Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 13 grudnia 2011 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie - Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów

W następującym składzie:

Przewodniczący: SSO Witold Rękosiewicz

Protokolant: asystent sędziego Anna Rowińska - Abczyńska

po rozpoznaniu w dniu 13 grudnia 2011 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z odwołania L. K. Przedsiębiorstwo (...) z/s w K.

przeciwko Prezesowi Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów

zainteresowani: (...)w W.

(...) sp. z o.o. z/s w L.

o ochronę konkurencji i nałożenie kary pieniężnej

na skutek odwołania powoda od decyzji Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów z dnia 26 października 2009 r. Nr (...)

1)  oddala odwołanie,

2)  zasądza od L. K. Przedsiębiorstwo (...) z/s w K. na rzecz Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów kwotę 720,00 (siedemset dwadzieścia) tytułem kosztów zastępstwa procesowego.

SSO Witold Rękosiewicz

Sygn. akt XVII AmA 47/10

UZASADNIENIE

Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów (Prezes UOKiK, pozwany), po przeprowadzeniu postępowania antymonopolowego wszczętego na wniosek (...) sp. z o.o. z/s w L. ((...), zainteresowany) przeciwko (...) z/s w W. ((...), uczestnik), Konsorcjum (...) (obecnie (...) SA) z/s w R. i przedsiębiorcy L. K. (powód, przedsiębiorca) prowadzącej działalność gospodarczą pod nazwą Przedsiębiorstwo (...) z/s w K. wydał w dniu 26.10.2009r. decyzję nr (...), w której:

I umorzył jako bezprzedmiotowe postępowanie antymonopolowe wszczęte przeciwko Konsorcjum (...) ( (...) SA) z/s w R. pod zarzutem zawarcia porozumienia z (...) i L. K. Przedsiębiorstwo (...) z/s w K.,

II uznał za ograniczająca konkurencję i naruszającą zakaz określony w art. 5 ust. 1 pkt 6 ustawy z dn. 15.12.2000r. o ochronie konkurencji i konsumentów (Dz. U. z 2005r., nr 244, poz. 2080 ze zm (dalej ustawa o ochronie) praktykę polegającą na zawarciu przez (...) z siedzibą w W. i przedsiębiorcę L. K. działającą pod nazwą Przedsiębiorstwo (...) z siedzibą w K. na krajowym rynku programów komputerowych działających w (...), a służących rejestracji i monitorowaniu oraz rozliczaniu świadczeń zdrowotnych wykonywanych przez świadczeniodawców w ramach zawartych z (...)kontraktów porozumienia polegającego na:

1)  organizowaniu przez (...)wspólnie z przedsiębiorcą L. K. prowadzącą działalność gospodarczą pod nazwą Przedsiębiorstwo (...) w ramach podpisanej przez (...)Umowy serwisowej z Konsorcjum (...) (obecnie (...) SA) szkoleń dla świadczeniodawców, na których rozdano im bezpłatną wersję jednostanowiskową programu (...)opracowaną przez Przedsiębiorstwo (...) i namawiano do korzystania wyłącznie z programów tej firmy, gdy wersja wielostanowiskowa tego programu była dostępna na rynku za opłatą,

2)  bezpłatnym udostępnianiu przez (...) i przedsiębiorcę L. K. prowadzącą działalność gospodarczą pod nazwą Przedsiębiorstwo (...) świadczeniodawcom obok programu (...) jednostanowiskowej wersji programu (...), którego autorem jest przedsiębiorca L. K.; Przedsiębiorstwo (...), a którego możliwości techniczne wykraczały poza funkcje niezbędne do rozliczania przez świadczeniodawców zawartych umów z (...),

3)  publikowaniu przez (...), opracowanych przez przedsiębiorcę L. K. prowadzącą działalność gospodarczą pod nazwą Przedsiębiorstwo (...), z opóźnieniem niekompletnych informacji dotyczących standardów wymiany danych na lata 2004, 2005, 2006, 2007 i 2008, gdy przedsiębiorca L. K.; Przedsiębiorstwo (...) miała dostęp i wykorzystywała te informacje dużo wcześniej aniżeli konkurenci na rynku, co znacznie utrudniało dostosowanie programów świadczeniodawców korzystających z oprogramowania innych firm aniżeli Przedsiębiorstwo (...) do zmienianych wymagań sprawozdawczości w (...),

ograniczającego konkurencję na krajowym rynku programów komputerowych służących do obsługi jednostek świadczeniodawców mających podpisane umowy z (...) (w tym umożliwiających rozliczanie tych umów) i stwierdził zaniechanie jej stosowania z dniem 16 stycznia 2004r. w zakresie punktu 1), z dniem 30 czerwca 2007r. w zakresie punktu 2) i z dniem 31.12.2008r. w zakresie punktu 3).

III nałożył na

a)  (...) w W. karę pieniężną w wysokości 500 000, 00 zł, płatną do budżetu państwa z tytułu naruszenia zakazu, o którym mowa w punkcie II sentencji niniejszej decyzji

b)  Przedsiębiorcę L. K. prowadzącą działalność gospodarczą pod nazwą Przedsiębiorstwo (...) z siedzibą w K. karę pieniężną w wysokości 500 000,00 zł, płatną do budżetu państwa z tytułu naruszenia zakazu, o którym mowa w punkcie II sentencji niniejszej decyzji.

IV obciążył kosztami postępowania antymonopolowego wszczętego na wniosek (...) Sp. z o.o. z siedzibą w L. obejmującymi wysokość opłaty za wniosek 500,00 zł i koszty opinii biegłego w tej sprawie w wysokości 12.4444,00 zł tj:

1.  (...) z siedzibą w W. kwotą 6 472,00 zł )słownie: sześć tysięcy czterysta siedemdziesiąt dwa złote),

2.  Przedsiębiorcę L. K. prowadzącą działalność gospodarczą pod nazwą Przedsiębiorstwo (...) z siedzibą w K. kwotą 6 472,00 zł, słownie (sześć tysięcy czterysta siedemdziesiąt dwa zł),

oraz zobowiązał tych przedsiębiorców do zwrotu wnioskodawcy firmie (...) Sp. z o.o. z siedzibą w L. w/w kosztów.

L. K. – Przedsiębiorstwo (...) zaskarżyła decyzję Prezesa UOKiK w pkt II, IV i V podpunkt 2.

Powód zarzucił zaskarżonej decyzji naruszenie:

a)  art. 7 kpa w zw. z art. 80 ustawy o ochronie poprzez dokonanie błędnych ustaleń faktycznych będących podstawą dla wydania decyzji,

b)  art. 233 kpc w zw z art. 81 ustawy o ochronie poprzez dokonanie dowolnej i błędnej oceny dowodów nie uwzględniającej dowodów przemawiających na korzyść odwołującej, w tym brak wyjaśnienia i oceny wszystkich dowodów ujawnionych w sprawie

c)  art. 49 ustawy oraz art. 278 kpc w zw z art. 81 ustawy poprzez:

- wyznaczenie biegłego Izby (...)bez wysłuchania wniosków stron, co do liczby biegłych i ich wyboru, a oparcie się wyłącznie na wniosku (...) sp. z o.o. oraz bez skonsultowania ze stronami przedmiotu opinii,

- oparcie się na opinii, w której biegli w sposób niedopuszczalny i niezgodny ze swoją funkcją zajęli się ustaleniami stanu faktycznego sprawy (dokonane przez nich ustalenia są niezgodne z prawdą materialną), a także przedstawianiem własnych spostrzeżeń oraz odczuć na temat okoliczności faktycznych sprawy,

d) art. 236 kpc w zw z art. 81 ustawy poprzez nie określenie przez Prezesa Urzędu przedmiotu opinii biegłych, a pozostawienie kwestii określenia jej przedmiotu samym biegłym,

2. Naruszenie przepisów prawa materialnego poprzez błędną jego wykładnię i niewłaściwe zastosowanie, a w szczególności:

a) art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 15 grudnia 2000r. poprzez przyjęcie, iż istnieje interes publiczny w objęciu ochroną przedsiębiorcy (...) sp. z o.o.

b) art. 2 ust. 1 ustawy poprzez kwestionowanie przez Urząd możliwości sprzedawania przez odwołującą programu przeznaczonego do kompletnego wspomagania pracy przychodni pod nazwą zbliżoną ((...)w wersji wielostanowiskowej) do programu udostępnianego bezpłatnie przez (...), a służącego do rozliczeń świadczeniodawcy z podmiotem finansującym ubezpieczenie zdrowotne ((...)w wersji jednostanowiskowej) w sytuacji, gdy autorskie prawa osobiste i majątkowe do obydwu programów przysługiwały odwołującej i miła ona pełna oraz wyłączną kompetencję w zakresie nazewnictwa programów,

c) art. 4 pkt 8 ustawy – poprzez zdefiniowanie przez Prezesa Urzędu rynku właściwego w niniejszej sprawie w sposób nie zgodny z legalną definicją rynku określoną w przepisie ustawy,

d) art. 5 ust. 1 pkt 6 ustawy – poprzez przyjęcie, iż współpraca pomiędzy (...), a odwołującą – w szczególności w zakresie szkoleń organizowanych dla świadczeniodawców, nieodpłatnego udostępniania świadczeniodawcom przez (...) programów do rozliczeń kontraktów ((...)w wersji jednostanowiskowej), publikowania przez (...) standardów wymiany danych – miała na celu lub skutkowała wyeliminowaniem, ograniczeniem lub naruszeniem w inny sposób konkurencji na rynku właściwym, gdy w rzeczywistości działania te, ani nie miały na celu, ani nie skutkowały takimi konsekwencjami,

e) naruszenie art. 6 ust. 1 pkt 2 – poprzez nieuwzględnienie, iż program (...) w wersji wielostanowiskowej nigdy nie przekroczył 10% udziału w rynku programów przeznaczonych do kompletnego wspomagania pracy przychodni a w rzeczywistości program (...) w wersji wielostanowiskowej nie osiągnął nawet 2% procentowego udziału w rynku

Mając na uwadze przedstawione zarzuty powód wniósł o uchylenie decyzji w zaskarżonym zakresie i umorzenie postępowania z uwagi na brak naruszeń przepisów ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów

Ponadto powód wniósł o dopuszczenie dowodów znajdujących się w aktach prowadzonego przez Prezesa Urzędu postępowania administracyjnego, a wymienionych w treści uzasadnienia decyzji oraz o dopuszczenie dowodów z przesłuchania świadków:

a)  Z. D. Naczelnego (...)(wezwanie na adres (...), ul. (...), (...)-(...) K.) – na okoliczność ustalenia funkcji programu (...) wersja jednostanowiskowa oraz programu (...) wersja wielostanowiskowa, przyczyn stworzenia programu (...) wersja jednostanowiskowa, zasad udostępniania programu (...) wersja jednostanowiskowa przez (...) z/s w W. (ze szczególnym uwzględnieniem (...)OW (...)), faktu zamówienia tego programu przez (...), sposobu licencjonowania okoliczności przeprowadzania szkolenia z programu (...) wersja jednostanowiskowa na zlecenie (...)OW (...) w okresie pierwszej połowy stycznia 2004r. oraz przebiegu i treści tego szkolenia, publikowania przez (...) w latach 2004-2008 standardów wymiany danych i nie korzystania z tych informacji przez (...)wcześniej, aniżeli inni producenci oprogramowania, sposobu budowania pozycji rynkowej przez (...)w okresie objętym postępowaniem antymonopolowym, braku zawarcia jakiegokolwiek porozumienia z (...), które miałoby na celu lub skutkowałoby naruszeniem zasad konkurencji;

b)  I. K. - pracownika(...), który prowadził szkolenia w L. w okresie pierwszej połowy stycznia 2004r. (wezwanie na adres (...) spółka z o.o. ul. (...), (...)-(...) K.) – na okoliczności ustalenia przebiegu i treści szkolenia z obsługi programu (...) w wersji jednostanowiskowej na zlecenie (...)OW (...) w okresie pierwszej połowy stycznia 2004r., a w szczególności na okoliczności ustalenia, iż na tym szkoleniu nie rozdawano programu (...) wersja jednostanowiskowej i nie namawiano do korzystania z komercyjnych (odpłatnych) programów autorstwa (...), a także na okoliczność ustalenia iż również w programach autorstwa (...)występowały błędy w związku z elektronicznym rozliczaniem kontraktów;

c)  A. P.– Dyrektora Wydziału w (...)odpowiedzialnego za informatyzację (...) (wezwanie na adres (...), ul. (...), (...)-(...) K.) – na okoliczność ustalenia sposobu rozliczeń kontraktów zawieranych przez (...) (wcześniej (...)) ze świadczeniodawcami, współdziałania systemu informatycznego (...) (wcześniej (...)) z programami użytkowanymi przez świadczeniodawców, terminów publikowania przez (...) formatów wymiany danych w latach 2004-2008 – nie wykorzystywania przez (...)tych informacji wcześniej, aniżeli inni producenci oprogramowania, przyczyn opóźnień w publikacji formatów wymiany danych przez (...);

d)  M. C. – Prezesa Zarządu PHU (...) sp. z o.o. (wezwanie na adres ul. (...), (...)-(...) Ł.) – na okoliczność ustalenia, iż firma (...) opracowywała skutecznie działające oprogramowanie służące do rozliczeń kontraktów zawieranych przez (...) (wcześniej (...)) ze świadczeniodawcami, braku problemów przy uzyskiwaniu informacji o formatach wymiany danych od pracowników poszczególnych OW (...) (wcześniej (...)), uzyskiwania dodatkowych wyjaśnień od odwołującej w przypadku zadawania jej szczegółowych pytań, zrelacjonowania sposobu działania sprawozdawczości oraz ewentualnych problemów w rozliczeniach kontraktów w OW (...) (wcześniej (...)) zinformatyzowanych przez konsorcjum (...) oraz OW (...) (wcześniej (...)) zinformatyzowanych przez (...) SA

e)  M. B. (wezwanie na adres: (...), (...)-(...) G.) – byłego pracownika (...) SA zatrudnionego w zespole odpowiedzialnym za informatyzację (...) – na okoliczność ustalenia kwestii rozliczeń kontraktów zawieranych przez (...) (wcześniej (...)) ze świadczeniodawcami w tych OW (...) (wcześniej (...)), które zostały zinformatyzowane przez (...) SA – podobieństw i różnic w tym zakresie z OW (...) (wcześniej (...)), które zostały zinformatyzowane przez Konsorcjum (...);

W uzasadnieniu odwołania powód przedstawił obszernie stan faktyczny sprawy oraz okoliczności świadczące w jego ocenie o naruszeniu przez Prezesa UOKiK w przeprowadzonym postępowaniu administracyjnym przepisów art. 7 kpa oraz art. 233 kpc.

Powód stwierdził, że Prezes UOKiK dokonał błędnych, niezgodnych z prawdą ustaleń i nie wyjaśnił stanu faktycznego sprawy. Przeprowadził ocenę dowodów, która nie była zgodna z zasadą swobodnej oceny dowodów i nie uwzględnił w rozstrzygnięciu całego zgromadzonego materiału dowodowego, pomijając dowody przemawiające za przyjęciem braku antykonkurencyjnego porozumienia pomiędzy (...) i L. K.. Powód zarzucił również pozwanemu niewłaściwą interpretację powołanych w odwołaniu na niekorzyść (...) i L. K. dowodów i wskazał okoliczności ustalone przez Prezesa UOKiK, które uznał za błędne.

Powód zaprzeczył, że na szkoleniu w styczniu 2004r. rozdawano program (...) jednostanowiskowy oraz, że namawiano do korzystania wyłącznie z programów Przedsiębiorstwa (...). Stwierdził, że pracownicy (...) rozdawali uczestnikom szkolenia elektroniczne wzorce projektowanych umów a szkolenie dotyczyło programów autorstwa (...)licencjonowanych na (...) rozdawanych świadczeniobiorcom to jest (...) oraz (...) jednostanowiskowy.

Zdaniem powoda Prezes UOKiK błędnie przyjął, że programy (...) jednostanowiskowy oraz (...) wielostanowiskowy to jeden program. Programy te miały różne przeznaczenie i wynikający z tego różny zasięg funkcjonalności. Przy pomocy programu (...) wielostanowiskowego możliwe było kompleksowe prowadzenie przychodni a program jednostanowiskowy umożliwiał jedynie rozliczenie kontraktów.

Powód stwierdził, że program (...) jednostanowiskowy nie stanowił z tego względu żadnej konkurencji dla programów komercyjnych przeznaczonych dla kompleksowego wspomagania prowadzenia przychodni.

Powód podniósł, że pozwany nie przeprowadził żadnego dowodu na istnienie niedozwolonych uzgodnień pomiędzy (...)a (...). Stanowczo zaprzeczył istnieniu takich uzgodnień.

W ocenie powoda główna przyczyną problemów ze sprzedazą oprogramowania produkcji (...) sp. z o.o. była jego niska jakość, co wynikało ze stosowania przez tego przedsiębiorcę darmowych baz danych, których powód nie wykorzystywał.

Powód wskazał również okoliczności świadczące o naruszeniu przez Prezesa UOKiK przepisów art. 47 ustawy o ochronie oraz art. 278 kpa i art. 236 kpc w związku z dopuszczeniem w postępowaniu administracyjnym dowodu z opinii biegłych, która z powyższych przyczyn jest błędna, nierzetelna i nieprofesjonalna. Zdaniem powoda Prezes UOKiK dokonał błędnego wyboru pomiotu powołanego do sporządzenia opinii oraz nie sprecyzował przedmiotu opinii co doprowadziło do błędów i uproszczeń skutkujących niewyjaśnieniem szeregu kwestii będących przedmiotem oceny biegłych.

Uzasadniając zarzuty naruszenia przepisów prawa materialnego powód wskazał, że współpraca (...) i (...)służyła wspomożeniu działania instytucji ubezpieczenia zdrowotnego w zakresie kontroli wydatków i zwalczania nadużyć co jednoznacznie świadczy, iż prowadzona była w interesie publicznym.

Powód podniósł również, powołując się na wyrok Sądu Najwyższego z dn. 27.08.2003r. (I CKN 527/01, Lex nr 137525), że naruszenie interesu publicznoprawnego ma miejsce, gdy skutki działań sprzecznych z przepisami ustaw dotykają szerszego kręgu uczestników rynku a nie jednego podmiotu, względnie wywołały na rynku inne niekorzystne zjawiska.

Odnosząc się do zawartego w zaskarżonej decyzji ustalenia, że (...) reklamował programy (...), ponieważ aplikacja (...) oraz (...) jednostanowiskowy zaopatrzone były w informację dotyczącą powoda jako właściciela praw autorskich skarżący stwierdził, ze takie działanie było zgodne z przepisami dotyczącymi ochrony własności intelektualnej, w tym praw autorskich i nie może być uznane za przejaw niedozwolonego porozumienia pomiędzy (...) a powodem.

W ocenie powoda Prezes UOKiK błędnie zdefiniował w prowadzonym postępowaniu rynek właściwy. Stwierdził, że na określonym przez pozwanego rynku właściwym nie istniała żadna konkurencja poza drugim z dostawców oprogramowania do (...) to jest (...) SA. Gra rynkowa istniała na drugim z powołanych przez Prezesa UOKiK rynku komercyjnych programów komputerowych służących do obsługi wszystkich świadczeniobiorców – nie tylko tych, którzy podpisali umowy z (...).

Powód podkreślił, że programy istniejące na rynkach miały inne przeznaczenie i właściwości. Jedne były rozdawane za darmo inne sprzedawane. Dla programów (...) oraz (...) jednostanowiskowego produktem substytutywnym był wyłącznie Pakiet świadczeniodawcy autorstwa (...) SA.

Zdaniem powoda nietrafne było stanowisko pozwanego, iż (...) i (...)zawarły porozumienie, które spełniało przesłanki określone w art. 5 ust. 1 pkt 6 ustawy o ochronie. Umowy zawierane przez powoda i zainteresowanego nie miały charakteru antykonkurencyjnego. Powód podkreślił, ze strony umowy nie złożyły w tej kwestii zgodnego oświadczenia woli.

Jednocześnie powód wskazał, że sprzedaż programu (...) wielostanowiskowego nigdy nie przekroczyła poziomu 10% udziału w rynku programów przeznaczonych dla kompleksowego prowadzenia przychodni. W ocenie powoda, jeśli nawet przyjąć istnienie w sprawie porozumienia to wobec przedstawionej okoliczności należy uznać, iż miało ono charakter bagatelny zgodnie z art. 6 ustawy o ochronie z uwagi na nieprzekroczenie progu odczuwalności. Ponadto powód stwierdził, że nałożenie na niego kary byłoby sprzeczne z regułą rozsądku.

Pozwany Prezes UOKiK w złożonej odpowiedzi wniósł o oddalenie odwołania i wniosków powoda o dopuszczenie dowodu z przesłuchania świadków oraz zasądzenie od powoda kosztów procesu według norm przepisanych.

Pozwany stwierdził, że zgłoszone powoda wnioski dowodowe nie zasługują na uwzględnienie, ponieważ informacje będące przedmiotem dowodu znajdują się w aktach postępowania administracyjnego lub dotyczą kwestii, które nie były przedmiotem zarzutu w stosunku do powoda.

Odnosząc się do zarzutów odwołania Prezes UOKiK wskazał, że informacje o przebiegu szkoleń organizowanych w styczniu 2004r. oraz wynikających z nich wrażeniach i wnioskach uzyskał w postępowaniu administracyjnym od świadczeniodawców uczestniczących w szkoleniach. Kwestionujac sposób działania (...) i (...)pozwany przyjął twierdzenia świadczeniodawców za wiarygodne.

Nie zgodził się ze stanowiskiem powoda, że program (...) jednostanowiskowy był udostępniony niewielkiej liczbie świadczeniodawców. Pozwany podniósł, że program ten był w formie pliku do pobrania umieszczony na stronie internetowej (...) i dostępny dla każdego. Zdaniem pozwanego w kontekście wspólnych działań (...)i powoda mających na celu wypromowanie programu (...) w wersji jednostanowiskowej jako jedynego słusznego do stosowania przez świadczeniobiorców, zawarte w odwołaniu twierdzenia powoda nie zasługują na uwzględnienie.

Prezes UOKiK stwierdził, że wprowadzenie na rynek dwóch wersji tego samego programu (...), jednej w porozumieniu z (...) w wersji jednostanowiskowej bezpłatnej oraz w wielostanowiskowej odpłatnej było dla świadczeniodawców sygnałem do rezygnacji z usług innych przedsiębiorców i przejścia na programy (...)tym bardziej, że wersja jednostanowiskowa była bezpłatna ale istniała możliwość dokupienia dalszych modułów, co dawało możliwości komputeryzacji całej jednostki medycznej.

W tych okolicznościach przechodzenie świadczeniodawców na programy (...)było uzasadnione. Stosowany przez (...) program był autorstwa (...), firma ta oferowała bezpłatną wersję programuKS-SWD2 dająca możliwość rozwoju a jej pracownicy serwisowali technicznie program. Takie zachowanie pozwalało na uniknięcie problemów przy rozliczaniu z (...) i corocznych kłopotów w okresie od stycznia 2004r. do końca grudnia 2008r., wynikających z opornego i rozciągniętego czasowo udostępniania przez (...) i (...)danych, niezbędnych innym producentom programów na dostosowanie ich programów do nowych wymagań sprawozdawczości (...). Taka sytuacja, w ocenie pozwanego, stawiała wszystkich producentów programów oprócz (...)na pozycji przegranej. Pozwany powołał się na twierdzenie (...)zawarte w aktach administracyjnych (k. 285), że po udostępnieniu bezpłatnej wersji programu (...) firma (...) utraciła znaczną część rynku, ponieważ świadczeniodawcy wybrali oferowany im przez (...) bezpłatnie program.

Za nieuprawnione uznał pozwany twierdzenie powoda, iż nie posiadał on danych dotyczących wymagań sprawozdawczości (...) na dany rok.

Powołując szereg okoliczności Prezes UOKiK stwierdził, że programy (...) i (...) jednostanowiskowy nie były substytutami. Uznał również za nieprawdziwe stanowisko powoda o mniejszej funkcjonalności programu (...) jednostanowiskowego w porównaniu do (...).

Opisując zachowania (...) i (...)pozwany uznał, że podmioty te podejmowały działania mające na celu opanowanie przez (...)rynku programów komputerowych działających w placówkach świadczeniodawców. Wynikiem tej zakazanej współpracy było osiągnięcie przez (...)na koniec 2008r. udziału w rynku właściwym na poziomie 78,3%

Odpowiadając na zarzut odwołania o naruszeniu art. 1 ust. 1 ustawy o ochronie pozwany, powołując się na wyroki Sądu Najwyższego oświadczył, że w jego ocenie przedmiotem ochrony ustawowej nie był indywidualny interes przedsiębiorcy (...) sp. z o.o. lecz zapewnienie prawidłowego funkcjonowania określonego rynku właściwego. Tylko w warunkach rynku konkurencyjnego przedsiębiorcy i konsumenci mają gwarancje realizacji konstytucyjnej zasady wolności gospodarczej i ochrony swoich praw poprzez możliwość konkurowania miedzy sobą w celu osiągnięcia maksymalnych korzyści ekonomicznych z prowadzonej działalności i zaspokojenia potrzeb konsumentów. Na podstawie dokonanych ustaleń dotyczących zachowania (...) i (...)pozwany stwierdził, że w świetle przepisów ustawy o ochronie działania tych podmiotów naruszały interes publicznoprawny. Za niezasadny w zw. z tym uznał pozwany zarzut, iż postępowanie antymonopolowe i zaskarżona decyzja chronią tylko interes zainteresowanego (...) sp. z o.o.

Odnośnie zarzutu naruszenia art. 2 ust. 1 ustawy o ochronie Prezes UOKiK oświadczył, że w zaskarżonej decyzji nie kwestionował prawa (...)do nazewnictwa programów swego autorstwa i faktu komercyjnej sprzedaży programu (...) wielostanowiskowego.

Pozwany nie zgodził się też z zarzutem powoda dotyczącym nieprawidłowego wyznaczenia w postępowaniu antymonopolowym rynku właściwego. Stwierdził, że w przedmiotowej sprawie możliwe było wyznaczenie trzech powiązanych rynków właściwych określonych jako:

- krajowy rynek organizowania świadczeń zdrowotnych, na którym działa (...),

- krajowy rynek programów komputerowych działających w (...) ((...)i (...)po 50%),

- krajowy rynek programów komputerowych służących do obsługi jednostek świadczeniodawców (w tym umożliwiających rozliczanie zawartych z (...) umów) na którym działa (...)i inni przedsiębiorcy.

Na trzecim z wymienionych rynków (...) nie działa ale (...)ma w nim znaczny udział. Ze względu na duże powiązanie tego rynku z dwoma pozostałymi i nadużywanie przez (...) i (...)posiadanej na tych rynkach pozycji dominującej na trzecim rynku wystąpił skutek antykonkurencyjny, który polegał na ograniczeniu konkurencji i zwiększeniu siły rynkowej (...)na tymże rynku.

Zarzut naruszenia art. 5 ust. 1 pkt 6 ustawy o ochronie Prezes UOKiK uznał za chybiony. Podkreślił, że w zaskarżonej decyzji wykazał negatywne skutki porozumienia (...) i (...), które dotknęły konkurentów (...)na rynku programów komputerowych służących do obsługi jednostek świadczeniodawców (...) oraz pośrednio samych świadczeniodawców. Z uwagi na wyznaczenie w sprawie innego niż wskazywał powód rynku właściwego, również zarzut naruszenia art. 6 ust. 2 pkt 1 ustawy o ochronie poprzez nie uznanie, że działania (...)miały charakter bagatelny, Prezes UOKiK określił jako nietrafny.

Odnosząc się do zarzutów związanych z wyznaczeniem biegłych i wydanej przez nich opinii pozwany wskazał, że wniosek o wyznaczenie biegłych złożył zainteresowany (...) a Prezes UOKiK był związany określonym w tym wniosku zakresem. Dodał, że strony były informowane o ilości i wyborze biegłych a powód nie wystąpił podczas postępowania antymonopolowego o wyłączenie biegłych. Pozwany podkreślił, że złożona do akt opinia jest traktowana jako dowód z dokumentu prywatnego w rozumieniu art. 245 kpc a nie jako dowód z opinii biegłych.

Sąd Ochrony Konkurencji i konsumentów ustalił następujący stan faktyczny:

(...) sp. z o.o. złożył do Prezesa UOKiK wniosek o przeprowadzenie postępowania antymonopolowego przeciwko (...) oraz L. K. prowadzącej działalność gospodarczą pod nazwą Przedsiębiorstwo (...) w K. w związku z zarzutem zawarcia przez w/w podmioty porozumienia antykonkurencyjnego.

Po analizie zebranych informacji Prezes UOKiK wszczął postępowanie antymonopolowe.

Postanowieniem nr (...) z dn. 22.01.2007r. określono ostateczny zakres produktowy rynku właściwego w prowadzonym postępowaniu antymonopolowym poprzez ustalenie, że będzie ono prowadzone pod zarzutem zawarcia przez (...) z/s w W. i L. K. (...)na krajowym rynku programów komputerowych działających w (...), którego autorem i serwisantem jest (...), służących do realizacji świadczeń zdrowotnych organizowanych przez (...) dla pacjentów podlegających ubezpieczeniu społecznemu w ramach opieki zdrowotnej polegającego na:

1.  bezpłatnym udostępnieniu świadczeniodawcom obok programu (...), programu (...), którego autorem jest firma (...), a który wykracza poza funkcje niezbędne do rozliczania przez świadczeniodawców zawartych umów z (...), dając możliwość całkowitej komputeryzacji jednostki medycznej świadczeniodawcy,

2.  organizowaniu przez (...) wspólnie z pracownikami (...)działającymi w ramach podpisanej przez (...) Umowy serwisowej z Konsorcjum szkoleń dla świadczeniodawców, na których rozdano im bezpłatną wersję jednostanowiskową programu (...) opracowaną przez (...)i namawiano do korzystania wyłącznie z programu tej firmy, gdy wersja wielostanowiskowa tego programu była dostępna na rynku za opłatą,

3.  publikowaniu przez (...) opracowanych przez (...) z opóźnieniem i niekompletnych informacji dotyczących standardów wymiany danych na rok 2004 i 2005, gdy firma (...) miała dostęp i wykorzystywała te informacje dużo wcześniej aniżeli konkurencji na rynku, co znacznie utrudniało stosowanie programów świadczeniodawców korzystających z oprogramowania innych firm aniżeli (...) do zmienianych wymagań sprawozdawczości w (...), co mogło powodować ograniczenie dostępu do tego rynku i eliminowanie z niego wnioskodawcy, jako przedsiębiorcy nie objętego tym porozumieniem, co mogło stanowić naruszenie art. 5 ust. 1 pkt 6 wskazanej wyżej ustawy.

Wobec analizy zebranego w sprawie materiału dowodowego w dn. 21.04.2007r. poinformowano strony o otwarciu na nowo postępowania dowodowego w sprawie i postanowiono ustalić na nowo rynek właściwy w sprawie i prowadzić postępowanie antymonopolowe pod zarzutem zawarcia porozumienia przez wskazanych przedsiębiorców na krajowym rynku programów komputerowych działających w (...) ( (...), (...) i (...)), a służących rejestracji i monitorowaniu oraz rozliczaniu świadczeń zdrowotnych wykonywanych przez świadczeniodawców w ramach zawartych z (...) kontraktów polegającego na:

1.  bezpłatnym udostępnieniu świadczeniodawcom obok programu (...), jednostanowiskowej wersji programu (...) , którego autorem jest firma (...), a który wykracza poza funkcje niezbędne do rozliczania przez świadczeniodawców zawartych umów z (...), dając możliwość całkowitej komputeryzacji jednostki medycznej świadczeniodawcy,

2.  organizowaniu przez (...) wspólnie z pracownikami (...)działającymi w ramach podpisanej przez (...) Umowy serwisowej z Konsorcjum (...) szkoleń dla świadczeniodawców, na których rozdano im bezpłatną wersję jednostanowiskową programu (...) opracowaną przez (...) i namawiano do korzystania wyłącznie z programów tej firmy, gdy wersja wielostanowiskowa tego programu była dostępna na rynku za opłatą,

3.  publikowaniu przez (...), opracowanych przez z (...) z opóźnieniem i niekompletnych informacji dotyczących standardów wymiany danych na rok 2004 i 2005, gdy firma (...) miała dostęp i wykorzystywała te informacje dużo wcześniej aniżeli konkurencji na rynku, co znacznie utrudniało dostosowanie programów świadczeniodawców korzystających z oprogramowania innych firm aniżeli (...) do zmienianych wymagań sprawozdawczości (...), które mogło ograniczać konkurencję, poprzez eliminowanie innych przedsiębiorców, także (...) sp. z o.o. z rynku programów komputerowych służących do obsługi jednostek podstawowej opieki medycznej (w tym umożliwiających rozliczanie umów z (...)), co mogło stanowić naruszenie art. 5 ust. 1 pkt 6 ustawy wskazanej wyżej.

Po zakończeniu postępowania antymonopolowego Prezes UOKiK wydał w dniu 6.07.2007r. decyzję (...)r., która w wyniku zaskarżenia przez (...) i (...) została uchylona decyzją (...)r. z dn. 21.04.2008r. Po ponownym wszczęciu postępowanie z wniosku (...) sp. z o.o. było prowadzone pod zarzutem zawarcia przez (...), Konsorcjum (...) i L. K. – (...)z/s w K. porozumienia na krajowym rynku programów komputerowych działających w (...), służących monitorowaniu oraz rozliczaniu świadczeń zdrowotnych wykonywanych przez świadczeniodawców w ramach zawartych z (...) kontraktów, które może na wskazanym rynku właściwym ograniczyć konkurencję poprzez eliminowanie innych przedsiębiorców z rynku (naruszenie art. 5 ust. 1 pkt 6 ustawy o ochronie).

(...) posiada osobowość prawną jako jeden podmiot. Składa się z centrali oraz 16 oddziałów terenowych. (...) spełnia przesłanki przedsiębiorcy w rozumieniu art. 4 ust. 1 ustawy o ochronie. Oznacza to, że działania (...) mogą być przedmiotem oceny w postępowaniu antymonopolowym. Fundusz zarządza środkami finansowymi oraz przeprowadza konkursy ofert, rokowania i zawiera umowy o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej a także monitoruje ich realizację i rozliczanie.

Przedsiębiorstwo (...) w K., którego właścicielką jest L. K. działa na podstawie wpisu do ewidencji działalności gospodarczej. Przedmiotem jego działania jest wytwarzanie i dystrybucja oprogramowania komputerowego, wykonywanie intalacji i wdrożeń, działalność handlowa i szkoleniowa, usługi serwisowe i inne z zakresu informatyki i telekomunikacji. W 1998r. (...) wygrał przetarg publiczny na opracowanie i wdrożenie Systemu Informatycznego (...) (w skrócie) – (...). Wraz z obsługą (...) rozwijany był program (...) przeznaczony dla świadczeniodawców usług dla kas chorych. W ciągu 2 lat system został wdrożony w kilkunastu tysiącach placówek służby zdrowia i stał się podstawowym narzędziem automatycznego rozliczania kontraktów.

Następnie za pomocą (...) (...)wdrożył nowy jednostanowiskowy program (...), który był reklamowany jako uzupełnienie i następca programu (...). Program (...) jednostanowiskowy był rozdawany bezpłatnie na szkoleniach organizowanych przez (...) dla świadczeniodawców. Był również dsotępny do bezpłatnego pobierania ze stron internetowych (...) i (...). W 2008r. zrezygnowano z udostępniania programów (...) i (...).

(...) sp. z o.o. z/s w L. jest przedsiębiorcą dostarczającym systemy informatyczne dla przychodni lekarskich. Programy komputerowe (...) mają funkcje umożliwiające wykorzystanie ich do rozliczenia kontraktów zawartych przez świadczeniodawców z (...).

Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów zwazył co następuje:

Działania (...) oraz powoda będące przedmiotem oceny w niniejszej sprawie dotyczą naruszania stosunków konkurencyjnych na określonym rynku właściwym. Mając na uwadze, że na rynku tym, obok powoda działają również inni przedsiębiorcy, oraz że działania (...) dotyczą pośrednio nieograniczonej liczby konsumentów – chorych korzystających z usług świadczeniodawców (...) uznać w ocenie Sądu należało, iż w sprawie istniało zagrożenie ochrony interesu publicznego co uzasadniało przeprowadzenie przez Prezesa UOKiK postępowania antymonopolowego w świetle art. 1 ust. 1 ustawy o ochronie.

Za prawidłowe należy zdaniem sądu uznać również ustalenia oraz wyodrębnienie przez Prezesa UOKiK w przeprowadzanym postępowaniu antymonopolowym rynku właściwego pod względem geograficznym i produktowym. Na krajowym rynku organizowania świadczeń zdrowotnych podmiotem, który posiada 100% udziałów jest (...). Krajowy rynek programów komputerowych działających w (...) został podzielony pomiędzy (...) oraz (...) SA, których produkty – programy komputerowe służą rejestracji, monitorowaniu oraz rozliczeniu świadczeń zdrowotnych wykonywanych przez świadczeniodawców w ramach kontraktów zawartych z (...),

Z wymienionymi rynkami właściwymi w sposób ścisły powiązany jest krajowy rynek programów komputerowych służących do obsługi placówek medycznych świadczeniodawców, którzy podpisali umowy z (...). Na tym rynku oprócz (...) i (...) działają również inni wytwórcy programów oferujących produkty komercyjne.

Prezes UOKiK mając na uwadze zasięg terytorialny oraz aspekt produktowy określił dla celów prowadzonego postępowania rynek właściwy jako rynek programów komputerowych działających w (...) służących rejestracji, monitorowaniu rozliczeniu świadczeń zdrowotnych wykonywanych przez świadczeniobiorców w ramach zawartych z (...) umów. Na tak określonym rynku właściwym możliwe było podjęcie działań, które prowadziły do wyeliminowania, ograniczenia lub naruszenia konkurencji na tym samym lub powiązanym z nim rynku właściwym. Dzięki porozumieniu z (...) i zajmowanej w związku z tym pozycji (...) miał większe możliwości zdobycia nowych odbiorców swoich programów w porównaniu z innymi producentami programów, którzy mogli konkurować miedzy sobą jedynie jakością produktu i ceną.

Dodatkowo (...) opracowywał coroczne standardy wymiany danych, które były publikowane z opóźnieniem, co przyczyniało się do opóźnienia dostosowania programów innych producentów do wymogów sprawozdawczości (...). Jednocześnie (...) jako autor corocznych standardów miał możliwość wcześniejszego wprowadzenia ich do własnych programów. Te okoliczności przyczyniały się do wywołania u świadczeniobiorców (...) wrażenia, że system sprawozdawczościNFZ od 2004r. został przystosowany do wymogów (...). Te działania (...) i (...) umożliwiły powodowi wzmocnienie pozycji rynkowej na rynku programów komputerowych służących do obsługi w ramach kontraktów z (...), co doprowadziło do rezygnacji świadczeniodawców z usług innych producentów programów i ograniczenia konkurencji na tym rynku. O zawarciu miedzy powodem a (...) porozumienia świadczy fakt, ze obydwa podmioty jako profesjonaliści nie mogły nie zdawać sobie sprawy i nie mieć świadomości, że działania które podejmują w ramach łączącej ich umowy dotyczącej programu komputerowego działającego w (...) mogą wywoływać na innym rynku właściwym antykonkurencyjny skutek niedozwolony określony w art. 5 ust. 1 pkt 6 ustawy o ochronie. Bezpłatne rozprowadzania programu (...)wśród świadczeniodawców doprowadziło do zwiększenia zainteresowania nim i samo stanowiło podstawę do postawienia zarzutu naruszenia konkurencji. Utrwalona wśród świadczeniodawców opinia o bezproblemowym rozliczaniu umów z (...) przy zastosowaniu programów (...), działania marketingowe wśód związków zawodowych świadczeniodawców i częste zmiany zasad rozliczeń stosowane przez (...) miały decydujący wpływ na decyzje świadczeniodawców o wyborze programów (...).

W świetle przedstawionych okoliczności zarzuty powoda dotyczące naruszenia przepisów postępowania należy uznać za nie mające wpływu na rozstrzygnięcie sprawy. Zarówno dokonane przez pozwanego ustalenia jak też ich ocena były prawidłowe. Jednocześnie zdaniem Sądu w sprawie nie było potrzeby korzystania z wiadomości specjalnych, więc powoływanie biegłego do oceny poszczególnych programów było zbędne. Również zarzuty naruszenia przepisów prawa materialnego nie zasługiwały na uwzględnienie. Jak wykazano działanie powoda prowadziło do naruszenia interesu publicznego. Zarówno rynek właściwy jak i rynek, na którym przejawiały się skutki stosowania niedozwolonej praktyki zostały przez pozwanego określone prawidłowo. Samo stosowanie zakazanej praktyki określonej w art. 5 ust. 1 pkt 6 ustawy o ochronie również nie budzi wątpliwości Sądu.

Brak też podstaw do stwierdzenia, że zaskarżona decyzja naruszała przepisy art. 2 ust. 1 oraz art. 6 ust. 1 pkt 2 ustawy o ochronie. Argumentacja powoda w tym zakresie była błędna.

Mając na uwadze przedstawione okoliczności Sąd, uznając iż brak podstaw do uwzględnienia, oddalił odwołanie powoda jako bezzasadne –
art. 479 ^31a § 1 kpc.

O kosztach zastępstwa procesowego orzeczono na zasadzie art. 98 i 99 kpc stosowanie do wyniku sporu.

/-/ SSO Witold Rękosiewicz