Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 17 listopada 2016 roku

Sąd Rejonowy dla Łodzi – Widzewa w Łodzi Wydział II Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSR A. B.

Protokolant: sekretarz sądowy P. O.

po rozpoznaniu w dniu 3 listopada 2016 roku w Łodzi

na rozprawie

sprawy z powództwa K. B. (1)

przeciwko K. B. (2)

o zapłatę

oddala powództwo.

Sygnatura akt II C 1015/15

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 24 sierpnia 2015 roku skierowanym przeciwko K. B. (2), powód K. B. (1) wniósł o zasądzenie na jego rzecz od pozwanej kwoty 9.000 złotych wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 1 lutego 2007 roku do dnia 31 października 2015 roku oraz wniósł o zasądzenie zwrotu kosztów procesu.

W uzasadnieniu pozwu wskazał, iż żąda od pozwanej zapłaty kwoty oznaczonej w treści pozwu tytułem zwrotu połowy opłat za zużycie energii elektrycznej we wspólnie zajmowanym lokalu numer (...) przy ulicy (...) w Ł..

(pozew k. 4-5)

W odpowiedzi na pozew pozwana wniosła o oddalenie powództwa w całości. W uzasadnieniu wskazała, iż zgodnie z poczynionymi ustaleniami pomiędzy powodem a synami stron – A. B. i M. B., dotyczącymi podziału opłat za wspólnie zajmowany lokal mieszkalny, powód zobowiązany był do opłacania należności z tytułu zużycia energii elektrycznej, a synowie stron przyjęli na siebie ciężar uiszczania czynszu najmu lokalu. Ustalenia te zostały poczynione po tym, jak powód spowodował zadłużenie lokalu na kwotę 8.000 złotych, w skutek nieuiszczenia czynszu za lokal.

(odpowiedź na pozew k. 43)

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny:

K. B. (1) i K. B. (2) zawarli związek małżeński 26.09.1974r.

(okoliczność bezsporna)

Wyrokiem z dnia 29 stycznia 2007 roku Sąd Okręgowy w Łodzi, XII Wydział C. Rodzinny orzekł separację małżonków K. B. (1) i K. B. (2).

( kopia wyrok u Sądu Okręgowego w Łodzi wydanego w sprawie o sygn. akt XII C 2301/06 - k. 6 )

W dniu 12 stycznia 2011 roku, na podstawie skierowania (...)-5/1/2011 powód K. B. (1) zawarł z Miastem Ł. umowę najmu lokalu mieszkalnego numer (...) położonego w Ł. przy ulicy (...). Łączna kwota należności za przedmiotowy lokal, obejmująca stawkę miesięcznego czynszu oraz opłaty związane z eksploatacją lokalu, została ustalona w tym czasie na poziomie 206,89 złotych miesięcznie.

(umowa najmu k. 13)

W lokalu numer (...) położonym w Ł. przy ulicy (...) zamieszkuje powód, który zajmuje jedno z pomieszczeń mieszkalnych. W drugim takim pomieszczeniu mieszkalnym zamieszkuje pozwana wraz z synami A. i M. oraz wnukiem P..

( zeznania powoda w protokole elektronicznym rozprawy z dnia 3.11.2016r. – k. 48 )

Wyrokiem z dnia 2 czerwca 2012 roku Sąd Rejonowy dla Łodzi-Widzewa w Łodzi, II Wydział Cywilny nakazał K. B. (2), P. B. (1), M. B. i P. B. (2) aby opróżnili i wydali K. B. (1) lokal mieszkalny położony w Ł. przy ulicy (...). Sąd oddalił powództwo o zapłatę i nakazał wstrzymanie wykonania opróżnienia tego lokalu mieszkalnego w stosunku do K. B. (2), P. B. (1), M. B. i P. B. (2) do czasu złożenia im przez Miasto Ł. oferty zawarcia umowy najmu lokalu socjalnego. Do chwili obecnej lokal socjalny nie został im przyznany.

( kopia wyr . Sądu Rejonowego dla Łodzi – Widzewa w Łodzi w sprawie sygn. akt II C 258/11 - k. 12 , zeznania powoda w protokole elektronicznym rozprawy z dnia 3.11.2016r. – k. 48 )

W maju 2015 roku związek małżeński stron został rozwiązany przez rozwód.

( zeznania powoda w protokole elektronicznym rozprawy z dnia 3.11.2016r. – k. 48 )

Powód zawarł z synami zamieszkującymi wspólnie z pozwaną porozumienie, iż będzie on opłacać należności czynszowe z tytułu umowy najmu, zaś synowie będą pokrywać koszty zużycia prądu elektrycznego. Ponieważ opłaty za prąd były mniejsze od należności czynszowych, powód wraz z synami około 2006 roku ustalili, iż od tego momentu to synowie powoda będą płacić za czynsz, a on – za energię elektryczną.

( zeznania powoda w protokole elektronicznym rozprawy z dnia 3.11.2016r. – k. 48 )

We wspólnie zajmowanym lokalu zainstalowany jest jeden licznik poboru energii elektrycznej. Opłaty za energię elektryczną obejmują koszty zużycia przez wszystkich mieszkańców tego lokalu.

( zeznania powoda w protokole elektronicznym rozprawy z dnia 3.11.2016r. – k. 48 )

Za okres od lutego 2007 roku do lipca 2015 roku opłaty z tytułu energii elektrycznej za przedmiotowy lokal wyniosły 15.958,85 zł.

(zestawienie należności – k. 7-11).

Poczynione ustalenia faktyczne Sąd oparł na powołanych dokumentach i ich kserokopiach załączonych do akt sprawy, których prawdziwość nie została zakwestionowana przez strony oraz częściowo na podstawie zeznań powoda, o czym będzie mowa w dalszej części uzasadnienia. Ustaleń stanu faktycznego na podstawie kserokopii dokumentów dokonano na podstawie przepisu art. 308 k.p.c.

Postanowieniem z dnia 3 listopada 2016 roku Sąd postanowił pominąć dowód z przesłuchania stron w zakresie przesłuchania pozwanej, z uwagi na jej nieusprawiedliwione niestawiennictwo na rozprawie w tym dniu. Została ona o jej terminie prawidłowo zawiadomiona.

Sąd Rejonowy zważył , co następuje:

Powództwo podlegało oddaleniu jako nieudowodnione.

Powód wniósł o zasądzenie na jego rzecz od pozwanej kwoty 9.000 złotych wraz z ustawowymi odsetkami tytułem zwrotu połowy poniesionych przez niego kosztów zużycia energii elektrycznej we wspólnie zajmowanym lokalu.

Pozwana w odpowiedzi na pozew przyznała, iż wraz z synami i wnukiem zajmuje część spornej nieruchomości, w której opłat za energię elektryczną dotyczy przedmiotowy pozew, zaś drugą część zamieszkuje powód. Zakwestionowała zasadność żądania pozwu wskazując, iż zgodnie z porozumieniem zawartym między powodem a synami stron, powód przyjął na siebie obowiązek ponoszenia kosztów zużycia energii elektrycznej, w całości, a synowie opłat czynszowych. Pozwana zaprzeczyła by zobowiązywała się względem byłego męża do partycypowania w opłatach za prąd.

W pierwszej kolejności wskazać należy, iż Sąd odmówił wiary zeznaniom powoda w zakresie w jakim wskazywał na treść poczynionych między nim a pozwaną ustaleń w przedmiocie partycypowania przez pozwaną w opłatach za zużycie prądu elektrycznego na nieruchomości przy ulicy (...) w Ł., bowiem nie znajdują one poparcia w zebranym w sprawie materiale dowodowym. Zeznania powoda nie mogą stanowić wyłącznego dowodu w sprawie na okoliczność sporną między stronami. Wobec nie przedstawienia przez powoda żadnego obiektywnego dowodu na poparcie prezentowanych przez niego twierdzeń, Sąd zeznania powoda uznał za niewiarygodne w tym zakresie.

Zeznania te uznać należało za niewiarygodne również z uwagi na fakt, iż bezspornym pomiędzy stronami było, że lokal podzielony jest na dwa pomieszczenia mieszkalne, z których jedno zajmuje sam powód, a drugie pozwana z synami i wnukiem. K. B. (1) przyznał, iż w okresie przed 2006 rokiem wiązała do z synami ustna umowa, na podstawie której on uiszczał należności czynszowe za lokal, a oni - opłaty za energię elektryczną. Nie wskazywał, aby również w tym okresie czasu łączyło go z pozwaną jakieś porozumienie dotyczące ponoszenia przez nią części opłat czynszowych, lub aby bez takiej umowy ponosiła ona część tych opłat. Co więcej, jak wskazuje ustalony przez Sąd stan faktyczny w sprawie – w tym zakresie w całości w oparciu o zeznania powoda – rodzina zajmująca przedmiotowy lokal jest podzielona niejako na dwie części, powoda oraz jego byłą żonę z synami i wnukiem. Cześć rodziny zajmująca jedno pomieszczenie mieszkalne, tak w przeszłości jak i obecnie, ponosi część kosztów utrzymania lokalu. Początkowo powód regulował czynsz najmu, a synowie opłaty za energię elektryczną, a od 2006 roku jest odwrotnie. Tym bardziej jest niewiarygodne dla Sądu aby pozwana, która od około 15 lat zajmuje lokal z synami (od 2001 roku – co wynika z zeznań powoda) zobowiązywała się do ponoszenia wraz z powodem części opłat za lokal, którego zgodnie z porozumieniem wiążącym powoda z synami miały jego właśnie obciążać.

Stosownie do treści art. 688 ¹ § 1 k.c. zapłatę czynszu i innych należnych opłat odpowiadają solidarnie z najemcą stale zamieszkujące z nim osoby pełnoletnie.

Do odpowiedzialności osób wskazanych w omawianym przepisie stosuje się zasady określone w art. 366 k.c. dotyczącym solidarności dłużników (zob. też K. Pietrzykowski, w: K. Pietrzykowski, KC. Komentarz, t. 2, 2015, s. 513).

Zgodnie z art. 376 § 1 k.c. jeżeli jeden z dłużników solidarnych spełnił świadczenie, treść istniejącego między współdłużnikami stosunku prawnego rozstrzyga o tym, czy i w jakich częściach może on żądać zwrotu od współdłużników. Jeżeli z treści tego stosunku nie wynika nic innego, dłużnik, który świadczenie spełnił, może żądać zwrotu w częściach równych. Część przypadająca na dłużnika niewypłacalnego rozkłada się między współdłużników (§ 2).

Bezsporne między stronami jest, iż powód ustalił z pełnoletnimi synami stron, którzy wspólnie z nim i pozwaną zamieszkują na nieruchomości przy N. 11 w Ł., iż powód będzie regulował należności z tytułu zużycia energii elektrycznej, zaś A. B. i M. B. płacić będą opłaty za czynsz. Powód na terminie rozprawy zeznał, iż takie ustalenia poczynił z synami w 2006 roku. Powołując się zatem na tak ukształtowany stosunek prawny, nie ma podstaw by pozwaną obciążać obowiązkiem zwrotu połowy uiszczonych przez powoda opłat za zużycie prądu elektrycznego.

Podkreślić należy, iż przedmiot roszczenia regresowego nie jest określony w art. 376 k.c. To czy dłużnikowi solidarnemu, który spełnił świadczenie należny jest zwrot świadczenia od pozostałych dłużników solidarnych oceniać należy punktu widzenia treści stosunku łączącego współdłużników. Stąd w treści stosunku prawnego istniejącego pomiędzy dłużnikami solidarnymi powinno być określone, czy dłużnik solidarny, który spełni świadczenie na rzecz wierzyciela, może żądać zwrotu części świadczenia w naturze, czy też może żądać zwrotu odpowiedniej części jego wartości. Wydaje się, że w braku jakichkolwiek wskazań w zakresie przedmiotu świadczenia, można rozważyć zastosowanie per analogiam art. 405 k.c. Przemawia za tym podobieństwo funkcji roszczenia regresowego oraz bezpodstawnego wzbogacenia polegającej na przywróceniu równowagi majątkowej pomiędzy uprawnionym i zobowiązanym (por. G. Bieniek, Pojęcie regresu w prawie cywilnym, NP 1972, Nr 6, s. 894–895 oraz 897). Analogiczne zastosowanie tego przepisu prowadzi do wniosku, że przedmiotem roszczenia regresowego jest zwrot części świadczenia w naturze, a gdyby to nie było możliwe – zwrot części jego wartości.

Zakres, w jakim dłużnicy, którzy spełniają świadczenie na rzecz wierzyciela, mogą żądać jego zwrotu od współdłużników, jest określony w przepisach prawa lub czynnościach prawnych będących źródłem stosunku prawnego istniejącego między dłużnikami solidarnymi. Zakres, w jakim współdłużnicy ponoszą odpowiedzialność z tytułu roszczeń regresowych, wynika także ze szczególnych przepisów prawa lub czynności prawnej będących podstawą stosunku prawnego istniejącego między dłużnikami. W braku szczególnego przepisu prawa lub innego określenia w czynności prawnej należy przyjąć, że dłużnik, który spełnił świadczenie, może dochodzić jego zwrotu od wszystkich pozostałych współdłużników. Nie jest to kwestia wyraźnie rozstrzygnięta w treści art. 376 k.c. Wydaje się jednak, że zasada ogólna, zgodnie z którą wszyscy pozostali dłużnicy solidarni ponoszą odpowiedzialność z tytułu roszczeń regresowych, jest logiczną konsekwencją regulacji zawartej w art. 376 k.c. oraz 366 k.c.

W ocenie Sądu powód nie zdołał wykazać, iż łączył go z pozwaną taki stosunek prawny, który uzasadniałby dochodzenie od pozwanej zwrotu połowy kosztów zużycia energii elektrycznej tj. zastosowanie konstrukcji regresu. Pozwana kwestionowała, by zobowiązywała się względem powoda do partycypowania w kosztach zużycia energii elektrycznej, a powodowi nie udało się wykazać okoliczności przeciwnych. Podkreślić należy, iż w świetle nakreślonego przez powoda charakteru i treści łączącego go z synami stron stosunku prawnego wynika, iż wolą osób zamieszkujących przy ulicy (...) był taki podział należności czynszowych i opłat eksploatacyjnych, zgodnie z którym od 2006 roku A. B. i M. B. opłacać będą należności za czynsz, zaś powód - opłaty za prąd. Z tak ukształtowanego stosunku prawnego nie wynika, by jakiekolwiek zobowiązanie pozostawało po stronie pozwanej. Dlatego też brak podstaw aby uznać zasadności żądania powoda w oparciu o przepisy art. 688 ¹ § 1 k.c. w zw. 376 § 1 k.c.

Zgodnie z art. 405 k.c. kto bez podstawy prawnej uzyskał korzyść majątkową kosztem innej osoby, obowiązany jest do wydania korzyści w naturze, a gdyby to nie było możliwe, do zwrotu jej wartości. Wzbogacenie oznacza albo zwiększenie aktywów, albo zmniejszenie pasywów wzbogaconego. Zmniejszenie pasywów wzbogaconego to zaoszczędzenie przez niego wydatków, czyli uniknięcie przez niego pomniejszenia własnego majątku. Z taką sytuacją mamy do czynienia w niniejszej sprawie.

W myśl art. 321 § 1 k.p.c. Sąd jest związany podstawą faktyczną powództwa, w której powód wskazywał na istnienie między stronami ustaleń co do podziału kosztów związanych z utrzymaniem mieszkania i energii elektrycznej. W sytuacji jednak, gdy zgromadzony w sprawie materiał dowodowy nie pozwala na ustalenie, iż taka umowa między stronami została zawarta, rozpoznanie roszczeń powoda na podstawie przepisów o bezpodstawnym wzbogaceniu nie wykracza poza przywołaną w pozwie podstawę faktyczną powództwa. Stanowisko takie należy uznać za utrwalone w orzecznictwie Sądu Najwyższego ( por. np. wyrok z dnia 1 grudnia 2010 roku, I CSK 64/10, Lex nr 811813, wyrok z dnia 24 maja 2007 roku, V CSK 25/07, OSNC-ZD 2008/2/32, wyrok z dnia 21 kwietnia 2010 roku, V CSK 345/09, Lex nr 603192). Powód wskazywał bowiem, że strony korzystały wspólnie z energii elektrycznej pobieranej na podstawie umowy zawartej przez powoda z przedsiębiorstwem energetycznym. Powód opłaca terminowo rachunki w całości. W ten sposób niewątpliwie doszło do jego zubożenia i do wzbogacenia pozwanej w rozumieniu art. 405 k.c., gdyż nie istniała podstawa prawna uprawniająca ją do nieodpłatnego korzystania z energii elektrycznej. Najważniejszą przesłanką kondykcji ( sensu largo) jest uzyskanie wzbogacenia. Inaczej niż w wypadku odpowiedzialności odszkodowawczej, znaczenie ma wzrost majątku dłużnika, nie zaś uszczerbek wierzyciela. Jednakże powód nie zdołał wykazać w jakim zakresie pozwana wzbogaciła się na skutek nieuiszczania opłat za prąd. Powód nie poczynił żadnych ustaleń w przedmiocie określenia wielkości uzyskanego przez pozwaną wzbogacenia. Na nieruchomości przy ulicy (...) prócz powoda i pozwanej, zamieszkują dodatkowo 3 inne osoby. Zainstalowanie w tym budynku jednego licznika poboru prądu elektrycznego uniemożliwia określenie za zużycie przez siebie jakiej ilości jednostek prądu elektrycznego pozwana winna zapłacić, a więc o jakiej kwocie wzbogacenia w majątku pozwanej jest mowa. Wobec niewykazania przez powoda wzbogacenia pozwanej, powództwo na tej podstawie jako nieudowodnione podlegało oddaleniu.

Jedynie na marginesie, wobec oddalenia powództwa powoda z uwagi na jego niezasadność, zaznaczyć należy, iż powództwo było nieudowodnione również co do wysokości gdyż proste matematyczne zsumowanie wszystkich kwot wskazanych w zestawieniu należności (k. 7-11) za okres czasu od lutego 2007 roku (zgodnie z żądaniem pozwu) do lipca 2015 roku (gdyż taki okres obejmuje przedłożone przez powoda zestawienie) po ich zliczeniu (łącznie z kwotami naliczonymi z uwagi na opóźnienie w zapłacie) daje kwotę 15.958,85 zł.

Mając na uwadze wyżej poczynione uwagi, powództwo podlegało oddaleniu.