Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 21 lutego 2017 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim, Wydział V Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w składzie:

Przewodniczący SSO Urszula Sipińska-Sęk

Protokolant st. sekr. sądowy Zofia Aleksandrowicz

po rozpoznaniu w dniu 7 lutego 2017 roku w Piotrkowie Trybunalskim na rozprawie

sprawy z wniosku A. K.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

o umorzenie należności z tytułu składek

na skutek odwołania A. K.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

z dnia 27 sierpnia 2015 r. sygn. (...)

zmienia zaskarżoną decyzję i umarza wnioskodawcy A. K. należności z tytułu składek na:

-

ubezpieczenie społeczne za okres grudzień 2003 – sierpień 2004, wrzesień 2004 –grudzień 2008, styczeń 2009 – luty 2009 w łącznej kwocie 51.834,99 (pięćdziesiąt jeden tysięcy osiemset trzydzieści cztery złote dziewięćdziesiąt dziewięć groszy);

-

ubezpieczenie zdrowotne za okres grudzień 2004 – luty 2005, maj 2005 – luty 2009 w łącznej kwocie 14.711,17 (czternaście tysięcy siedemset jedenaście złotych siedemnaście groszy);

-

Fundusz Pracy za okres grudzień 2004 – luty 2005, maj 2005 – grudzień 2005, sierpień 2006, maj 2007 – wrzesień 2007, grudzień 2007, marzec 2008 – lipiec 2008, wrzesień 2008, luty 2009 w łącznej kwocie 1.537,11 (jeden tysiąc pięćset trzydzieści siedem złotych jedenaście groszy).

Sygn. akt V U 377/16

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 27 sierpnia 2015 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. odmówił wnioskodawcy A. K. umorzenia należności z tytułu składek:

1)  na ubezpieczenia społeczne – za okres od grudnia 2003 roku do sierpnia 2004 roku, od września 2004 roku do grudnia 2008 roku oraz od stycznia 2009 roku do lutego 2009 roku w łącznej kwocie 51.834,99 zł, w tym z tytułu:

- składek – 28.433,47 zł,

- odsetek – 23.137,52 zł,

- kosztów upomnienia – 264,00 zł;

2) na ubezpieczenia zdrowotne – za grudzień 2005 roku, za okres od stycznia 2005 roku do lutego 2005 roku, od maja 2005 roku do czerwca 2005 roku, od lipca 2005 roku do listopada 2008 roku, za grudzień 2008 roku oraz za okres od stycznia 2009 roku do lutego 2009 roku w łącznej kwocie 14.711,17 zł, w tym z tytułu:

- składek – 8.456,52 zł,

- odsetek – 6.210,65 zł,

- kosztów upomnienia – 44,00 zł;

3) na Fundusz Pracy – za grudzień 2004 roku, za okres od stycznia 2005 roku do lutego 2005 roku, od maja 2005 roku do listopada 2005 roku, za grudzień 2005 roku, za sierpień 2006 roku, za maj 2007 roku, za okres od czerwca 2007 roku do września 2007 roku, za grudzień 2007 roku, za okres od marca 2008 roku do maja 2008 roku, za czerwiec 2008 roku, za lipiec 2008 roku, za wrzesień 2008 roku oraz za luty 2009 roku w łącznej kwocie 1.537,11 zł, w tym z tytułu:

- składek – 873,11 zł,

- odsetek – 664,00 zł,

W uzasadnieniu organ rentowy wskazał, że wnioskodawca nie dopełnił wymogu wskazanego w art. 1 ust. 10 ustawy z dnia 9 listopada 2012 roku o umorzeniu należności powstałych z tytułu nieopłaconych składek przez osoby prowadzące pozarolniczą działalność (Dz. U. z 2012 r. poz. 1551), gdyż w terminie do dnia 16 czerwca 2015 roku nie uregulował należności niepodlegających umorzeniu z tytułu składek, kosztów upomnienia oraz kosztów egzekucyjnych naliczonych przez naczelnika urzędu skarbowego.

Dnia 25 września 2015 roku wnioskodawca A. K. złożył odwołanie i zaskarżył powyższą decyzję wnosząc o jej zmianę poprzez umorzenie należności z tytułu składek na ubezpieczenie społeczne, zdrowotne oraz na Fundusz Pracy i zasądzenie kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. W uzasadnieniu ubezpieczony podniósł, że nie miał żadnego wpływu na wyliczenie kosztów egzekucyjnych oraz, iż nie został w żaden sposób poinformowany, że kwoty pobrane przez poborcę są niepełne, jak również nie był wezwany do uregulowania tych należności do dnia 16 czerwca 2016 roku.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych wniósł o oddalenie odwołania i zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. Organ rentowy podniósł, iż płatnik obowiązany jest uregulować należności z tytułu składek bez wezwania i winien mieć świadomość zarówno co do faktu posiadania zadłużenia, jak i jego wysokości. Nadto organ wskazał, że wnioskodawca mógł zwrócić się do Naczelnika Urzędu Skarbowego o udzielenie informacji w przedmiocie zapłaty kosztów egzekucyjnych bądź zażądać wydania przez Naczelnika stosownego zaświadczenia.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 6 maja 2013 roku wnioskodawca złożył wniosek o umorzenie całości należności powstałych z tytułu nieopłacenia składek na ubezpieczenie emerytalne, rentowe i wypadkowe, które kwalifikują się do umorzenia na podstawie przepisów ustawy z dnia 9 listopada 2012 roku o umorzeniu należności powstałych z tytułu nieopłaconych składek przez osoby prowadzące pozarolniczą działalność. We wniosku wskazał, że nadal prowadzi działalność gospodarczą.

(dowód: wniosek o umorzenie, k. 1 akt ZUS)

Postanowieniem z dnia 7 maja 2013 roku Dyrektor Oddziału Zakładu (...) zawiesił postępowanie egzekucyjne prowadzone w stosunku do A. K. na podstawie tytułów wykonawczych nr: (...), (...), (...).

(dowód: postanowienie z dnia 7 maja 2013 roku, k. 20 akt ZUS)

Decyzją z dnia 13 maja 2014 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. określił, iż według stanu na dzień 10 maja 2013 roku umorzeniu będą podlegały należności z tytułu składek:

1) na ubezpieczenia społeczne – za okres od grudnia 2003 roku do sierpnia 2004 roku, od września 2004 roku do listopada 2008 roku, za grudzień 2008 roku oraz okres od stycznia 2009 roku do lutego 2009 roku w łącznej kwocie 51.834,99 zł, w tym z tytułu:

- składek – 28.433,47 zł,

- odsetek – 23.137,52 zł,

- kosztów upomnienia – 264,00 zł;

2) na ubezpieczenia zdrowotne – za grudzień 2005 roku, za okres od stycznia 2005 roku do lutego 2005 roku, od maja 2005 roku do czerwca 2005 roku, od lipca 2005 roku do listopada 2008 roku, za grudzień 2008 roku oraz za okres od stycznia 2009 roku do lutego 2009 roku w łącznej kwocie 14.711,17 zł, w tym z tytułu:

- składek – 8.456,52 zł,

- odsetek – 6.210,65 zł,

- kosztów upomnienia – 44,00 zł;

3) na Fundusz Pracy – za grudzień 2004 roku, za okres od stycznia 2005 roku do lutego 2005 roku, od maja 2005 roku do listopada 2005 roku, za grudzień 2005 roku, za sierpień 2006 roku, za maj 2007 roku, za okres od czerwca 2007 roku do września 2007 roku, za grudzień 2007 roku, za okres od marca 2008 roku do maja 2008 roku, za czerwiec 2008 roku, za lipiec 2008 roku, za wrzesień 2008 roku oraz za luty 2009 roku w łącznej kwocie 1.537,11 zł, w tym z tytułu:

- składek – 873,11 zł,

- odsetek – 664,00 zł,

W punkcie drugim decyzji Zakład Ubezpieczeń Społecznych powiadomił wnioskodawcę, że warunkiem umorzenia wyżej wymienionych należności jest spłata należności niepodlegających umorzeniu. Organ rentowy wskazał, że należności z tytułu składek za okres od dnia 1 stycznia 1999 roku, nieobjęte postępowaniem o umorzenie, należy uregulować w terminie 12 miesięcy od dnia uprawomocnienia się decyzji z odsetkami naliczonymi do dnia wpłaty włącznie zgodnie z zasadami określonymi w ustawie z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych oraz wydanym na tej podstawie rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 18 kwietnia 2008 roku w sprawie szczegółowych zasad i trybu postępowania w sprawach rozliczania składek, do których poboru jest zobowiązany Zakład Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2008 r. Nr 78, poz. 465).

Przedmiotowa decyzja została doręczona wnioskodawcy w dniu 16 maja 2014 roku.

(dowód: decyzja ZUS z dnia 13 maja 2014 roku, k. 30 – 30v akt ZUS, potwierdzenie odbioru, k. 29 akt ZUS)

W piśmie z dnia 15 września 2014 roku ZUS wskazał, że zgodnie z art. 1 ust. 1 ustawy umorzeniu należności powstałych z tytułu nieopłaconych składek przez osoby prowadzące pozarolniczą działalność umorzeniu podlegają również koszty egzekucyjne należne od składek na ubezpieczenia społeczne, zdrowotne i Fundusz Pracy podlegających umorzeniu. Organ podniósł, iż pozostałe należności z tytułu kosztów egzekucyjnych winny zostać opłacone w terminie 12 miesięcy od dnia uprawomocnienia się decyzji o warunkach umorzenia.

(dowód: pismo z dnia 15 września 2014 roku, k. 31 akt ZUS)

Pismem z dnia 9 października 2014 roku organ rentowy poinformował organ egzekucyjny, że należności objęte tytułami wykonawczymi o nr : (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...)zostały uregulowane, a koszty postępowania egzekucyjnego powstałe przed zawieszeniem ponosi zobowiązany.

(dowód: pismo Naczelnika Urzędu Skarbowego w R. z dnia 18 września 2016 roku, k. 6 akt sprawy)

Koszty egzekucyjne do powyższych tytułów wykonawczych zostały uregulowane przez skarżącego w dniu 20 października 2014 roku w kwocie 41,60 zł u poborcy skarbowego.

(okoliczność bezsporna)

Z uwagi na zawieszenie postępowania co do pozostałych tytułów wykonawczych Urząd Skarbowy nie przydzielił poborcy skarbowemu tytułów wykonawczych obejmujących powstałe koszty egzekucyjne, które powinny być opłacone do 16 czerwca 2015 roku w kwocie 67,50 zł.

(dowód: pismo Naczelnika Urzędu Skarbowego w R. z dnia 18 września 2016 roku, k. 6 akt sprawy)

W piśmie z dnia 16 lipca 2015 roku Naczelnik Urzędu Skarbowego w R. sporządzonym w związku z wezwaniem ZUS do udzielenia informacji, czy wnioskodawca do dnia 16 czerwca 2015 roku uregulował koszty naliczone w związku z prowadzoną egzekucją należności niepodlegających umorzeniu wskazał, że przedmiotowe koszty egzekucyjne nie zostały uregulowane.

(dowód: pismo Naczelnika Urzędu Skarbowego w R., k. 35 akt ZUS)

Wnioskodawca uregulował należności z tytułu kosztów egzekucyjnych w łącznej kwocie 67,50 zł powstałych w toku postępowania egzekucyjnego prowadzonego na podstawie tytułów wykonawczych (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...) z dniem 3 sierpnia 2015 roku.

(dowód: pismo Naczelnika Urzędu Skarbowego w R. z dnia 3 sierpnia 2015 roku, k. 38 akt ZUS, pismo Naczelnika Urzędu Skarbowego w R. z dnia 18 września 2016 roku, k. 6 akt sprawy, pismo Naczelnika Urzędu Skarbowego w R. z dnia 6 lutego 2017 roku, k. 64 akt sprawy)

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 9 listopada 2012 roku o umorzeniu należności powstałych z tytułu nieopłaconych składek przez osoby prowadzące pozarolniczą działalność (Dz. U. z 2012 r. poz. 1551), zwanej dalej ustawą o abolicji, na wniosek osoby podlegającej w okresie od dnia 1 stycznia 1999 roku do dnia 28 lutego 2009 roku obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym oraz wypadkowemu z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności, która przed dniem 1 września 2012 roku zakończyła prowadzenie działalności i nie prowadzi jej w dniu wydania decyzji, określonej w ust. 8 lub też innej osoby niż wymienionej w pkt 1, umarza się nieopłacone składki na te ubezpieczenia za okres od dnia 1 stycznia 1999 roku do dnia 28 lutego 2009 roku oraz należne od nich odsetki za zwłokę, opłaty prolongacyjne, koszty upomnienia, opłaty dodatkowe, a także koszty egzekucyjne.

W myśl art. 1 ust. 6 ustawy o abolicji umorzenie powyższych należności skutkuje umorzeniem nieopłaconych składek na ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy za ten sam okres oraz należnych od nich, za ten sam okres, odsetek za zwłokę, opłat prolongacyjnych, kosztów upomnienia, opłat dodatkowych i kosztów egzekucyjnych.

Przepis art. 1 ust. 8 w zw. z art. 1 ust. 1 i 6 ustawy o abolicji stanowi, że Zakład Ubezpieczeń Społecznych wydaje decyzję określającą warunki umorzenia, w której ustala także kwoty należności, o których mowa w art. 1 ust. 1 i 6, z wyłączeniem kosztów egzekucyjnych, a art. 1 ust. 13 tej ustawy, że Zakład Ubezpieczeń Społecznych wydaje decyzję o: 1) umorzeniu należności, o których mowa w ust. 1 i 6 - po spełnieniu warunku, o którym mowa w ust. 10, z uwzględnieniem ust. 7, 11 i 12, lub 2) odmowie umorzenia należności, o których mowa w ust. 1 i 6 - w przypadku niespełnienia warunku, o którym mowa w ust. 10, z uwzględnieniem ust. 7, 11 i 12.

Jak wynika z przytoczonych wyżej unormowań, postępowanie w przedmiocie umorzenia należności z tytułu nieopłaconych składek, o których mowa w ustawie o abolicji jest dwuetapowe. Pierwszy etap kończy się wydaniem przez ZUS decyzji określającej warunki umorzenia, zaś drugi – wydaniem decyzji o umorzeniu albo odmowie umorzenia tychże należności.

W niniejszej sprawie organ rentowy dnia 13 maja 2014 roku wydał decyzję określającą warunki umorzenia, po pierwsze, ustalając w niej kwoty, o których mowa w art. 1 ust. 1 i 6 ustawy o abolicji, tj. należności podlegające umorzeniu oraz, po drugie, stwierdzając, że warunkiem umorzenia wyżej wymienionych należności jest spłata należności niepodlegających umorzeniu w terminie 12 miesięcy od dnia uprawomocnienia się decyzji z odsetkami naliczonymi od dnia wpłaty włącznie, zgodnie z zasadami określonymi w ustawie z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych oraz wydanym na tej podstawie rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 18 kwietnia 2008 roku w sprawie szczegółowych zasad i trybu postępowania w sprawach rozliczania składek, do których poboru jest zobowiązany Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Podkreślić przy tym należy, że omawiana decyzja uprawomocniła się z dniem 16 czerwca 2014 roku, albowiem wnioskodawca nie złożył od niej odwołania. Tym samym Sąd nie ma prawa ingerencji w tę decyzję.

Warunkiem umorzenia należności, o których mowa w art. 1 ust. 1 i 6 ustawy, jest nieposiadanie na dzień wydania decyzji, o której mowa w art. 1 ust. 13 pkt 1, niepodlegających umorzeniu składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych oraz na Fundusz Emerytur Pomostowych, za okres od dnia 1 stycznia 1999 r., do opłacenia których zobowiązana jest osoba prowadząca pozarolniczą działalność lub płatnik składek, o którym mowa w art. 1 ust. 2, oraz należnych od tych składek odsetek za zwłokę, opłat prolongacyjnych, kosztów upomnienia, opłat dodatkowych, a także kosztów egzekucyjnych naliczonych przez dyrektora oddziału Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, naczelnika urzędu skarbowego lub komornika sądowego ( art. 1 ust 10 ustawy o abolicji).

W przeciwnym wypadku organ rentowy, na podstawie art. 1 ust. 13 pkt 2 tej ustawy, wydaje decyzję o odmowie umorzenia należności.

Odnosząc powyższe na grunt niniejszej sprawy należy podkreślić, iż wnioskodawca uiścił wszystkie należności z tytułu niepodlegających umorzeniu składek na ubezpieczenie społeczne, ubezpieczenie zdrowotne oraz Fundusz Pracy. W związku z tym ostatnim warunkiem koniecznym do umorzenia należności było opłacenie przez skarżącego należnych kosztów egzekucyjnych.

Do naliczenia należnych kosztów egzekucyjnych w myśl art. 1 ust 10 ustawy o abolicji jest zobowiązany dyrektor oddziału Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, naczelnik urzędu skarbowego lub komornik sądowy.

Naczelnik Urzędu Skarbowego na podstawie sporządzonego przez ZUS zestawienia z dnia 15 września 2014 roku, dokonał wyliczenia obciążających skarżącego kosztów egzekucyjnych od uregulowanych tytułów wykonawczych na kwotę 41,60 zł. Koszty te w dniu 20 października 2014 roku zostały uregulowane przez skarżącego u poborcy podatkowego.

Naczelnik Urzędu Skarbowego nie naliczył natomiast kosztów egzekucyjnych od tytułów wykonawczych, co do których postępowanie egzekucyjne było w dalszym ciągu zawieszone. O tych pozostałych do uiszczenia kosztach egzekucyjnych w kwocie 67,50zł, skarżący dowiedział się po 16 czerwca 2015r. i niezwłocznie po otrzymaniu tej informacji w dniu 3 sierpnia 2015r zapłacił je w Urzędzie Skarbowym.

Z racji tego, że skarżący nie miał możliwości samodzielnego ustalenia wysokości kosztów egzekucyjnych, nie mogą go obciążać negatywne konsekwencje ich uregulowania po 16 czerwca 2015r. Skarżący do 16 czerwca 2015r. uregulował wszystkie należności nie podlegające umorzeniu, w tym koszty egzekucyjne w kwocie 41,60zł, które zostały naliczone przez organ egzekucyjny. O innych kosztach egzekucyjnych nie został poinformowany, a sam – wbrew odmiennemu stanowisku organu rentowego - nie miał ani obowiązku, ani nawet możliwości ich naliczenia.

Z treści art. 16 ust. 4 i art. 17 ust 3 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych wynika jedynie obowiązek obliczania, finansowania z własnych środków i przekazywania do Zakładu przez osoby prowadzące działalność gospodarczą składek na ubezpieczenie emerytalne, rentowe, wypadkowe i chorobowe. Skarżący z tego obowiązku się wywiązał, gdyż sam obliczył oraz przekazał do ZUS wszystkie należności z tytułu składek nie podlegających umorzeniu, czemu organ rentowy nie zaprzecza. Przepis art. 16 ust 4 i art. 17 ust 3 ustawy systemowej nie dotyczy kosztów egzekucyjnych. Do ich ustalenia zobowiązany jest organ egzekucyjny na podstawie art. 1 ust 10 ustawy o umorzeniu należności powstałych z tytułu nieopłaconych składek przez osoby prowadzące pozarolniczą działalność. Natomiast skarżący ma obowiązek uiścić dopiero należne koszty egzekucyjne. Koszty egzekucyjne stają się kosztami należnymi dopiero po ich naliczeniu przez organ egzekucyjny.

Podnoszona zatem przez organ rentowy okoliczność, że wnioskodawca mógł zwrócić się do Naczelnika Urzędu Skarbowego o udzielenie informacji w przedmiocie kosztów egzekucyjnych, czy zażądać wydania stosownego zaświadczenia, czego nie zrobił, nie może niwelować w stosunku do niego dobrodziejstwa ustawy o umorzeniu należności powstałych z tytułu nieopłaconych składek przez osoby prowadzące pozarolniczą działalność. Przypomnieć należy, iż Naczelnik Urzędu Skarbowego wyliczył należne koszty egzekucyjne na kwotę 41,60 zł. i pobrał je od wnioskodawcy w dniu 20 października 2014 roku. Jednocześnie A. K. nie został poinformowany, że w związku z zawieszeniem postępowania egzekucyjnego co do części tytułów wykonawczych, opłacone przez niego koszty, nie obejmują wszystkich kosztów egzekucji. W takiej sytuacji skarżący miał prawo zakładać, iż wyliczona przez organ egzekucyjny i uiszczona przez niego kwota obejmowała wszystkie koszty egzekucyjne, do jakich uiszczenia był zobowiązany.

Organ egzekucyjny powinien obliczyć koszty egzekucyjne i poinformować o nich wnioskodawcę przed upływem terminu do uiszczenia należności nie podlegających umorzeniu. Skoro tego nie uczynił, to wyliczone po w/w terminie przez organ egzekucyjny koszty egzekucyjne, nie są warunkiem umorzenia należności składkowych, jak błędnie przyjął organ rentowy. Skarżący zachował bowiem należytą staranność w działaniach zmierzających do wywiązania się z obowiązku uregulowania należności niepodlegających umorzeniu w terminie 12 miesięcy od uprawomocnienia się decyzji wydanej na podstawie art. 1 ust. 8 ustawy.

Tym samym organ rentowy niesłusznie odmówił umorzenia należności z tytułu składek A. K. z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne, zdrowotne oraz na fundusz pracy.

Mając powyższe na uwadze, Sąd Okręgowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. orzekł jak w sentencji wyroku.