Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 22 listopada 2016 roku

Sąd Okręgowy w Warszawie IV Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący : SSO Marzena Wyrembak -Gastoł

Protokolant : protokolant Angelika Zych

po rozpoznaniu w dniu 8 listopada 2016 roku w Warszawie

na rozprawie

sprawy z powództwa E. K. i M. K.

przeciwko Przedsiębiorstwu Państwowemu (...) z siedzibą w W.

o zapłatę

I.  zasadza od pozwanego Przedsiębiorstwa Państwowego (...) w W. na rzecz powodów E. K. i M. K. solidarnie kwotę 2 086 000 zł (dwa miliony osiemdziesiąt sześć tysięcy złotych) z odsetkami:

- ustawowymi od kwoty 200 000 zł (dwieście tysięcy złotych) od dnia 12 lutego 2014r.do dnia 31 grudnia 2015r. oraz ustawowymi za opóźnienie od dnia 1 stycznia 2016r. do dnia zapłaty,

- ustawowymi za opóźnienie od kwoty 1 886 000 zł (jeden milion osiemset osiemdziesiąt sześć tysięcy złotych) od dnia 21 czerwca 2016r. do dnia zapłaty;

II.  koszty postępowania stosunkowo rozdziela między stronami obciążając tymi kosztami powoda w 63%, pozwanego w 37% oraz pozostawiając szczegółowe rozliczenie kosztów referendarzowi sądowemu.

Sygn. akt IV C 1235/13

UZASADNIENIE

W dniu 2 sierpnia 2013 roku ( data prezentaty) powodowie E. K. oraz M. K. złożyli pozew (uzupełniony pismem z dnia 19 sierpnia 2013 roku), wnosząc o zasądzenie solidarnie na rzecz powodów od pozwanego Przedsiębiorstwa Państwowego (...) kwoty 5.580.000 zł tytułem odszkodowania za spadek wartości nieruchomości stanowiących własność powodów, położonych
w W. pomiędzy ulicami (...), P. i H. oraz tytułem kosztów rewitalizacji akustycznej budynków mieszkalnych posadowionych na nieruchomościach powodów przy ul. (...) w W. wraz z odsetkami ustawowymi liczonymi od daty wytoczenia powództwa do dnia zapłaty.

W dniu 17 marca 2014 roku ( data prezentaty) pozwany Przedsiębiorstwo Państwowe (...) złożyło do tutejszego Sądu odpowiedź na pozew, wnosząc o oddalenie powództwa w całości, a także o zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W piśmie procesowym z dnia 16 lutego 2015 roku powodowie wskazali, że żądają kwoty 200.000 złotych tytułem odszkodowania za spadek wartości nieruchomości, zaś cofają pozew ze zrzeczeniem się roszczenia w zakresie odszkodowania tytułem rewitalizacji akustycznej.

W piśmie z dnia 8 listopada 2016 roku powód rozszerzył żądanie pozwu w zakresie roszczenia o odszkodowanie z tytułu spadku wartości nieruchomości do łącznej kwoty 2.086.000 zł wraz z odsetkami za opóźnienie liczonymi od kwoty 200.000 zł od dnia doręczenia pozwanemu pozwu do zapłaty, zaś od kwoty 1.886.000 zł od dnia doręczenia pozwanemu opinii biegłego do dnia zapłaty.

Postanowieniem z dnia 22 listopada Sąd umorzył postępowanie co do kwoty 3.494.000 zł.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Powodowie są właścicielami nieruchomości położonych w W. pomiędzy ulicami (...), P. i H., na które składają się zabudowana działka
o pow. 10.000 m ^{( 2 )}położona przy ul. (...), nr ew. (...)z obrębu 1-08-31, niezabudowana działka o pow. 9.486 m ^{( 2)} położona przy ul. (...) nr ew. (...) z obrębu 1-08-31, niezabudowana działka o pow. 287 m ^{( 2 )}o nr ew.(...) z obrębu (...) niezabudowana działka o pow. 52.068 m ^{( 2 )}o nr ew. (...) z obrębu (...)oraz niezabudowana działka o nr ew. (...) z obrębu 1-08-28 (dowód: odpis księgi wieczystej nr (...) k. 14-20, odpis księgi wieczystej nr (...) k. 10-13).

Uchwałą numer 76/11 Sejmiku Województwa (...) z 20 czerwca 2011 roku, która weszła w życie 4 sierpnia 2011 roku, utworzono obszar ograniczonego użytkowania dla (...) im. (...) w W..

Nieruchomości należące do powodów znajdowały się w obszarze ograniczonego użytkowania dla Portu Lotniczego (...)w W. poza strefami Z1
i Z2 obszaru ograniczonego użytkowania (bezsporne).

Pismem z 16 lipca 2013 roku powodowie wezwali Przedsiębiorstwo Państwowe (...) w W. do zapłaty odszkodowania z tytułu zmniejszenia wartości nieruchomości i konieczności poniesienia nakładów akustycznych (dowód: pismo k. 22).

Ponieważ w sprawie występowały fakty wymagające wiedzy specjalnej, niezbędnym było dopuszczenie dowodu z opinii biegłego sądowego.

Postanowieniem z dnia 2 kwietnia 2015 roku Sąd dopuścił dowód
z opinii biegłego z zakresu wyceny nieruchomości na okoliczność ustalenia, czy ograniczenia wprowadzone uchwałą nr 76/11 Sejmiku Województwa (...) z dnia 20 czerwca 2011 roku w sprawie utworzenia OOU dla Portu Lotniczego (w szczególności § 5 uchwały) mają wpływ na obniżenie wartości rynkowej nieruchomości powodów wskazanych w piśmie procesowym z dnia 16.02.2015 roku. Postanowieniem z dnia 18 kwietnia 2016 roku Sąd dopuścił dowód z uzupełniającej opinii biegłego T. K. (1)w celu ustalenia, jaki wpływ na obniżenie wartości nieruchomości powodów miały immisje w postaci hałasu spowodowanego sąsiedztwem portu lotniczego (...)w W., jak również na okoliczność ustalenia, jaka jest – oszacowana kwotowo – wysokość spadku wartości rynkowej nieruchomości powodów w związku z działalnością portu lotniczego
w związku z występującym hałasem lotniczym.

W wykonaniu zobowiązania Sądu biegły sądowy T. K. (1) sporządził opinię główną w dniu 7 maja 2015 roku oraz opinię uzupełniającą w dniu 23 maja 2016 roku. W opinii z dnia 7 maja 2015 roku biegły sądowy wykluczył istotność wpływu strefy OOU na cenę nieruchomości powodów, wskazał jednocześnie, że odmiennym zagadnieniem, wykraczającym poza tezę dowodową zakreśloną przez Sąd, jest kwestia hałasu lotniczego
i jego wpływ na wartość nieruchomości, udowodnione jest bowiem ponad wszelką wątpliwość, że hałas lotniczy oddziałuje negatywnie na wartość nieruchomości niezabudowanych i zabudowanych na terenie (...) W.. W opinii z dnia 23 maja 2016 roku wskazał zaś, iż analiza danych rynkowych w postaci cen i cech rynkowych nieruchomości gruntowych oraz komercyjnych na terenie dzielnic W.
z uwzględnieniem poziomu natężenia hałasu lotniczego i lokalizacji nieruchomości
w strefach OOU wykonana metoda regresji wielorakiej wskazuje, że immisje w postaci hałasu spowodowanego sąsiedztwem portu lotniczego(...) mają istotny wpływ na wartość nieruchomości na analizowanym rynku, w tym także na nieruchomości powodów, powodując spadek ich wartości, przy czym spadek wartości nieruchomości powodów objętych powództwem wynosi 2.086.000 zł (dowód: opinia k. 210-239, opinia uzupełniająca k. 357-379).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie całokształtu materiału dowodowego zgromadzonego w aktach niniejszej sprawy, a w szczególności na podstawie opinii biegłego T. K. (1). Przedmiotowe dokumenty Sąd uznał za wiarygodne, gdyż nie były kwestionowane przez strony, a Sąd nie znalazł podstaw, by podważyć ich wiarygodność
z urzędu.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Ostatecznie przedmiotem żądania w niniejszym procesie jest zapłata przez pozwanego odszkodowania w kwocie 2.086.000 złotych w związku z wprowadzeniem obszaru ograniczonego użytkowania.

Bezsporne w sprawie pozostawało, że w obszarze ograniczonego użytkowania dla Portu Lotniczego(...) w W. utworzonym uchwałą numer 76/11 Sejmiku Województwa (...) z 20 czerwca 2011 roku znalazły się nieruchomości powodów i że znajdują się one poza strefami Z1 i Z2.

Powodowie domagają się w sprawie niniejszej odszkodowania z tytułu utraty wartości nieruchomości w związku z wprowadzonymi ograniczeniami w korzystaniu nieruchomości oraz koniecznością znoszenia immisji w postaci hałasu. Podstawę żądania powodów stanowi art. 129 ust. 2 z dnia 27 kwietnia 2001 roku Prawo ochrony środowiska. Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 25 maja 2012 r. (I CSK 509/11) jednoznacznie wskazał, że w takim wypadku właściwą podstawę prawną uzyskania przez poszkodowanego ochrony
w zakresie roszczenia o naprawienie szkody w postaci zmniejszenia się wartości nieruchomości, wynikającej z faktycznego oddziaływania lotniska pozwanego, emitującego hałas w stopniu, który uzasadniał utworzenie obszaru ograniczonego użytkowania uznać należy art. 129 ust. 2 p.o.ś.. Wyłączył tym samym możliwość oparcia powództwa na przepisie art. 435 k.c.

Zgodnie z treścią przepisu art. 129 p.o.ś., jeżeli w związku z ograniczeniem sposobu korzystania z nieruchomości korzystanie z niej lub z jej części w dotychczasowy sposób lub zgodny z dotychczasowym przeznaczeniem stało się niemożliwe lub istotnie ograniczone, właściciel nieruchomości może żądać wykupienia nieruchomości lub jej części. Ustęp 2 tego artykułu stanowi, że w związku z ograniczeniem sposobu korzystania z nieruchomości jej właściciel może żądać odszkodowania za poniesioną szkodę; szkoda obejmuje również zmniejszenie wartości nieruchomości. Z powyższymi roszczeniami można wystąpić w okresie 2 lat od dnia wejścia w życie rozporządzenia lub aktu prawa miejscowego powodującego ograniczenie sposobu korzystania z nieruchomości (art. 129 ust. 4).

W wyroku z dnia 27 czerwca 2012 roku Sąd Najwyższy wskazał, iż odpowiedzialność odszkodowawczą, o której mowa w art. 129 p.o.ś. przewidziano nie za samo ograniczenie
i nie za każde ograniczenie sposobu korzystania z nieruchomości. Odszkodowanie nie rekompensuje zmiany dotychczasowej sytuacji właściciela nieruchomości, a tym bardziej utrzymywania już istniejących ograniczeń w przypadku zmiany aktu prawnego. Odszkodowanie służy bowiem za konkretną szkodę, która powstała w związku
z ograniczeniem sposobu korzystania z nieruchomości, a nie za samo ograniczenie sposobu korzystania z nieruchomości. Konieczną przesłanką odpowiedzialności odszkodowawczej jest więc szkoda, której źródłem jest rozporządzenie lub akt prawa miejscowego powodujący ograniczenie sposobu korzystania z nieruchomości. Szkoda ma być normalnym następstwem wejścia w życie rozporządzenia lub aktu prawa miejscowego wprowadzającego ograniczenia w sposobie korzystania z nieruchomości (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 27 czerwca 2012 roku, IV CSK 28/12, LEX nr 1228596).

W wyroku z dnia 25 maja 2012 roku Sąd Najwyższy jednoznacznie wskazał, że szkodą podlegającą naprawieniu na podstawie art. 129 ust. 2 p.o.ś. jest także obniżenie wartości nieruchomości wynikające z faktu, iż właściciel nieruchomości będzie musiał znosić dopuszczalne na tym obszarze immisje np. hałas (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 maja 2012 roku, I CSK 509/11, LEX nr 1271642).

Pozwany podnosił, że powodowie nie ponieśli szkody, gdyż wprowadzenie obszaru ograniczonego użytkowania nie spowodowało żadnych ograniczeń w korzystaniu
z nieruchomości (brak ograniczeń w zabudowie czy w odniesieniu do zmiany funkcji budynków znajdujących się w OOU poza strefami Z1 i Z2), zaś samo położenie w OOU nie oznacza spadku wartości nieruchomości.

W ocenie Sądu z powyższym zarzutem nie można się zgodzić. Nie ulega wątpliwości, iż przyczyną utworzenia obszaru ograniczonego użytkowania dla terenów wokół Portu Lotniczego (...)w W. było dotrzymanie standardów związanych z emisją hałasu (art. 135 p.o.ś.). Hałas natomiast ogranicza sposób korzystania z nieruchomości powodów, bowiem w związku z utworzeniem obszaru ograniczonego użytkowania, mieszkańcy muszą znosić przekroczenia norm hałasu na swoich nieruchomości. Istnieje zatem ścisły związek między wprowadzeniem strefy ograniczonego użytkowania a spadkiem wartości nieruchomości znajdujących się na obszarze ograniczonego użytkowania, na co wskazał biegły w opinii. Wbrew stanowisku pozwanego zaktualizowały się w niniejszej sprawie przesłanki do zasądzenia odszkodowania na rzecz powodów.

W świetle powyższego orzecznictwa istotnym jest, czy na nieruchomości powodów mamy do czynienia z immisjami w postaci hałasu. W tym zakresie posiłkowo należy zastosować art. 144 k.c. celem wyjaśnienia pojęcia immisji, tj. zakłócanie korzystanie
z nieruchomości ponad przeciętną miarę. Do ustalenia, czy mamy do czynienia
z przekroczeniem przeciętnej miary, niezbędna jest ocena, czy działanie lub zaniechanie zakłóca korzystanie z nieruchomości ponad przeciętną miarę wynikającą nie tylko ze społeczno-gospodarczego przeznaczenia nieruchomości, ale także ze stosunków miejscowych.

Co istotne na gruncie niniejszej sprawy okoliczność, że dla poszczególnych rodzajów zakłóceń ustanowione zostały w drodze przepisów prawnych normy, w zasadzie nie ma decydującego znaczenia, a najwyżej orientacyjne - dla oceny przekroczenia przeciętnej miary zakłóceń w rozumieniu art. 144 (Jacek Gudowski (red.), Jolanta Rudnicka, Kodeks cywilny. Komentarz. Księga druga. Własność i inne prawa rzeczowe, LexisNexis, 2013).

Hałas generowany przez ruch lotniczy i wprowadzenie obszaru ograniczonego użytkowania skutkowało obniżeniem wartości nieruchomości powodów, co jednoznacznie wynika z opinii biegłego, w której porównywane były wartości nieruchomości, które znalazły się w obszarze ograniczonego użytkowania i nieruchomości, które znajdują się poza tym obszarem, tj. nie są dotknięte czynnikiem hałasu generowanego przez ruch lotniczy.

W niniejszej sprawie podstawą rozstrzygnięcia Sądu w zakresie roszczenia powodów w powyższym zakresie była opinia wykonana przez biegłego sądowego T. K. (2). W sporządzonej opinii biegły wskazał, że immisje w postaci hałasu spowodowanego sąsiedztwem portu lotniczego (...)mają istotny wpływ na wartość nieruchomości na analizowanym rynku, w tym także na nieruchomości powodów, powodując spadek ich wartości, przy czym spadek wartości nieruchomości powodów objętych powództwem wynosi 2.086.000 zł.

Sąd nie znalazł podstaw do kwestionowania przedmiotowej opinii, która – zdaniem Sądu – została sporządzona rzetelnie i kompleksowo, jest logiczna, spójna i pozbawiona nieścisłości, przy czym została poprzedzona opisem przeprowadzonych badań. Opinia co prawda była kwestionowana przez pozwanego, ale w ocenie Sądu biegły odniósł się do zgłaszanych zastrzeżeń i wyjaśnił je na rozprawie.

Mając na uwadze powyższe, należy uznać, że hałas generowany przez startujące samoloty na nieruchomości powodów wykracza poza przeciętną miarę. W związku z tym przyjąć należy, że pozwany ponosi odpowiedzialność względem powodów na podstawie art. 129 ust. 2 p.o.ś.

Rozstrzygnięcie w kwestii odsetek Sąd oparł o art. 481 § 1 k.c., zgodnie z którym, jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. Sąd zasądził odsetki od dnia następnego po dniu doręczenia odpisu pozwu pozwanemu w zakresie kwoty 200.000 zł, której pierwotnie domagali się powodowie, zaś w zakresie kwoty 1.886.000 zł od dnia 21 czerwca 2016 roku, tj. od dnia następnego po dniu doręczenia opinii biegłego.

Mając na uwadze wszystkie podniesione okoliczności, Sąd Okręgowy orzekł jak
w sentencji wyroku. O kosztach procesu, orzeczono w oparciu o treść art. 100 k.p.c., obciążając kosztami powoda w 63%, zaś pozwanego w 37%, pozostawiając szczegółowe rozliczenie kosztów referendarzowi sądowemu.