Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 29 sierpnia 2013 r.

Sąd Okręgowy w Kielcach II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

Przewodniczący: SSO Magdalena Bajor-Nadolska

Sędziowie: SO Małgorzata Klesyk (spr.)

SO Cezary Klepacz

Protokolant: protokolant sądowy Agnieszka Baran

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 29 sierpnia 2013 r. w Kielcach

sprawy z powództwa Syndyka Masy Upadłości (...) Sp. z o.o. w K.

przeciwko Gminie K.

o odszkodowanie

na skutek apelacji obu stron

od wyroku Sądu Rejonowego w Kielcach

z dnia 21 lutego 2013 r., sygn. VIII C 281/12

zmienia zaskarżony wyrok w całości i zasądza od Gminy K. na rzecz Syndyka Masy Upadłości (...) Sp. z o. o.
w K. kwotę 12.931,27 (dwanaście tysięcy dziewięćset trzydzieści jeden 27/100) złotych z ustawowymi odsetkami od kwoty 7.118,09 (siedem tysięcy sto osiemnaście 09/100) złotych od dnia 2 stycznia 2012 roku i od kwoty 5.812,18 (pięć tysięcy osiemset dwanaście 18/100) złotych od dnia 29 listopada 2012 roku oraz kwotę 3.064 (trzy tysiące sześćdziesiąt cztery) złote tytułem kosztów procesu, oddala apelację pozwanej, zasądza od pozwanej na rzecz powoda kwotę 871 (osiemset siedemdziesiąt jeden) złotych tytułem kosztów postępowania apelacyjnego.

Sygn. akt II Ca 645/13

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 21 lutego 2013r. w sprawie VIII C 281/12 Sąd Rejonowy w Kielcach zasądził od pozwanej Gminy K. na rzecz Syndyka Masy Upadłości (...) Sp. z o.o. w K. kwotę 7517,92 zł z odsetkami ustawowymi z zastrzeżeniem, że za zobowiązanie to Gmina K. odpowiada wspólnie z D. Ł. w taki sposób, że spełnienie tego świadczenia przez jednego z dłużników zwalnia drugiego. W pozostałej części Sąd Rejonowy oddalił powództwo. W punkcie III wyroku Sąd I instancji zasądził od pozwanej na rzecz powoda kwotę 769,12 zł tytułem kosztów procesu.

Powód wnosił o zasądzenie od Gminy K. łącznej kwoty 12931,27 zł z tytułu odszkodowania za okres od 22 listopada 2010 do listopada 2012r za szkodę spowodowaną niezłożeniem przez pozwaną oferty najmu lokalu socjalnego D. Ł. i K. Ł., którzy zajmują lokal pozostający w zasobach powoda, pomimo prawomocnego orzeczenia nakazującego im opróżnienie lokalu.

Sąd Rejonowy ustalił stan faktyczny, z którego wynika, że w dniu 11 lipca 2002r. D. Ł. zawarła ze (...) Sp. z o.o. w K. (dalej – (...)) umowę najmu lokalu pozostającego w zasobach (...), położonego w K. przy ul. (...). Syndyk masy upadłości (...) obciążył D. Ł. szczegółowo wymienionymi w uzasadnieniu opłatami za zajmowanie przedmiotowego lokalu w okresie od 22 listopada 2010r. do listopada 2012r. Wyrokiem Sądu Rejonowego z dnia 25 czerwca 2010r. w sprawie VIII C 61/10 D. Ł. i K. Ł. zobowiązani zostali do opróżnienia lokalu. Jednocześnie przyznane im zostało uprawnienie do otrzymania lokalu socjalnego, wobec czego wykonanie wyroku wstrzymane zostało do czasu złożenia przez Gminę K. oferty zawarcia umowy najmu lokalu socjalnego. Byli najemcy nie uiszczają żadnych opłat za zajmowanie lokalu. W budynku mieszkalnym przy ul. (...) wszystkie lokale rozliczane są na tych samych zasadach – co miesiąc naliczany jest ryczałt za wodę ciepłą i zimną oraz za c.o. Dodatkowo co kwartał rozlicza się zużycie wody i odprowadzanych ścieków na podstawie wskazań licznikowych, raz w roku zaś rozliczane są koszty c.o. W lokalach brak indywidualnych mierników ogrzewania. W budynku zamontowane są piece gazowe służące do podgrzewania wody w lokalach. Powód raz w roku rozlicza koszty zużycia gorącej wody i c.o. w ten sposób, że od kosztów zużytego gazu odejmuje koszt podgrzania wody według wskazań liczników na podstawie ustalonego kosztu podgrzania 1m ³ wody. Tak uzyskana należność dzielona jest w proporcji do wielkości powierzchni danego lokalu. Lokal przy ul. (...) liczy 44m ² i do lipca 2012r. wyposażony był we wszystkie media. Wówczas dopiero odłączono go od dostępu do ciepłej wody. Pismem z dnia 18 listopada 2010r. powód wezwał pozwaną do dostarczenia lokalu socjalnego D. Ł. i K. Ł.. Gmina K. odpowiedziała na powyższe pismem z dnia 25 listopada 2010r., w którym wskazała, że nie dysponuje wolnym lokalem socjalnym.

W tak ustalonym stanie faktycznym Sąd Rejonowy uznał częściowo zasadność powództwa. Sąd Rejonowy wskazał, że odpowiedzialność pozwanej wynika z treści art. 417 § 1 k.c. i obejmuje całą szkodę po stronie powoda, spowodowaną niemożnością korzystania z lokalu i pobierania pożytków oraz straty związane z nieuiszczaniem opłat za zajmowany lokal przez D. Ł. i K. Ł. jako uprawnionych do otrzymania lokalu socjalnego. Sąd I instancji zaznaczył przy tym, że pozwana odpowiada in solidum wraz z dłużnikiem zajmującym lokal. Wysokość odszkodowania ustalać należy na podstawie art. 18 ust. 4 ustawy o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie k.c. i wyznacza ją różnica między tym czynszem, który mógłby otrzymać właściciel lokalu, gdyby gmina spełniła obowiązek w zakresie przedstawienia oferty najmu lokalu socjalnego uprawnionemu, a tym odszkodowaniem, do płacenia którego zobowiązuje się byłego lokatora. Bezspornym w sprawie było, że pozwana nie dostarczyła lokalu socjalnego dla D. Ł. i K. Ł., zgodnie z wyrokiem z dnia 25 czerwca 2010r. w sprawie VIII C 61/10, zaś zaniechanie to uniemożliwiło powodowi wynajęcie lokalu przy ul. (...) innej osobie za czynsz rynkowy. Sąd Rejonowy zaznaczył, że nie jest uregulowany termin, w jakim pozwana zobowiązana jest dostarczyć lokal socjalny, uznać zatem należy, że świadczenie powinno być przez nią wykonane niezwłocznie po wezwaniu jej do tego. W stanie faktycznym niniejszej sprawy Gmina K. wezwana została do dostarczenia lokalu socjalnego D. Ł. i K. Ł. w dniu 25 listopada 2010r., zatem od tego dnia pozostaje w zwłoce ze spełnieniem świadczenia i jednocześnie od tego dnia odpowiada za szkodę. Wysokość czynszu za ten lokal była niższa niż dopuszczalna zgodnie z art. 28 ust. 1 ustawy o niektórych formach popierania budownictwa mieszkaniowego. Powód nie miał obowiązku wykazania możliwości wynajęcia lokalu, a jedynie musiał wykazać jakiej wysokości czynsz hipotetycznie mógłby otrzymać z tytułu najmu lokalu zajmowanego przez osoby uprawnione do otrzymania lokalu socjalnego.

Sąd Rejonowy podkreślił, że powód obciążył lokatorów opłatami, które obejmowały również raty kredytu oraz koszty dostarczania ciepłej wody. W ocenie Sądu I instancji doliczona do czynszu spłata raty kredytu nie jest tego rodzaju składnikiem opłaty czynszowej, która może wchodzić w zakres obowiązku odszkodowawczego pozwanej. Rat kredytu nie można bowiem zaliczyć ani do czynszu, ani do opłat związanych z użytkowaniem lokalu, zaś obowiązek ich uiszczania nie wynika z zawartej umowy najmu, ale jest konsekwencją szczególnego statusu lokalu. Zdaniem Sądu Rejonowego w świetle treści art. 29a ustawy o niektórych formach popierania budownictwa mieszkaniowego (...) miało obowiązek zawarcia z D. Ł. odrębnej umowy w sprawie partycypacji w kosztach budowy lokalu. Strona powodowa nie wykazała, aby umowa taka została zawarta. Sąd Rejonowy nie miał wątpliwości co do tego, że wobec nieuiszczania opłat za media przez D. Ł., zobowiązanym do tego było (...), co wynika z brzmienia art. 9 ust. 6 ustawy o ochronie praw lokatorów (…). Jednakże niezasadnym uznał doliczenie do kwoty należnego powodowi odszkodowania nieuiszczonych opłat za ciepłą wodę z uwagi na fakt, że dopływ ciepłej wody został odcięty od lokalu zajmowanego przez D. Ł. i K. Ł. w lipcu 2012 i mógł być odcięty znacznie wcześniej. Sąd Rejonowy podsumował, że na należną powodowi sumę odszkodowania składają się kwoty opłat za okres od 22 listopada 2010r. do 15 grudnia 2011r.( po pomniejszeniu o rat kredytu i należności za ciepłą wodę) w ostatecznej łącznej wysokości 3925,96 zł [2 x 295,96 zł (za XI-XII.2010r.) + 2 x 302,94 zł (za I-II.2011r.) + 8 x 303,70 zł (za III-IX.2011r.) + 3 x 328,38 zł (za X-XII.2011r.) – 217,03 zł (za 21 pierwszych dni listopada 2010r.)] oraz za okres od stycznia 2012r. do 15 listopada 2012r. w łącznej wysokości 3592,10 zł [4 x 330,22 zł (za I-IV.2012r.) + 3 x 348,70 zł (za V-VII.2012r.) + 4 x 350,06 zł (za VIII-XI.2012r. – 175,02 zł (za 15 dni listopada 2012r.)]. Uwzględnił zatem powództwo do kwoty 7517,92 zł (3925,96 zł + 3592,10 zł) oraz zasądził odsetki na podstawie art. 481 k.c. – od kwoty 3925,82 zł od dnia 2 stycznia 2012r., zaś od kwoty 3592,10 zł od dnia 29 listopada 2012r. Koszty procesu Sąd I instancji rozdzielił na zasadzie art. 100 zd.1 k.p.c. stosownie do wyniku sprawy.

Powyższy wyrok zaskarżyły apelacjami obydwie strony. Gmina K. zaskarżyła wyrok w części uwzględniającej powództwo ponad kwotę 5638,68 zł oraz rozstrzygającej o kosztach procesu. Skarżąca zarzuciła sprzeczność istotnych ustaleń z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego polegającą na tym, że Sąd I instancji przyjął błędną zawyżoną wysokość czynszu, tj. tę prognozowaną przez powoda zamiast tej, jaka obciążała D. Ł.. Różnica w przyjętych stawkach doprowadziła do uwzględnienia powództwa o sumę 1879,24 zł wyższą niż należna powodowi. Gmina K. wniosła o zmianę wyroku poprzez zasądzenie na rzecz powoda kwoty 5638,68 zł, ewentualnie uchylenie wyroku w zaskarżonej części i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu.

Syndyk masy upadłości (...) również zaskarżył wyrok w tym samym co pozwana zakresie, tj. w jego punkcie I i III. Zarzucił naruszenie art. 18 ust. 1, 2, 3 i 5 ustawy o ochronie praw lokatorów (…) w zw. z art. 28 ust. 1 i 2 ustawy o niektórych formach popierania budownictwa mieszkaniowego ( DZU 2013.255) w zw. z art. 417 § 1 k.c. poprzez ich błędną wykładnię wskutek przyjęcia, że powód nie jest uprawniony do żądania od pozwanej odszkodowania w części dotyczącej spłaty raty kredytu zaciągniętego na budowę budynku, w którym znajduje się lokal zajmowany przez D. Ł. i K. Ł.. Rata kredytu jest w cenie skarżącego stałym składnikiem czynszu, który obowiązany jest regulować każdy z najemców lokali należących do (...). Skarżący zarzucił także naruszenie art. 29a ustawy o niektórych formach popierania budownictwa mieszkaniowego poprzez przyjęcie, że (...) miało obowiązek zawarcia z D. Ł. i K. Ł. tzw. umowę partycypacyjną w sytuacji, gdy jej zawarcie jest fakultatywne. Powód zarzucił także naruszenie przepisów prawa procesowego, tj. art. 233 § 1 k.p.c. poprzez przyjęcie, że żądaniem pozwu objęte były także opłaty za dostarczanie ciepłej wody do lokalu i oddalenie w tym zakresie powództwa Powód zaznaczył, iż w toku postępowania wykazał dokumentami i zeznaniami świadka, że naliczana miesięcznie zaliczka za zużycie ciepłej wody wynikała jedynie z funkcji programu księgowego, zaś jej wartość była minusowa w rozliczeniu kwartalnym. Skarżący zarzucił również naruszenie art. 328 § 2 k.p.c. poprzez niewyjaśnienie podstawy faktycznej i prawnej w zakresie, w jakim Sąd Rejonowy nie uwzględnił faktu, że zajmowany lokal nie korzysta z ciepłej wody i finalnie nie jest obciążony za jej zużycie, a tym samym żądanie powoda nie obejmuje przedmiotowej opłaty. Powód wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uwzględnienie powództwa w całości, ewentualnie uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja pozwanej nie zasługuje na uwzględnienie, zaś apelacja powoda doprowadziła do zmiany zaskarżonego wyroku w całości zgodnie z jej żądaniem.

Stan faktyczny niniejszej sprawy zasadniczo nie był sporny, bowiem okoliczności istotne dla merytorycznego rozstrzygnięcia nie były przez strony negowane. Sąd Rejonowy w sposób prawidłowy ustalił odpowiedzialność odszkodowawczą pozwanej, jednakże zakres odszkodowania obliczył w niepełnym zakresie kwoty należnej z tego tytułu powodowi.

Art. 18 ust. 5 ustawy o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie k.c. (Dz. U. z 2005r. Nr 31, poz. 266 j.t.) wskazuje wprost, że jeżeli gmina nie dostarczyła lokalu socjalnego osobie uprawnionej do niego z mocy wyroku, właścicielowi przysługuje roszczenie odszkodowawcze do gminy, na podstawie art. 417 k.c. Aktualnie pozwana nie neguje podstaw swojej odpowiedzialności, podnosząc jedynie, iż kwota zasądzonego na rzecz powoda odszkodowania została zawyżona.

Zarzut Gminy K., dotyczący błędnego zawyżenia przez Sąd Rejonowy wysokości czynszu , nie znalazł uzasadnienia w zgromadzonym materiale dowodowym, jak również nie został przez skarżącą wykazany w postępowaniu apelacyjnym. Ma także rację powód zarzucając , że w części dotyczącej należności za ciepłą wodę powództwo nie powinno być oddalone, skoro pozew nie obejmował tej należności. Zarzut pozwanej Gminy przyjęcia do wyliczeń należności prognozowanych czynszu a nie należności faktycznie należnych oraz zarzut powoda dotyczący opłaty za ciepłą wodę muszą być omówione wspólnie, gdyż w istocie oba tyczą się tej właśnie należności. Kalkulacja czynszu dla lokalu przy ul. (...) przedłożona przez Syndyka masy upadłości (...) pod względem rachunkowym wątpliwości nie budzi (k. 21-37 i 97-110). W szczególności załącznik do pozwu oznaczony numerem 9 (k-21) jednoznacznie wskazuje na to , że powód nigdy do dochodzonej niniejszym pozwem od pozwanej Gminy kwoty nie wliczał należności za dostarczanie ciepłej wody i tak było nawet za okres przed jej odcięciem, co nastąpiło w toku procesu. I tak z zestawienia dochodzonej należności wynika , że za miesiące kiedy kwartalnie rozliczana była woda (X 2011, VII 2011, IV 2011, I 2011) od czynszu odliczano po 178,47zł ( 3 x 59,49zł) k-26,29,32,35 i ostatecznie powód dochodził tak pomniejszonych należności, czyli odpowiednio za te miesiące kwot 224,72 zł, 420,56zł, 420,56zł, 469,2zł (k-21). Podobnie wyliczył rozszerzone powództwo na kwotę 5 812,18zł sumując czynsz już pomniejszony zaznaczony jako „do zapłaty” wytłuszczonym drukiem, a nie czynsz prognozowany ( 367,03 zł styczeń 2012 k-100 + 625,51 zł luty 2012 k- 101+ 625,51zł marzec 2012 k102 + 355,52 zł kwiecień 2012 k-103+ 649,87zł maj 2012 k-104+ 649,87zł czerwiec 2012 k -105 +359,8 zł lipiec 2012 k-106+ 652,32zł sierpień 2012 k-107+ 652,32zł wrzesień 2012 k-108+ 222,11 zł październik 2012 k-109+ 652,32 zł listopad 2012 k-110 ). Fakt niedochodzenia należności za ciepłą wodę za cały okres dochodzony pozwem wynika także z twierdzeń powoda oraz z zeznań świadka I. C. (k-118). Zgodzić się więc należy z zarzutem apelacji powoda, że Sąd Rejonowy ( k-15 uzasadnienia) błędnie przyjął, że koszty z tego tytułu objęte były żądaniem pozwu, pomimo konsekwentnie wyrażanego przez powoda stanowiska odmiennego, przedstawionego już w piśmie stanowiącym ripostę na odpowiedź na pozew (k. 56). Ten zarzut powoda może odnosić się tylko do uzasadnienia sądu i części wyroku oddalającego powództwo, gdyż sam wyrok w części uwzględniającej powództwo prawidłowo nie obejmował należności za ciepłą wodę, którą Sąd Rejonowy odjął od czynszu prognozowanego naliczanego dla byłych lokatorów. Mając powyższe na uwadze stwierdzić też trzeba, że i apelacja pozwanej Gminy jest niezasadna, gdyż w istocie kwestionuje należności za ciepłą wodę, o czym wnosić można z faktu , że nie zgadza się z przyjętymi należnościami za miesiące w których dokonywano rozliczeń kwartalnych za ciepłą wodę. Uwzględnienie apelacji pozwanej Gminy doprowadziłoby do podwójnego obniżenia odszkodowania o należność za ciepłą wodę.

Sąd I instancji bezpodstawnie przyjął ponadto, że odszkodowanie należne powodowi od pozwanej nie może obejmować rat kredytu, do spłacania których obowiązani są wszyscy najemcy lokali pozostających w zasobach (...). Sąd Rejonowy położył nacisk na okoliczności, że (...) nie zawarło z D. Ł. dodatkowej umowy o partycypacje w kosztach budowy , uznając, że był to obowiązek strony powodowej. Art. 29a ustawy o niektórych formach popierania budownictwa mieszkaniowego (Dz. U. z 2013r. Nr 255) stanowi, że osoba fizyczna może zawrzeć z towarzystwem umowę w sprawie partycypacji w kosztach budowy lokalu mieszkalnego, którego będzie najemcą. Dyspozycja tego przepisu, wbrew stanowisku Sądu Rejonowego, nie nakłada na strony umowy najmu obowiązku zawarcia dodatkowej umowy w sprawie partycypacji, a jedynie daje im możliwość w tym zakresie. Fakt niezawarcia tego rodzaju umowy nie wyłącza powinności spłacania rat kredytu, a to w świetle brzmienia art. 28 ust. 1 i 2 tej ustawy, który stanowi jednoznacznie, że stawki czynszu za 1 m ² powierzchni użytkowej lokalu mieszkalnego w zasobach mieszkaniowych towarzystwa są ustalane przez zgromadzenie wspólników, walne zgromadzenie akcjonariuszy albo walne zgromadzenie w takiej wysokości, aby suma czynszów za najem wszystkich lokali eksploatowanych przez towarzystwo pozwalała na pokrycie kosztów eksploatacji i remontów budynków oraz spłatę kredytu zaciągniętego na budowę. Wykładnia tego przepisu prowadzić musi do konkluzji, że rata kredytu spłacana przez najemców, nawet jeśli nie jest określona w umowie najmu, stanowi część czynszu, zatem również objęta jest zakresem należnego od Gminy K. odszkodowania. Nie ulega wątpliwości, że na odszkodowanie to składa się czynsz, do płacenia którego zobowiązany byłby najemca, a także opłaty związane z korzystaniem z lokalu, które w sytuacji ich nieuiszczania obciążają właściciela lokalu. Reasumując, powód właściwie obliczył wysokość należnego mu odszkodowania za okres od 22 listopada 2010r do końca listopada 2012r, przy uwzględnieniu okresu trwania szkody i poszczególnych kwot składających się na dochodzoną sumę. Tym samym uznać należało, że powództwo podlega uwzględnieniu w całości.

Z racji powyższego, Sąd Okręgowy zmienił zaskarżony wyrok w całości, orzekając jak w sentencji na zasadzie art. 386 § 1 k.p.c.Zmiana rozstrzygnięcia merytorycznego skutkować musiała modyfikacją w zakresie rozliczenia kosztów procesu, bowiem w tej sytuacji przyjąć trzeba, że powód wygrał sprawę w całości. W tej sytuacji podstawą zasądzenia na jego rzecz kosztów procesu jest art. 98 k.p.c. Dlatego też Sąd Okręgowy zmienił zaskarżony wyrok i zasądził od pozwanej na rzecz powoda kwotę 3064 zł tytułem kosztów procesu, w tym opłata od pełnomocnictwa 17zł, kwota 2400 zł w ramach wynagrodzenia profesjonalnego pełnomocnika powoda w osobie radcy prawnego (§ 6 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. z 2002r. Nr 163, poz. 1349 ze zm.) oraz opłaty od pozwu w wysokości 356 zł k-2 i 291zł k-116.

Rozstrzygnięcie o kosztach postępowania apelacyjnego również znajduje podstawę we wskazanym powyżej przepisie, wobec czego Sąd Okręgowy zasądził od pozwanej na rzecz powoda kwotę 871 zł, z czego wynagrodzenie pełnomocnika powoda – z racji wartości przedmiotu zaskarżenia – stanowi suma 600 zł (§ 6 pkt 4 w zw. z § 12 ust. 1 pkt 1 ww. rozporządzenia) a opłata od apelacji stanowi kwotę 271zł.

Podnieść należy, że błędne było zawarcie w wyroku rozstrzygnięcia o odpowiedzialności D. Ł. in solidum z pozwaną Gminą, skoro nie była ona pozwaną w sprawie niniejszej, ani też nie wynika z akt sprawy by zapadł przeciwko niej inny wyrok co do należności objętej sporem w sprawie niniejszej.

SSO M Klepacz SSO M Bajor - Nadolska SSO M Klesyk (spr)

Zarządzenie/ odpis doręczyć r pr M. P.