Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 24 maja 2016 r.

Sąd Rejonowy w Gdyni I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 12 maja 2016 r. w G.

sprawy z powództwa B. J.

przeciwko J. K.

o zapłatę

I.  zasądza od pozwanej J. K. na rzecz powódki B. J. kwotę 12.547,42 zł (dwanaście tysięcy wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 30 grudnia 2015r. do dnia zapłaty;

II.  oddala powództwo w pozostałym zakresie;

III.  przyznaje pełnomocnikowi powódki radcy prawnemu H. P. ze Skarbu Państwa Sądu Rejonowego w Gdyni kwotę 2952 zł (dwa tysiące dziewięćset pięćdziesiąt dwa złote) tytułem nieuiszczonych kosztów pomocy prawnej udzielonej powódce z urzędu;

IV.  przyznaje pełnomocnikowi pozwanej radcy prawnemu T. M. ze Skarbu Państwa Sądu Rejonowego w Gdyni kwotę 2952 zł (dwa tysiące dziewięćset pięćdziesiąt dwa złote) tytułem nieuiszczonych kosztów pomocy prawnej udzielonej pozwanej z urzędu.

UZASADNIENIE

Powódka B. J. wystąpiła przeciwko pozwanej J. K. o zapłatę kwoty 12.547,42 zł wraz z odsetkami ustawowymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty.

W uzasadnieniu wskazała, iż w dniu 24.01.2008r. zawarła z Ł. M. umowę zamiany lokali mieszkalnych za dopłatą przez Ł. M. kwoty 12.547,42 zł na rzecz powódki w ten sposób, iż kwota ta zostanie wpłacona prze Ł. M. na rachunek administratora budynku przy ul. (...). Pomimo tego Ł. M. zobowiązania nie wykonała i nadal pozostaje zadłużenie z tytułu opłat za mieszkanie. Powódka dodała także, iż pozwana jest spadkobierczynią zmarłej Ł. M.

(pozew k. 2-3)

Pozwana wniosła o oddalenie powództwa podnosząc, iż w dacie zawarcia umowy jej babcia Ł. M. była osobą w zaawansowanym wieku i cierpiała na znaczącą wadę słuchu. Jest zatem prawdopodobne, że nie była w stanie dokładnie zrozumieć treści odczytywanych przez notariusza. Ponadto po zawarciu umowy zachowywała się w sposób wskazujący na to, iż nie była świadoma zwarcia w akcie notarialnym zobowiązania do dopłaty w żądanej wysokości. Pozwana dodała także, iż wysoce nieprawdopodobne jest aby jej babcia zawarła świadomie umowę w takim kształcie, gdyż jest ona dla niej rażąco niekorzystana. Zamieniane lokale było o podobnej powierzchni. Nadto lokal nabyty przez powódkę był wyremontowany a nabyty przez jej babcię do kapitalnego remontu. W związku z tym brak było przyczyn ekonomicznych czy osobistych, dla których jej babcia miałaby się zgodzić na dopłatę. Co więcej Ł. M. otrzymywała jedynie przychód w kwocie 591 zł, a zatem nie jest możliwe, aby mogła świadomie zobowiązać się do zapłaty kilkunastu tysięcy złotych. Pozwana zwróciła również uwagę, iż to powódka wystąpiła z propozycją zawarcia umowy i wskazała notariusza oraz miała wpływ na jej treść. Jej babcia natomiast wystąpiła do sądu celem wyjaśnienia kwestii dopłaty. Z tych też względów w ocenie pozwanej należy przyjąć, iż wbrew literalnej wykładni Ł. M. nie objęła swoim zamiarem ani celem zobowiązania pieniężnego. Dlatego też zgodnie z art. 65 § 2 k.c. umowa w tym zakresie nie została zawarta. Pozwana dodała także, iż w sprawie nie doszło do przejęcia długu przez jej babcię, gdyż brak jest zgody wierzyciela na powyższe.

(pismo k. 48 - 51)

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 24 stycznia 2008r. powódka zawarła z Ł. M. umowę zamiany lokali mieszkalnych na mocy której powódka stała się właścicielką lokalu nr (...) położonego w G. przy ul. (...), zaś Ł. M. lokalu mieszkalnego nr (...) położonego w tym samym budynku. Ponadto Ł. M. zobowiązała się dopłacić powódce kwotę 12.547,42 zł w ten sposób, iż kwota ta miała zostać uiszczona do dnia 30.06.2008r. na rzecz Banku (...) S.A. celem uregulowania należności związanych ze sprawą I Km 1272/00, a reszta kwoty na rachunek administratora budynku na poczet zaległości.

(dowód: umowa k. 5– 9)

W dniu 13 października 2014r. Ł. W. (uprzednio M.) zmarła, a spadek po niej na podstawie testamentu nabyła w całości wprost wnuczka J. K..

(okoliczność bezsporna: postanowienie k. 4)

Ł. W. nigdy nie zapłaciła spornej kwoty ani na rzecz powódki, ani na rzecz banku czy administratora.

(okoliczność bezsporna).

Sąd zważył, co następuje:

Analizując zgormadzony w sprawie materiał dowodowy sąd uzna za wiarygodne dokumenty przedłożone przez strony do akt niniejszej sprawy oraz z zawarte w sprawie I Co 297/09 tutejszego Sądu, które nie budzą wątpliwości sądu co do ich autentyczności i prawdziwości. Natomiast dowody z zeznań świadków sąd oddalił na podstawie art. 247 k.p.c., albowiem nie jest dopuszczalne przeprowadzanie dowodów z zeznań świadków czy stron przeciwko osnowie dokumentu, a właśnie takie okoliczności miały być wykazane powyższymi dowodami. Ponadto w ocenie sądu w sprawie tej nie zachodzi żaden szczególny wypadek uzasadniający odstąpienie od tego zakazu. Z tych samych względów sąd pominął dowód z przesłuchania stron mając również na względzie, iż pozwana nie posiada wiedzy odnośnie okoliczności zawierania przez jej babcię umowy.

W niniejszej sprawie powódka oparła swoje roszczenie na treści zawartej umowy zamiany z dnia 24.01.2008r. wskazując, iż pozwana jako spadkobierczyni Ł. M. zobowiązana jest do dokonania ustalonej w tej umowie dopłaty na jej rzecz.

W sprawie bezspornym było przy tym, iż powódka zawarła z Ł. M. umowę zamiany lokali mieszkalnych, jak również, iż wskazana tam kwota dopłaty dla powódki w wysokości 12.547,42 zł nie została uiszczona przez spadkodawczynię pozwanej ani na rzecz powódki ani na rachunek bankowy innego podmiotu. Pozwana kwestionowała jednak obowiązek zapłaty podnosząc, iż babcia nie obejmowała swoją wolą tego postanowienia umowy.

W pierwszej kolejności sąd zważył, iż brak jest podstaw do uznania, iż zawarta umowa jest nieważna w zakresie zobowiązania do zapłaty spornej kwoty z uwagi na wadę oświadczenia woli. Podkreślić należy, iż wiek Ł. M. czy problemy ze słuchem same w sobie nie oznaczają braku jej świadomości przy zawieraniu przedmiotowej umowy. W przeciwnym wypadku oznaczałoby to, iż znaczna część społeczeństwa nie jest w stanie zawierać ważnych i skutecznych umów. Nie bez znaczenia jest również okoliczność, iż umowa ta została zawarta przed notariuszem, a zatem osobę bezstronną, zaufania publicznego, której obowiązkiem jest sprawdzenie, czy obie strony rozumieją znaczenie i treść składanych oświadczeń woli. Ponadto powołując się na wadę oświadczenia woli w postaci braku świadomości strony, a zatem stanu wyłączającego świadome albo swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli (art. 84 k.c.), zdaniem sądu niedopuszczalne jest uznanie, iż okoliczność ta wystąpiła jedynie w zakresie części postanowień zawieranej umowy, a co do pozostałych strona miała już świadomość. Powyższe prowadziłoby bowiem do sytuacji, iż osoba w tym samym czasie znajdowałaby się w stanie nieświadomości i świadomości a jednie w zależności, czy są to korzystne dla niej postanowienia przyjmowałaby, czy była świadoma. Niezależnie od powyższego sąd zważył, iż w realiach niniejszej sprawy pozwana nie wykazała w myśl art. 6 k.c., aby jej babcia znajdowała się w opisanym powyżej stanie. J. raz bowiem należy zaznaczyć, iż problemy ze słuchem, które wystąpiły niewątpliwie po 2 latach od zawarcia umowy nie oznaczają, iż w czasie zawierania spornej umowy Ł. M. nie miała rozeznania i świadomości co do treści zawieranej umowy.

Sąd zważył także, iż choć strony umowy przyjęły, że Ł. M. ma dokonać dopłaty to nie sposób uznać, aby umowa ta była rażąco niekorzystna dla Ł. M. czy że nosiła cechy wyzysku. Zamiana jest umową zobowiązującą, konsensualną, odpłatną i wzajemną, w której wartość wzajemnych świadczeń powinna być ekwiwalentna, przy zachowaniu subiektywnych kryteriów dla oceny ich wartości. Jak wynika ze zgromadzonego materiału dowodowego, w tym w szczególności pism Ł. M. chciała ona dokonać zamiany mieszkań z powódką. Nastąpiło to na prośbę powódki, jednak jak sama przyznała była ona również zainteresowana taką zamianę z uwagi na problemy z sercem, dlatego też zamiast lokalu położonego na IV piętrze bez windy zamieniła się na lokal położony na parterze w tym samym budynku. W konsekwencji skoro również Ł. M. była zainteresowana zamianą nie sposób uznać w ocenie sądu, iż nie godziła się ona na konieczność dopłaty pokrywającej zadłużenia powódki w opłatach, aby uzyskać lokal na parterze. Podkreślić również należy, iż Ł. M. wiedziała i zdawała sobie sprawę, iż w księdze wieczystej nabywanej nieruchomości wpisana jest wzmianka o toczącej się egzekucji przeciwko powódce. Co więcej jak wskazywała w swoich pismach załączonych do akt I Co 297/09 wiedziała ona również, iż powódka zobowiązała się do uregulowania całego zadłużenia na rzecz banku do dnia 29.02.2008r. i do przedłożenia jej zaświadczenia wierzyciela skutkujące podstawą do wykreślenia wzmianki o toczącej się egzekucji. Podjęła ona zatem decyzję o nabyciu spornej nieruchomości pomimo tego, iż była ona przedmiotem egzekucji. W ocenie sądu niezrozumiale i nielogiczne byłoby w takim wypadku przyjęcie, iż skoro wszystkie powyższe okoliczności były znane Ł. M., to nie wiedziała ona jednak, że lokal ten posiada zadłużenie. Zaznaczyć bowiem należy, iż również ta kwestia wynika z zawartej umowy. Notariusz przy sporządzaniu aktu dysponował pismem od administratora stwierdzającym istnienie zadłużenia w opłatach za lokal powódki. Natomiast okoliczność, iż dochód Ł. M. nie był znaczny nie oznacza, iż nie zawarła ona umowy o takiej treści, czy że nie posiadała innego majątku mogącego pokryć zadłużenie, zwłaszcza, iż jak wynika z okoliczności sprawy spadek po Ł. M. nie obejmował tylko i wyłącznie spornego lokalu, ale jeszcze inne nieruchomości. Mając na uwadze powyższe w ocenie sądu na podstawie zgromadzonego materiału brak jest podstaw od uznania, iż zamiar stron był inny niż wyrażono to w treści umowy z dnia 24.01.2008r. (art. 65 § 2 k.c.)

W tym miejscu dodać należy, iż choć pozwana zawnioskowała o przeprowadzenie dowodu ze świadków, to jednak w ocenie sądu z uwagi, iż zeznania te miały stanowić dowód przeciwko osnowie dokumentu w myśl art. 247 k.p.c. były one niedopuszczalne. Nie można bowiem za pomocą zeznań świadków podważać oświadczeń woli stron wyrażonych w formie zastrzeżonej pod rygorem nieważności. Prowadziłoby to bowiem do obejścia przepisów, a nadto należy wziąć pod uwagę, iż w niniejszej sprawie Ł. M. zmarła, a zatem brak jest nawet możliwości uzyskania informacji bezpośrednio od niej jak rozumiała ona zapis umowy, w którym zobowiązała się do dopłaty.

Reasumując sąd uznał, iż zobowiązanie Ł. M. do dopłaty spornej kwoty jest ważne i skuteczne. Nadto skoro pozwana jest spadkobierczynią Ł. M. to nie ulegało wątpliwości, iż na podstawie art. 1031 § 1 k.c. ciąży na niej obowiązek zapłaty. Dodać również należy, iż jak wynika z treści umowy zapłata dopłaty miała nastąpić na rzecz powódki, a strony określiły jedynie inny sposób spełnienia świadczenia, a mianowicie, iż kwota ta zostanie uiszczona na rachunek banku a w pozostałej części administratorowi. Powyższe w ocenie sądu nie zmienia jednak osoby wierzyciela a stanowi szczególne uregulowanie w zakresie sposobu zapłaty. Ponadto należy mieć na względzie, iż obie strony niniejszego postepowania zgodnie twierdziły, iż sporny zapis w żadnym wypadku nie stanowi umowy o przejęcie długu, z czym sąd się w pełni zgadza. Na podstawie tego zapisu ani bank ani administrator wspólnoty nie uzyskał bowiem prawa do domagania się zapłaty bezpośrednio od Ł. M., co podkreślała ona w swoich pismach, jak również powódka nie została zwolniona z zapłaty swoich zobowiązań względem tych podmiotów. W związku z powyższym powództwo zasługiwało na uwzględnienie co do zasady. Sąd zważył również, iż wysokość żądania nie była sporna pomiędzy stronami, a nadto wynika z zawartej umowy zamiany. Z tych też względów sąd uznał, iż powództwo zasługiwało na uwzględnienie również co do wysokości.

Mając na uwadze powyższe Sąd w punkcie I-szym wyroku na podstawie § 5 umowy zamiany z dnia 24.01.2008r. w zw. z art. 1031 § 1 k.c. oraz art. 481 § 1 i 2 k.c. zasądził od pozwanej na rzecz powódki kwotę 12.547,42 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 30 grudnia 2015r. do dnia zapłaty. Sąd zważył bowiem, iż powódka nie wzywała wcześniej pozwanej do zapłaty, dlatego też uznał, iż odsetki należą się dopiero od dnia następnego pod dniu doręczenia odpisu pozwu pozwanej w niniejszej sprawie, oddalając tym samym w punkcie II wyroku powództwo w zakresie odsetek w pozostałym zakresie.

Ponadto z uwagi na fakt, iż dla obu stron ustanowiono pełnomocników z urzędu i wobec złożenia przez radców prawnych oświadczeń, że koszty te nie zostały zapłacone w całości ani w części sąd w puncie III i IV wyroku na podstawie § 6 pkt 5, § 19 i § 20 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz.U.02.163.1349) przyznał im wynagrodzenie ze Skarbu Państwa, powiększone o podatek VAT w wysokości po 2952 zł.