Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 19 października 2016 r.

Sąd Okręgowy w Kaliszu V Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący SSO Ewa Nowakowska

Protokolant Alina Kędzia

po rozpoznaniu w dniu 7 października 2016 r. w Kaliszu

odwołania J. P. (1)

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.

z dnia 20 stycznia 2016 r. Nr (...)

w sprawie J. P. (1)

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.

o emeryturę

Zmienia zaskarżoną decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. z dnia 20 stycznia 2016 r. znak (...) w ten sposób, że przyznaje J. P. (1) emeryturę od 01 sierpnia 2015r.

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 20.01.2016r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych w O. odmówił J. P. (1) przyznania emerytury wcześniejszej dla pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach, gdyż wprawdzie udowodnił 15 lat pracy w tych warunkach ale nie wykazał 25 lat okresów składkowych i nieskładkowych, skoro odmówiono mu zaliczenia pracy domownika w gospodarstwie rolnym rodziców od 16.06.1972r. do 22.04.1975r. z uwagi na mały obszar gospodarstwa w stosunku do liczby członków rodziny oraz równoczesną naukę w szkole zawodowej w innej miejscowości.

Odwołanie od tej decyzji wniósł do Sądu J. P. (1) domagając się przyznania wcześniejszej emerytury dla pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach po zaliczeniu okresu pracy domownika na podstawie zeznań wskazanych świadków.

Organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania.

Sąd ustalił co następuje:

J. P. (1) urodził się w dniu (...)

Na dzień 1.01.1999r. wykazał 23 lata 2miesiące i 14 dni okresów składkowych i nieskładkowych oraz 17 lat 1 miesiąc i 5 dni pracy w szczególnych warunkach.

Od dzieciństwa mieszkał na gospodarstwie rolnym w P. wraz z rodzicami (oboje urodzeni w (...)r.) oraz z rodzeństwem – dwoma starszymi braćmi. Ojciec J. P. (2) posiadał gospodarstwo rolne o pow. 5,37 ha położone w P. i O.(dowód- zaświadczenie k 12 akt ZUS). Oprócz tego pracował zawodowo na (...) w systemie pracy zmianowej.

Gospodarstwo rodziny odwołującego się było ogólnorolne. Utrzymywano 1 konia, kilka krów, trzodę chlewną, drób. Uprawiano podstawowe zboża i ziemniaki. Pracowali w nim wszyscy dorośli domownicy w miarę aktualnych potrzeb i czasu, bo i bracia J. P. (1) pracowali zawodowo

Odwołujący się ukończył naukę w szkole podstawowej w 1970 r., a następnie podjął naukę w zawodzie malarza w ramach umowy o naukę zawodu u mistrza W. R.. Odbywał ją w okresie od 15.06.1970r. do 14.06.1972r. Zasadniczą służbę wojskową odwołujący się odbywał w okresie od 23.04.1975r. do 20.11.1976r. W tym czasie jeden ze wspomnianych braci ożenił się w wyprowadził z gospodarstwa. J. P. (1) swoją pracę zawodową podjął dopiero od 22.01.1979r. w Spółdzielni (...) Oddział w K.. ( świadectwa pracy, książeczka wojskowa w aktach kapitałowych)

Starając się o pracę w życiorysie z 1979r. J. P. (1) wspominał, że po odbyciu służby wojskowej pracował w gospodarstwie rodziców. (dowód- świadectwo i życiorys w aktach ZUS).

Odwołujący się pracował w gospodarstwie rolnym rodziców od dziecka, przy czym poza okresem nauki i wojska, aż do czasu podjęcia w styczniu 1979r. pracy zawodowej pracował tam stale, wykonując wszelkie prace przy uprawach roślin i hodowli zwierząt oraz przy porządkowaniu pomieszczeń gospodarskich i obejścia(prace polowe, wyrzucanie obornika, oprzątanie inwentarza itp..)

W tych okresach (gdy nie uczył się, nie był w wojsku i nie pracował zawodowo) był jedynym z domowników –mężczyzn przebywającym przez cały dzień w gospodarstwie. Przy pewnych pracach polowych jak żniwa czy wykopki pracował razem z innymi domownikami. W czasie gdy był sam z matką wszystkie cięższe prace spoczywały na nim. Do czasu podjęcia pracy zawodowej był stale związany tylko z gospodarstwem i praca w nim stanowiła główne źródło utrzymania.

(dowód-zeznania świadka M. S. od 22 minuty nagrania z rozprawy, życiorys z akt osobowych)

Sąd zważył co następuje:

Zgodnie z art.184 ust.1 ustawy z 17.12.1998r. o emeryturach i rentach z FUS (Dz. U. z 2015r. poz. 1302 ze zm.) ubezpieczonym urodzonym po dniu 31.12.1948r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art.32-34, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy (01.01.1999r.) osiągnęli:

1.  okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymagany w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzna

oraz

2.  okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art.27.

Stosownie do treści ust.2 emerytura ta przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do OFE lub przekazania środków tam zgromadzonych za pośrednictwem ZUS na dochody budżetu państwa.

Stosownie do treści art. 32 cyt. ustawy ubezpieczeni będący pracownikami, o których mowa w ust. 2-3, zatrudnieni w szczególnych warunkach przez co najmniej przez 15 lat, nabywali prawo do emerytury w wieku obniżonym o 5 lat od podstawowego o ile udowodnili łączny staż ubezpieczeniowy określony w art.27 cyt. ustawy wynoszący 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn.

Uzupełnienie stażu ubezpieczeniowego możliwe jest poprzez zaliczenie pracy w gospodarstwie rolnym, o czym stanowi art. 10 ust. 1 cyt. ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

Zgodnie z tym przepisem przy ustalaniu prawa do emerytury uwzględnia się m.in. okresy pracy w gospodarstwie rolnym po ukończeniu 16 roku życia, a przypadające przed 1.01.1983r.jeżeli okresy składkowe i nieskładkowe, ustalone na zasadach określonych w art. 5-7. są krótsze od okresu wymaganego do przyznania emerytury, w zakresie niezbędnym do uzupełnienia tego okresu.

Utrwalone jest w orzecznictwie i literaturze, że przypadek ten dotyczy pracy domownika, czyli osoby związanej z gospodarstwem w sposób stały i pełny.Za okresy pracy w gospodarstwie rolnym po ukończeniu 16 roku życia, a przypadające przed 01.01.1983r. uważa się bowiem okresy pracy wykonywanej na takich warunkach, jakie po tym dniu dawały podstawę do objęcia ubezpieczeniem społecznym rolników. (patrz wyrok SN z 3. 07. 2001r. II UKN 466/00 OSNP 2003 /7/186)

Ustawa o ubezpieczeniu społecznym rolników indywidualnych i członków ich rodzin (Dz. U. z 1989 r. nr 24 poz.133 ze zm.) jako domownika (osobę co do której od 1.10.1983r. istniał obowiązek ubezpieczenia rolniczego,) w art.2 ust 2 definiowała członka rodziny rolnika i inną osobę pracującą w gospodarstwie rolnym, jeżeli pozostaje we wspólnym gospodarstwie domowym z rolnikiem, ukończyły 16 lat, nie podlega obowiązkowi ubezpieczenia na podstawie innych przepisów, a ponadto praca w gospodarstwie rolnym stanowi jej główne źródło utrzymania.

W orzecznictwie utrwalony jest też pogląd, że praca w gospodarstwie rolnym domownika musi mieć charakter stały i wymiar czasu odpowiadający co najmniej ½ etatu pracowniczego. (tj. co najmniej 4 godziny dziennie).

Ocena konieczności stałej pomocy w gospodarstwie rolnym wymaga przy tym rozważenia wszystkich okoliczności związanych z prowadzeniem tego gospodarstwa, w tym także jego powierzchni i struktury rolnej, co podkreślił Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z dnia 11.09.1998r. (IIIUKN 204/98 OSNAPIUS 1999/18/592).

W ocenie Sądu wiarygodne zeznania świadka M. S., M. P. i fakty wynikające z życiorysu odwołującego się wskazują na stały związek (...) z rodzinnym gospodarstwem rolnym w sposób pozwalający na uzupełnienie do wymaganego stażu ubezpieczeniowego.

Odwołujący się co prawda domagał się uwzględnienia pracy w gospodarstwie w okresie poprzedzającym służbę wojskową, a organ rentowy odmówił mu argumentujące, że nie wspominał dotąd o tej pracy, ale pomija, że o pracy w gospodarstwie pisał w życiorysie poprzedzającym podjęcie zatrudnienia w 1979r.

Odwołujący się miał dwa okresy braku aktywności zawodowej: pierwszy po ukończeniu nauki, a przed służbą wojskową i drugi -po jej odbyciu, a przed podjęciem pracy zawodowej w 1979r.

W świetle treści życiorysu i zeznań świadków, którzy nie operowali konkretnymi datami, ale potwierdzali związanie odwołującego się z gospodarstwem rodzinnym w sposób stały na przestrzeni długiego czasu Sąd uznał, że nie można ograniczać się w rozpoznawaniu niniejszej sprawy tylko do okresu wskazanego. Przedmiotem decyzji jest ustalenie prawa do określonego świadczenia i jeśli materiał dowodowy pozwala na ocenę pracy w dłuższym okresie niż wskazany, to oceny uprawnień należy dokonać w oparciu o cały materiał dowodowy.

Biorąc zatem pod uwagę obszar gospodarstwa i sytuację rodzinną, gdzie odwołujący się był najmłodszym z dzieci i po ukończeniu nauki zawodu nie podjął pracy poza gospodarstwem i nie uczynił tego także po powrocie z wojska przez ponad 2 lata, Sąd uznał, że istnieją podstawy do uznania, że jego praca domownika była stała, codzienna, w wymiarze co najmniej połowy czasu pracy obowiązującego pracowników.

Gospodarstwo miało ponad 5 ha, uprawiano tam podstawowe zboża, ziemniaki i rośliny pastewne, zatem prace polowe były głównie sezonowe, ale codziennych zabiegów wymagał inwentarz. Był to czas gdy prace w gospodarstwie nie były zmechanizowane, pochłaniały wiec więcej czasu niż obecnie. Ojciec odwołującego się i bracia pracowali równolegle zawodowo, zrozumiałe jest więc, że pomoc najmłodszego z dzieci była im niezbędna w gospodarstwie stale, stąd decyzja o jego przerwach w aktywności zawodowej.

Uzupełniając staż ogólny powyższą pracą w gospodarstwie rolnym stwierdzić należy, że odwołujący się spełnia wszystkie warunki stażowe do emerytury w obniżonym wieku.

Bezspornie ma też ponad 15 lat pracy w szczególnych warunkach na dzień 1.01.1999r. Wiek 60 lat ukończył w dniu (...) i z tym dniem spełnił ostatni z warunków.

Wniosek o emeryturę z art. 184 cyt. ustawy złożył jednak dopiero w dniu 07.08.2015r. zatem zastosowanie ma art.129 cyt. ustawy pozwalający na przyznanie świadczenia nie wcześniej niż od miesiąca złożenia wniosku.

Uwzględniając odwołanie zgodnie z art. 477 ¹⁴§2 kpc orzeczono więc jak w wyroku.