Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Wrocław, dnia 26 lipca 2016 r.

Sąd Okręgowy we Wrocławiu I Wydział Cywilny w następującym składzie:

Przewodniczący:SSO Sławomir Urbaniak

Protokolant:Alicja Rajca

po rozpoznaniu w dniu 19 lipca 2016 r. we Wrocławiu

sprawy z powództwa Gminy W. – Zarządu Zasobu Komunalnego

przeciwko E. K.

o zapłatę

I umarza postępowanie w części obejmującej żądanie zasądzenia kwoty 59.545,70 zł;

II dalej idące powództwo oddala;

III nie obciąża strony powodowej obowiązkiem zwrotu kosztów procesu na rzecz pozwanej;

IV przyznaje od Skarbu Państwa adwokatowi K. Ł. kwotę 4.428 zł (w tym 828 zł równowartości podatku VAT) tytułem zwrotu kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej pozwanej z urzędu.

Sygn. akt I C 50/16

UZASADNIENIE

Strona powodowa Gmina W. pozwem z dnia 10 lutego 2015 r. wniosła o zapłatę przez pozwanych solidarnie E. K. oraz T. K. kwoty 79.662,42 zł wraz z odsetkami ustawowymi liczonymi od kwoty 50.931,58 zł od dnia 2 listopada 2014 r. do dnia poprzedzającego dzień złożenia pozwu oraz od kwoty 79.662,42 zł od dnia złożenia pozwu do dnia zapłaty. W uzasadnieniu żądania strona powodowa podała, że pozwani zajmują bez tytułu prawnego lokal mieszkalny położony we W. przy ul. (...), wchodzący w skład zasobu mieszkaniowego powodowej gminy. Strona powodowa domaga się zapłaty odszkodowania w wysokości czynszu, jaki byłby należny tytułem najmu lokalu zajmowanego przez pozwanych wraz z opłatami eksploatacyjnymi niezależnymi od właściciela. Żądanie główne obejmuje kwotę 50.931,58 zł tytułem zobowiązania głównego oraz odsetki skapitalizowane na dzień 1 listopada 2014 r., w kwocie 28.739,84 zł. Za okres nieobjęty kapitalizacją strona wniosła o zasądzenie odsetek ustawowych od dnia 2 listopada 2014 r. do dnia poprzedzającego dzień złożenia pozwu.

Na podstawie nakazu wydanego w postępowaniu upominawczym (k. 16) tut. Sąd nakazał pozwanym, aby zapłacili solidarnie kwotę żądaną pozwem wraz z kosztami postępowania w terminie dwóch tygodni od doręczenia nakazu albo wnieśli w tymże terminie sprzeciw.

E. K., działając przez swojego opiekuna prawnego M. K., wnosiła zażalenie na nadanie klauzuli wykonalności nakazowi zapłaty wydanemu przeciwko pozwanej (k. 25), wskazując nadto na brak skutecznego doręczenia pozwu. Niezależnie od tego pozwana – reprezentowana przez opiekuna prawnego – wniosła o przywrócenie terminu do wniesienia sprzeciwu od nakazu zapłaty. W załączonym do wniosku o przywrócenie terminu sprzeciwie od nakazu zapłaty pozwana E. K. wniosła o oddalenie powództwa w całości. Pozwana wskazała, że powództwo zostało skierowane przeciwko osobie, która nie ma zdolności sądowej, a przy tym podnoszone żądanie narusza zasady współżycia społecznego. Pozwana jest od 2014 r. osobą ubezwłasnowolnioną całkowicie. Zdiagnozowano u niej otępienie głębokie, z zaburzeniami pamięci od ok. 9 lat, czyli występujące znacznie wcześniej niż ubezwłasnowolnienie pozwanej. Pozwana zadłużyła mieszkanie, o czym jej opiekun prawny (syn pozwanej) nie wiedział, gdyż nie przebywał w tym czasie w Polsce. Pozwana nie odbierała poczty, w związku z czym obecny opiekun prawny nie posiadał wiedzy o przychodzących wezwaniach do zapłaty. Pozwana podniosła także zarzut przedawnienia roszczenia z uwagi na obowiązywanie 3-letniego terminu przedawnienia roszczeń dla tego typu świadczeń.

Na podstawie postanowienia z 11 stycznia 2016 r. (k. 36) przywrócono pozwanej termin do wniesienia sprzeciwu od nakazu zapłaty. Z kolei na mocy postanowienia z 18 stycznia 2016 r. (k. 40) uchylono postanowienie w przedmiocie nadania klauzuli wykonalności.

W piśmie z dnia 25 stycznia 2016 r. (k. 44) strona powodowa cofnęła powództwo skierowane przeciwko E. K. w części, tj. co do kwoty 59.545,70 zł, podtrzymując je co do kwoty 20.116,72 zł wraz z odsetkami od kwoty 15.631,09 zł od dnia 2 listopada 2014 r. do dnia 9 lutego 2015 r. oraz od kwoty 20.116,72 zł od dnia 10 lutego 2014 r. do dnia zapłaty.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Pozwana E. K. zamieszkuje w lokalu przy ul. (...) we W., należącym do zasobu mieszkaniowego powodowej Gminy W..

( Okoliczność bezsporna)

Na podstawie orzeczenia tut. Sądu z dnia 28 października 2014 r. (sygn. akt I Ns 328/13) pozwana E. K. została ubezwłasnowolniona całkowicie z powodu zespołu otępiennego. W dniu 28 października 2015 r. opiekunem prawnym pozwanej został ustanowiony M. K..

( Dowód: postanowienie z dnia 28 października 2014 r., k. 28; zaświadczenie o osobie opiekuna z 30 października 2015 r., k. 29)

W czerwcu 2014 r. w trakcie badania pozwanej E. K. dla potrzeb postępowania o ubezwłasnowolnienie stwierdzono u pozwanej zespół otępienny o znacznym stopniu nasilenia. Ze względu na charakter procesu otępiennego można wnioskować, że zaburzenia trwają u pozwanej od ok. 9 lat i stopniowo narastały. Już w 2007 r stwierdzono u powódki objawy choroby psychicznej - depresji połączonej z lękami i otępieniem. Zdiagnozowano wówczas zaburzenia urojeniowe otępienne atypowe lub mieszane w chorobie Alzheimera. Przed 2011 r. stan był na tyle zaburzony, że pozwana wymagała opieki osoby trzeciej.

Z bardzo dużym prawdopodobieństwem można stwierdzić, że od lutego 2012 u pozwanej występował zespól otępienny przynajmniej w stopniu miernym wyraźnie utrudniający funkcjonowanie społeczne, rozumienie znaczenia podejmowanych czynności administracyjnych. Funkcje intelektualne E. K. były bardzo głęboko zaburzone.

(dowód: zaświadczenie specjalisty neurologa z 18.11.2015r. k.35, przesłuchanie informacyjne opiekuna prawnego M. K., k. 132, e-protokół z 14.04.2016r. karta informacyjna leczenia szpitalnego k. 144-145, ustna opinia biegłej sądowej lekarza psychiatry J. B. (1) e protokół z 19 lipca 2016r. 02:28- 12:40 k. 147, zaświadczenie specjalisty psychiatry A. W. k. 8 akta I Ns 328/13)

Sąd zważył, co następuje:

Powódka dochodziła od pozwanej zapłaty kwoty 79.662,42 zł tytułem odszkodowania za zajmowanie bez tytułu prawnego lokalu położonego we W. przy ul. (...), stanowiącego własność Gminy W.. Po wydaniu w postępowaniu upominawczym nakazu zapłaty i wniesieniu sprzeciwu przez pozwaną, reprezentowaną przez opiekuna prawnego oraz pełnomocnika z urzędu, strona powodowa częściowo cofnęła roszczenie w takim zakresie, w jakim został podniesiony w sprzeciwie zarzut przedawnienia, a mianowicie za okres wcześniejszy aniżeli trzy lata od dnia wniesienia pozwu. W tej części Sąd umorzył postępowanie na podstawie art. 355 k.p.c., o czym orzekł w pkt I wyroku.

Odnosząc się zaś do pozostałej części roszczenia, które było podtrzymywane przez stronę powodową, a obejmującego zapłatę odszkodowania w kwocie 20.116,72 zł za bezumowne korzystanie z lokalu za okres od lutego 2012r., Sąd doszedł do przekonania, że nie zasługuje ono na uwzględnienie.

Sąd w pierwszej kolejności ustalił, że roszczenie, którego dochodzi strona powodowa ma niewątpliwie charakter roszczenia odszkodowawczego. Na taki charakter tego roszczenia wskazała sama strona powodowa w uzasadnieniu pozwu wskazując, iż domaga się zapłaty odszkodowania za zajmowanie przez pozwaną lokalu mieszkalnego bez tytułu prawnego. Zatem przedmiotem oceny Sądu było żądanie o takim właśnie przedmiocie i charakterze. Odszkodowawczy charakter żądania wynika również ze stosownych przepisów art. 18 ust. 1 w zw. z ust 2 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie kodeksu cywilnego (jedn. tekst Dz.U. z 2014 r., poz. 150 ze zm.). Przepis ten stanowi, że osoby zajmujące lokal bez tytułu prawnego są obowiązane do dnia opróżnienia lokalu co miesiąc uiszczać odszkodowanie ( ust. 1). Z zastrzeżeniem ust. 3, odszkodowanie, o którym mowa w ust. 1, odpowiada wysokości czynszu, jaki właściciel mógłby otrzymać z tytułu najmu lokalu. Jeżeli odszkodowanie nie pokrywa poniesionych strat, właściciel może żądać od osoby, o której mowa w ust. 1, odszkodowania uzupełniającego ( ust 2 ). Niemożność korzystania z nieruchomości zajętej przez pozwaną, może stanowić podstawę do oparcia roszczenia odszkodowawczego na przepisach o czynach niedozwolonych (art. 415 kc i nastp.).Podstawą tej odpowiedzialności jest zatem wykazanie następujących przesłanek: zdarzenie, z którym system prawny wiąże odpowiedzialność na określonej zasadzie oraz szkoda i związek przyczynowy między owym zdarzeniem a szkodą. Wskazany przepis stanowi, że sprawca ponosi odpowiedzialność deliktową na zasadzie winy. Z kolei zgodnie z treścią art. 425 § 1 k.c. który znajduje zastosowanie do tego reżimu odpowiedzialności deliktowej, osoba, która z jakichkolwiek powodów znajduje się w stanie wyłączającym świadome albo swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli, nie jest odpowiedzialna za szkodę w tym stanie wyrządzoną.

W przedmiotowej sprawie, w ocenie Sądu nie można pozwanej przypisać winy za spowodowanie szkody, ponieważ zaciągając zobowiązanie wobec strony powodowej nie była świadoma podejmowanych przez siebie czynów. Sąd miał na uwadze to, że przyczyną wyłączającą winę w jej ujęciu subiektywnym może być stan zdrowia, w tym także wynikający ze zmian organicznych spowodowanych chorobą psychiczną, co zostało stwierdzone u pozwanej. Okoliczności odnośnie stanu zdrowia pozwanej Sąd ustalił na podstawie dowodów zebranych w sprawie o sygnaturze I Ns 328/14 o ubezwłasnowolnienie E. K., w tym zwłaszcza opinii sądowo – psychologicznej biegłej psycholog M. O. i opinii sądowo – psychiatrycznej biegłej sądowej lekarza psychiatry J. B. (1)- obie z czerwca 2014r., jak i ustnej opinii psychiatrycznej biegłej sądowej J. B. (1) przeprowadzonej w niniejszym postępowaniu. Okolicznością bezsporną jest, że stan zdrowia psychicznego pozwanej już czerwcu 2014r. był na tyle zaburzony, że spełniała ona przesłanki medyczne do całkowitego ubezwłasnowolnienia z powodu stanu otępiennego prawdopodobnie na podłożu choroby Alzheimera. Co więcej jednak, biegła lekarz psychiatra J. B. analizując całość dostępnej dokumentacji medycznej i opierając się na swoim doświadczeniu zawodowym stwierdziła w ustnej opinii psychiatrycznej przeprowadzonej w niniejszym postępowaniu, że istnieje bardzo duże prawdopodobieństwo, że już w lutym 2012 r. a zatem w okresie obejmującym żądanie pozwu, u pozwanej występował zespół otępienny przynajmniej w stopniu miernym, wyraźnie utrudniający funkcjonowanie społeczne i rozumienie znaczenia podejmowanych czynności. Stwierdziła, że świadomość E. K. w tym okresie była już bardzo głęboko zaburzona. Ze względu na charakter procesu otępiennego można wnioskować, że zaburzenia trwają u pozwanej od co najmniej 9 lat. Już w 2007 r. stwierdzono u pozwanej zaburzenia urojeniowe otępienne atypowe lub mieszane w chorobie Alzheimera oraz objawy depresji połączonej z lękami, a przed 2011 r. stan E. K. był na tyle zaburzony, że pozwana wymagała opieki osoby trzeciej. Znaczne nasilenie funkcji otępiennych notuje się również w zaświadczeniu psychiatry wydanym po czerwcu 2013r., gdzie lekarz ten stwierdził, że ze względu na znaczne nasilenie zaburzeń pacjentka nie jest w stanie samodzielnie dbać o siebie ani zaspokajać podstawowych potrzeb oraz wymaga całodobowej opieki. Zatem biegła sądowa J. B. analizując te wszystkie okoliczności, znając również przebieg choroby w zespole otępiennym doszła do wniosku, że stan zdrowia psychicznego pozwanej w okresie od lutego 2012 był na tyle zaburzony , iż pozwana nie była w stanie działać z pełną świadomością.

Tym samym skoro brak jest przesłanki w postaci winy sprawcy szkody, powództwo Gminy W. przeciwko E. K. jako niezasadne należało oddalić, na zasadzie art. 425 § 1 kc ( pkt II wyroku).

O kosztach Sąd orzekł na podstawie art. 102 k.p.c., zgodnie z którym, w wypadkach szczególnie uzasadnionych sąd może zasądzić od strony przegrywającej tylko część kosztów albo nie obciążać jej w ogóle kosztami. Strona powodowa przegrała postępowanie, więc co do zasady winna zwrócić pozwanej poniesione przez nie koszty związane z tym postępowaniem (art. 98 k.p.c.) Sąd uznał jednak, że charakter roszczenia wywiedzionego przez stronę powodową, która szukała ochrony swojego prawa oraz relacja pomiędzy stronami- bowiem to strona pozwana korzysta bezumownie z lokalu powoda - stanowią przypadek szczególny o jakim mowa w art. 102 k.p.c. i uzasadniają odstąpienie od obciążania powoda odpowiedzialnością za przegranie procesu, o czym orzeczono w punkcie trzecim wyroku.

W punkcie czwartym sentencji wyroku Sąd przyznał wynagrodzenie pełnomocnikowi pozwanej ustawionemu z urzędu. Wysokość opłaty została ustalona stosownie do § 6 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu. Ustalone wynagrodzenie zostało podwyższone o stawkę podatku od towarów i usług obowiązującą w dniu orzekania o tych opłatach tj. o kwotę 828zł.