ etatu (pozew k. 7 verte) - za wynagrodzeniem 1.759, 70 zł netto, czyli nie wygórowanym.

Natomiast twierdzenia powodów, iż jej wkład finansowy w zaspokajanie potrzeb rodziny wynosił 24% (pozew k.7 verte) – mają charakter gołosłowny.

W świetle powyższego orzeczono, jak w sentencji, działając na podstawie ww. przepisów.

O kosztach rozstrzygnięto na podstawie art. 98 KPC.