Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 04 października 2016 r.

Sąd Rejonowy w Wieluniu I Wydział Cywilny

w następującym składzie:

Przewodniczący:SSR Maria Smólska-Caban

Protokolant: asystent sędziego Magdalena Sola-Duda

po rozpoznaniu w dniu 20 września 2016 r. w Wieluniu

sprawy z powództwa R. M. (1) i Z. M. (1)

przeciwko P. R. (1) i K. S. (1)

o zniesienie służebności gruntowej i uzgodnienie treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym

1.  Nakazuje w celu uzgodnienia stanu prawnego ujawnionego w dziale III księgi wieczystej numer (...) prowadzonej przez Sąd Rejonowy w Wieluniu V Wydział Ksiąg Wieczystych z rzeczywistym stanem prawnym wykreślenie wpisu ograniczonego prawa rzeczowego polegającego na tym, iż każdoczesny właściciel działki nr (...) obciążony jest służebnością gruntową polegającą na prawie przejazdu, przechodu i przepędu bydła pasmem drożnym o szerokości 4 m na rzecz każdoczesnego właściciela działki numer (...) objętej księgą wieczystą numer (...) opisaną w § 7 umowy darowizny z dnia 7 marca 1995 roku sporządzonej przez notariusza D. M. w Kancelarii Notarialnej w W. za nr Rep 499/95.

2.  Nakazuje w celu uzgodnienia stanu prawnego ujawnionego w dziale I Sp księgi wieczystej numer (...) prowadzonej przez Sąd Rejonowy w Wieluniu V Wydział Ksiąg Wieczystych z rzeczywistym stanem prawnym wykreślenie wpisu prawa, iż każdoczesnemu właścicielowi działki nr (...) przysługuje prawo służebności gruntowej polegającej na prawie przejazdu, przechodu i przepędu bydła pasmem drożnym o szerokości 4 m przez działkę nr (...) objętą księgą wieczystą numer (...) opisaną w § 7 umowy darowizny z dnia 7 marca 1995 roku sporządzonej przez notariusza D. M. w Kancelarii Notarialnej w W. za nr Rep 499/95.

3.  Umarza postępowanie w pozostałej części.

4.  Koszty postępowania między stronami wzajemnie znosi.

Sygn. akt I C 622/16

UZASADNIENIE

R. M. (1) i Z. M. (1) wystąpili przeciwko P. R. (1) i K. S. (1) o zniesienie służebności gruntowej ustanowionej na działce numer (...) w N. polegającej na prawie przejazdu, przechodu i przepędu bydła pasem drożnym o szerokości 4 m ciągnącym się wzdłuż wschodniej granicy działki przysługującej każdoczesnemu właścicielowi działki numer (...) bez wynagrodzenia, ewentualnie za wynagrodzeniem w kwocie 300,00 zł. W uzasadnieniu żądania powodowie podnieśli, iż sposób wykonywania służebności przez pozwanego K. S. (1) utrudnia korzystanie powodom z nieruchomości, a działka pozwanych ma odpowiedni dostęp do drogi publicznej. Służebność gruntowa w zakresie przepędu bydła straciła znaczenie dla nieruchomości władnącej, ponieważ pozwany zaprzestał hodowli bydła.

Pozwani powództwa nie uznali i wnieśli o jego oddalenie oraz zasądzenie kosztów postępowania.

W toku postępowania powodowie zmienili powództwo zrzekając się pierwotnie zgłoszonego roszczenia i po ostatecznym sprecyzowaniu żądania w piśmie procesowym z dnia 19 września 2016 r. domagali się uzgodnienia treści księgi wieczystej numer (...) prowadzonej dla nieruchomości położonej w N. oznaczonej numerem działki (...) z rzeczywistym stanem prawnym poprzez ustalenie, że nieruchomości tej nie obciąża służebność gruntowa i nakazanie wykreślenia z działu III tej księgi ograniczonego prawa rzeczowego – służebności gruntowej polegającej na prawie przejazdu, przechodu i przepędu bydła pasmem drożnym o szerokości 4 m opisanej w § 7 umowy darowizny z dnia 07 marca 1995 r. na rzecz każdoczesnego właściciela nieruchomości oznaczonej numerem działki (...) położonej w N. oraz uzgodnienia treści księgi wieczystej numer (...) prowadzonej dla nieruchomości położonej w N. oznaczonej numerem działki (...) z rzeczywistym stanem prawnym poprzez ustalenie, że każdoczesnemu właścicielowi działki nie przysługuje ograniczone prawo rzeczowe w postaci służebności gruntowej i nakazanie wykreślenia z działu Sp prawa polegającego na tym, iż każdoczesnemu właścicielowi działki przysługuje prawo służebności gruntowej polegającej na prawie przejazdu, przechodu i przepędu bydła pasmem drożnym o szerokości 4 m przez działkę numer (...). Powodowie domagali się zasądzenia kosztów postępowania. W uzasadnieniu zmienionego żądania powodowie podnieśli, iż obciążająca nieruchomość oznaczoną numerem działki (...) służebność

2

gruntowa wygasła wskutek niewykonywania przez lat 10. W chwili ustanowienia służebności gruntowej po stronie wschodniej działki od strony nieruchomości C. K. istniała droga, na której ustanowiono służebność, a po stronie zachodniej stał stary dom przeznaczony do rozbiórki. Powodowie w 1997 roku wznieśli budynek mieszkalny we wschodniej części działki w miejscu, gdzie przebiegała służebność gruntowa. Powodowie jako właściciele działki numer (...) uzgodnili z rodzicami J. i K. małżonkami S., jako właścicielami działki numer (...), w drodze ustnego porozumienia, iż służebność przebiegać będzie wzdłuż zachodniej strony działki numer (...). Nie zmieniono treści służebności aktem notarialnym i nie dokonano stosownego wpisu w księdze wieczystej. Ujawniona w księdze wieczystej prowadzonej dla nieruchomości powodów służebność przejazdu, przechodu i przepędu bydła pasem drożnym o szerokości 4 m wzdłuż wschodniej granicy działki numer (...) wygasła wskutek niewykonywania przez lat 10.

Pozwani powództwa nie uznali i wnieśli o jego oddalenie i zasądzenie kosztów postępowania. W uzasadnieniu swojego stanowiska podnieśli, iż niewykonywanie służebności musi powstać z woli uprawnionego; w niniejszym wypadku powodowie wybudowali na drodze przejazdu, przechodu i przepędu bydła budynek mieszkalny i uniemożliwili wykonywanie pozwanym służebności w miejscu ustalonym, w związku z czym służebność nie wygasła. Właściciele nieruchomości zawarli porozumienie wyznaczając inne miejsce wykonywania służebności, które nadal obowiązuje.

Sąd ustalił, co następuje:

Umową z dnia 07 marca 1995 r. J. i K. małżonkowie S. darowali na rzecz R. i Z. małżonków M. nieruchomość znajdującą się w N. oznaczoną numerem działki (...) zabudowaną dwuizbowym murowanym domem mieszkalnym i murowaną oborą. W akcie notarialnym obejmującym umowę darowizny obdarowani R. i Z. małżonkowie M. ustanowili na działce numer (...) nieodpłatnie na rzecz każdoczesnego właściciela działki numer (...) położonej w N. służebność gruntową polegającą na prawie przejazdu, przechodu i przepędu bydła pasmem drożnym o szerokości 4 m ciągnącym się wzdłuż wschodniej granicy działki od strony nieruchomości stanowiącej własność C. K.. Ustanowione aktem notarialnym ograniczone prawo rzeczowe ujawniono w dziale III księgi wieczystej, aktualnie numer (...), obejmującej darowaną nieruchomość. W dziale

3

I Sp księgi wieczystej, aktualnie numer (...), obejmującej nieruchomość znajdującą się w N. oznaczoną numerem działki (...) ujawniono, iż każdoczesnemu właścicielowi nieruchomości przysługuje prawo służebności gruntowej polegającej na prawie przejazdu, przechodu i przepędu bydła pasmem drożnym o szerokości 4 m przez działkę numer (...) opisanej w § 7 umowie darowizny i ustanowienia służebności gruntowej z dnia 07 marca 1995 r.

(dowód: dokumenty w aktach księgi wieczystej nr (...)

k. 1-2 akt notarialny, k. 4-5 postanowienie, dokumenty w aktach

księgi wieczystej nr (...) postanowienie z dnia

30.05.1995 r.)

Nieruchomość znajdującą się w N. oznaczoną numerem działki (...) nabyli pozwani K. S. (1) i P. R. (1) w drodze umowy darowizny zawartej z J. i K. małżonkami S. w dniu 30 listopada 1995 r.

(dowód: dokumenty w aktach księgi wieczystej nr (...)

akt notarialny k. 3-4)

W latach 1997/1998 powodowie wybudowali na działce znajdującej się w N. oznaczonej numerem 40 budynek mieszkalny, który usytuowany został we wschodniej części działki, przy granicy z nieruchomością C. K., w miejscu przeznaczonym do wykonywania służebności przejazdu, przechodu i przepędu bydła ustanowionej na rzecz każdoczesnego właściciela działki numer (...).

(dowód: mapa sytuacyjno- wysokościowa k. 28, projekt budowlany k. 58-61,

decyzja o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu k. 57,

postanowienie o ustaleniu warunków zabudowy k. 65, oświadczenie

C. K. k. 66, mapa sytuacyjno- wysokościowa k. 70-71,

zeznania stron na rozprawie w dniu 20 września 2016 r. powódki

R. M. min. 30:25 do 37:39, powoda Z. M. min. 37:54 do

43:14)

Od czasu wybudowania nowego domu mieszkalnego na działce powodów numer (...) w 1997 roku służebność przejazdu, przechodu i przepędu bydła wykonywana jest przez pozwanych właścicieli działki numer (...), w szczególności przez prowadzącego gospodarstwo rolne i uprawiającego

4

tę działkę K. S. (1), wzdłuż zachodniej granicy działki numer (...). W związku z wykonywaniem służebności pomiędzy powodami małżonkami M. i pozwanym K. S. (1) dochodzi do konfliktów; na wezwanie stron interweniowała policja.

(dowód: zeznania świadków na rozprawie w dniu 22 czerwca 2016 r.

A. K. min. 52:22 do godz. 01:11:00, P. M. godz. 01:11:05

do 01:23:15, zeznania świadków na rozprawie w dniu 09 września

2016 r. J. Ś. min. 19:48 do 27:25, A. R.

min. 30:13 do 40:02, T. R. min. 42:31 do godz. 01:07:42,

M. S. godz. 01:10:21 do 01:16:13, zeznania stron na rozprawie

w dniu 20 września 2016 r. powódki R. M. min.16:59 do 37:38,

powoda Z. M. min. 37:54 do 47:45, pozwanego K. S.

min. 47:50 do godz. 01:02:45, pozwanego P. R. godz.

01:02:50 do 01:11:25)

Sąd zważył, co następuje:

Podstawą sprecyzowanego przez powodów żądania jest art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece (tekst jednolity Dz. U. z 2016 r. poz. 790) stanowiący, iż w razie niezgodności między stanem prawnym nieruchomości ujawnionym w księdze wieczystej a rzeczywistym stanem prawnym osoba, której prawo nie jest wpisane lub jest wpisane błędnie albo jest dotknięte wpisem nieistniejącego obciążenia lub ograniczenia, może żądać usunięcia niezgodności.

Obciążająca działkę powodów numer (...) na rzecz każdoczesnego właściciela działki numer (...) służebność przejazdu, przechodu i przepędu bydła pasem drożnym o szerokości 4 m wzdłuż wschodniej granicy działki od strony nieruchomości C. K. ustanowiona została aktem notarialnym z dnia 07 marca 1995 r. i ujawniona w dziale III księgi wieczystej numer aktualnie (...). Jak wynika z zebranego w sprawie materiału dowodowego służebność gruntowa wykonywana była w miejscu określonym w akcie notarialnym do czasu wybudowania przez powodów w latach 1997/1998 budynku mieszkalnego przy granicy z działką sąsiada C. K.. Od 1997 roku służebność przejazdu, przechodu i przepędu bydła wykonywana była przez właścicieli działki (...), zgodnie z ustnym porozumieniem, wzdłuż zachodniej granicy działki powodów w miejscu, gdzie rozebrany został stary budynek mieszkalny istniejący w chwili zawarcia umowy darowizny z dnia 07 marca 1995 r. i ustanowienia służebności. Stosownie natomiast do treści przepisu art. 248 § 1 k.c. do

5

zmiany treści ograniczonego prawa rzeczowego potrzebna jest umowa między uprawnionym a właścicielem rzeczy obciążonej, a jeżeli prawo było ujawnione w księdze wieczystej – wpis do tej księgi. Ustne porozumienie między właścicielami nieruchomości, bez ujawnienia w księdze wieczystej zmiany sposobu wykonywania służebności w innym miejscu niż dotychczas, nie doprowadziło więc do zmiany treści służebności obciążającej nieruchomość powodów. Właściciele działki numer (...) od 1997 roku wykonywali prawo przejazdu, przechodu i przepędu bydła przez działkę numer (...) wzdłuż jej zachodniej granicy na podstawie porozumienia z powodami. Nie wykonywali natomiast od tego czasu, z uwagi na posadowienie nowego budynku mieszkalnego, swojego uprawnienia wynikającego ze służebności przejazdu, przechodu i przepędu bydła ustanowionej aktem notarialnym i ujawnionej w księdze wieczystej numer (...). Stosownie do treści art. 293 § 1 k.c. służebność gruntowa wygasa wskutek niewykonywania przez lat dziesięć. Przesłanką wygaśnięcia służebności jest wyłącznie jej niewykonywanie przez lat 10; przepis art. 293 § 1 k.c. nie uzależnia, wbrew twierdzeniom strony pozwanej, wygaśnięcia służebności od jej niewykonywania wyłącznie z woli uprawnionego.

Z zebranego w sprawie materiału dowodowego wynika, iż służebność obciążająca nieruchomość powodów wpisana w dziale III księgi wieczystej numer (...) wygasła wskutek jej niewykonywania najpóźniej w roku 2008. Prawo własności nieruchomości powodów dotknięte jest wpisem nieistniejącego obciążenia. Powództwo o uzgodnienie treści księgi wieczystej numer (...) obejmującej nieruchomość powodów oraz księgi wieczystej numer (...) obejmującej nieruchomość pozwanych, w której ujawnione jest prawo przejazdu, przechodu i przepędu bydła dla każdoczesnego właściciela działki (...) opisane w akcie notarialnym z dnia 07 marca 1995 r., zasługuje na uwzględnienie i dlatego na podstawie art. 10 ust. 1 ustawy o księgach wieczystych i hipotece Sąd orzekł jak w punkcie 1. i 2. sentencji.

Sąd umorzył postępowanie w części obejmującej pierwotnie zgłoszone żądanie o zniesienie służebności na podstawie art. 355 § 1 k.p.c. z uwagi na cofnięcie powództwa i zrzeczenie się roszczenia.

Koszty postępowania Sąd na podstawie art. 100 zdanie pierwsze k.p.c. wzajemnie zniósł mając na uwadze, iż powodowie cofnęli pierwotnie zgłoszone powództwo o zniesienie służebności i w tym zakresie należy uznać powodów za przegrywających sprawę; strona pozwana przegrała natomiast sprawę o uzgodnienie treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym.