Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 21 maja 2013 r.

Sąd Apelacyjny w Katowicach V Wydział Cywilny

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 7 maja 2013 r. w Katowicach

na rozprawie

sprawy z powództwa(...) Spółki Europejskiej w H. (Niemcy)

przeciwko D. G. i M. G.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanych

od wyroku Sądu Okręgowego w Gliwicach

z dnia 9 maja 2012 r., sygn. akt I C 25/12

1.  zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że zasądza solidarnie od pozwanych D. G. i M. G. na rzecz powódki (...) Spółki Europejskiej w H. (Niemcy) kwotę 52.483,16 (pięćdziesiąt dwa tysiące czterysta osiemdziesiąt trzy 16/100) złotych z ustawowymi odsetkami od dnia 13 grudnia 2011r. oraz kwotę 2.624 (dwa tysiące sześćset dwadzieścia cztery) złotych tytułem kosztów procesu, a w pozostałej części powództwo oddala;

2.  zasądza solidarnie od pozwanych na rzecz powoda kwotę 1.350 (jeden tysiąc trzysta pięćdziesiąt) złotych tytułem kosztów postępowania apelacyjnego;

3.  oddala apelację w pozostałej części;

4.  przyznaje radcy prawnemu B. C. z Kancelarii Radców Prawnych
w G. od Skarbu Państwa (Sądu Okręgowego w Gliwicach) kwotę 1.660,50 (jeden tysiąc sześćset sześćdziesiąt 50/100) złotych w tym 310,50 złotych podatku VAT tytułem zwrotu części kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej pozwanym z urzędu w postępowaniu apelacyjnym;

5.  zasądza od powódki na rzecz pozwanych kwotę 1.350 (jeden tysiąc trzysta pięćdziesiąt) złotych tytułem kosztów udzielonej pozwanym pomocy prawnej z urzędu przez radcę prawnego B. C. w postępowaniu apelacyjnym;

6.  nakazuje pobrać od strony powodowej na rzecz Skarbu Państwa (Sądu Okręgowego
w Gliwicach) kwotę 2.456,53 (dwa tysiące czterysta pięćdziesiąt sześć 53/100) złotych tytułem części nieuiszczonej przez pozwanych opłaty od apelacji.

Sygn. akt V ACa 638/12

U z a s a d n i e n i e.

Wyrokiem z dnia 2012 r, Sąd Okręgowy zasadził solidarnie od pozwanych na rzecz powoda kwotę 101.613,93 złotych z ustawowymi odsetkami od dnia 13 grudnia 2011 roku oraz kwotę 8.681 złotych tytułem zwrotu kosztów procesu ustalając, co następuje.

Pozwani prowadzili działalność gospodarczą w formie spółki cywilnej (...) s.c. (...), w ramach której na podstawie umów zawartych z poprzednikami prawnymi powódki ( (...) SA wK. i (...) sp. z o.o. w K.) prowadzili stację paliw w ramach sieci franszyzowej strony powodowej. W ramach tej działalności, w lipcu i sierpniu 2010 r., dokonywali zamówień towarów od spółki (...) sp. z o.o. w W.. Na tej podstawie 2010 spółka (...) w dniach 14.07.2010 – 28.08.2010 dostarczyła na prowadzoną przez pozwanych stację paliw całość zamówionych przez pozwanych towarów, za które wynagrodzenie zostało objęte fakturami VAT na łączną kwotę 103 885,18zł. Fakturami objęto nadto także 2 dostawy dokonane w dniu 1.09.2010 ), jednakże należność za te towary została objęta fakturami korygującymi, a tym samym należność dochodzona pozwem nie obejmuje kwot wynikających z faktur dotyczących dostaw dokonanych w dniu 1.09.2010 r. Z tej kwoty niezapłacona przez pozwanych pozostaje w dalszym ciągu kwota 101 613,93zł.

Umową przelewu wierzytelności spółka (...) przelała na stronę powodową całość swoich wierzytelności objętych w/w fakturami, o czym pozwani zostali zawiadomieni listami poleconymi przesłanymi przez obie strony umowy przelewu Pozwani wezwani do zapłaty, nie odpowiedzieli na żadne z wezwań .

Pozwany D. G. został wykreślony z ewidencji działalności gospodarczej w dniu 31.08.2010 r., zaś pozwana w dniu 1.09.2010 r. Z dniem 1.09.2010 r. stację benzynową formalnie przejął B. S., przy czym czynności związane z przekazaniem z udziałem pozwanych nastąpiły w dniu 31.08.20. Od dnia 1.09.2010 r. dostawy przyjmował wyłącznie B. S.. Dokumentacja księgowa (...) s.c. M. i D. G. została pozwanym wydana przez obsługujące ich biuro rachunkowe w dniu 3.08.2011r.

Pozwani nie kwestionowali wykonania dostaw ani treści faktur, podnosząc jedynie wadliwe obliczenie wysokości należności, a zarzut ten opierali na różnicy ilości faktur wskazanych w pozwie i w umowie przelewu.

W ocenie Sądu Okręgowego, zarzut ten jest niezasadny, gdyż liczba faktur w obu przypadkach jest taka sama, zaś różnica wynika z nieobjęcia pozwem not odsetkowych objętych przelewem wierzytelności. Sama wysokość należności wynikającej z faktur (bez odsetek) jest taka sama zarówno w pozwie, jak i umowie przelewu, i znajduje potwierdzenie w fakturach i dowodach dostaw, Dowody nie potwierdziły zarzutu pozwanych, iż część faktur wystawiona była na B. S.; z faktur wynika jednoznacznie, że dotyczą one pozwanych.

Jak nadto wynika z treści faktur nie obciążono pozwanych należnościami z tytułu dostaw dokonanych po 28.08.2010r. ( faktury ich dotyczące zostały skorygowane, w konsekwencji dochodzona należność nie obejmuje tych dostaw).

Pozwani pomimo przyznania faktu (i potwierdzenia protokołem) przekazania im przed wniesieniem odpowiedzi na pozew dokumentacji finansowej dotyczącej ich spółki nie zaoferowali żadnych konkretnych dowodów (w tym w szczególności dokumentów), mogących świadczyć o spełnieniu świadczenia bądź chociażby uprawdopodobniających fakt wykonania zobowiązania.

W świetle przeprowadzonych dowodów nie budzi wątpliwości fakt wykonania zobowiązania przez sprzedawcę – spółkę (...) oraz wysokość zobowiązania pozwanych z tytułu tej umowy. Pozwani zarzucając brak zaległości względem sprzedawcy nie wykazali, by zapłacili jakąkolwiek część zobowiązania.

Na pozwanych ciąży zatem obowiązek zapłaty dochodzonej na podstawie art. 535 k.c. należności, a legitymacja powoda wynika z umowy przelewu wierzytelności, i opiera się na art. 509 k.c. O odsetkach orzekł na podstawie art. 481 k.c. zgodnie z żądaniem, mając na względzie fakt, iż w dacie doręczenia pozwu należność objęta fakturami była wymagalna.

W apelacji pozwani zarzucili Sądowi pierwszej instancji błąd w ustaleniach faktycznych przez przyjęcie, że pozwany zalega z zapłatą za towar i że faktury dołączone do pozwu nie dotyczą B. S. a także, iż umowy przelewu oraz wezwania do zapłaty nie zostały podpisane przez osoby upoważnione do reprezentacji powoda.

Pozwani, niezależnie od zarzutu naruszenia przez Sąd Okręgowy prawa procesowego podnieśli materialno prawny zarzut potrącenia dochodzoną przez powoda wierzytelnością wzajemnej wierzytelności w kwocie 117.794, 59 zł stanowiącej wartość towaru, w tym alkoholu, pozostawionego przez pozwanych na stacji paliw dniu 31 sierpnia 2012 r. i przejętego przez powoda na podstawie przeprowadzonego remanentu i przedstawiła oświadczenie o potrąceniu złożone powodowi oraz wydruk komputerowy obejmujący spis towarów obejmujący ich cenę brutto i marżę.

Powód wniósł o oddalenie apelacji i nieuwzględnienie zarzutu potrącenia, jako spóźnionego (art. 381 k.p.c.). Przyznał, że pozwanym przysługuje wierzytelność w stosunku do powoda w kwocie 49.130,77 zł tytułem przejętego („odkupionego”) towaru po rozwiązaniu umowy. Alkohol o wartości 18.633,69 zł został natomiast zakupiony od pozwanych przez ich następcę B. S. i przez niego z pozwanymi rozliczony. Nadto, w załączniku do protokołu rozprawy, złożonym w terminie publikacyjnym, podniósł zarzut przedawnienia – na podstawie art. 554 k.c.- wierzytelności objętej zarzutem potrącenia.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje.

Zarzuty apelacji odnoszące się do istnienia wierzytelności objętej żądaniem pozwu są bezzasadne.

Skarżący nie podważyli ustaleń faktycznych Sądu Okręgowego opartych na załączonych dokumentach, z których wynika, że towary objęte fakturami dołączonymi do pozwu zostały pozwanym dostarczone; nadto pozwani nie wykazali by za nie zapłacili, co czyni ich zarzuty bezpodstawnymi i gołosłownymi.

Bezzasadny jest również zarzut dotyczący braku umocowania prokurentów do reprezentowania powódki, gdyż niewątpliwie, zgodnie z art. 109 ¹ k.c. przedsiębiorca może udzielić pełnomocnictwa obejmującego umocowanie do czynności związanych z prowadzeniem przedsiębiorstwa i prokurenci działają jak pełnomocnicy.

Ponieważ w apelacji strona pozwana złożyła oświadczenie woli o potrąceniu kwoty 117.794, 59 zł i jednocześnie podniosła procesowy zarzut jej potrącenia, tj. dokonała czynności prawnej o podwójnym skutku, tj. materialnym i procesowym, to w świetle art. 381 k.p.c. i poglądów judykatury jest ono dopuszczalne, przy czym zgłoszenie zarzutu potrącenia w postępowaniu apelacyjnym podlega ograniczeniom dowodowym przewidzianym dla tego stadium postępowania sądowego (por. wyrok SN z dnia 9.10.2003 r., CK 319/02, LEX nr 82267 i SA w Poznaniu z dnia 25 maja 2006 r., I ACa 1315/05,LEX nr 214269).Oznacza to zatem ograniczenie skutecznego powołania się na zarzut potrącenia do granic stanu faktycznego już wykazanego przed Sądem pierwszej instancji lub okoliczności opartych na nowych faktach i dowodach dopuszczalnych w postępowaniu przed sądem apelacyjnym.

Mając powyższe na uwadze, Sąd Apelacyjny uznał, że uwzględnieniu z wierzytelnością powoda podlega wyłącznie wierzytelność pozwanych do wysokości przyznanej przez powoda, zwłaszcza że z art. 22 § 2 ust. 3 przedłożonej przez powoda umowy franchisingowej z dnia 25 marca 2003 r.(k. 578) wynika, że w przypadku rozwiązania przez niego umowy, jest on zobowiązany odkupić od partnera produkty zakupione od wskazanych przez niego dostawców po cenach zakupu netto powiększonych o należny podatek VAT. Załączone do akt przez powoda faktury VAT nr (...) (k.510 -539) zawierają zaś cenę towarów obejmującą ich wartość netto + podatek VAT w wysokości przyznanej przez powoda. Zarzut przedawnienia podniesiony przez powoda po zamknięciu rozprawy nie mógł natomiast odnieść skutku nie tylko jako spóźniony, ale i z tej przyczyny, że – stosownie do art. 502 k.c. - wierzytelność przedawniona może być potrącona, jeżeli w chwili, gdy potrącenie stało się możliwe, przedawnienie jeszcze nie nastąpiło, a taka sytuacja niewątpliwie w niniejszej sprawie miała miejsce.

Ponieważ wyrok wydany w sprawie, w której sąd uwzględnił zarzut potrącenia nie korzysta w tym zakresie z powagi rzeczy osądzonej, kwot przewyższających wymienioną wierzytelność; nieobjętych potrąceniem w wyroku, wobec ich niewykazania na tym etapie postępowania, pozwani mogą dochodzić w innym postępowaniu.

Z powyższych przyczyn i na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. orzeczono jak w sentencji.

Z tych wszystkich względów zaskarżony wyrok podlegał odpowiedniej korekcie, również w zakresie kosztów procesu za obie instancje, które zostały rozliczone zgodnie z art. 100 k.p.c. wyrażającego zasadę kompensaty kosztów procesu umożliwiającej ich rozdzielenie między stronami w wypadku częściowego uwzględnienia roszczenia lub obrony – stosownie do wyniku sprawy w obu instancjach oraz na podstawie art. 113 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych a także na mocy § 6 ust. 1 pkt 6 oraz 13 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002r w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz.U. Nr 163, poz.1349 z późn. zm.).

Zasady ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej powodowi z urzędu w postępowaniu apelacyjnym, regulują przepisy § 21 - 23 cytowanego wyżej rozporządzenia Ministra Zgodnie z tymi przepisami, koszty nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu ponosi Skarb Państwa. Od tej zasady zachodzi jednak wyjątek określony w § 23 tegoż rozporządzenia, gdy kosztami sprawy cywilnej zostaje obciążony przeciwnik procesowy strony korzystającej z pomocy prawnej udzielonej z urzędu. W takiej sytuacji, koszty nieopłaconej pomocy prawnej zasądza się nie od Skarbu Państwa, lecz od przeciwnika procesowego na rzecz strony korzystającej z urzędowej pomocy prawnej. Wynika to wyraźnie z treści art. 122 § 1 k.p.c., a także z § 23 cytowanego już rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości. Przyznanie tych kosztów od Skarbu Państwa na rzecz adwokata następuje dopiero po wykazaniu bezskuteczności ich egzekucji.

Wobec stosunkowego obciążenia stron kosztami procesu, od pozwanego na rzecz powoda należało zasądzić zwrot ½ tych kosztów, w tym 1/2 wynagrodzenia adwokata z urzędu. Pozostałą część kosztów nieopłaconej pomocy prawnej zasądzono od Skarbu Państwa, nakazując wypłacić ją wprost na rzecz pełnomocnika z urzędu.

Również stosownie do wyniku sprawy, obciążono strony kosztami sądowymi - w niniejszej sprawie - ograniczającymi się do wpisu od apelacji. Na skutek tego, że pozwani zostali zwolnieni od opłat w postępowaniu apelacyjnym, to na podstawie art. 113 ust. 1 i 2 pkt 1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, na rzecz Skarbu Państwa należało ściągnąć nieuiszczoną opłatę apelacyjną według zasad obowiązujących przy zwrocie kosztów procesu.