Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 1 grudnia 2016 r.

Sąd Okręgowy w R. VI Wydział Gospodarczy

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSO Barbara Frankowska

Sędziowie: SO Beata Hass-Kloc

SO Marta Zalewska (spr.)

Protokolant: Agnieszka Kozłowska

po rozpoznaniu w dniu 1 grudnia 2016 r. w R.

na rozprawie

sprawy z powództwa: (...) Spółki z o. o. w D.

przeciwko: (...) Spółce z o. o. w W.

na skutek apelacji pozwanego od wyroku Sądu Rejonowego w R. V Wydziału Gospodarczego z dnia 23 marca 2016 r., sygn. akt V GC 1413/15

1.  zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że:

I.  zasądza od pozwanego (...) Spółki z o. o. w W. na rzecz powoda (...) Spółki z o. o. w D. kwotę 9.138,65zł (dziewięć tysięcy sto trzydzieści osiem złotych, sześćdziesiąt pięć groszy) z umownymi odsetkami za okres do 4 marca 2015r. w wysokości 12%, za okres 5 marca 2015r. do dnia zapłaty w wysokości 10% w skali roku od kwot:

- 2.062, 69zł od dnia 8 lipca 2014r.

-3.794,25zł od dnia 8 sierpnia 2014r.

- 3.281,71zł od dnia 9 września 2014r.

do dnia zapłaty,

II.  w pozostałej części oddala powództwo,

III.  zasądza od pozwanego na rzecz powoda kwotę 2.171,18zł (dwa tysiące sto siedemdziesiąt jeden złotych, osiemnaście groszy) tytułem kosztów procesu.

2.  w pozostałej części oddala apelację,

3.  zasądza od pozwanego na rzecz powoda kwotę 822,11zł (osiemset dwadzieścia dwa złote, jedenaście gorszy) tytułem kosztów procesu w postępowaniu apelacyjnym.

SSO Beata Hass-Kloc SSO Barbara Frankowska SSO Marta Zalewska

Sygn. akt VI Ga 265/16

Uzasadnienie wyroku z dnia 1.12.2016r.

Powód (...) sp. z o.o. z siedzibą w D. wniósł o zasądzenie od pozwanego (...) sp. z o.o. z siedzibą w W. kwoty 12.810,65 zł wraz z umownymi odsetkami. W uzasadnieniu pozwu powód wskazał, że posiada status operatora pocztowego i był uprawniony do świadczenia usług pocztowych. Powód zawarł z pozwanym w dniu 19 listopada 2012 r. umowę o świadczenie usług logistyki pocztowej. Powód był zobowiązany do doręczania przesyłek nadawanych przez pozwanego do odbiorców na terenie Ukrainy, w tym także do dokonywania zgłoszenia tych przesyłek do procedur celnych i ich przeprowadzenia. Powód świadczył powyższe usługi na rzecz pozwanego w okresie od listopada 2013 r. do lutego 2014 r. oraz od czerwca 2014 r. do sierpnia 2014 r. i za ich wykonanie wystawił faktury VAT.

Sprzeciw od nakazu zapłaty złożył pozwany zaskarżając nakaz zapłaty w całości. Pozwany podniósł zarzut przedawnienia wierzytelności w łącznej kwocie 3.672 zł stwierdzonych fakturami VAT o nr (...) z dnia 30 listopada 2013 r., (...) z dnia 31 grudnia 2013 r., nr (...) z dnia 31 stycznia 2014 r. oraz (...) z dnia 28 lutego 2014 r. Pozwany podniósł, że umowa z dnia 19 listopada 2012 r. była umową spedycji w rozumieniu art. 794 § 1 k.c. Pozwany podniósł, że powód nie wykazał prawidłowości obliczeń należności zawartych w fakturach VAT, jak również nie wykazał, aby usługi objęte fakturami VAT zostały przez niego wykonane.

W odpowiedzi na sprzeciw powód podtrzymał żądania i twierdzenia zawarte w pozwie, jak również ustosunkował się do zarzutów strony pozwanej. Powód podkreślił, że w spornym okresie świadczył na rzecz pozwanego usługi pocztowe za wynagrodzeniem zgodnym z cennikiem stanowiącym załącznik do umowy z dnia 19 listopada 2012 r. Strona pozwana pomimo doręczenia faktur VAT nigdy nie kwestionowała tak wykonania usług pocztowych objętych dokumentami, jak i treści tych dokumentów. Pozwany nigdy nie złożył również reklamacji w trybie ustawy Prawo pocztowe. Powód świadczył na rzecz pozwanego usługi pocztowe - nie zaś usługi przewozowe, w związku z czym jego roszczenie o wynagrodzenie nie uległo przedawnieniu.

W dniu 23.03.2016r. Sąd Rejonowy w R. wydał wyrok, którym uwzględnił powództwo w całości i zasądził koszty procesu od pozwanego na rzecz powoda. W ustaleniach faktycznych sąd ustalił, iż powód był operatorem pocztowym uprawnionym do świadczenia usług pocztowych. Powód (w umowie zwany jako wykonawca) w dniu 19 listopada 2012 r. zawarł z pozwanym (...) sp. z o.o. z siedzibą w W. (w umowie zwanym zleceniodawcą) umowę o świadczenie usług logistyki pocztowej. Zgodnie z § 1 pkt 1.2. umowy strony ustaliły, że w zakresie prowadzonej działalności gospodarczej zleceniodawca zlecił, a wykonawca jako operator pocztowy zobowiązał się do doręczania przesyłek nadanych przez zleceniodawcę do odbiorców na terytorium Ukrainy, w tym również przesyłek z opłatą po doręczeniu (COD). Umowa została zawarta na czas nieokreślony zgodnie z punktem 7.1 umowy. Zgodnie z punktem 9.2. umowy prawem właściwym dla realizacji postanowień umowy było prawo polskie. Ponadto zastosowanie miały znaleźć postanowienia Światowej Konwencji Pocztowej, Protokół Ostateczny do ww. Konwencji z dnia 5 października 2004 r. oraz przepisy Konwencji CMR. Powód w okresie od listopada 2013 r. do lutego 2014 r. oraz od czerwca 2014 r. do sierpnia 2014 r. świadczył na rzecz pozwanego na podst. w/w umowy usługi polegające na doręczaniu przesyłek nadawanych przez pozwanego do odbiorców na terytorium Ukrainy oraz usługi celne, opisane w punkcie 1.2. i 2.1. umowy z dnia 19 listopada 2012 r. Za wykonane usługi pocztowe i celne powód wystawił faktury VAT o nr:

- (...) z dnia 30 listopada 2013 r. opiewającą na kwotę 348 zł z terminem płatności do dnia 7 grudnia 2013 r.,

- (...) z dnia 31 grudnia 2013 r. opiewającą na kwotę 1.698 zł z terminem płatności do dnia 7 stycznia 2014 r.

- (...) z dnia 31 stycznia 2014 r. opiewającą na kwotę 1.014 zł z terminem płatności do dnia 7 lutego 2014 r.

- (...) z dnia 28 lutego 2014 r. opiewającą na kwotę 612 zł z terminem płatności do dnia 7 marca 2014 r.

- (...) z dnia 30 czerwca 2014 r. opiewającą na kwotę 2.062,69zł z terminem płatności do dnia 7 lipca 2014 r.

- (...) z dnia 31 lipca 2014 r. opiewającą na kwotę 3.794,25 zł z terminem płatności do dnia 7 sierpnia 2014 r.

- (...) z dnia 31 sierpnia 2014 r. opiewającą na kwotę 3.281,71 zł z terminem płatności do dnia 7 września 2014 r.

W ocenia prawnej tak ustalonego stanu faktycznego przyjął, iż strony łączyła umowa o świadczenie usług pocztowych, do której znajdą zastosowanie przepisy ustawy z dnia 23 listopada 2012 r. Prawo pocztowe (Dz. U. z 2012 r., poz. 1529 ze zm.) stosownie do art. 14 pkt 1 ustawy Prawo pocztowe świadczenie usług pocztowych w zw. z art. art. 2 ust. 1 Prawa pocztowego. Świadczenie usług pocztowych nie jest zastrzeżone wyłącznie dla operatora pocztowego wyznaczonego, tj. Poczty Polskiej S.A. z siedzibą w W.. Umowa o świadczenie usług pocztowych stanowi umowę odrębną od umowy przewozu towarów i od umowy spedycji - w związku z czym nie znajdą do niej zastosowania przepisy Kodeksu cywilnego regulujące powyższe typy umów nazwanych. Przyjął, iż roszczenie powoda o wynagrodzenie za świadczenie usług pocztowych ulega przedawnieniu z upływem okresu wskazanemu w art. 118 k.c., tj. 3-letniemu okresowi przewidzianemu dla roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej. Ustawa Prawo pocztowe z dnia 23 listopada 2012 r. nie przewiduje odrębnego okresu przedawnienia dla roszczeń operatora pocztowego o wynagrodzenie za świadczone usługi pocztowe. W niniejszym przypadku nie znajduje również zastosowania przepis art. 750 k.c., a zatem brak jest podstaw do odpowiedniego stosowania przepisów o zleceniu, w tym również art. 751 k.c., dotyczącego terminu przedawniania roszczeń. Przepis art. 750 k.c. znajduje bowiem zastosowanie do umów o świadczenie usług polegających na dokonywaniu czynności faktycznych, które nie są uregulowane innymi przepisami. Oznacza to, że przepis ten nie dotyczy umów o świadczenie usług, które podpadają pod przepisy dotyczące którejkolwiek umowy nazwanej, uregulowanej w kodeksie cywilnym bądź w innych aktach prawnych. Umowa o świadczenie usług pocztowych została uregulowana w odrębnym akcie prawnym – ustawie z dnia 23 listopada 2012 r. Prawo pocztowe, a zatem w świetle art. 750 k.c. nie mają do niej zastosowania przepisy o zleceniu. Powyższe stanowisko znajduje oparcie w uzasadnieniu uchwały Sądu Najwyższego z dnia 7 maja 2009 r. (III CZP 20/09, OSNC 2010/1/12) wydanej na gruncie umowy o świadczenie usług telekomunikacyjnych. Tym samym wobec braku przepisu szczególnego regulującego termin przedawnienia roszczenia operatora pocztowego o zapłatę wynagrodzenia za usługi pocztowe, zastosowanie odnajdzie trzyletni termin przedawnienia, przewidziany w przepisie art. 118 k.c. Strona powodowa poprzez przedłożenie dokumentów w postaci faktur VAT, wraz z potwierdzeniem wywozu towaru wykazała fakt wykonania umowy o świadczenie usług pocztowych, jak również wysokość wynagrodzenia oraz termin i sposób jego zapłaty.

Powyższy wyrok apelacją w całości zaskarżył pozwany. Zarzucił naruszenie przepisów:

-art. 217 §2 kpc, 227 kpc i 238 §2 kpc poprzez pominięcie dowodu z zeznan świadka R. S. i brak odniesienia się w uzasadnieniu wyroku do argumentacji pozwanego, co uniemożliwia ustosunkowanie się do uzasadnienia wyroku

- art. 65 kc poprzez błędną wykładnię i uznanie iż umowa jest umową nienazwana, natomiast powinna być zakwalifikowana jako umowa spedycji na podst. 794 kc

- art. 803 kc poprzez jego niezastosowanie i uznanie, że roszczenie powódki nie uległo przedawnieniu mimo podniesionego przez pozwanego zarzutu przedawnienia.

Na rozprawie apelacyjnej pełnomocnik powoda wniósł o oddalenie apelacji i zasądzenie kosztów postępowania apelacyjnego.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja zasługiwała na uwzględnienie w zakresie podniesionego przez pozwanego zarzutu przedawnienia w stosunku do 4 należności z fv 548, 598, 38 i 101, choć z innym uzasadnieniem, niż wskazywane przez pozwanego w toku procesu i w apelacji. Na wstępie wskazać należy, iż nieprawidłowo sąd I instancji do umowy zawartej w dniu 19.11.2012r. zastosował przepisy Ustawy Prawo pocztowe z dnia 23.11.2012r., która to ustawa wchodziła w życie w dniu 1.01.2013r., a więc w dacie zawarcia umowy jeszcze nie obowiązywała. Zgodnie z zasadą lex retro non agit obowiązującą w stosunkach cywilno-prawnych zastosowanie miała ustawa z dnia 12.06.2003r. Prawo pocztowe. Ustawa ta w art. 21.1 wyodrębniała jako umowę nazwaną „umowę o świadczenie usług pocztowych”, której przedmiotem jest świadczenie usług pocztowych. Z kolei definicję usługi pocztowej podawał przepis art. 2.1 cyt. ustawy jako wykonywanie w obrocie krajowym lub zagranicznym zarobkowe przyjmowanie, przemieszczanie i doręczanie przesyłek , a w tzw. słowniczku ( art. 3 pkt 16 i 18 ) za przesyłkę ustawodawca uznał rzeczy opatrzone adresem przedłożone do przyjęcia lub przyjęte przez operatora w celu przemieszczenia i doręczenia adresatowi. Przesyłki podzielił na : przesyłki listowe i paczki pocztowe, przy czym wskazał, iż paczką pocztową jest przesyłka zawierająca rzeczy, przyjęta przez operatora publicznego. Za operatora publicznego uznał operatora obowiązanego do świadczenia powszechnych usług pocztowych. W pkt 25 definiując powszechną usługę pocztową wskazał m.in. max wagę paczek. Powyższe przepisy wskazują, iż kwalifikacja umowy o świadczenie usług pocztowych nie zależy od strony podmiotowej, lecz jedynie przedmiotowej ( art. 2.1 cyt. ustawy ), a więc odmiennie, niż np. definicja u. przewozu ( art. 774 kc ) czy u. spedycji ( art. 794 § 1 kc ), której kwalifikacja zależy od tego, by przewoźnik ( spedytor ) prowadził działalność gospodarczą w tym zakresie. Natomiast ustawodawcą pod rządem w/w ustawy reglamentował prawo do przewozu określonych paczek, dopuszczając prawo wykonywania tych usług tylko wobec operatora publicznego, co nie oznacza, iż w razie , gdyby takie usługi świadczył operator prywatny, umowa taka nie stanowiłaby umowy o świadczenie usług pocztowych z uwagi na treść definicji w art. 2.1. Zdaniem sądu II instancji przedmiotowa umowa stanowiła zatem umowę nazwaną o świadczenie usług pocztowych i nie zmieniał tej kwalifikacji fakt, iż w ramach tej umowy powód świadczył dodatkowe usługi celne. Było to tzw. accidentalia negotii , nie zmieniające charakteru umowy z uwagi na przedmiot świadczenia głównego ( pkt 1 umowy ). Co istotne same strony wskazały , iż do umowy tej zastosowania znajdują przepisy prawa polskiego, ponadto Światowej Konwencji Pocztowej , Protokół Ostateczny do niej , przepisy i Konwencja CMR. Umowa jednak o świadczenie usług pocztowych ma charakter odrębny od umowy przewozu z uwagi na inny jej przedmiot: doręczanie przesyłek: listowych i paczek pocztowych, podczas gdy w umowie przewozu chodzi o przewóz rzeczy; w umowie spedycji wysyłanie lub odbiór przesyłki lub inne usługi związane z przewozem. Zgodnie z art. 4 cyt. ustawy do świadczenia usług pocztowych w obrocie zagranicznym stosuje się przepisy ustawy, jeżeli międzynarodowe przepisy nie stanowią inaczej. Takim przepisem jest w/w Światowa Konwencja Pocztowa, sporządzona 11.10.2012r., która co prawda weszła w życie w dniu 1.01.2014r., a więc nie miała zastosowania w przedmiotowej umowie, niemniej przy wykładni spornej umowy pod kątem oceny jej charakteru można by posłużyć się jej zapisem w art. 20, który upoważnia operatorów wyznaczonych do świadczenia usług celnych i pobierania opłat z tego tytułu. Innymi słowy fakt, iż strony w umowie dopuściły dodatkowe usługi celne nie zmienia kwalifikacji prawnej takiej umowy jako umowa o świadczenie usług pocztowych.

Przechodząc zatem do znajdującej zastosowanie w spornej umowie ustawy z dnia 12.06.2003r. Prawo pocztowe w Roz. 5 pt. „Odpowiedzialność za niewykonanie lub nienależyte wykonanie usług pocztowych” wskazano w pierwszym artykule tego rozdziału:

Art. 57. 1 . Do odpowiedzialności operatorów za niewykonanie lub nienależyte wykonanie usługi pocztowej stosuje się przepisy Kodeksu cywilnego, jeżeli przepisy ustawy nie stanowią inaczej.

(…)

Art. 62. 1. Prawo dochodzenia w postępowaniu sądowym, w postępowaniu, o którym mowa w art. 62a, lub w postępowaniu przed stałym konsumenckim sądem polubownym roszczeń określonych w ustawie, wynikających ze stosunków z operatorem świadczącym powszechne usługi pocztowe w zakresie świadczenia powszechnych usług pocztowych, przysługuje nadawcy albo adresatowi po wyczerpaniu drogi postępowania reklamacyjnego.

2. Drogę postępowania reklamacyjnego uważa się za wyczerpaną w przypadku odmowy uznania reklamacji przez operatora albo niezapłacenia dochodzonej należności w terminie 90 dni od dnia wniesienia reklamacji.

3. Roszczenia dochodzone na podstawie ustawy przedawniają się z upływem 12 miesięcy od dnia nadania przesyłki lub przekazu pocztowego.

4. Bieg przedawnienia roszczeń zawiesza się na okres od dnia wniesienia reklamacji do dnia wyczerpania drogi postępowania reklamacyjnego.

Wprawdzie wykładnia systemowa ust. 3 cyt. przepisu nakazywałaby wskazany tam termin przedawnienia stosować wyłącznie do usług z operatorem powszechnym, niemniej ust. 3 nie wskazuje na takiego operatora, a z jego litery odnosi się on do wszystkich roszczeń wynikających z ustawy, a więc również do wynagrodzenia za wszelkie usługi pocztowe . Jest to wykładnia również celowościowa tego przepisu, skoro w nowej Ustawie Prawo pocztowe ustawodawca zdecydował się wprost w art. 93 ust. 2 na roczny termin przedawnienia roszczeń z tytułu usług pocztowych, ponadto w umowach podobnych, przewozu i spedycji taki termin przewidział ustawodawca, przepis art. 62.3 poprzedniej ustawy Prawo pocztowe należało stosować w stosunku do wszystkich umów o usługi pocztowe, a nie tylko z udziałem operatora publicznego świadczącego powszechne usługi pocztowe.

W konsekwencji roszczenia objęte w/w fv na datę wniesienia pozwu 25.06.2015r. uległy przedawnieniu licząc jako początek biegu terminu przedawnienia daty wskazane w fv jako daty dostawy na kolejno : 30.11.13r., 31.12.13r, 31.01.14r., 28.02.14r. W tej zatem części wyrok został zmieniony na podst. art. 386 § 1 kc i powództwo oddalone jako przedawnione.

Dalsze zarzuty apelacji nie były zasadne. Sąd rejonowy prawidłowo ocenił dowody i poczynił na ich podstawie ustalenia faktyczne zgodnie z zasadą art. 233 § 1 kpc, zatem apelacja w pozostałej części została oddalona na podst. art. 385 kpc.

O kosztach procesu w obu instancjach sąd okręgowy orzekł na nowo stosownie do wyniku sprawy: wygrana powoda w 71 %, wygrana pozwanego w 29 % ( art. 108 kpc w zw. z art. 100 kpc ). Na koszty po stronie powoda w I instancji złożyły się : opłata od pozwu 641 zł, opłata skarbowa 17 zł i minimalne wynagrodzenie radcowskie 2400 zł, pełnomocnik pozwanego nie wnosił o koszty. W II instancji na koszty powoda złożyło się minimalne wynagrodzenie radcowskie wg stawek obowiązujących na datę apelacji tj. Rozp. MS. z dnia 22.10.2015r. , tj. 2400 zł; po stronie pozwanej opłata od apelacji 641 zł i minimalne wynagrodzenie adwokackie 2400 zł.