Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 6 listopada 2013 r.

Sąd Okręgowy w Szczecinie VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie następującym:

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 6 listopada 2013 r. w S.

sprawy R. G. (1)

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w S.

o ustalenie obowiązku ubezpieczenia

na skutek odwołania R. G. (1)

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w S.

z dnia 12 lutego 2013 roku nr (...)

zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że stwierdza, iż w okresie od 1 kwietnia 2011 roku R. G. (1) w zakresie ubezpieczeń społecznych nie podlega ustawodawstwu polskiemu.

UZASADNIENIE

Decyzją z 12 lutego 2013 roku, nr 346/12, Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S.stwierdził, że R. G. (1)od 1 kwietnia 2011 r. podlega ustawodawstwu polskiemu w zakresie ubezpieczeń społecznych. Jako podstawę prawną decyzji swojej organ rentowy wskazał przepis art. 83 ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych w zw. z art. 13 ust. 3 Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 883/2004 z dnia 29 kwietnia 2004 roku w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego oraz art. 2 pkt b Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 465/2012 z dnia 22 maja 2012 roku zmieniającego rozporządzenie (WE) nr 883/2004 w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego oraz rozporządzenie (WE) nr 987/2009 dotyczące wykonywania rozporządzenia (WE) nr 883/2004. W uzasadnieniu decyzji wskazano, że wprawdzie R. G.przedłożył w ZUS umowy o pracę, z których wynika, że od 1 kwietnia 2011 r. był zatrudniony u pracodawców brytyjskich, jednakże dokumenty te uznano za niewystarczające do wykazania, że faktycznie od 1 kwietnia 2011 r. odwołujący przebywał na terenie Wielkiej Brytanii i wykonywał tam pracę. Organ rentowy wyjaśnił przy tym, że wykazanie związku ze Zjednoczonym Królestwem było konieczne wobec ustalenia przez organ rentowy, że R. G.jest zarejestrowany w polskiej ewidencji działalności gospodarczej jako podmiot wykonujący pozarolniczą działalność gospodarczą. Dodatkowo wskazano, że z informacji udzielonych przez brytyjskie instytucje wynika, że przedsiębiorstwa, w których był zatrudniony odwołujący nie prowadzą fizycznie działalności biznesowej na terenie Wielkiej Brytanii, a ich siedziby zostały zidentyfikowane jako wirtualne biura z dostępem przez strony internetowe. Mając na uwadze powyższe organ rentowy uznał, że umowy zawarte przez ubezpieczonego z brytyjskimi pracodawcami zostały zawarte dla pozoru celem uchylenia się R. G.od obowiązku podlegania ubezpieczeniom społecznym w Polsce, a w konsekwencji - że brak jest podstaw do ustanowienia brytyjskiego ustawodawstwa właściwego w stosunku do R. G..

R. G. (1) odwołał się od powyższej decyzji, wnosząc o jej zmianę. W uzasadnieniu wskazał, że przedłożył w organie rentowym stosowne dokumenty uzasadniające objęcie go brytyjskim ubezpieczeniem społecznym, w szczególności umowę o pracę wraz z tłumaczeniem, payslipy – potwierdzenie wykonania pracy i otrzymania wynagrodzenia, rozliczenie roczne P60, potwierdzenie zarejestrowania przez pracodawcę (druk P45) wraz z potwierdzeniem przyjęcia przez urząd brytyjski, kserokopię numeru ubezpieczeniowego w Wielkiej Brytanii oraz Europejskiej Karty Ubezpieczenia Zdrowotnego. Dodatkowo wskazał, że wbrew twierdzeniom organu rentowego, jego pracodawcy brytyjscy nie są fikcyjnymi firmami, a przedsiębiorstwami odprowadzającymi stosowne podatki i posiadającymi biura w L..

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie w całości i zasądzenie na swoją rzecz kosztów procesu według norm przepisanych. Dodatkowo wniósł o zawieszenie postępowania do czasu uzyskania stanowiska brytyjskiej instytucji ubezpieczeniowej w sprawie właściwego ustawodawstwa, któremu powinien podlegać R. G..

R. G. nie wyraził zgody na takie zawieszenie postępowania.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Od 28 października 2003 roku R. G. (1) prowadzi na terenie Polski pozarolniczą działalność gospodarczą pod nazwą „R. G. (1) Firma Handlowo – Usługowo – (...)”, której przedmiotem jest sprzedaż hurtowa odpadów i złomu.

Od 1 kwietnia 2011 roku do dnia 30 listopada 2011 r. R. G. (1) był jednocześnie zatrudniony na podstawie umowy o pracę u brytyjskiego pracodawcy (...) LTD (C. No.: (...), (...) No.: (...), adres 27 O. G. S., L. (...)AX). W łączącej strony umowie o pracę adres R. G. określono jako: F. 9c, 24 C. R., B., EN5 4LU. Przedmiotem umowy było wykonywanie przez R. G. pracy na stanowisku koordynatora logistycznego. Czas pracy określono jako minimum 16 godzin tygodniowo. Brytyjski pracodawca zgłosił w brytyjskich urzędach skarbowym i celnym oraz w biurze składek na ubezpieczenie społeczne i zatrudnienia (H. R. & C.) fakt zatrudniania R. G. przez okres ośmiu miesięcy. Przez cały okres zatrudnienia wypłacał R. G. co miesiąc wynagrodzenie za pracę.

R. G. został zarejestrowany dla potrzeb ubezpieczeń zdrowotnych w Wielkiej Brytanii. W maju 2011 r. otrzymał Europejską Kartę Ubezpieczenia Zdrowotnego ( (...)). Brytyjska instytucja nadała mu numer ubezpieczenia - (...).

Od 1 grudnia 2011 r. R. G.podjął zatrudnienie na podstawie umowy o pracę u innego brytyjskiego pracodawcy - (...) Ltd(Company (...). (...)adres (...) (...) F., A. (...) (...) R.Street, (...) L.). W umowie jako adres R. G.wskazano: (...) N. G., (...) L.. Przedmiotem umowy było wykonywanie przez R. G.pracy na stanowisku pracownika ds. reklamy w londyńskim (...). Czas pracy określono od 1 do 160 godzin miesięcznie. Pracodawca zgłosił fakt zatrudnienia R. G.w H. R.& C.. R. G.został również zgłoszony do brytyjskiego ubezpieczenia (NIN). Brytyjska instytucja nadała mu numer ubezpieczenia: SP (...).

Dowody – dokumenty w aktach ZUS: informacja z Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej; umowa o pracę z 1.04.2011 r.; pismo z maja 2011 r. dotyczące EHIC; umowa o pracę z (...). wraz z tłumaczeniem; druk P45; potwierdzenia wypłaty wynagrodzenia przez (...) LTD; druk P46; pismo HMRC z 13.01.2013 r.

W dniu 9 listopada 2011 r. R. G. (1)złożył w organie rentowym deklarację ZUS ZWUA dotyczącą wyrejestrowania z ubezpieczeń społecznych z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej z dniem 1 kwietnia 2011 r., wskazując jako przyczynę ustanie tytułu ubezpieczenia (kod 100). W dniu 9 marca 2012 r. złożył kolejną deklarację ZUS ZWUA dotyczącą wyrejestrowania z ubezpieczeń społecznych z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej z dniem 1 kwietnia 2011 r., wskazując jako przyczynę inne przyczyny wyrejestrowania (kod 600).

W ewidencji działalności gospodarczej nie odnotowano wpisu wskazującego na zaprzestanie wykonywania działalności gospodarczej przez R. G..

Niesporne, a nadto dowody – dokumenty w aktach ZUS: informacja z Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej; deklaracja ZUS ZWUA z 9.11.2011 r.; deklaracja ZUS ZWUA z 9.03.2012 r.

Pismem z 30 marca 2012 roku R. G. zwrócił się do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w S. z wnioskiem o ustalenie właściwego ustawodawstwa do podlegania ubezpieczeniom społecznym w związku z podjęciem zatrudnienia na terenie Wielkiej Brytanii z dniem 1 kwietnia 2011 r., przy jednoczesnym prowadzeniu działalności gospodarczej na terytorium Polski.

Do pisma załączył: kserokopię umowy o pracę z 1 kwietnia 2011 r, kserokopię informacji z maja 2011 r. o otrzymaniu Europejskiej Karty Ubezpieczenia Zdrowotnego, kserokopię umowy o pracę z 1 grudnia 2011 r. wraz z tłumaczeniem, kserokopię druku P45 dotyczącego zgłoszenia przez pracodawcę (...) LTD w brytyjskim urzędzie podatkowym zatrudnienia ubezpieczonego przez 8 miesięcy, potwierdzenia wypłaty wynagrodzenia przez (...) LTD w okresie od kwietnia do listopada 2011 r.

Dowody – dokumenty w aktach ZUS: pismo R. G.z 30.03.2012 r.; umowa o pracę z 1.04.2011 r.; pismo z maja 2011 r. dotyczące EHIC; umowa o pracę z 1.12.2011 r. wraz z tłumaczeniem; druk P45; potwierdzenia wypłaty wynagrodzenia przez (...) LTD.

Organ rentowy w związku ze złożonym przez R. G. wnioskiem wszczął postępowanie wyjaśniające, w trakcie którego pismem z 31 maja 2012 r. wezwał odwołującego do dostarczenia dokumentów potwierdzających, że przebywa on i wykonuje pracę na terenie Wielkiej Brytanii. W tym zakresie wezwał do przedłożenia: dowodu obecnego zamieszkania w Wielkiej Brytanii (np. umowy najmu oraz rachunku za media opatrzonego nazwiskiem R. G.), brytyjskiego numeru ubezpieczenia (NIN), określenia okresów zatrudnienia (czas świadczonej pracy na terenie UK), dowodów podróży pomiędzy UK a Polską, dowodów pracy w UK (umowy o pracę, opis obowiązków, miejsce wykonywania pracy), kopii pasków wypłat, informacji na temat prowadzonej w Polsce działalności gospodarczej).

Dowód: pismo ZUS z 31.05.2012 r. wraz z ZPO w aktach kontroli ZUS.

Organ rentowy przed wydaniem zaskarżonej w sprawie decyzji nie zwrócił się do właściwej instytucji w Wielkiej Brytanii o udzielenie stosownych wyjaśnień, informacji, dokumentów lub innych dowodów niezbędnych dla ustalenia sytuacji ubezpieczonego.

Niesporne.

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie okazało się zasadne.

Ocenę słuszności stanowiska odwołującego, w szczególności co do zgodności zaskarżonej decyzji z przepisami prawa materialnego, w tym przepisami rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 883/2004 z dnia 29 kwietnia 2004 roku w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego (Dz. U. UE L z 2004 r., Nr 166 poz. 1 ze zm.), trzeba rozpocząć od wskazania, iż w ocenie Sądu R. G. zarówno w trakcie postępowania przed organem rentowym, jak i w postępowaniu sądowym przedłożył dokumenty potwierdzające podleganie przez niego ustawodawstwu brytyjskiemu w zakresie ubezpieczeń społecznych. Do dokumentów tych należy zaliczyć umowę o pracę z 1 kwietnia 2011 r., informację z maja 2011 r. o otrzymaniu Europejskiej Karty Ubezpieczenia Zdrowotnego, umowę o pracę z 1 grudnia 2011 r. wraz z tłumaczeniem, druk P45 dotyczący zgłoszenia w H. R. & C. przez pracodawcę faktu zatrudnienia ubezpieczonego w (...) LTD,” druk P46 dotyczący zgłoszenia w H. R. & C. przez pracodawcę faktu zatrudnienia R. G. w (...) Ltd, potwierdzenia wypłaty wynagrodzenia przez (...) LTD w okresie od kwietnia do listopada 2011 r., informację o numerze brytyjskiego ubezpieczenia (NIN). Organ rentowy uznał jednak, że wskazane dokumenty są niewystarczające i zażądał od odwołującego się przedłożenia dodatkowych dokumentów, jak dowód obecnego zamieszkania w Wielkiej Brytanii, brytyjskiego numeru ubezpieczenia (NIN), określenia okresów zatrudnienia (czas świadczonej pracy na terenie UK), dowodów podróży pomiędzy UK a Polską, dowodów pracy w UK (umowy o pracę, opis obowiązków, miejsce wykonywania pracy), kopii pasków wypłat, informacji na temat prowadzonej w Polsce działalności gospodarczej.

Zdaniem Sądu powyższe działanie polskiego organu rentowego nie miało jednak żadnego oparcia w prawie.

Ze złożonych przez odwołującego dokumentów jednoznacznie wynika bowiem, że R. G. (1) został zarejestrowany dla potrzeb ubezpieczeń zdrowotnych i społecznych w Wielkiej Brytanii w związku z zawarciem umowy o pracę z brytyjskim pracodawcą. Właściwa instytucja brytyjska nadała mu numer ubezpieczenia społecznego (NIN) oraz wydała mu Europejską Kartę Ubezpieczenia Zdrowotnego.

Mając na uwadze zawartą w art. 1 ust. 2 pkt. c) Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 987/2009 z dnia 16 września 2009 roku dotyczącego wykonywania rozporządzenia (WE) nr 883/2004 w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego (Dz. U. UE L z 2009 r., Nr 284 poz. 1 ze zm.) definicję dokumentu zgodnie z którą jest nim zbiór danych, niezależnie od zastosowanego nośnika, o strukturze pozwalającej na wymianę tych danych drogą elektroniczną, którego przekazywanie jest niezbędne w celu umożliwienia funkcjonowania przepisów rozporządzenia podstawowego i rozporządzenia wykonawczego, można więc zasadnie stwierdzić że w analizowanym postępowaniu istnieją dokumenty wydane przez właściwą instytucję Wielkiej Brytanii potwierdzające zgłoszenie R. G. do ubezpieczenia społecznego (i zdrowotnego) w tym państwie. Dokumenty te, stosownie do treści art. 15 ust. 1 w.w. rozporządzenia nr 987/2009 z dnia 16 września 2009 roku, który stanowi że dokumenty wydane przez instytucję państwa członkowskiego do celów stosowania rozporządzenia podstawowego i rozporządzenia wykonawczego, stanowiące poświadczenie sytuacji danej osoby oraz dowody potwierdzające, na podstawie których zostały wydane te dokumenty, są akceptowane przez instytucje pozostałych państw członkowskich tak długo, jak długo nie zostaną wycofane lub uznane za nieważne przez państwo członkowskie, w którym zostały wydane, uznać należało za istotne dowody podlegania przez R. G. ubezpieczeniu społecznemu w Wielkiej Brytanii z tytułu wykonywania w tym państwie pracy najemnej.

Kontynuując powyższe rozważania trzeba też zauważyć, że z treści preambuły Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 883/2004 z dnia 29 kwietnia 2004 roku w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego wynika, iż jednym z celów jego wprowadzenia było poddanie osób przemieszczających się we Wspólnocie systemom zabezpieczenia społecznego tylko jednego Państwa Członkowskiego w celu uniknięcia zbiegu przepisów ustawodawstw krajowych oraz komplikacji, które by mogły z tego wyniknąć. W praktyce oznacza to m.in. wprowadzenie zasady „oskładkowania” z tytułu podlegania ubezpieczeniom społecznym osób przemieszczających się we Wspólnocie tylko w jednym państwie członkowskim. Z przedstawionych przez odwołującego dokumentów (w szczególności umów o pracę, wydruków P45 i P46, informacji o NIN i EHIC) wynika, że R. G.od 1 kwietnia 2011 roku wykonuje pracę najemną na terytorium Wielkiej Brytanii i fakt ten został zgłoszony w odpowiednich instytucjach w tym Państwie. Jednocześnie bezspornym w sprawie było, że R. G.w tym samym czasie prowadził w Polsce pozarolniczą działalność gospodarczą. W pełni należało się więc zgodzić z odwołującym, że w okolicznościach niniejszej sprawy do rozstrzygnięcia któremu z ustawodawstw winien podlegać, tj. polskiemu czy brytyjskiemu, należało stosować przepis art. 13 ust. 3 Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 883/2004 z dnia 29 kwietnia 2004, który w pełni odpowiada swą hipotezą przedstawionemu powyżej stanowi faktycznemu. Podkreślenia przy tym wymaga, że chodzi tutaj wyłącznie o pierwszą część tego przepisu, tj. do słowa „lub”, a nie dalszej jego części która dotyczy zgoła odmiennej sytuacji, w której praca najemna lub też praca na własny rachunek jest wykonywana jednocześnie w dwóch lub więcej Państwach Członkowskich. Zgodnie zatem z mającą zastosowanie w niniejszej sprawie pierwszą częścią art. 13 ust. 3 w.w. rozporządzenia, osoba która normalnie wykonuje pracę najemną i pracę na własny rachunek w różnych Państwach Członkowskich, podlega ustawodawstwu Państwa Członkowskiego, w którym wykonuje pracę najemną. Treść tego przepisu jest jasna i nie budzi wątpliwości interpretacyjnych. W sposób jednoznaczny wynika z niego, że daje on pierwszeństwo ustawodawstwu tego Państwa Członkowskiego, w którym ubezpieczony wykonuje pracę najemną, a zatem w przedmiotowej sprawie ustawodawstwu Wielkiej Brytanii. W tym stanie rzeczy za niezrozumiałe uznać należało zgłaszane przez polski organ rentowy żądanie, by R. G.udowodnił, że rzeczywiście wykonuje znaczną część pracy w Wielkiej Brytanii. Przywołany przepis w przypadku zbiegu ustawodawstwa Państwa Członkowskiego w którym dana osoba wykonuje pracę na własny rachunek oraz ustawodawstwa Państwa Członkowskiego w którym wykonuje prace najemną, nie przewiduje bowiem wartościowania z tego punktu widzenia, lecz – jak już to zostało wspomniane – każdorazowo daje „pierwszeństwo” ustawodawstwu tego ostatniego Państwa Członkowskiego.

W tym kontekście zaznaczyć należy, że Sąd ma pełną świadomość tego, że przepis art. 14 ust. 5b w.w. Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 987/2009 z dnia 16 września 2009 roku stanowi, iż praca o charakterze marginalnym nie będzie brana pod uwagę do celów określenia mającego zastosowanie ustawodawstwa na mocy art. 13 rozporządzenia podstawowego. Teoretycznie, w przypadku gdyby praca najemna danej osoby w Państwie Członkowskim była faktycznie wykonywana w niewielkim zakresie, pozwalającym zakwalifikować ją jako pracę o charakterze marginalnym, przepis ten de facto wprowadza odstępstwo od przewidzianego w przywołanym powyżej art. 13 ust. 3 Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 883/2004 z dnia 29 kwietnia 2004 sposobu rozstrzygania zbiegu ustawodawstw Państw Członkowskich poprzez rozstrzygnięcie go w tym przypadku na „korzyść” tego Państwa Członkowskiego, w którym dana osoba wykonuje pracę na własny rachunek. Omawiany art. 14 ust. 5b został dodany przez art. 2 pkt 2 lit. b) Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr (...) z dnia 22 maja 2012 r. (Dz. U. UE.L. z 2012 r., Nr 149 poz. 4) zmieniającego nin. Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 987/2009 z dnia 16 września 2009 z dniem 28 czerwca 2012 roku. Zgodnie natomiast z art. 87a ust. 1 zd. 1 Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 883/2004 z dnia 29 kwietnia 2004 jeżeli w wyniku wejścia w życie rozporządzenia (UE) nr (...) dana osoba, zgodnie z przepisami tytułu II niniejszego rozporządzenia, podlega ustawodawstwu innego państwa członkowskiego niż państwo, którego ustawodawstwu osoba ta podlegała przed tym dniem wejścia w życie, ustawodawstwo państwa członkowskiego mające zastosowanie przed tym dniem, ma nadal zastosowanie w stosunku do tej osoby przez okres przejściowy trwający tak długo, jak dana sytuacja pozostaje niezmieniona, a w każdym razie nie dłużej niż dziesięć lat od daty wejścia w życie rozporządzenia (UE) nr (...). Przepis ten gwarantuje zatem tym osobom, których sytuacja prawa na skutek wejście w życie w.w. Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr (...) z dnia 22 maja 2012 r., w tym również dodanego do Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 987/2009 przepisu art. 14 ust. 5b uległaby zmianie w tym sensie, iż osoby te podlegałyby ustawodawstwu innego Państwa Członkowskiego, niezmienność tejże sytuacji i zastosowanie do nich tego ustawodawstwa, któremu podlegali przed dniem wejścia w życie tego Rozporządzenia.

R. G. (1) należy do osób których dotyczy ten przepis, albowiem podpisanie przez niego umowy ze spółką (...) Ltd miało miejsce przed wejściem w życie w.w. rozporządzenia, tj. przed dniem 28 czerwca 2012 roku. Nawet jednak gdyby miał do niego zastosowanie przytoczony art. 14 ust. 5b stanowiący o pomijaniu przy określaniu mającego zastosowanie na mocy art. 13 rozporządzenia podstawowego ustawodawstwa pracy o charakterze marginalnym, nie wpłynęłoby to w żaden sposób na prawidłowość wyprowadzonego już wcześniej wniosku o podleganiu R. G. w analizowanym okresie ustawodawstwu Wielkiej Brytanii. Zwrócić tutaj należy bowiem uwagę na fakt, że pojęcie „praca marginalna” o jakim mowa w tym przepisie odwołuje się nie tylko do danych w sensie obiektywnym, ale także do zakresu pracy świadczonej przez daną osobę w innym Państwie Członkowskim i ich wzajemnej relacji. Dopiero gdy istnieją dane pozwalające na obiektywne porównanie zakresu i rozmiarów prac świadczonych przez daną osobę w obu (bądź więcej) Państwach Członkowskich, można wypowiedzieć się na temat tego, czy dana praca może zostać zakwalifikowana jako praca o charakterze marginalnym. Ponieważ jednak chodzi o czynienie ustaleń, które odnoszą bezpośrednie skutki nie tylko w Polsce, gdzie prowadzony jest proces, ale także poza jej granicami (w tym przypadku w Wielkiej Brytanii, która musiałaby respektować wydaną przez ZUS na gruncie wyłącznie polskim decyzję i bez udziału w postępowaniu przedstawicieli jakichkolwiek swoich organów „zrzec się” uprawnień i obowiązków związanych z formalnym zatrudnieniem R. G. na jej terenie), koniecznym jest respektowanie obowiązujących w tej mierze norm proceduralnych, które wyznaczają absolutne minimum współpracy pomiędzy poszczególnymi Państwami Członkowskimi przy dokonywaniu ustaleń w zakresie podlegania ubezpieczeniom społecznym.

W szczególności więc, jeżeli polski organ rentowy powziął wątpliwości co do ważności umowy o pracę zawartej przez R. G. z brytyjskimi pracodawcami, winien był postąpić stosownie do treści przepisu art. 16 Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 987/2009 z dnia 16 września 2009 roku. Odwołujący postąpił bowiem stosownie do normy zawartej w punkcie 1 tego przepisu, tj. poinformował o zbiegu dwóch tytułów ubezpieczenia instytucję wyznaczoną dla celów ubezpieczeń społecznych w kraju, w którym ma miejsce zamieszkania, tj. w Polsce. W takiej zaś sytuacji polski organ rentowy –jeżeli miał wątpliwości co do tego, które z ustawodawstw powinno mieć w tej sprawie zastosowanie – winien był, zgodnie z normą zawartą w punkcie 4 art. 16, zwrócić się do właściwej instytucji Wielkiej Brytanii o udzielenie stosownych wyjaśnień, informacji, dokumentów lub innych dowodów niezbędnych dla ustalenia sytuacji odwołującego (wskazany przepis posługuje się pojęciem „nawiązania kontaktów”). Wówczas dopiero, po dojściu przez obie instytucje ubezpieczeniowe do porozumienia, o jakim mowa w ostatnim zdaniu art. 16 ust. 4 omawianego rozporządzenia, mogłoby dojść do ustalenia właściwego ustawodawstwa.

Polski organ rentowy nie zastosował jednak przepisów rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady nr 987/2009 przed wydaniem zaskarżonej w sprawie decyzji, bowiem przeprowadzone przez niego postępowanie ograniczało się wyłącznie do zobowiązania R. G. do dostarczenia stosownych dokumentów, a nie skierowano jakiegokolwiek zapytania do brytyjskiej instytucji ubezpieczeniowej. Takie postępowanie organu rentowego, polegające na ignorowaniu obowiązujących go przepisów proceduralnych, na gruncie prawa krajowego jest rzeczą powszechną i nagminną. O ile jednak w „krajowych” sprawach ubezpieczeniowych, sąd nie może w zasadzie zastosować w związku z tym jakichkolwiek sankcji, o tyle inaczej rzecz przedstawia się, gdy chodzi o ocenę prawidłowości zastosowania przepisów prawa unijnego. Zaaprobowanie przez Sąd wydawania przez polski organ rentowy decyzji z naruszeniem tych norm prowadziłoby bowiem do przyznania polskiemu organowi rentowemu uprawnień nieprzysługujących jakiejkolwiek innej instytucji któregokolwiek z Państw Członkowskich, tj. prawa do samodzielnego – bez udziału tychże instytucji i Państw – decydowania, którzy ubezpieczeni mogą podlegać ich ustawodawstwu, a którzy nie. Na tego typu postępowanie Sąd orzekający w niniejszej sprawie nie może udzielić swego przyzwolenia.

W powyższej sytuacji oddalono zgłoszony w toku tego postępowania przez odwołującego wniosek o przeprowadzenie dowodu z przesłuchania świadka M. W., m.in. na okoliczność zakresu wykonywania przez ubezpieczonego pracy najemnej na terytorium Wielkiej Brytanii. Oceny ważności brytyjskiej umowy o pracę mógłby bowiem dokonywać wyłącznie brytyjski organ rentowy i – ewentualnie, w razie zakwestionowania jego decyzji – brytyjski sąd. Wymagałoby to jednak wszczęcia przez polski organ rentowy procedury przewidzianej w art. 16 ust. 4 rozporządzenia nr 987/2009.

Z powyższych przyczyn Sąd nie widział także powodu, by – zgodnie z wnioskiem organu rentowego – zawiesić postępowanie w celu umożliwienia organowi rentowemu zwrócenia się do właściwego brytyjskiego organu w sprawie wydania zaświadczenia w sprawie właściwego ustawodawstwa. Ustalenie w niniejszym postępowaniu, iż R. G. nie podlega w okresie od 1 kwietnia 2011 r. ustawodawstwu polskiemu w zakresie ubezpieczeń społecznych nie zamyka bowiem organowi rentowemu drogi do wydania nowej decyzji w sprawie, z uwzględnieniem ewentualnego stanowiska wyrażonego przez brytyjską instytucję. Stosownie bowiem do treści przepisu art. 83a ustawy z dnia 17 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych, prawo lub zobowiązanie stwierdzone decyzją ostateczną Zakładu ulega ponownemu ustaleniu na wniosek osoby zainteresowanej lub z urzędu, jeżeli po uprawomocnieniu się decyzji zostaną przedłożone nowe dowody lub ujawniono okoliczności istniejące przed wydaniem tej decyzji, które mają wpływ na to prawo lub zobowiązanie.

Mając wszystko powyższe na uwadze, Sąd na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. zmienił zatem zaskarżoną decyzję w ten sposób, że stwierdził iż w okresie od 1 kwietnia 2011 roku R. G. (1) w zakresie ubezpieczeń społecznych nie podlegał ustawodawstwu polskiemu. Polski organ rentowy, co wykazano wyżej, nie przeprowadził bowiem skutecznego – w świetle mających pierwszeństwo przed prawem krajowym przepisów unijnych – dowodu na okoliczność tego, że słabsze co do zasady ubezpieczenie z tytułu prowadzenia własnej działalności gospodarczej powinno mieć pierwszeństwo przed ubezpieczeniem z tytułu wykonywania pracy najemnej.