Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 21 stycznia 2016 r.

Sąd Apelacyjny w Gdańsku – I Wydział Cywilny

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 21 stycznia 2016 r. w Gdańsku na rozprawie

sprawy z powództwa Przedsiębiorstwa Produkcyjno-Handlowo-Usługowego (...) Spółki Jawnej w N.

przeciwko Gminie Ś.

o zapłatę

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Okręgowego w Gdańsku

z dnia 15 stycznia 2015 r. sygn. akt IX GC 287/14

I.  oddala apelację,

II.  zasądza od powoda na rzecz pozwanej kwotę 2.700 (dwa tysiące siedemset) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego.

SSO del. Hanna Rucińska SSA Jakub Rusiński SSA Barbara Lewandowska

Sygn. akt I ACa 775/15

UZASADNIENIE

Powód Przedsiębiorstwo Produkcyjno – Handlowo – Usługowe (...) Spółka Jawna w N. domagał się zasądzenia solidarnie od pozwanych Gminy Ś. oraz (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w G. kwoty 116.321 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 18 stycznia 2013 r., a także zasądzenia kosztów postępowania.

W uzasadnieniu pozwu powód stwierdził, że na inwestycji Gminy Ś. wykonał na zlecenie pozwanej spółki (...), która była generalnym wykonawcą pozwanej Gminy, roboty budowlane w ramach projektu dokończenia budowy boiska sportowego. Prace zlecone powodowi zostały wykonane i odebrane natomiast zamawiająca spółka nie zapłaciła należnego powodowi wynagrodzenia. Solidarna odpowiedzialność pozwanej Gminy wynika z art.637 ¹ § 5 k.c., gdyż Gmina wyraziła zgodę na podwykonawcę i częściowo uregulowała należne powodowi wynagrodzenie.

Sąd Okręgowy w Gdańsku wydał nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym zgodnie z żądaniem pozwu zaś pozwani wnieśli sprzeciwy żądając oddalenia powództwa i zasądzenia od powoda na ich rzecz kosztów postępowania.

W uzasadnieniu sprzeciwu pozwana (...) sp. z o.o. w G. wskazała, iż o ile prace zostały odebrane bez zastrzeżeń, to w chwili obecnej zaczęły ujawniać się wady i niedoróbki, o czym poinformował inwestor, tj. pozwaną Gminą Ś.. Pozwana podniosła, iż powód w sposób znaczny uchybił umówionym terminom pracy, co groziło opóźnieniem w oddaniu przedmiotu umowy. Według pozwanej spółki, powód zakończył prace 83 dni po ustalonym terminie.

Pozwana Gmina Ś. podniosła, że nie zostały spełnione przesłanki dla zastosowania art.647 ¹ § 5 k.c., dlatego nie odpowiada za zobowiązania pozwanej spółki (...).

Wyrokiem z dnia 15 stycznia 2015 r. Sąd Okręgowy w Gdańsku zasądził od pozwanej (...) sp. z o.o. w G. na rzecz powoda kwotę 116.320,85 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 18 stycznia 2013 r. do dnia zapłaty (pkt I), oddalił powództwo w stosunku do Gminy Ś. (pkt II), zasądził od pozwanej (...) sp. z o.o. w G. na rzecz powoda kwotę 5.817 zł tytułem kosztów sądowych i kwotę 3.617 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego (pkt III) oraz zasądził od powoda na rzecz pozwanej Gminy Ś. kwotę 3.600 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego (pkt IV). Swoje rozstrzygnięcie oparł na ustaleniach faktycznych i rozważaniach prawnych przedstawionych w uzasadnieniu wyroku. Wynika z nich, że 6 grudnia 2012 r. pozwana Gmina Ś. (inwestor) i pozwana (...) sp. z o.o. w G. (wykonawca) zawarły umowę o roboty budowlane nr ZP – (...) z 6 grudnia 2012 r. Przedmiotem powyższej umowy było „Dokończenie (...) w Ramach Kompleksu (...) – O. 2012” – Boisko piłkarskie oraz boisko wielofunkcyjne wraz z zapleczem sanitarno – szatniowym w Ś. nr działki (...) Powiat (...). Jeżeli w terminie określonym w umowie z podwykonawcą (powodem), pozwany (...) sp. z o.o. w G. (wykonawca) nie dokonała w całości lub części zapłaty wynagrodzenia podwykonawcy (powodowi), a podwykonawca (powód) zwróciłby się z żądaniem zapłaty tego wynagrodzenia bezpośrednio do pozwanego Gminy Ś. (inwestora) na podstawie art. 647 ¹§ 5 k.c. i udokumentował zasadność takiego żądania fakturą zaakceptowaną przez pozwaną (...) sp. z o.o. (wykonawcę) i dokumentami potwierdzonymi wykonanie i odbiór fakturowanych robót, pozwana Gmina Ś. (inwestor) zobowiązana była zapłacić na rzecz podwykonawcy (powoda) kwotę będącą przedmiotem tego żądania. Strony ustaliły wynagrodzenie ryczałtowe.

Powód Przedsiębiorstwo Produkcyjno – Handlowo – Usługowe (...) Spółka Jawna w N. i pozwana (...) sp. z o.o. w G. zawarli umowę ramową nr (...), na podstawie której powód (podwykonawca) wykonywać miał roboty budowlane (kompleksowe wykonanie ogrodzenia w miejscowości Ś.) w ramach projektu inwestycyjnego – (...) boisk sportowych w ramach budowy kompleksu „(...) – O. 2012” – boisko piłkarskie oraz boisko wielofunkcyjne wraz z zapleczem sanitarno – szatniowym w Ś. nr działki (...). Dostawa materiałów wyznaczona została na dzień 24 grudnia 2012 r. Termin rozpoczęcia robót został wyznaczony na dzień 25 marca 2013 r., a termin zakończenia robót na dzień 15 kwietnia 2013 r.

Powód zobowiązany był do wykonania dwóch ogrodzeń panelowych oraz jednej bramy i furtki. Przedstawicielem na budowie ze strony pozwanej spółki (...) był M. J. – Kierownik budowy, a przedstawicielem powoda był J. C..

(...) sp. z o.o. w G. dokonała zgłoszenia powoda jako podwykonawcę. (...) do ogrodzenia zostały dostarczone dnia 12 grudnia 2012 r. Pozwany Gmina Ś. w piśmie z dnia 27 grudnia 2012 r. wyraziła zgodę na zlecenie montażu powodowi dwóch ogrodzeń oraz jednej bramy i furtki. Pozwana Gmina Ś. dnia 13 grudnia 2012 r. dokonała przelewu w kwocie 110.320,69 zł na konto pozwanej (...) sp. z o.o. w G., tytułem zapłaty za elementy do ogrodzeń i boiska. Roboty budowlane – dostawa i montaż ogrodzenia na kwotę 117.000,00 zł zostały wykonane przez powoda i odebrane przez pozwaną (...) Spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością w G. protokołem z dnia 8 lipca 2013 r. Pozwana Gmina Ś. wyznaczyła rozpoczęcie odbioru końcowego na dzień 30 lipiec 2013 r. g. 11.00.

Powód wystawił fakturę VAT nr (...) z dnia 8 lipca 2013 r. na kwotę 27.589,15 zł z terminem płatności na dzień 7 sierpień 2013 r. oraz fakturę VAT nr (...) z dnia 18 grudnia 2012 r. na kwotę 116.320,85 zł z terminem płatności zapłaty na dzień 17 stycznia 2013 r. Należność z faktury nr (...) została w całości uznana i uregulowana przez pozwaną Gminę Ś..

Powód wysłał wezwania do zapłaty, aczkolwiek pozwane nie uregulowały należności w zakresie faktury nr (...).

Powyższy stan faktyczny Sąd pierwszej instancji oparł na materiale dowodowym zaoferowanym przez strony, dając wiarę zeznaniom świadków i dokumentom prywatnym. Sąd oddalił wniosek powoda o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego albowiem w jego ocenie sporne sprawy zostały dostatecznie wyjaśnione.

Zdaniem Sądu Okręgowego, powództwo w stosunku do pozwanej (...) sp. z o.o. w G. było zasadne. Zgodnie z art. 647 k.c. przez umowę o roboty budowlane wykonawca zobowiązuje się do oddania przewidzianego w umowie obiektu, wykonanego zgodnie z projektem i z zasadami wiedzy technicznej, a inwestor zobowiązuje się do dokonania wymaganych przez właściwe przepisy czynności związanych z przygotowaniem robót, w szczególności do przekazania terenu budowy i dostarczenia projektu, oraz do odebrania obiektu i zapłaty umówionego wynagrodzenia. Zebrany materiał dowodowy w sprawie wykazał, iż powód dostarczył i zamontował ogrodzenie, w związku z czym wykonał umowę łączącą go ze spółką (...). Pozwana spółka nie zakwestionowała wysokości kwoty, na jaką została wystawiona faktura VAT nr (...) z dnia 18 grudnia 2012 r. z tytułu dostawy ogrodzenia. Pozwana jedynie podniosła, iż powód wykonał prace wadliwie, aczkolwiek nie udowodniła tego ani nie wskazała w jakim stosunku wady mogłyby wpływać na obniżenie wynagrodzenia należnego powodowi.

Sąd Okręgowy stwierdził, że zgodnie z art.6 k.c., to na stronach postępowania spoczywa obowiązek udowodnienia faktów, z których wywodzą dla siebie skutki prawne. Ponadto, pozwana spółka (...) wskazanych powyżej twierdzeń nie odniosła do żadnych zarzutów przeciwko żądaniu pozwu.

W związku z powyższym, Sąd pierwszej instancji uwzględnił roszczenie w stosunku do pozwanej (...) sp. z o.o. w G., zasądzając od niej na rzecz powoda także koszty procesu.

Sąd Okręgowy uznał natomiast, że powództwo w stosunku do pozwanej Gminy Ś. jest nieuzasadnione albowiem nie zostały spełnione przesłanki z art.647 ¹ § 5 k.c., na podstawie którego powód wywodził odpowiedzialność Gminy, jako inwestora. Sąd pierwszej instancji na poparcie takiego stanowiska stwierdził, że według art.647 ¹ § 5 k.c., do zawarcia przez wykonawcę umowy o roboty budowlane z podwykonawcą jest wymagana zgoda inwestora. Jeżeli inwestor, w terminie 14 dni od przedstawienia mu przez wykonawcę umowy z podwykonawcą lub jej projektu, wraz z częścią dokumentacji dotyczącą wykonania robót określonych w umowie lub projekcie, nie zgłosi na piśmie sprzeciwu lub zastrzeżeń, uważa się, że wyraził zgodę na zawarcie umowy. Zdaniem Sądu Okręgowego, zebrany materiał dowodowy wykazał, iż dnia 12 grudnia 2012 r. materiały do ogrodzenia zostały już dostarczone, a dnia 27 grudnia 2012 r. pozwana Gmina Ś. wyraziła jedynie zgodę na montaż ogrodzenia przez powoda. Brak zgody pozwanej Gminy Ś. skutkuje, iż nie ponosi odpowiedzialności za koszty dostarczenia materiałów do ogrodzenia zgodnie z art. 647 ¹ § 5 k.c.

Sąd Okręgowy ponadto stwierdził, że aktualne orzecznictwo opowiada się wprost za stanowiskiem, iż umowy o dostawę materiałów budowlanych nie są zaliczane do umów o podwykonawstwo na podstawie art. 647 ¹ § 5 k.c.

W rezultacie Sąd pierwszej instancji (pkt II) oddalił powództwo w stosunku do pozwanej Gminy i orzekł o kosztach na podstawie art.98 k.p.c. (pkt IV).

Powód wniósł apelację od wyroku Sądu pierwszej instancji skarżąc go w zakresie oddalenia powództwa w stosunku do pozwanej Gminy Ś. (pkt II) i orzeczenia o kosztach procesu na rzecz pozwanej Gminy (pkt IV), zarzucając mu:

- naruszenie art.227 k.p.c. poprzez niedopuszczenie wszystkich dowodów, za pomocą których powód chciał udowodnić swoje roszczenie,

- błędne ustalenie stanu faktycznego poprzez przyjęcie, że powód zawarł ze spółką (...) dwie umowy, tj. o dostawę materiałów i o montaż ogrodzenia, zamiast przyjąć, że została zawarta jedna umowę o roboty budowlane, na którą pozwana Gmina wyraziła zgodę,

- naruszenie art.647 ¹ § 5 k.c. poprzez jego niezastosowanie.

W oparciu o takie zarzuty powód wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uwzględnienie powództwa także w stosunku do pozwanej Gminy Ś. ewentualnie o uchylenie wyroku Sądu Okręgowego i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.

W odpowiedzi na apelację pozwana Gmina wniosła o jej oddalenie i zasądzenie od powoda na jej rzecz kosztów postępowania za instancję odwoławczą.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja jest bezzasadna.

Sąd drugiej instancji uznając trafność ustaleń faktycznych i słuszność oceny dowodów dokonanej przez Sąd Okręgowy, przyjmuje je za własne uznając, że zebrany w sprawie materiał dowody jest wystarczający dla rozstrzygnięcia.

Zarzut naruszenia art.227 k.p.c. jest chybiony. Przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego dla odpowiedniego zakwalifikowania umowy podwykonawczej nie wymagało wiadomości specjalnych (art.278 § 1 k.p.c.). Wprawdzie rację ma powód, że umowy ramowej zawartej ze spółką (...) i zlecenia z dnia 7 grudnia 2012 r. nie sposób rozpatrywać jako umowy dostawy, jednak jest to kwestia nieprawidłowego zastosowania przez Sąd pierwszej instancji przepisów prawa materialnego – o czym dalszej części uzasadnienia – która ostatecznie nie wpłynęła na skuteczność apelacji.

Nieuzasadniony jest także zarzut wadliwych ustań faktycznych na temat zakresu zgody pozwanej Gminy na realizację przez powoda inwestycji w ramach umowy podwykonawczej, który należy łączyć z wadliwą oceną materiału dowodowego (art.233 § 1 k.p.c.). Konstatacja Sądu Okręgowego opierała się bowiem na szczegółowej analizie zeznań świadków i innych dowodów związanych z przebiegiem inwestycji.

Według Sądu odwoławczego, Sąd Okręgowy nie naruszył art.233 § 1 k.p.c. Skuteczne postawienie zarzutu naruszenia wspomnianego wyżej przepisu wymaga wykazania, że sąd pierwszej instancji uchybił zasadom logicznego rozumowania lub doświadczenia życiowego, to bowiem jedynie może być przeciwstawione uprawnieniu sądu do dokonania swobodnej oceny dowodów. Nie jest natomiast wystarczające przekonanie zainteresowanej strony o innym niż przyjął w swoich ustaleniach sąd stanie faktycznym sprawy, zwłaszcza gdy zarzutowi takiemu in concreto nie towarzyszy żadna polemika z pełną i rzeczową oceną materiału dowodowego przedstawioną w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku.

Skarżący oprócz twierdzeń dotyczących uznania umowy łączącej go z pozwaną spółką (...), jako umowy o roboty budowlane w żaden sposób nie odnosi się do oceny materiału dowodowego dotyczącego uznania, że zgoda pozwanej Gminy obejmowała tylko realizację montażu ogrodzenia. W szczególności nie wskazuje na fakty lub dowody, które pozwalałyby na weryfikację stanowiska przyjętego przez Sąd Okręgowy. W rezultacie zarzut błędnych ustaleń jest w tym zakresie nieusprawiedliwiony.

Zobowiązanie się przez powoda w zleceniu z dnia 7 grudnia 2012 r., na podstawie umowy ramowej z dnia 10 czerwca 2008 r. wobec generalnego wykonawcy inwestycji pozwanej Gminy, do dostawy materiałów przeznaczonych na ogrodzenia boiska sportowego i wykonania robót związanych z montażem ogrodzenia, mogłoby sugerować kwalifikowanie tej umowy w zakresie dotyczącym sprzedaży i dostawy materiałów ogrodzeniowych jako umowy dostawy, a w zakresie dotyczącym montażu ogrodzenia jako umowy o roboty budowlane lub umowy o dzieło. W rzeczywistości chodzi tu jednak tylko o jedną umowę, a mianowicie o umowę o roboty budowlane lub umowę o dzieło, dotyczącą wykonania wspomnianego ogrodzenia i zamontowania go na terenie boiska sportowego według ustalonego projektu. Umowa ta należy więc – bez względu na to, czy się ją ujmie jako umowę o roboty budowlane, czy też jako umowę o dzieło – do objętej zakres zastosowania art.647 ¹ § 5 k.c. kategorii umów o podwykonawstwo. Według orzecznictwa, wynikającą z art. 647 ¹ § 5 k.c. ochroną są bowiem objęci zarówno podwykonawcy spełniający swoje usługi na podstawie umowy o roboty budowlane, jak i podwykonawcy spełniający swoje usługi na podstawie umowy o dzieło (por. wyrok SN z 17.10.2008 r., I CSK 106/08, OSNC-ZD 2009, nr 3, poz.64).

W tym tylko zakresie zarzuty apelacji są usprawiedliwione. Okoliczność ta nie jest jednak wystarczająca do zastosowania art. 647 ¹ § 5 k.c. w odniesieniu do tej części wynagrodzenia powoda, która dotyczy dostarczonych materiałów.

Zarzut naruszenia art. 647 ¹ § 5 k.c. jest chybiony. Konieczną przesłanką dla uznania solidarnej odpowiedzialności inwestora wobec podwykonawcy jest jego akceptacja dla wykonania określonych robót przez podwykonawcę.

Zdaniem Sądu Apelacyjnego, zeznania pracowników pozwanej Gminy są wiarygodne w zakresie, w jakim dotyczą zgody na zlecenie wykonania ogrodzenia podwykonawcy. Są one spójne, korespondują ze sobą i potwierdzają wersję autora pisma z dnia 27 grudnia 2012 r., E. K., że zgoda dotyczyła tylko samego wykonawstwa, czyli robocizny na kwotę ok.27 tys. zł. (...) na ogrodzenie były bowiem już wcześniej dostarczone na budowę i rozliczone z generalnym wykonawcą. Wprawdzie umowa o podwykonawstwo obejmowała jedno zobowiązanie kwalifikowane jako umowa o roboty budowlane lub umowa o działo, to jednak wyraźnie dzieliła dostawę materiałów i wykonawstwo, wyróżniając je pod względem czasowym i co do wynagrodzenia.

Należy podkreślić, że zgoda inwestora ma właśnie znaczenie dla powstania odpowiedzialności solidarnej inwestora i wykonawcy za zapłatę wynagrodzenia należnego podwykonawcy. Skoro zatem w realiach niniejszej sprawy pozwana Gmina w dniu 13 grudnia 2012 r. zapłaciła generalnemu wykonawcy za wyprodukowany przez powoda materiał przeznaczony na ogrodzenie i dostarczony na budowę w dniu 12 grudnia 2012 r., a następnie w dniu 27 grudnia 2012 r. wyraziła zgodę na wykonanie przez podwykonawcę ogrodzenia, to logiczny jest wniosek, że zgoda Gminy dotyczyła tylko prac związanych z zamontowaniem ogrodzenia na terenie jej inwestycji. Dokonując na podstawie art.65 § 2 k.c. wykładni oświadczenia woli zawartego w piśmie z dnia 27 grudnia 2012 r., uwzględniając zgodne zeznania pracowników pozwanej Gminy, zajmujących się przedmiotową inwestycją oraz kontekst sytuacyjny sprawy, właśnie tak należy je rozumieć. W pozostałym zakresie umowa z generalnym wykonawcą była już zrealizowana i Gmina zapłaciła mu należne wynagrodzenie dlatego nie było racjonalnych względów dla przyjmowania przez inwestora w tej części odpowiedzialności wobec podwykonawcy.

W rezultacie sama treść zgody inwestora nie uzasadnia stanowiska skarżącego. Przepis art. 65 § 2 k.c. określa bowiem sposób wykładni oświadczeń woli stron umowy w sposób odmienny niż ma to miejsce przy interpretacji tekstu prawnego: w umowach należy przede wszystkim badać zamiar stron i cel umowy, a dopiero w dalszej kolejności ma znaczenie dosłowne jej brzmienie (por. wyrok SN z 29.5.2015 r., V CSK 446/14, LEX nr 1793712 oraz wyrok SA w Warszawie z 29.5.2015 r., VI ACa 888/14, LEX nr 1768749).

Z tych względów pozwana Gmina nie odpowiada za zobowiązanie wobec podwykonawcy na podstawie art.647 ¹ § 5 k.c. i dlatego też zaskarżony wyrok jest prawidłowy.

W rezultacie, apelacja powoda jako bezzasadna na podstawie art.385 k.p.c. podlegała oddaleniu.

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono na podstawie art.98 k.p.c., zasądzając od powoda na rzecz pozwanej koszty zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

SSA Jakub Rusiński SSA Barbara Lewandowska SSO del. Hanna Rucińska