Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 10 września 2013r.

Sąd Okręgowy w Świdnicy, II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSO Grażyna Kobus

Sędziowie: SO Aleksandra Żurawska

SR Maciej Ejsmont (del.)

Protokolant: Bogusława Mierzwa

po rozpoznaniu w dniu 10 września 2013r. w Świdnicy

na rozprawie

sprawy z powództwa S. F.

przeciwko T. T., M. T., J. T., S. T.oraz małoletnim A. T.i K. T.

o wydanie nieruchomości

na skutek apelacji powódki

od wyroku Sądu Rejonowego w Dzierżoniowie

z dnia 24 kwietnia 2013 r., sygn. akt I C 516/12

I.  oddala apelację;

II.  oddala wniosek pozwanej T. T.o zasądzenie kosztów postępowania apelacyjnego.

Sygn. akt II Ca 513/13

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 24 kwietnia 2013 r. Sąd Rejonowy w Dzierżoniowie nakazał pozwanym T. T., M. T., J. T., S. T.oraz małoletnim A. T.i K. T., aby opróżnili, opuścili i wydali powódce S. F.nieruchomość położoną w K.przy ulicy (...), dla której to nieruchomości Sąd Rejonowy w Dzierżoniowie prowadzi księgę wieczystą nr (...)(pkt I), orzekł o braku uprawnienia pozwanych T. T., J. T.i S. T.do otrzymania lokalu socjalnego (pkt II), orzekł o uprawnieniu pozwanego M. T.i małoletnich A. T.i K. T.do otrzymania lokalu socjalnego i nakazał wstrzymanie wykonania opróżnienia lokalu do czasu złożenia przez Gminę P.oferty zawarcia umowy lokalu socjalnego (pkt III) oraz orzekł o kosztach procesu (pkt IV i V).

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny:

Matka powódki S. J. W.zmarła w dniu 27 stycznia 1990 r. Ojciec powódki S. W.miał demencję starczą , po śmierci jego żony opiekowali się nim początkowo sąsiedzi, a następnie do sierpnia 1993 roku - jeden z członków rodziny. Powódka, która zamieszkiwała w Niemczech, nie chciała oddać ojca do domu starców. W związku z tym w dniu 24 sierpnia 1993 roku pomiędzy S. F.a T. T.została zawarta umowa o sprawowanie opieki nad S. W., przy czym na mocy tej umowy powódka upoważniła pozwaną do całodobowej opieki nad jej ojcem. Na podstawie tej umowy pozwana wraz z 8-letnim synem J. T.i 11-letnim synem M. T.została zameldowana w przedmiotowej nieruchomości na stałe. Jej mąż S. T.nie został jednak zameldowany, gdyż w tym czasie pracował w Niemczech, lecz kiedy wrócił do kraju w marcu 1994 roku - zamieszkał razem z rodziną w tej nieruchomości.

S. F.i T. T.umówiły się również, że wszystkie należności za przedmiotową nieruchomość takie jak podatki, czy ubezpieczenie – będzie płacić powódka. Za media (światło, gaz) miała natomiast płacić pozwana. Ponadto miała się także opiekować grobem zmarłej matki powódki. W dniu 28 lipca 1994 roku zmarł ojciec powódki S. W..

Na mocy postanowienia tutejszego Sądu z dnia 20 marca 1995 roku w sprawie o sygn. akt I Ns 317/94 spadek po J. W. zmarłej dnia 27 stycznia 1990 roku na podstawie ustawy nabyli mąż S. W. i córka S. F. – oboje po ½ części, a spadek po S. W. – nabyła, na podstawie testamentu z dnia 19 marca 1990 roku – córka S. F. w całości. W skład spadku po spadkodawcach wchodziła nieruchomość położona w K. przy ulicy (...).

Po śmierci S. W. pozwana wraz z rodziną nie wyprowadziła się z przedmiotowej nieruchomości, albowiem pozwana z powódką i jej mężem ustaliła, że rodzina T. nadal będzie mieszkać w tej nieruchomości i opiekować się domem i ogrodem.

Ostatni pobyt powódki w przedmiotowej nieruchomości miał miejsce pod koniec listopada 2011 roku. W tym czasie pozwany M. T.mieszkał już z dwójką dzieci, albowiem w 2009 roku urodził mu się syn A., a w 2010 roku - córka K.. Ponadto podczas pobytu powódki latem 2009 roku, miały miejsce chrzciny wnuka pozwanej – A.. Do tego czasu w nieruchomości tej pozwana z rodziną wykonała szereg remontów, tj. m.in. wykonano łazienkę i centralne ogrzewanie, wymieniono kable, położono płytki w kuchni, a także podciągnięto wodę i gaz do budynku. Powódka nie sprzeciwiała się przy tym powyższym pracom. Powódka pismem z dnia 2 grudnia 2011 roku wypowiedziała pozwanej umowę użyczenia i zażądała opuszczenia przez rodzinę T.wraz z rzeczami przedmiotowej nieruchomości w nieprzekraczalnym terminie do dnia 31 grudnia 2011 roku.

Pozwana T. T.pracuje zawodowo i otrzymuje wynagrodzenie w kwocie 1070 zł. Pozwany S. T.obecnie pracuje dorywczo na zlecenie prywatne w charakterze tynkarza, a z tego tytułu otrzymuje wynagrodzenie od 2.000-2.500 zł. Ponadto okresowo wyjeżdża z synem J.do pracy do Niemiec.

Pozwany M. T.jest zatrudniony na podstawie umowy o pracę na czas określony do sierpnia 2013 roku i otrzymuje wynagrodzenie w kwocie około 1.400 zł. Jego małoletnie dzieci nie są zameldowane w przedmiotowej nieruchomości, gdyż zameldowane są w lokalu mieszkalnym, w którym zameldowana jest jego żona P., z którą nie żyje. Mieszkanie to ma około 39 m ² i mieszka w nim około 6 osób. Pozwany J. T.wraz z ojcem pracuje dorywczo i również nie jest zarejestrowany jako bezrobotny.

W oparciu o ustalony w powyższy sposób stan faktyczny Sąd Rejonowy uznał, że powództwo jest zasadne.

Podstawę prawną żądania pozwu stanowił przepis art. 222 § 1 k.c. Powódce przysługuje prawo własności spornej nieruchomości. W tych okolicznościach oddalenie powództwa mogłoby nastąpić tylko wówczas, gdyby pozwanym przysługiwało skuteczne względem właścicielki uprawnienie do władania rzeczą.

W oparciu o zebrany w sprawie materiał dowodowy Sąd ustalił, że pozwana T. T.zawarła z powódką S. F.umowę użyczenia. Pozostali pozwani uprawnienie do zamieszkiwania w nieruchomości powódki posiadali natomiast w związku ze stosunkami rodzinnymi łączącymi ich z T. T..

Podstawę prawną do pozbawienia pozwanych prawa do korzystania ze spornej nieruchomości stanowi art. 716 k.c., wedle którego, jeżeli rzecz stanie się potrzebna użyczającemu z powodów nie przewidzianych w chwili zawarcia umowy, użyczający może żądać zwrotu rzeczy, chociażby umowa była zawarta na czas oznaczony. Powódka wskutek choroby jej męża, a następnie jego śmierci, zmuszona została do zamieszkania w tej nieruchomości, jej sprzedaży lub wynajęcia z uwagi na trudną sytuację majątkową. Obecnie, bowiem żyje z renty, która stanowi 50 % renty otrzymywanej przez jej zmarłego męża. Należało uznać, że istnienia tej potrzeby powódki, o której mowa w art. 716 k.c., kwestionować nie sposób. W konsekwencji, zatem, pozwani nie dysponują skutecznym względem powódki tytułem prawnym do korzystania z przedmiotowej nieruchomości. To z kolei uzasadnia żądanie opróżnienia i wydania S. F. tej nieruchomości przez rodzinę T..

W świetle przepisu art. 1 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 roku o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego (Dz.U.2005.31.266 j.t. z późn. zm.), zwanej dalej ustawa z dnia 21 czerwca 2001 r., ustawa reguluje zasady i formy ochrony praw lokatorów oraz zasady gospodarowania mieszkaniowym zasobem gminy, przy czym wedle przepisu art. 2 ust. 1 pkt 1 tej ustawy ilekroć w ustawie jest mowa o lokatorze należy przez to rozumieć najemcę lokalu lub osobę używającą lokal na podstawie innego tytułu prawnego niż prawo własności.

W niniejszej sprawie Sąd ustalił, że pozwani korzystali ze spornej nieruchomości na podstawie stosunku prawnego nawiązanego przez pozwaną T. T.i S. F.. Należało przyjąć, że pozwani jako osoby, którym przysługiwał tytuł prawny do korzystania z lokali w przedmiotowej nieruchomości, są lokatorami w rozumieniu ustawy o ochronie lokatorów i mają do nich zastosowanie jej przepisy.

Sytuacja majątkowa wszystkich pozwanych nie uzasadnia przyznania im prawa do lokalu socjalnego. Pozwani, bowiem (oprócz małoletnich pozwanych) pracują zarobkowo, a ich łączne dochody z tego tytułu wynoszą ok. 5 920 zł. Wedle z kolei przepisów art. 14 ust. 4 pkt 2 i 5 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r., sąd nie może orzec o braku uprawnienia do otrzymania lokalu socjalnego wobec małoletniego oraz sprawującego nad nim opiekę i wspólnie z nim zamieszkałego, a także osoby posiadającej status bezrobotnego, chyba że osoby te mogą zamieszkać w innym lokalu niż dotychczas używany.

Żadna z osób pozwanych nie posiada statusu osoby bezrobotnej. Pozwany S. T.ma w istocie możliwość zamieszkania w innym lokalu, a mianowicie w lokalu, w którym jest zameldowany, a zajmowanym przez jego matkę – tym bardziej, że mieszkanie to jest czteropokojowe. Z tych, więc względów należało przyznać prawo do lokalu socjalnego wyłącznie małoletnim K.i A. T.oraz sprawującym nad nich opiekę M. T., albowiem w żaden sposób nie można było przyjąć, że mogą oni zamieszkać w miejscu ich zameldowania, skoro mieszkanie to ma około 39 m ² i mieszka w nim już 6 osób.

Apelację od powyższego wyroku wniosła powódka. Zaskarżyła go w części, a mianowicie w pkt III. Zarzuciła:

- sprzeczność istotnych ustaleń sądu z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego poprzez przyjęcie, że pozwany M. T.oraz małoletni pozwani A. T.i K. T.są lokatorami w rozumieniu ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r., i że przysługuje im tytuł prawny do korzystania z lokalu w tejże nieruchomości w sytuacji, gdy powódki nie łączył z nimi jakikolwiek stosunek prawny, który stanowiłby podstawę zamieszkiwania tych osób w spornym lokalu;

- naruszenie art. 233 § 1 k.p.c. poprzez przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów polegające na przyjęciu, że należało przyznać prawo do lokalu socjalnego pozwanym wskazanym w pkt III wyroku, podczas gdy:

a) powódka zaprzeczyła by wyrażała zgodę na zamieszkanie małoletnich pozwanych w przedmiotowej nieruchomości i nie widziała ich w tej nieruchomości;

b) małoletni pozwani mają możliwość zaspokajania swych potrzeb mieszkaniowych w nieruchomości, w której są od urodzenia zameldowania i gdzie opiekę nad nimi mogłaby sprawować ich matka. Nadto oboje rodzice uzyskują miesięczny dochód po 1400 zł miesięcznie;

- naruszenie art. 232 k.p.c. w zw. z art. 6 k.c. poprzez przyjęcie, że małoletni pozwani mieszkają w nieruchomości powódki.

Powódka wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku w pkt III poprzez uchylenie go w całości.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja jest bezzasadna i podlega oddaleniu.

Ustalenia faktyczne poczynione przez Sąd Rejonowy są prawidłowe. Sąd Okręgowy przyjmuje je za własne i nie zachodzi potrzeba ich powtarzania. Przedmiotem apelacji była jedynie kwestia przyznania uprawnienia do lokalu socjalnego pozwanym M. T.i jego dzieciom A. T.i K. T..

Odnosząc się kolejno do zarzutów apelacji stwierdzić należy, że pozwani wymienieni w pkt III zaskarżonego wyroku są lokatorami w rozumieniu art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. Korzystanie przez domowników biorącego w użyczenie oraz osoby, którym użyczył on lokal, nie jest względem użyczającego bezprawne, ani też bez tytułu prawnego, choć nie łączy ich z użyczającym stosunek prawny. Ich tytuł do korzystania z nieruchomości wypływa z prawa i woli biorącego do użyczenia. Jest to zatem prawo pochodne od prawa biorącego w użyczenie , powstające i gasnące wraz z nim. Wynika z tego, że słusznie zawarł Sąd Rejonowy w zaskarżonym wyroku rozstrzygnięcie w przedmiocie uprawnienia pozwanych wskazanych w pkt III zaskarżonego wyroku do lokalu socjalnego.

Zasadnie przyjął także Sąd Rejonowy, że pozwanym wskazanym w pkt III przysługuje prawo do lokalu socjalnego. Podkreślić należy, że gdyby podzielić stanowisko apelującej powódki, iż małoletni pozwani A. T.i K. T.nie zamieszkiwali w przedmiotowym lokalu, to konsekwentnie należałoby oddalić powództwo o eksmisję przeciwko tym pozwanym. Jedną z przesłanek uwzględnienia powództwa przeciwko pozwanemu w sprawie o eksmisję, jest fakt jego zamieszkiwania w spornym lokalu. Stanowisko powódki przedstawione w apelacji pozostaje zatem w oczywistej sprzeczności z treścią jej powództwa. Dodać należy, że zamieszkiwanie małoletnich pozwanych w spornym lokalu wynika z zeznań T. T.i M. T..

Sąd Okręgowy podziela też pogląd Sądu Rejonowego, że małoletni pozwani nie mogą zaspokajać swych potrzeb mieszkaniowych w lokalu, w którym zamieszkuje ich matka. Jest to lokal o małej powierzchni i dużej licznie mieszkańców. Trudno też przyjąć by dochody rodziców małoletnich pozwanych (łącznie 2.800 zł) umożliwiły im wynajęcie mieszkania na wolnym rynku i jednoczesne zaspokojenie usprawiedliwionych potrzeb ich czteroosobowej rodziny. Nie można też nie dostrzec, że pozwani korzystali z użyczonego im lokalu we właściwy sposób. Nie tylko nie doprowadzali do pogorszenia jego stanu, lecz przeprowadzili jego remont.

Mając powyższe na uwadze, Sąd Okręgowy, na podstawie art. 385 k.p.c., orzekł jak w pkt I.

Orzeczenie o kosztach postępowania apelacyjnego wynika z faktu, że pozwana T. T.nie zaskarżyła wyroku Sądu Rejonowego z dnia 24 kwietnia 2013 r. Przedmiotem postępowania apelacyjnego było wyłącznie rozstrzygnięcie zawarte w pkt III przywołanego wyżej wyroku, które w żaden sposób nie dotyczyło sfery prawnej pozwanej T. T.. Apelacja wniesiona została przez powódkę i dotyczyła pozwanych M. T., A. T.i K. T.. Nie można zatem stwierdzić, że wygrała ona postępowanie apelacyjne.