Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 31 stycznia 2017 r.

Sąd Okręgowy w Świdnicy II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSO Grażyna Kobus

Sędziowie: SO Barbara Nowicka

SO Maciej Ejsmont

Protokolant: Alicja Marciniak

po rozpoznaniu w dniu 31 stycznia 2017 r. w Świdnicy

na rozprawie

sprawy z powództwa D. G.

przeciwko (...) SA w W.

o zapłatę

na skutek apelacji strony pozwanej

od wyroku Sądu Rejonowego w Kłodzku

z dnia 27 września 2016 r., sygn. akt I C 1711/16

uchyla zaskarżony wyrok i sprawę przekazuje Sądowi Rejonowemu w Kłodzku do ponownego rozpoznania.

(...)

Sygn. akt II Ca 983/16

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 27 września 2016 r. Sąd Rejonowy w Kłodzku zasądził od (...) S.A. w W. na rzecz D. G. kwotę 4.821,60 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 9 stycznia 2016 r. oraz kwotę 1.459 zł tytułem zwrotu kosztów procesu. w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku Sąd Rejonowy wskazał dowody, jakie dopuszczone zostały w toku postępowania, oraz stwierdził, że nie zachodzi potrzeba dopuszczenia dowodu z opinii biegłego, gdyż to kontrahenci decydują o wysokości czynszu najmu pojazdu, nie zaś biegły z zakresu techniki motoryzacyjnej. Wskazał nadto, że powód w uzasadnieniu pozwu i dołączonych do pozwu dokumentach należycie wykazał, jakiej kwoty się domaga i kwota ta ma uzasadnienie w fakturze i warunkach umowy najmu. Nie jest niczym nadzwyczajnym, że powód odebrał wynajmowany pojazd w miejscu swego zamieszkania. Jest duża podaż firm, które zajmują się zawodowo wynajmem pojazdów, można zatem zawrzeć taką umowę najmu pojazdu z przedsiębiorstwem, które ma swą siedzibę we W..

Strona pozwana zaskarżył wyrok Sądu Rejonowego w całości. Zarzuciła:

- naruszenie art. 227 k.p.c. w zw. z art. 232 k.p.c. w zw. z art. 217 § 3 k.p.c. poprzez bezzasadne oddalenie wniosków dowodowych strony pozwanej tj. z zeznań świadka A. Ł. oraz z opinii biegłego sądowego, zmierzających do wykazania, że wydatek poszkodowanego związany z najmem pojazdu nie był uzasadniony i celowy w całości oraz że poszkodowany doprowadził do zwiększenia rozmiaru szkody wskutek braku zainteresowania ofertami innych usługodawców oraz wysokością ceny za usługę świadczoną przez powoda, a w konsekwencji, że brak podstaw do żądania przez powoda dalszego odszkodowania, ponad już wypłacone, co mogło mieć istotny wpływ na rozstrzygnięcie sprawy.

Strona pozwana wniosła o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi Rejonowemu do ponownego rozpoznania.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja podlega uwzględnieniu, zaś zaskarżony wyrok uchyleniu.

Przedmiotem rozpoznania Sądu było roszczenie powoda wywiedzione z odpowiedzialności pozwanego ubezpieczyciela z tytułu umowy obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych za uszkodzenie lub zniszczenie pojazdu mechanicznego. Nie było między stronami sporne, że odpowiedzialność ta – na gruncie niniejszej sprawy - obejmuje wydatki na najem pojazdu zastępczego. Roszczenie powoda nie było sporne co do zasady, a jedynie co do wysokości. Strona pozwana wypłaciła w toku postępowania likwidacyjnego kwotę 4.452,60 zł, z czego 4.329,60 zł za najem pojazdu i 123 zł za odbiór oraz podstawienie tegoż auta. Miała być ona równa czynszowi najmu pojazdu zastępczego za cały okres jego używania, to jest 32 dni. Pozwana przyjęła jednak stawkę dzienną czynszu najmu na 110 zł, podczas gdy powód domagał się z tego tytułu kwoty 220 zł za dzień. Nadto, strona pozwana wypłaciła z tytułu podstawienia i odbioru pojazdu zastępczego kwotę 100 zł, zaś powód domagał się z tego tytułu kwot po 250 zł za podstawienie i odbiór pojazdu zastępczego. Strona pozwana odmówiła zapłaty odszkodowania w wysokości przekraczającej dokonane już wypłaty motywując to tym, że dochodzone niniejszym pozwem kwoty stanowią koszty wykraczające poza normalny związek przyczynowy ze szkodą oraz naruszają zasadę minimalizowania szkody.

Roszczenie powoda znajduje oparcie w przepisie art. 361 § 1 k.c., z którego wynika, że zobowiązany do naprawienia szkody ponosi odpowiedzialność za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła. Sąd Okręgowy stoi na stanowisku, że nie wszystkie wydatki pozostające w związku przyczynowym z wypadkiem komunikacyjnym mogą być refundowane, istnieje bowiem obowiązek wierzyciela zapobiegania szkodzie i zmniejszania jej rozmiarów (art. 354 § 2, art. 362 i 826 § 1 k.c.). Na dłużniku ciąży w związku z tym obowiązek zwrotu wydatków celowych i ekonomicznie uzasadnionych, pozwalających na wyeliminowanie negatywnych dla poszkodowanego następstw, niedających się wyeliminować w inny sposób, z zachowaniem rozsądnej proporcji między korzyścią wierzyciela a obciążeniem dłużnika. Nie jest celowe nadmierne rozszerzanie odpowiedzialności odszkodowawczej i w konsekwencji – gwarancyjnej ubezpieczyciela, co mogłoby prowadzić do wzrostu składek ubezpieczeniowych (vide: uchwała składu siedmiu sędziów z dnia 17 listopada 2011 r., III CZP 5/11). Na gruncie niniejszej sprawy przyjąć zatem należy, że strona pozwana zobowiązana jest do zapłaty na rzecz powoda (który nabył wierzytelność dochodzoną pozwem w drodze cesji) kwoty odszkodowania równej czynszowi najmu pojazdu zastępczego za cały okres jego trwania, to jest 32 dni, oraz kwotom należnym z tytułu podstawienia i odbioru pojazdu zastępczego, z tym jednak istotnym zastrzeżeniem, że kwoty te nie mogą przekraczać stawek rynkowych obowiązujących przy tego rodzaju operacjach gospodarczych. Poza sporem jest, że poszkodowany nie był zobowiązany do poszukiwania podmiotu oferującego najniższe stawki najmu pojazdów zastępczych oraz podstawienia i odebrania takiego pojazdu. Jednocześnie strona pozwana nie była zobowiązana do zapłaty odszkodowania w wysokości przekraczającej stawki rynkowe za wskazane wyżej najem i usługę podstawienia pojazdu zastępczego. Niemożliwe do akceptacji jest stanowisko, jakoby wierzyciel domagać się mógł skutecznie zwrotu kosztów najmu samochodu zastępczego bez jakichkolwiek ograniczeń w zakresie wysokości kosztów z tego tytułu. Trafnie podnosiła strona pozwana, że kontrahenci umowy najmu pojazdu zastępczego nie mogą w sposób dowolny ze skutkiem dla osób trzecich kształtować wysokości czynszu najmu takiego pojazdu. Byłoby to oczywiście sprzeczne z art. 826 § 1 k.c.

Jest to uzasadnione tym bardziej na gruncie niniejszej sprawy, gdzie poszkodowany zdarzeniem ubezpieczeniowym dokonał przelewu przysługującej mu z tego tytułu wierzytelności na rzecz podmiotu, który wynajął mu pojazd zastępczy. Ubezpieczyciel nie ma obowiązku zwracać uprawnionemu – bez żadnych ograniczeń - wszelkich kwot wskazanych w fakturach związanych z czynnościami związanymi z likwidacją szkody. Przyjęcie odmiennego stanowiska oznaczałoby naruszenie art. 354 § 1 i 2 k.c. Złożone przez stronę pozwaną, a oddalone przez Sąd Rejonowy, wnioski dowodowe zmierzały do wykazania, że powód dochodzi z tytułu odszkodowania kwot przekraczających przywołane wyżej stawki rynkowe. Dotyczy to w szczególności dowodu z zeznań A. Ł., co do którego strona powoda sformułowała nie tylko tezę dowodową, ale i konkretne pytania.

Powszechnie przyjęte jest na gruncie judykatury i doktryny, że pominięcie dowodu na podstawie art. 217 § 3 KPC (czy też oddalenie go) może mieć miejsce jedynie wówczas, gdy okoliczności faktyczne zostały wyjaśnione zgodnie z twierdzeniami strony wnioskującej o przeprowadzenie określonego dowodu. (por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 26 września 1966 r., II CR 314/66, OSNCP 1967, nr 2, poz. 39; z dnia 3 kwietnia 2001 r., I CKN 373/00; z dnia 17 kwietnia 2008 r., I CSK 543/07; i z dnia 27 czerwca 2014 r., I CSK 497/13). Na gruncie niniejszej sprawy Sąd oddalił natomiast dowód z zeznań świadka, zgłoszonego na okoliczności stanowiące zasadniczą linię obrony pozwanej. Słusznie wskazuje się, że można wyciągać negatywne konsekwencje wobec podmiotu, który nie sprostał ciężarowi dowodzenia (art. 6 KC), ale nie w sytuacji, gdy jednocześnie sąd oddalił wniosek dowodowy zmierzający do udowodnienia faktów mających przemawiać za oddaleniem powództwa (tak: wyrok Sądu Najwyższego - Izba Cywilna z dnia 11 marca 2016 r. I CSK 144/15, Legalis). Nie jest też możliwa do zaakceptowania teza, że okoliczności na jakie przesłuchany miał być świadek A. Ł. nie miały znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy, co mogłoby stanowić samodzielną podstawę oddalenia przedmiotowego wniosku dowodowego. W tym miejscu dodać należy, że dostatecznej podstawy do ustalenia, czy stawki najmu pojazdu zastępczego, który został wynajęty A. Ł., nie przekroczyły stawek rynkowych stanowić nie może dowód w postaci faktury VAT z dnia 8 grudnia 2015 r., która stanowi jedynie dowód obrazujący zaistnienie operacji gospodarczej między kontrahentami, to jest poszkodowanym a powodem z niniejszej sprawy. To samo dotyczy kserokopii wydruków ofert najmu pojazdów zastępczych (k. 21 – 25). Wskazać należy, że z żadnej z tych kserokopii nie wynika z jakiego okresu pochodzą owe oferty. Wyjątek w tym zakresie stanowi oferta z k. 23, która pochodzi jednak z okresu ponad dwóch lat sprzed zdarzenia ubezpieczeniowego. Oferta z k. 22 jest natomiast częściowo nieczytelna.

Niezależnie od powyższego, wskazać należy, że uzasadnienie sporządzone przez Sąd I instancji nie spełnia w istocie wymogów z art. 328 § 2 k.c. Nie zawiera bowiem wskazania faktów, które sąd uznał za udowodnione, dowodów, na których się oparł i przyczyn, dla których innym dowodom odmówił wiarygodności i mocy dowodowej. Nie zawiera ono także wskazania podstawy prawnej wyroku.

Całokształt powyższych okoliczności wskazuje, że Sąd Rejonowy uchylił się od rozpoznania zarzutów podniesionych przez stronę pozwaną. Oznacza to, że nie rozpoznał istoty sprawy. Musiało to skutkować uchyleniem zaskarżonego wyroku i przekazaniem sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi pierwszej instancji (art. 386 § 4 k.p.c.).

Przy ponownym rozpoznaniu sprawy Sąd Rejonowy dopuści dowód z zeznań świadka A. Ł. na okoliczności wskazane w odpowiedzi na pozew. Zbada podniesiony przez stronę pozwaną zarzut przyjęcia przez A. Ł. i D. G. wysokości stawek najmu pojazdu zastępczego oraz kwot należnych z tytułu podstawienia tegoż pojazdu do miejsca zamieszkania poszkodowanego w stopniu przekraczającym rynkowe stawki należne za realizację tego typu czynności. Podkreślić należy ponownie, że nie chodzi tu o stawki najniższe na rynku, lecz o mieszczące się w przedziale stawek występujących na rynku. Następnie, w zależności od informacji uzyskanych w toku przesłuchania A. Ł., a w szczególności ustalenia, czy wskazane wyżej stawki przyjęte przez kontrahentów miały wysokość rynkową, Sąd rozstrzygnie wniosek o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego. W przypadku sporządzenia uzasadnienia wyroku, Sąd dokona tego w sposób uwzględniający wymogi art. 328 § 2 k.p.c.

W tej sytuacji, na podstawie art. 386 § 4 k.p.c., orzeczono jak na wstępie.

(...)