Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 27 listopada 2015 roku

Sąd Rejonowy Szczecin – Centrum w Szczecinie Wydział III Cywilny

w składzie:

Przewodniczący – Sędzia Sądu Rejonowego Anna Szarek

Protokolant – starszy sekretarz sądowy Katarzyna Więcek

po rozpoznaniu w dniu 27 listopada 2015 roku w Szczecinie

na rozprawie

sprawy z powództwa H. Z.

przeciwko Gminie M. S. - Zarządowi (...) w S.

o ustalenie

I oddala powództwo;

II zasądza od powódki H. Z. na rzecz pozwanej Gminy M. S. - Zarządu (...) w S. kwotę 617 (sześciuset siedemnastu) złotych tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sygn. akt III C 782/15

UZASADNIENIE

wyroku z dnia 27 listopada 2015 roku

/w postępowaniu zwykłym/

H. Z., pozwem z dnia 10 grudnia 2014 roku przeciwko Gminie M. S. – Zarządowi (...) w S., wniosła o ustalenie, że pomiędzy nią a pozwaną istnieje stosunek najmu lokalu mieszkalnego położonego
w S. przy ul. (...) oraz zasądzenie kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. W uzasadnieniu pozwu podała, że pozwana zainicjowała przeciwko niej postępowanie eksmisyjne. W kwestii spłaty zadłużenia z tytułu opłat za lokal strony doszły do porozumienia, albowiem pozwana przystała na rozłożenie powstałego zadłużenia na raty. Powódka wywiązuje się z zawartego porozumienia i do chwili obecnej zamieszkuje lokal. Zdaniem powódki strony nawiązały stosunek najmu, albowiem wynajmujący wynajął lokal mieszkalny, a powódka obecnie w nim zamieszkuje i uiszcza comiesięczny czynsz. W piśmie procesowym z dnia 26 maja
2015 roku wyjaśniła, że swoje żądanie opiera na twierdzeniu, iż stosunek najmu lokalu nawiązany między stronami na podstawie umowy z dnia 14 października 1981 roku ustał przed dniem 25 czerwca 2010 roku, a następnie po dniu 25 czerwca 2010 roku strony zawarły kolejną umowę najmu lokalu.

W odpowiedzi na pozew Gmina M. S. – Zarząd (...) w S. wniosła o oddalenie powództwa w całości podnosząc, że pozwana wszczęła przeciwko powódce i pozostałym osobom zamieszkującym w lokalu przy ul. (...) w S. postępowanie egzekucyjne na podstawie wyroku Sądu Rejonowego Szczecin – Centrum w Szczecinie z dnia 25 czerwca 2010 roku wydanego
w sprawie I C 310/10 nakazującego opróżnienie i wydanie powyższego lokalu oraz zaprzeczając temu, aby strony ponownie nawiązały stosunek najmu. W szczególności nie świadczy o tym zajmowanie lokalu przez powódkę, zawarcie przez strony ugody
w przedmiocie rozłożenia na raty spłaty zadłużenia z tytułu opłat za lokal oraz wnoszenie bieżących opłat z tytułu zajmowania lokalu, skoro powódka zajmując lokal bez tytułu prawnego obowiązana jest do uiszczania co miesiąc odszkodowania, co wynika z art. 18 ust. 1 i 2 ustawy o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego. Dodatkowo pozwana wskazała, że stosownie do par. 12 uchwały nr XVIII/507/12 Rady Miasta S. z dnia 23 kwietnia 2012 roku w sprawie zasad wynajmowania lokali oraz pomieszczeń tymczasowych wchodzących w skład mieszkaniowego zasobu Gminy M. S. ponowne zawarcie umowy najmu możliwe jest po spłacie zadłużenia
i spełnieniu określonych w uchwale przesłanek, o czym powódka była informowana. Nadto podniosła, że powódka nie wykazała istnienia interesu prawnego w wytoczeniu powództwa.

Na rozprawie w dniu 30 października 2015 roku pełnomocnik powódki podał, że powódka ma niewątpliwie interes prawny w ustaleniu istnienia stosunku najmu, albowiem pomiędzy stronami istnieje spór i związana z tym niepewność co do tego czy stosunek najmu istnieje.

W toku dalszego postępowania strony nie modyfikowały swych zasadniczych stanowisk procesowych.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Wyrokiem z dnia 25 czerwca 2010 roku wydanym w sprawie o sygn. akt I C 310/10 Sąd Rejonowy Szczecin – Centrum w Szczecinie nakazał H. Z., J. Z., M. Z. i N. Z., aby opróżnili i wydali powódce Gminie M. S. w stanie wolnym od osób i rzeczy lokal mieszkalny położony
w S. przy ul. (...) oraz ustalił, że pozwanym nie przysługuje uprawnienie do lokalu socjalnego.

Niesporne, a nadto:

- wyrok SR Szczecin – Centrum w S. z dnia 25 czerwca 2010 roku, sygn. akt I C 310/10 z uzasadnieniem (k. 19 – 26).

Pismem z dnia 23 sierpnia 2010 roku Gmina M. S. – Zarząd (...)
i Lokali (...) w S. wyraził H. Z. zgodę na ratalną spłatę zaległości z tytułu opłat za lokal mieszkalny położony w S. przy ul. (...), na którą składało się zadłużenie z tytułu opłat za bezumowne używanie lokalu w kwocie 32 334,30 zł oraz odsetki i koszty dochodzenia roszczeń. Spłata miała nastąpić w 24 ratach płatnych do 10. dnia każdego miesiąca. W końcowej części pisma przypomniano o tym, że niezależnie od rat należy do 10. dnia każdego miesiąca płacić bieżący czynsz oraz poinformowano o tym, że nieuiszczenie w pełnej wysokości ustalonych rat, niewpłacenie
w terminie dwóch kolejnych rat lub nieuiszczanie równocześnie na bieżąco opłat związanych z lokalem skutkować będzie natychmiastową wymagalnością całego świadczenia wraz
z odsetkami ustawowymi, a sprawa zostanie skierowana na drogę postępowania sądowego.

Nikt nie zapewniał H. Z. o tym, że po spłacie zadłużenia zostanie z nią zostać zawarta ponownie umowa najmu.

Dowód:

- pismo z dnia 23 sierpnia 2010 roku (k. 29),

- zeznania H. Z. (k. 81).

H. Z., pismem z dnia 17 sierpnia 2012 roku, zwróciła się do Gminy M. S. – Zarządu (...) w S. o przygotowanie umowy najmu lokalu przy ul. (...) w S. podając, że w lokalu tym jej były mąż zamieszkuje od 1962 roku, a ona od 1975 roku, że w 2010 roku wypowiedziano im umowę najmu oraz że z powodu trudnej sytuacji majątkowej nie spłaciła zadłużenia rozłożonego na raty w 2010 roku.

Dowód:

- pismo z dnia 17 sierpnia 2012 roku w aktach lokalowych.

Pismem z dnia 27 kwietnia 2013 roku Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym w Stargardzie Szczecińskich M. O., sprawie o sygn. akt Km 1636/13, zawiadomił H. Z. o wszczęciu na wniosek wierzyciela Gminy M. S. – Zarządu (...) w S. egzekucji świadczenia niepieniężnego – opróżnienia lokalu przy ul. (...) w S. i wydania go wierzycielowi na podstawie tytułu wykonawczego - wyroku Sądu Rejonowego Szczecin – Centrum w Szczecinie z dnia 25 czerwca 2010 roku wydanego w sprawie o sygn. akt I C 310/10 zaopatrzonego w klauzulę wykonalności postanowieniem z dnia 14 października 2010 roku.

Niesporne, a nadto:

- pisma z dnia 27 kwietnia 2013 roku (k. 13 – 15).

W dniu 13 czerwca 2013 roku H. Z. zwróciła się do Gminy M. S. – Zarządu (...) w S. o wstrzymanie postępowania egzekucyjnego w sprawie Km 1636/13 podając, że realizuje ugodę dotyczącą spłaty zadłużenia w ratach oraz że zamieszkuje w lokalu przy ul. (...) w S. z byłym mężem J. Z., córką N. Z. i wnuczką. H. Z. została poinformowana o zasadach realizacji wyroków eksmisyjnych oraz o możliwości zawarcia ponownie umowy najmu po spłacie zaległości.

Dowód:

- protokół z dnia 13 czerwca 2013 roku (k. 62).

Pismem z dnia 11 lutego 2014 roku Komornik Sądowy w sprawie Km 1636/13 zwrócił się do Gminy M. S. – Zarządu (...) w S. o wskazanie tymczasowego pomieszczenia, do którego ma nastąpić przekwaterowanie dłużników H. Z., J. Z., M. Z. i N. Z..

Dowód:

- pismo z dnia 11 lutego 2014 roku (k. 60).

Na wniosek Gminy M. S. – Zarządu (...) w S. Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym Szczecin – Centrum w Szczecinie L. W. wszczął egzekucję świadczenia pieniężnego na podstawie tytułu wykonawczego – wyroku Sądu Rejonowego Szczecin – Centrum w Szczecinie z dnia 6 sierpnia 2010 roku wydanego w sprawie o sygn. akt III C – upr. 385/10, zaopatrzonego w klauzulę wykonalności postanowieniem z dnia 13 września 2010 roku. W ramach prowadzonego pod sygn. akt Km 1018/11 postępowania dokonał zajęcia rachunku bankowego, wynagrodzenia za pracę oraz wierzytelności zasiłku chorobowego małżonka dłużniczki H. J. Z..

Pismem z dnia 7 sierpnia 2013 roku J. Z. – były mąż H. Z. zwrócił się do Gminy M. S. – Zarządu (...) w S. z prośbą o uchylenie zajęcia rachunku bankowego z powodu trudnej sytuacji majątkowej podając, że z tytułu zadłużenia została już spłacona kwota 6 140 zł z i wpłacane jest po 200 zł miesięcznie dodatkowo do czynszu. Ponadto H. Z. pismem z dnia 8 sierpnia 2013 roku zwróciła się o „wycofanie zajęcia wynagrodzenia przez komornika” z powodu trudnej sytuacji majątkowej. Jednocześnie zobowiązała się do zapłaty zadłużenia w ratach po 500 zł miesięcznie.

Dowód:

- pismo z dnia 13 maja 2011 roku, 24 sierpnia 2012 roku, 25 lipca 2013 roku, 1 sierpnia 2013 roku w sprawie Km 1018/11 (k. 9 – 12).

- pismo z dnia 7 sierpnia 2013 roku (k. 8),

- pismo z dnia 8 sierpnia 2013 roku (k. 7).

W dniu 27 września 2013 roku J. Z. zawarł z Gminą M. S. – Zarządem (...) w S. umowę o rozłożenie płatności należności na raty, w której zobowiązał się do spłaty na rzecz Gminy zadłużenia dotyczącego lokalu położonego w S. przy ul. (...) w kwocie 35 312,22 zł, w tym m.in. 1 421,58 zł z tytułu czynsz i 23 626,78 zł z tytułu odszkodowania oraz regulowania bieżących opłat czynszowych. W par. 1 ust. 5 umowy postanowiono, że brak wpłaty dwóch kolejnych rat w całości we wskazanym terminie lub dokonanie dwóch kolejnych wpłat w niepełnej wysokości oraz brak bieżących opłat za korzystanie z lokalu powoduje natychmiastową wymagalność pozostałych niespłaconych rat oraz naliczenie odsetek za zwłokę począwszy od dnia złożenia wniosku.

Pod pojęciem bieżących opłat czynszowych J. Z. rozumiał opłaty za mieszkanie. Podobnie H. Z. pod pojęciem czynszu rozumie opłaty za lokal, w tym także opłaty związane z zajmowaniem lokalu bez tytułu prawnego.

J. Z. zawierając powyższą umowę miał nadzieję na to, że Gmina M. S. – Zarząd (...) w S. zawrze z nim i H. Z. umowę najmu. Umowa najmu nie została zawarta.

Dowód:

- umowa z dnia 27 września 2013 roku (k. 27 – 28),

- zeznania świadka J. Z. (k. 79 – 80).

W analizie opłat za lokal położony w S. przy ul. (...) obowiązujących od dnia 1 października 2013 roku Gmina M. S. – Zarząd (...) w S. wskazała, że lokal jest obciążany następującymi elementami opłat w łącznej kwocie 1 007,41 zł: odszkodowaniem za zajmowanie lokalu bez tytułu prawnego – 100 % czynszu regulowanego i zaliczkami na wyszczególnione media. Także w zawiadomieniu o zmianie wysokości opłat z dnia 21 kwietnia 2015 roku wskazano, że od maja 2015 roku opłaty będą wynosić 1 009,15 zł, w tym odszkodowanie za zajmowanie bez tytułu prawnego – 100 % czynszu regulowanego i zaliczki na media.

Dowód:

- analiza opłat dla tytułu prawnego (...) z dnia 12 września 2013 roku (k. 17),

- zawiadomienie z dnia 21 kwietnia 2015 roku (k. 59.

Ani J. Z., ani H. Z. nie uzyskali od Gminy M. S. – Zarządu (...) w S. informacji o tym, że zostanie z nimi zawarta ponownie umowa najmu lokalu przy ul. (...) w S.. Nikt nie składał im oferty zawarcia umowy najmu tego lokalu. Uzyskali jedynie informację o tym, że postępowanie eksmisyjne w związku z dokonywaniem spłaty zadłużenia zostanie wstrzymane. Nikt nie informował ich jednak o tym, że wyrok eksmisyjny nie zostanie zrealizowany.

Do chwili obecnej zadłużenie z tytułu opłat za powyższy lokal nie zostało spłacone. W bieżących opłatach za lokal H. Z. nie ma zaległości.

Dowód:

- zeznania J. Z. (k. 79 – 80),

- zeznania H. Z. (k. 80).

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie.

Podstawę prawną powództwa stanowił art. 189 kpc, zgodnie z którym powód może żądać ustalenia przez sąd istnienia lub nieistnienia stosunku prawnego lub prawa, gdy ma
w tym interes prawny.

Stosownie do utrwalonego stanowiska judykatury (vide: np. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 lutego 1997 roku, II CKU 7/97), który podziela sąd orzekający w niniejszej sprawie – interes prawny w rozumieniu art. 189 kpc zachodzi wówczas, gdy istnieje obiektywna niepewność stanu prawnego lub prawa, która rodzi po stronie powoda potrzebę uzyskania ochrony jego sytuacji prawnej. Jednocześnie w orzecznictwie podkreśla się, że brak jest interesu prawnego w ustaleniu określonego prawa lub stosunku prawnego, gdy osoba zainteresowana może w innej drodze, np. w procesie o świadczenie, o ukształtowanie prawa lub stosunku prawnego, a nawet w drodze orzeczenia o charakterze deklaratoryjnym, osiągnąć w pełni ochroną swych praw (vide: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 6 czerwca 1997 roku, II CKN 201/97).

W niniejszej sprawie stwierdzić należy, że powódce nie przysługuje tak rozumiany interes prawny w żądaniu ustalenia istnienia stosunku najmu. W sytuacji, w której przeciwko powódce został wydany przez Sąd Rejonowy Szczecin – Centrum w Szczecinie w dniu 25 czerwca 2010 roku, w sprawie o sygn. akt I C 310/10, prawomocny wyrok nakazujący opróżnienie i wydanie lokalu położonego w S. przy ul. (...) w S., który został zaopatrzony w klauzulę wykonalności, powódka może w postępowaniu wytoczonym przeciwko Gminie M. S. – Zarządowi (...) w S. o pozbawienie wykonalności tego tytułu wykonawczego osiągnąć w pełni ochronę swych praw i usunąć istniejący stan niepewności co do przysługującego jej prawa do lokalu, o ile wykaże że po powstaniu tytułu wykonawczego nastąpiło zdarzenie w postaci ponownego nawiązania z nią stosunku najmu lokalu przy ul. (...) w S. i że w związku z tym posiada obecnie tytuł prawny do jego zajmowania.

W dalszej kolejności wskazać należy, że powódka nie wykazała również w toku niniejszego postępowania, że po wydaniu wyroku w sprawie I C 310/10 został z nią ponownie nawiązany stosunek najmu, a to na niej – w sytuacji, w której pozwana temu twierdzeniu zaprzeczyła – spoczywał obowiązek w tym zakresie zgodnie z ogólną zasadą rozkładu ciężaru dowodu wyrażoną w art. 6 kc. Zarówno świadek J. Z. jak i sama powódka zeznali, że pozwana po dniu 25 czerwca 2010 roku nie złożyła im oferty zawarcia umowy najmu lokalu mieszkalnego przy ul. (...) w S., ani też nie złożyła im zapewnienia, że umowa taka zostanie z nimi zawarta. Samo złożenie przez powódkę wniosku o zawarcie z nią umowy najmu lokalu w piśmie z dnia 17 sierpnia 2012 roku nie dowodzi tego, że stosunek najmu powstał. Do zawarcia umowy najmu czy to w formie pisemnej, ustnej czy w sposób dorozumiany dochodzi bowiem poprzez złożenie zgodnych oświadczeń woli stron. Z zebranego materiału dowodowego w żaden sposób nie wynika, by pozwana wyraziła wobec powódki czy to w sposób wyraźny, czy dorozumiany wolę zawarcia z nią umowy najmu. Przeciwnie, w protokole z dnia 13 czerwca 2013 roku wprost wskazano, że powódka została poinformowana o tym, że zawarcie ponownie umowy najmu będzie możliwie dopiero po spłacie zaległości. Zadłużenie z tytułu opłat za lokal do chwili obecnej – co pozostawało poza sporem i co wprost wynika z zeznań H. Z. – nie zostało spłacone. Tymczasem spłata zadłużenia stosownie do par. 12 uchwały nr XVIII/507/12 Rady Miasta S. z dnia 23 kwietnia 2012 roku w sprawie zasad wynajmowania lokali oraz pomieszczeń tymczasowych wchodzących w skład mieszkaniowego zasobu Gminy M. S. stanowi jedną z przesłanek ponownego zawarcia umowy najmu z osobą, której umowa najmu została wypowiedziana z powodu zaległości w opłatach za lokal. Przepis ten stanowi bowiem, że z osobami, którym wypowiedziano umowę najmu z tytułu zaległości w opłatach za używanie lokalu, Gmina może ponownie zawrzeć umowę najmu pod warunkiem spełnienia przesłanek określonych w par. 10 ust. 2 pkt 2 - 4. W myśl par. 10 ust. 2 pkt 2 warunkiem uzyskania tytułu prawnego do lokalu jest nie zaleganie z jakimikolwiek opłatami z tytułu używania lokalu. Wskazać również należy, że użycie w umowie z dnia 27 września 2013 roku sformułowania „regulowanie bieżących opłat czynszowych” zamiast „odszkodowania za bezumowne korzystanie z lokalu” nie dowodzi tego, że pomiędzy stronami doszło do nawiązania stosunku najmu. Po pierwsze, zarówno J. Z., który zawarł tę umowę, jak i H. Z. pojęcie czynszu (opłat czynszowych) utożsamiają z pojęciem „opłat za zajmowanie lokalu”, przez co nie sposób uznać, by do sformułowania tego J. Z. przywiązywał specjalną uwagę oraz by wprowadzenie tego właśnie pojęcia do umowy było zabiegiem celowym, a nie nastąpiło jedynie na skutek braku precyzji terminologicznej spowodowanej zaistnieniem oczywistej omyłki językowej. Zauważyć bowiem należy, że w analizie opłat z dnia 12 września 2013 roku przedłożonej przez powódkę wśród elementów opłat wyraźnie wymieniono odszkodowanie za zajmowanie lokalu bez tytułu prawnego w wysokości odpowiadającej wysokości czynszu regulowanego, a nie czynsz najmu. Także w zawiadomieniu o zmianie wysokości opłat z dnia 21 kwietnia 2015 roku wśród elementów opłat za lokal wymieniono odszkodowanie za zajmowanie lokalu bez tytułu prawnego w wysokości odpowiadającej wysokości czynszu regulowanego. Stosownie do art. 18 usta. 1 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego osoby zajmujące lokal bez tytułu prawnego są obowiązane do dnia opróżnienia lokalu co miesiąc uiszczać odszkodowanie, które – zgodnie z przepisem ustępu drugiego tego artykułu – odpowiada wysokości czynszu, jaki właściciel mógłby otrzymać z tytułu najmu lokalu. Fakt zajmowania przez powódkę lokalu przy ul. (...) w S. oraz uiszczania bieżących opłat nie przesądza zatem sam przez się o tym, że powódkę łączy z pozwaną stosunek najmu tego lokalu. Obowiązek uiszczania opłat za lokal spoczywa bowiem również na tych osobach, które zajmują lokal bez tytułu prawnego, z tymże w tym przypadku opłaty te składają się na tzw. odszkodowanie za zajmowanie lokalu bez tytułu prawnego. Znamienne jest przy tym, że powódka – twierdząc w pozwie, że pomiędzy nią a pozwaną został nawiązany stosunek najmu lokalu przy ul. (...) w S. – w swoich zeznaniach wyraźnie wskazała, że „na żadnej podstawie nie jest w stanie stwierdzić, że jest najemcą lokalu” (k. 81).Wyjaśniła przy tym, że za najemcę lokalu sama siebie uważa od chwili otrzymania od pozwanej pisma z dnia 23 sierpnia 2010 roku. Takie przeświadczenie powódki jest pozbawione podstaw. Rozłożenie przez pozwaną powódce spłaty zadłużenia na raty w żaden sposób nie przesądza o tym, by wolą pozwanej było jednoczesne nawiązanie z powódką stosunku najmu. Tym bardziej, że w końcowej części pisma wśród konsekwencji nieuiszczenia przez powódkę rat w pełnej wysokości, niewpłacenia w terminie dwóch kolejnych rat lub nieuiszczania równocześnie na bieżąco opłat związanych z lokalem, poza natychmiastową wymagalnością całego świadczenia i skierowaniem sprawy na drogę postępowania sądowego, nie wskazano wypowiedzenia umowy najmu i w konsekwencji rozwiązania stosunku najmu, który zdaniem powódki miał powstać. Dodatkowo na wniosek pozwanej w 2013 roku zostało wszczęte postępowanie egzekucyjne na podstawie wyroku wydanego w sprawie I C 310/10, co również dowodzi tego, że pozwana – pomimo rozłożenia na raty spłaty zadłużenia – traktowała powódkę nadal jako osobę zajmującą lokal bez tytułu prawnego i za taką też osobę uważa powódkę do chwili obecnej, czemu dała wyraz w toku niniejszego postępowania.

Mając powyższe na uwadze powództwo należało oddalić.

O kosztach procesu orzeczono zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu wyrażoną w art. 98 par. 1 kpc, zgodnie z którą strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić drugiej stronie poniesione przez nią koszty procesu.