Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 21 września 2016 r.

Sąd Apelacyjny w Warszawie VI Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący – Sędzia SA Ksenia Sobolewska - Filcek

Sędziowie: SA Urszula Wiercińska

SA Marek Kolasiński (spr.)

Protokolant: protokolant Katarzyna Mikiciuk

po rozpoznaniu w dniu 21 września 2016 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z powództwa Gminy K.

przeciwko Prezesowi Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów

o nadużywanie pozycji dominującej

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie – Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów

z dnia 14 kwietnia 2015 r., sygn. akt XVII AmA 1/14

I.  oddala apelację;

II.  zasądza od Gminy K. na rzecz Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów kwotę 270 zł (dwieście siedemdziesiąt złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego.

Sygn. akt VI ACa 891/15

UZASADNIENIE

W dniu 23 października 2013 r. Prezes UOKiK Delegatura w K. wydał decyzję nr (...), mocą której uznał za praktykę ograniczającą konkurencję nadużywanie przez powoda Gminę K. pozycji dominującej na lokalnych rynkach świadczenia usług cmentarnych na cmentarzach do niej należących wyznaczonych przez obszar Cmentarzy (...) położonych w K. przy ulicach: (...), (...),(...), (...) i (...), poprzez przeciwdziałanie ukształtowaniu się warunków niezbędnych do powstania konkurencji na ww. rynkach lokalnych w zakresie świadczenia na nich usług pogrzebowych dotyczących kopania grobów ziemnych, w drodze przyznania sobie wyłączności na wykonywanie na ww. cmentarzach usług kopania grobów ziemnych i tym samym ograniczania innym przedsiębiorcom dostępu do rynku świadczenia usług pogrzebowych na powyżej wskazanych rynkach lokalnych, co stanowi praktykę ograniczającą konkurencję, o jakiej mowa w art. 9 ust. 2 pkt 5 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów i stwierdził zaniechanie jej stosowanie z dniem 1 stycznia 2015 r. Z tytułu powyższego naruszenia Prezes nałożył na powoda karę pieniężną w wysokości 8 4300 zł.

W odwołaniu od powyższej decyzji powód Gmina K. zaskarżył ją w całości zarzucając: a) naruszenie prawa materialnego poprzez błędną wykładnię art. 1 i 2 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów przez przyjęcie, że powód naruszył swoim działaniem interes publicznoprawny konkurentów, b) sprzeczność ustaleń Prezesa UOKiK z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego przez przyjęcie, że Gmina przyznała sobie wyłączne prawo do wykonywania usług pogrzebowych w zakresie kopania grobów za pomocą zakładu budżetowego pomimo faktu, że obowiązujące regulaminy przyznawały to prawo przedsiębiorcom uprawnionym do wykonywania robót ziemnych, c) niewyjaśnienie wszystkich okoliczności faktycznych, a w szczególności niewyjaśnienie, czy pismo z dnia 26 września 2012 r. prezentuje stanowisko powoda w kwestii prawa do kopania grobów na terenie cmentarzy (...) w K. oraz niewyjaśnienie, czy zakład budżetowy uprawniony był do odmowy udzielenia zgody na kopanie grobów wbrew obowiązującym w tym zakresie regulaminom. Zdaniem powoda skierowanie przez przedsiębiorcę P. U. (1) ogólnego wniosku o umożliwienie mu wykonania usług było przejawem tendencyjnej prowokacji, a Prezes UOKiK nadużył przysługujących mu uprawnień albowiem stanął w obronie jednego przedsiębiorcy w jego sprawie jednostkowej. Ponadto podniósł, że interes publicznoprawny nigdy nie został w przedmiotowej kwestii przez niego naruszony oraz stwierdził, że jego pismo z dnia 26 listopada 2012 r. nie może być interpretowane jako odmowa udzielenia P. U. zgody na kopanie grobów. Powód zaprzeczył również, że ustalenia dokonane przez pozwanego wskazują na umyślność naruszenia ustawy przez powoda.

W odpowiedzi na odwołanie pozwany wniósł o jego oddalenie podtrzymując stanowisko wyrażone w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.

Wyrokiem z dnia 14 kwietnia 2015 r. Sąd Okręgowy w Warszawie - Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów oddalił odwołanie i zasądził od powoda na rzecz pozwanego kwotę 360 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sąd Okręgowy oparł rozstrzygnięcie na następujących rozważaniach faktycznych i prawnych.

Powód Gmina K. jest właścicielem (...) cmentarzy (...) usytuowanych na jej obszarze. Są to następujące cmentarze: w L. przy ul. (...), w M. przy ul. (...) i przy ul. (...), w dzielnicy Z. przy ul. (...) oraz Cmentarz (...) przy ul. (...). Cmentarze te są zarządzane i administrowane przez jednostkę organizacyjną powoda - Zakład (...) działający pod nazwą (...) Cmentarze (...). Przedmiotem działania Zakładu jest m. in. nadzór nad przestrzeganiem zasad korzystania z cmentarzy, w tym zwłaszcza nad pochówkami, ekshumacjami, kopaniem i murowaniem grobów, handlem i usługami na terenach przycmentarnych, parkingami, komunikacją wewnątrz cmentarzy, ustawianiem nagrobków i pomników, porządkiem oraz utrzymaniem i konserwacją urządzeń i terenów, a także wykonywanie prac związanych z przygotowaniem i wykonaniem usług pogrzebowo – cmentarnych. Za wykonywane usługi Zakład pobiera opłaty.

Do dnia 31 grudnia 2012 r. w ww. Zakładzie (...) obowiązywał „Regulamin obejmujący zakresy prac usługowych przy kopaniu grobów na cmentarzach (...) w K.”. Zgodnie z jego postanowieniami, do wykonywania prac usługowo – grzebalnych na cmentarzach mogły być dopuszczone zakłady prowadzące zarejestrowaną działalność gospodarczą w zakresie robót ziemnych. Przedsiębiorcy mogli wykonywać m. in. czynności obejmujące wykopanie i zasypanie grobu ziemnego.

W latach 2011 – 2012 ww. Zakład (...) nie wyodrębniał usług, które mogą być wykonywane przez innych przedsiębiorców. W tym okresie żaden z przedsiębiorców nie zwracał się do Zakładu o umożliwienie wykonywania usług kamieniarskich lub kopania grobów z wyjątkiem przedsiębiorcy P. U. (1). Jego wniosek nie został jednak uwzględniony. W uzasadnieniu odmowy podniesiono, że decydowanie o czynnościach, usługach i robotach realizowanych na terenie cmentarzy administrowanych przez Zakłada należy wyłącznie do kompetencji Zakładu, które nie mogą być cedowane na inne podmioty. Wskazano również, że przez wzgląd na dbałość o finanse publiczne oraz konieczność uzyskania planowanego poziomu dochodów finansowych, Zakład nie widzi potrzeby powierzania innym podmiotom wykonywania na cmentarzach (...) usług w zakresie kopania grobów.

W latach 2011 – 2012 usługi kopania grobów ziemnych wykonywał wyłącznie Zakład (...) powoda.

Od dnia 1 stycznia 2013 r. obowiązuje „Regulamin wykonywania usług kopania grobów na cmentarzach (...) w K.”. Zgodnie z jego postanowieniami, uprawionymi do kopania grobów na terenie cmentarzy (...) w K., administrowanych przez Zakład (...), są przedsiębiorcy, którzy uzyskali zezwolenie administratora cmentarza. Zezwolenie to wydaje Dyrektor Zakładu (...) na pisemny umotywowany wniosek przedsiębiorcy. Regulamin został podany do publicznej wiadomości poprzez umieszczenie jego treści na tablicy ogłoszeń.

W 2012 r. dochód własny Gminy K. wyniósł 245 125 260, 20 zł, zaś przychody Zakładu (...) wyniosły 3 317 785, 81 zł.

W przedstawionych okolicznościach faktycznych, Sąd Okręgowy oddalił odwołanie powoda jako bezzasadne. Okolicznością niekwestionowaną w sprawie był fakt, że powód jest właścicielem i wyłącznym dysponentem cmentarzy znajdujących się obszarze gminy. Posiada on zatem 100% udział w lokalnych rynkach usług cmentarnych świadczonych na obszarach cmentarzy (...), a jego działania nie spotykają się z konkurencją. Na tak zdefiniowanych rynkach lokalnych fakt posiadania przez powoda pozycji dominującej, zgodnie z art. 4 ust. 10 ustawy, w ocenie Sądu Okręgowego nie budzi wątpliwości.

W ocenie Sądu Okręgowego materiał dowodowy zgromadzony w sprawie pozwala przyjąć, że powód dopuścił się nadużycia pozycji dominującej na rynkach świadczenia usług cmentarnych na cmentarzach do niego należących poprzez przyznania sobie wyłączności na wykonywanie na ww. cmentarzach usług kopania grobów ziemnych i tym samym ograniczania innym przedsiębiorcom dostępu do rynku świadczenia usług pogrzebowych na tych rynkach.

Sąd Okręgowy stwierdził, iż jak wynika z dowodów ujawnionych w postępowaniu, powód (poprzez działający w jego imieniu zakład budżetowy powołany w celu świadczenia usług wykonywania grobów ziemnych), wprost odmówił innemu przedsiębiorcy udzielenia zezwolenia na wykonywanie usług kopania grobów ziemnych na terenie cmentarzy należących do powoda i przez niego administrowanych. Uzasadniając odmowę powód pisemnie wyjaśnił (k. 8 akt adm.), że w tym zakresie obsługiwany jest przez swój zakład budżetowy i nie widzi potrzeby powierzenia innym podmiotom wykonywania na cmentarzach (...) usług kopania grobów. Przedsiębiorca P. U., wnioskujący o wydanie zezwolenia na wykonywanie tego typu usług, nie uzyskał w odpowiedzi na swój wniosek żadnych konkretnych warunków, na jakich mógłby świadczyć usługi. W ocenie Sądu Okręgowego, gdyby powód miał zamiar umożliwić konkurencyjnemu przedsiębiorcy świadczenie usług kopania grobów, to odpowiadając na wniosek, wskazałby kiedy i na jaki warunkach przedsiębiorca może usługi te wykonywać. Tymczasem powód nie stworzył nawet możliwości prowadzenia rozmów ukierunkowanych na określenie zasad świadczenia usług przez tego przedsiębiorcy. Przeciwnie, w piśmie z dnia 26 września 2012 r., powód dał jasno do zrozumienia, że z chęci zysku nie chce dzielić się zarządzanym przez siebie rynkiem usług. Powód nie miał więc zamiaru umożliwienia innemu przedsiębiorcy wykonywania przedmiotowym usług. Z powołanego pisma powoda wprost wynika, że powód miał na względzie dbałość przede wszystkim o własne finanse tj. zapewnienie uzyskiwania zaplanowanego poziomu dochodów. W ocenie Sądu Okręgowego twierdzenie tej postaci w żadnym wypadku nie stanowi usprawiedliwienia dla działań powoda skutkujących ograniczeniem dostępu do rynku innym przedsiębiorcom.

Sąd Okręgowy podzielił stanowisko pozwanego, iż zachowanie polegające na odmowie udzielenia zezwolenia na wykonanie robót ziemnych dotyczyło generalnie wszystkich przedsiębiorców chcących wykonywać usługi pogrzebowe na terenie cmentarzy do niej należących. Okoliczność złożenia wniosku o wyrażenie zgody na wykonywanie przedmiotowych usług przez jednego tylko przedsiębiorcę nie stoi na przeszkodzie temu twierdzeniu. Opisane zachowanie powoda – monopolisty na rynku - przeciwdziałało ukształtowaniu się warunków niezbędnych do powstania bądź rozwoju konkurencji. Zachowanie to zaburzyło funkcjonowanie rynku, który winien być w pełni konkurencyjny oraz dostępny dla każdego przedsiębiorcy. Skutkami działania została dotknięta bliżej nieokreślona liczba konsumentów.

Sąd Okręgowy uznał za niezasadny zarzut powoda, że Prezes UOKiK nadużył przysługujących mu uprawnień albowiem stanął w obronie jednego przedsiębiorcy w jego sprawie jednostkowej, ponieważ przy ocenie praktyki powoda nie można naruszenia interesu publicznego oceniać wyłącznie przy użyciu kategorii ilościowych. Przyjmuje się, że nawet sprawa dotycząca pojedynczego konsumenta lub przedsiębiorcy służyć może ochronie interesów nieograniczonej liczby kolejnych konsumentów lub przedsiębiorców (wyrok SOKiK z dnia 26.07.07, XVII AmA 126/06). Skoro powód bezspornie występował na lokalnych rynkach w charakterze monopolisty, to nawet jeden przedsiębiorca, usiłujący wejść na te rynki, stanowić mógł potencjalną konkurencję dla działań powoda. Stąd bezzasadna odmowa powoda wyrażona w stosunku do przedsiębiorcy P. U. jest wystarczająca dla stwierdzenia naruszania przez niego przepisów ustawy.

Bezzasadny w ocenie Sądu Okręgowego jest nadto zarzut powoda, iż brak podstaw do przypisania mu zakazanej praktyki skoro – jak twierdził – obowiązujące regulaminy przyznawały prawo kopania grobów innym przedsiębiorcom. Materiał dowodowy zgromadzony w sprawie wskazuje, że zapisy regulaminu nie były stosowane, a w praktyce usługi te wykonywane były wyłącznie przez zakład budżetowy należący do powoda. Świadczy o tym przede wszystkim zestawienie ilościowe usług kopania grobów wykonanych na cmentarzach (...) powoda w latach 2011 – 2012.

Całkowicie bezzasadny zdaniem Sądu Okręgowego jest również zarzut, iż odpowiedzi na wniosek powoda zostały sformułowane przez osoby nieuprawnione, a gdyby P. U. stawił się w administracji konkretnego cmentarz, to – jak twierdzi powód – uzyskałby wyczerpujące informacje na temat uzupełnienia danych, które winien umieścić we wniosku. Powód ponosi odpowiedzialność za działania swoich pracowników, w tym pracowników należącego do niego zakładu budżetowego, i nie może bronić się tym, że nie wiedział o antykonkurencyjnych działaniach przez nich podejmowanych.

W ocenie Sądu I instancji, pozostałe zarzuty i twierdzenia odwołania stanowią jedynie niepopartą dowodami polemikę ze stanowiskiem organu antymonopolowego i jako takie nie zasługują na uwzględnienie.

Sąd Okręgowy uznał, że Prezes UOKiK prawidłowo ustalił, że powód zaniechał stosowania praktyki z dniem 1 stycznia 2013 r. tj. z dniem, w którym zmieniono regulamin wykonywania usług kopania grobów poprzez wprowadzenie wymogu uzyskania przez przedsiębiorców świadczących usługi kopania grobów zgody administratora cmentarza.

Z powyższych względów zdaniem Sądu Okręgowego Prezes UOKiK trafnie ocenił, iż powód dopuścił się nadużywania pozycji dominującej poprzez przeciwdziałanie ukształtowaniu się warunków niezbędnych do powstania konkurencji. Zasadne przeto było nałożenie na powoda kary pieniężnej.

W ocenie Sądu Okręgowego wysokość kary odpowiada przesłankom wskazanym w art. 111 ustawy. Korespondencja powoda z P. U. dowodzi, iż działania powoda nosiły znamiona umyślności – powód celowo, z chęci zapewnienia sobie wyższych dochodów, odmówił przedsiębiorcy zgody na świadczenie usług na terenie cmentarza. Zatem działania powoda były ukierunkowane na ograniczenie konkurencji na rynku.

Sąd Okręgowy uznał, iż okoliczność obciążającą stanowił fakt, że powód był przed wszczęciem postępowania w niniejszej sprawie uczestnikiem innych postępowań dotyczących naruszenia ustawy. Ustalając wymiar kary należało wziąć również pod uwagę długotrwałość stosowania praktyki tj. fakt jej trwania przez ponad rok.

Okolicznością łagodzącą był, zdaniem Sądu Okręgowego, fakt zaniechania praktyki w toku postępowania antymonopolowego, a także to, że działania powoda nie miały znacznego wpływu na rynek w praktyce (wobec tego, że ujawniono wniosek tylko jednego przedsiębiorcy pragnącego wykonywać usługi na tym rynku).

Kara w wysokości 8 430 zł stanowi jedynie 2, 54% kary maksymalnej i nie może zostać uznana za zbyt wygórowaną. Kara ta pozostaje we właściwej proporcji do uzyskanego przez zakład budżetowy powoda przychodu w roku 2012 i nie wpłynie negatywnie na sytuację finansową powoda i jego działalność.

O kosztach postępowania Sąd I instancji orzekł na podstawie art. 98 k.p.c.

Powód Gmina K., zaskarżył w całości wyrok i wniósł o jego zmianę poprzez uchylenie w całości decyzji Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów z dnia 23 października 2013 r. nr (...), oraz zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów procesu za I i II instancję, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych, ewentualnie uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu i rozstrzygnięcie o kosztach postępowania, w tym kosztach zastępstwa procesowego.

Zaskarżonemu wyrokowi powód zarzucił:

1. naruszenie prawa materialnego poprzez błędną jego wykładnię i niewłaściwe zastosowanie, a w szczególności art. 1 ust. I i 2 oraz art. 9 ust. 1 pkt 5 ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (tj. Dz. U. 2007 r. Nr 50, poz. 331 ze zm.) przez bezpodstawne przyjęcie, że Gmina K. ograniczając innym przedsiębiorcom możliwość wykonywania na terenie cmentarzy do niej należących usług kopania grobów ziemnych, naruszyła interes publicznoprawny konkurentów, przeciwdziałając ukształtowaniu się warunków niezbędnych do powstania bądź rozwoju konkurencji;

2. sprzeczność istotnych ustaleń Sądu I instancji z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego poprzez:

a. bezpodstawne przyjęcie, że w piśmie głównej księgowej zakładu budżetowego z dnia 26 września 2012 r. powód dał jasno do zrozumienia, że z chęci zysku nie chce dzielić się zarządzanym przez siebie rynkiem usług, a odmowa udzielenia zezwolenia przedsiębiorcy P. U. (1) na wykonywanie robót ziemnych dotyczyła generalnie wszystkich przedsiębiorców chcących wykonywać usługi pogrzebowe na terenie cmentarzy należących do Gminy K.,

b. nieuprawnione przyjęcie, że Gmina K. przyznała sobie wyłączne prawo do kopania grobów na terenie należących do niej cmentarzy, skoro wszystkie obowiązujące w tym zakresie regulaminy zawsze przyznawały i nadal przyznają prawo do kopania grobów wszystkim przedsiębiorcom uprawnionym do wykonywania robót ziemnych, spełniającym wymogi określone regulaminem;

3. niewyjaśnienie wszystkich okoliczności faktycznych, istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy, w szczególności niewyjaśnienie:

a. czy pismo głównej księgowej zakładu budżetowego: (...) Cmentarze (...) z dnia 26 września 2012 r. skierowane do pana P. U. (1) prezentuje formalne stanowisko powodowej Gminy K. w kwestii prawa do kopania grobów na terenie cmentarzy (...) w K. i czy w świetle prawa cywilnego może być traktowane jako ważne i skuteczne oświadczenie woli Gminy K.,

b. czy powód w ogóle mógł odmówić udzielenia zezwolenia panu P. U. (1) na kopanie grobów na terenie cmentarzy (...), skoro obowiązujący w tym zakresie Regulamin przyznawał to prawo wszystkim przedsiębiorcom, uprawnionym do wykonywania robót ziemnych, a w/w przedsiębiorca znał treść tego Regulaminu.

W odpowiedzi na apelację, pozwany wniósł o jej oddalanie i zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja nie zasługuje na uwzględnienie.

Badając zasadność zarzutów apelacyjnych, należało w pierwszej kolejności rozważyć trafność tych z nich, które dotyczą stanu faktycznego.

W apelacji stwierdzono, że Sąd Okręgowy w sposób nieuprawniony uznał, że powód przyznał sobie wyłączne prawo kopania grobów na terenie należących niego cmentarzy. Jako uzasadnienie dla tych zarzutów wskazano fakt, iż „regulaminy zawsze przyznawały i nadal przyznają prawo do kopania grobów wszystkim przedsiębiorcom uprawnionym do wykonywania robót ziemnych, spełniających wymogi określone regulaminem”. Powód stwierdził też, że Sąd I instancji nie wyjaśnił, czy powód „w ogóle mógł odmówić udzielenia zezwolenia panu P. U. (1) na kopanie grobów na terenie cmentarzy (...), skoro obowiązujący w tym zakresie Regulamin przyznawał to prawo wszystkim przedsiębiorcom, uprawnionym do wykonywania robót ziemnych, a w/w przedsiębiorca znał treść tego regulaminu”.

Treść regulaminu nie ma decydującego wpływu na ustalenie tego, czy powód dopuścił się nadużycia pozycji dominującej. W niniejszej sprawie, wskazane naruszenie prawa ochrony konkurencji przybrało postać przeciwdziałania ukształtowaniu warunków niezbędnych do powstania konkurencji na rynkach właściwych w zakresie świadczenia na nich usług pogrzebowych dotyczących kopania grobów ziemnych. Zasadnicze znaczenie ma tu ustalenie tego, w jaki sposób zachowanie powoda wpłynęło na sytuację na rynku. Powołane regulaminy nie wywarły decydującego wpływu na warunki prowadzenia działalności gospodarczej na wskazanych rynkach.

Podkreślić należy, że z punktu widzenia prawa antymonopolowego zasadnicze znaczenie ma rzeczywiste oddziaływanie zachowania powoda na rynek, a nie kwestia prawnej skuteczności oświadczeń woli składanych przez reprezentujące go osoby, oceniana z punktu widzenia prawa cywilnego lub administracyjnego. Fakt, że powód odmówił, a przynajmniej ograniczył wskazanemu przedsiębiorcy dostęp do rynku, wskazuje na to, że powód dopuścił się nadużycia pozycji dominującej.

Nawet gdyby przyjąć, że odmowa wyrażenia zgody na świadczenie wskazanych usług przez powoda była sprzeczna z regulaminem, nie byłoby podstaw do stwierdzenia, że nie doszło do naruszenia prawa antymonopolowego. W tym zakresie żadnej roli nie odgrywa też to, czy pismo głównej księgowej „prezentuje formalne stanowisko powodowej Gminy K. (…) i czy w świetle prawa cywilnego może być traktowane jako ważne i skuteczne oświadczenie woli Gminy K.”.

Węzłowe znaczenie ma okoliczność, że wskazany przedsiębiorca wskutek działań Gminy miał ograniczoną możliwość świadczenia usług konkurencyjnych wobec jej oferty.

Ważnym dowodem w sprawie jest pismo z dnia 26 września 2012 r. (k.8 akt administracyjnych). Odpowiadając na wniosek przedsiębiorcy o „wydanie zezwolenia na wykonywanie usługi kopania grobów (zarówno ziemnych, jak i murowanych) w obrębie administrowanych cmentarzy (...)” wskazano, że „Miasto K. w przedmiotowym zakresie obsługiwane jest przez tutejszy zakład budżetowy”, który świadczy „dla ludności pełny zakres usług cmentarnych i pogrzebowych”. Jako uzasadnienie dla niedostrzegania potrzeby „powierzenia innym podmiotom wykonywania na cmentarzach (...) usług w zakresie kopania grobów” wskazano „dbałość o finanse publiczne, jak również konieczność uzyskania zaplanowanego poziomu dochodów finansowych”.

Sąd Okręgowy słusznie zwrócił uwagę, że zachowanie powoda polegające na odmowie udzielenia „zezwolenia na wykonanie robót ziemnych dotyczyło generalnie wszystkich przedsiębiorców”. W uzasadnieniu zaskarżonego wyroku trafnie wskazano, że przedsiębiorca w odpowiedzi na swój wniosek nie uzyskał „żadnych konkretnych warunków, na jakich mógłby świadczyć usługi. Gdyby powód miał zamiar umożliwić konkurencyjnemu przedsiębiorcy świadczenie usług kopania grobów, to odpowiadając na wniosek, wskazałby kiedy i na jakich warunkach przedsiębiorca może usługi te wykonywać”. Uzasadnienie odmowy jednoznacznie wskazuje, że w cele, które realizował powód godziło pojawienie się zwiększonej presji konkurencyjnej. Udokumentowana w przedmiotowym piśmie odmowa wyrażenia zgody stanowiła naruszenie prawa antymonopolowego z uwagi na to, że utrudniała P. U. (1) prowadzenie działalności w przedmiotowej sferze, jak i na fakt, że stanowiła zapowiedź prowadzenia działań zmierzających do utrzymania monopolu, co zniechęcało innych przedsiębiorców do konkurowania z powodem. Wskazane pismo uznać należy zarazem za ilustrację polityki rynkowej prowadzonej przez powoda. Argumenty podniesione w jego treści znajdują zastosowanie wobec wszystkich aktualnych i potencjalnych rywali rynkowych powoda.

Powód zarzucił orzeczeniu Sądu Okręgowego, że bezpodstawnie przyjęto w nim, że jego zachowanie naruszyło interes publiczny.

Fakt, że P. U. (1) był jedynym przedsiębiorcą, który ubiegał się o uzyskanie zgody na świadczenie przedmiotowych usług w żaden sposób nie podważa tego, iż kwestionowane zachowanie powoda godziło w interes publiczny.

Podkreślić należy, że w niniejszym przypadku zmiana struktury rynku polegająca na pojawieniu się jednego konkurenta, który dysponował tylko ograniczonym potencjałem mogła doprowadzić do istotnych, pożądanych z punktu widzenia interesu publicznego, zmian w funkcjonowaniu rynku. Można tu wskazać na to, że pojawienie się presji konkurencyjnej ze strony podmiotu, który wszedł na rynek dałoby impuls do poprawienia atrakcyjności oferty powoda. W niniejszym przypadku istnieją również podstawy, by uznać, iż wejście na rynek nawet jednego nowego podmiotu obniżyłoby bariery wejścia na niego, przed którymi stali inni przedsiębiorcy. Fakt, że zdołał on rozpocząć działalność konkurencyjną wobec powoda udowadniałby bowiem, że próba wejścia na wskazane rynki mogła zakończyć się powodzeniem. Doszłoby zatem do ograniczenia ryzyka, przed którym stali przedsiębiorcy rozważający wejście na wskazane rynki właściwe. Podmioty na nich obecne musiałyby zaś liczyć się z tym, że w razie obniżenia atrakcyjności ich ofert, inni przedsiębiorcy rozpoczęliby działania konkurencyjne wobec ich usług. Zakwestionowana praktyka powoda zaburzała zatem funkcjonowanie naturalnych mechanizmów konkurencyjnych oraz obniżała poziom presji konkurencyjnej, ograniczając efektywność wykorzystania zasobów na rynkach właściwych i godziła w interes publiczny.

Sąd Okręgowy słusznie uznał, że „bezzasadna odmowa powoda wyrażona w stosunku do przedsiębiorcy P. U. jest wystarczająca dla stwierdzenia naruszenia przepisów ustawy”.

Sąd Apelacyjny za słuszne uznał stanowisko Sądu Okręgowego dotyczące wysokości kary, a w szczególności ustalenie, że odpowiada ona przesłankom wskazanym w art. 111 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów. Ze wskazanych wyżej względów, stwierdzić należało, iż Sąd Okręgowy zasadnie uznał, że powodowi przypisać można winę umyślną oraz słusznie wziął pod uwagę długość trwania naruszenia prawa ochrony konkurencji i fakt, że „powód był przed wszczęciem postępowania uczestnikiem innych postępowań dotyczących naruszenia ustawy”. Uprawnione było też wzięcie pod uwagę okoliczności łagodzących wskazanych w uzasadnieniu wyroku Sądu Okręgowego. W tej sytuacji kara wysokości 8.430,- zł, co stanowi 2,54% kary maksymalnej, nie może być uznana za wygórowaną.

Ze wskazanych wyżej względów, na podstawie art. 385 k.p.c. apelacja jako bezzasadna podlegała oddaleniu.

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono na podstawie art. 108 § 1 k.p.c. oraz art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. § 12 ust. 1 pkt 2 w zw. z § 14 ust. 3 pkt 1 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej prze radcę prawnego z urzędu.