Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 19 grudnia 2016 r.

Sąd Apelacyjny w Łodzi III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w składzie:

Przewodniczący: SSA Jacek Zajączkowski

Sędziowie: SSA Mirosław Godlewski (spr.)

SSA Lucyna Guderska

Protokolant: stażysta Aleksandra Białecka

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 6 grudnia 2016 r. w Ł.

sprawy M. K.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych I Oddziałowi w Ł.

o emeryturę

na skutek apelacji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych I Oddziału w Ł.

od wyroku Sądu Okręgowego w Łodzi

z dnia 8 marca 2016 r. sygn. akt VIII U 2984/15

zmienia zaskarżony wyrok i oddala odwołanie.

Sygn. akt. III AU a 884/16

UZASADNIENIE

Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł., decyzją z 24 września 2015 roku odmówił przyznania M. K. prawa do emerytury. W ocenie organu rentowego, ubezpieczony nie spełnił przesłanek z art.184 ust.1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych gdyż nie legitymuje się wymaganym, co najmniej 15 letnim okresem pracy w szczególnych warunkach.

W odwołaniu, ubezpieczony zarzucił decyzji błąd w ustaleniach faktycznych wywodząc, że ma wymagany staż szczególny gdyż pracę taką wykonywał w okresie od 1 marca do 1 czerwca 1974 roku, kiedy był zatrudniony jako lakiernik oraz od 26 kwietnia 1977 roku do 31 marca 1992 roku gdy pracował jako oczyszczacz mechaniczny.

Wskazując na powyższe, odwołujący wnosił o przeprowadzenie dowodów z wnioskowanych dokumentów oraz zeznań i zmianę zaskarżonej decyzji poprzez przyznanie prawa do wnioskowanego świadczenia.

Organ rentowy wnosił o oddalenie odwołania podnosząc, że jedyną kwestią sporną, było spełnienie stażu szczególnego i wbrew twierdzeniom odwołania, przesłanka ta nadal pozostaje sporną. Dokumenty na treść, których powołuje się w odwołaniu ubezpieczony, dotknięte są brakami formalnymi i nie potwierdzają merytorycznie tezy postawionej przez autora odwołania.

Sąd Okręgowy w Łodzi, wyrokiem z 8 marca 2016 roku, wydanym w sprawie VIII U 2984/15, zmienił zaskarżoną decyzję i przyznał M. K. prawo do emerytury od 9 września 2015 roku.

Wyrok nie został uzasadniony albowiem jak wynika z treści informacji Przewodniczącego Wydziału ( k.53 ) w sprawie wystąpiła niemożność sporządzenia uzasadnienia (§95 pkt.2 regulaminu ).

Organ rentowy złożył 10 marca 2016 roku wniosek o sporządzenie uzasadnienia wyroku i doręczenie jego odpisu wraz z uzasadnieniem. (k.32 akt ). Następnie, pismem z dnia 13 maja 2016 roku wystąpił do sądu z wnioskiem o wypożyczenie akt rentowych w celu rozważania cofnięcia wniosku o uzasadnienie albo wniesienia apelacji.

Dnia 27 maja 2016 roku ( koperta k.40 ) organ rentowy wniósł w sprawie apelację, którą zaskarżył wyrok w całości zarzucając naruszenie prawa materialnego, przepisu art.184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych poprzez przyznanie prawa do emerytury mimo nie spełnienia warunków jej nabycia.

Motywując postawiony zarzut, apelant wywodził, że łączny okres pracy wnioskodawcy w szczególnych warunkach wyniósł jedynie 8 lata i 14 dnia. Jest to okres uznany przez organ w toku postępowania, szczegółowo wskazany na k. 27 do 29 akt. Uznany okres obejmuje zatrudnienie od 1 marca 1974 roku do 1 czerwca 1974 roku na stanowisku lakiernika oraz pracę na stanowisku oczyszczacza od 26 kwietnia 1977 roku do 31 marca 1991 roku z tym, że jedynie okres zatrudnienie na tym stanowisku, kiedy wykonywał pracę polegającą na piaskowaniu na sucho i śrutowaniu w komorze. W pozostałych okresach wnioskodawca był zatrudniony na stanowiskach, które - jak wynika z akt osobowych - nie wiązały się z wykonywaniem prac w szczególnych warunkach t.j. montera na silnikowi, pracownika weryfikacji na silnikowni ( przed wojskiem ) oraz montera - komplementera i hakowego ( po wojsku ). Okresu służby wojskowej, też nie można było doliczyć do stażu szczególnego albowiem służbę wojskową wnioskodawca odbywał w okresie od 28 października 1975 roku do 15 kwietnia 1977 roku i nie przerwała zatrudnienia wykonywanego w szczególnych warunkach.

W odpowiedzi na apelację, ubezpieczony zastąpiony przez profesjonalnego pełnomocnika, wnosił o oddalenie apelacji wywodząc, że jego łączny staż pracy w szczególnych warunkach wynosi 15 lat 2 miesiące i 2 dni. Pracę w szczególnych warunkach, wykonywał bowiem w okresach od 1 marca 1974 roku do 1 czerwca 1974 roku, kiedy był zatrudniony jako lakiernik oraz w okresie od 26 kwietnia 1977 roku do 31 marca 1992 roku kiedy był zatrudniony jako oczyszczacz. Taki charakter pracy wykonywanej przez wnioskodawcę wynika z treści wystawionego przez byłego pracodawcę świadectwa wykonywania pracy w szczególnych warunkach jak i z treści przeprowadzonych przed sądem pierwszej instancji dowodów z dokumentów oraz osobowych źródeł dowodowych.

Sąd Apelacyjny w oparciu o materiał dowodowy zebrany przed sądem pierwszej instancji ustalił co następuje.

M. K. ukończył 9 września 2015 roku sześćdziesiąty rok życia. Nie jest członkiem OFE. Na dzień 1 stycznia 1999 roku legitymował się ponad 25 letnim stażem ogólnym. Udowodnił także na tę datę staż szczególny wynoszący 8 lat i 14 dni. Na wskazany staż szczególny składa się okres pracy na stanowisku lakiernika (Dział XIV poz. 17 ) od 1 marca do 1 czerwca 1974 roku oraz praca oczyszczacza polegająca na piaskowaniu na sucho i śrutowaniu wewnątrz komór w okresach : 26.04 do 1.11. 1977 r, 1.04. do 1.10. 1978 r, 2.04. do 30.09. 1979 r, 1.04. do 30.09. 1980 r, 1.04.do 30.09.1981 r, 1.04. do 30.08.1982 r, 1.04. do 30.09. 1983 r,2.04 do 1.11. 1984 r, 1.05 do 3.11. 1985 r, 1.05 do 2.11. 1986 r, 1.05 do 30.11. 1987 r, 1.06 do 30.11. 1988 r, 1.06 do 31.07. 1989 r, 1.12. 1989 r do 30.11.1990 r i 1.06 do 1.12. 1991 roku. ( okoliczności bezsporne ). Poza tymi okresami wykonywał inne prace na wydziale. W okresie jego zatrudnienia od 26 kwietnia 1977 roku do 31 marca 1992 roku w (...) Zakładach (...) w G., jego praca była tak zorganizowana, że po sześciomiesięcznym okresie pracy przy piaskowaniu na sucho i śrutowaniu w komorze, był przesuwany do innych prac na tym wydziale. Prac montera- komplementatora i sporadycznie innych. Taka organizacja pracy i konieczność przesuwania pracowników z komory czyszczącej do innych prac nie szkodliwych, wymuszona była warunkami pracy. ( akta osobowe k.21, zeznania świadka S. L. k.24, zeznania wnioskodawcy k.25 ). W okresie od 1 sierpnia do 30 listopada 1989 roku ubezpieczony przebywał na urlopie bezpłatnym. ( akta osobowe, bezsporne ). Na okres pracy w zakładach mechanicznych, przypadła też służba wojskowa ( 28.10.1975 do 15.04.1977 ) ale nie przerwała ona zatrudnienia w szczególnych warunkach. ( bezsporne ).

Przedstawiony stan faktyczny, wynika wprost z treści akt osobowych, które korespondują z treścią zeznań wnioskodawcy oraz świadka S. L.. Zeznania świadka J. Kantora nie mają znaczenia i mogą być pominięte, gdyż okres pracy, jako lakiernika został uznany przez organ rentowy. Zeznania świadka T. W. nie zasługują na wiarę. Świadek ten, odnośnie zatrudnienia wnioskodawcy wyraźnie oświadcza „ tak mi się wydaje”. A treść zeznań jednoznacznie rozmija się tak z treścią dokumentów zawartych w aktach osobowych jak i zeznaniami samego wnioskodawcy oraz świadka L.. Wnioskodawca, konkretnie bowiem scharakteryzował swoją pracę na k.25 mówiąc „ samochód był rozbierany i szedł do piaskowni i to musiało wrócić w pełnym komplecie. Stąd mogliśmy być kompleterami.” Wyjaśnił także dalej co koresponduje tak z zeznaniami świadka L. jak i treścią akt osobowych, że praca w samej komorze przy piaskowaniu trwała sześć miesięcy a następnie było przesuniecie do innych prac „ nieszkodliwych” prac przy montażu.

Sąd Apelacyjny zważył co następuje.

Apelacja jest zasadna skutkując zmianą zaskarżonego wyroku i oddaleniem odwołania.

W pierwszej kolejności, podkreślić należy, iż mimo nie sporządzenia motywów zaskarżonego wyroku, zostały spełnione warunki do rozpoznania sprawy w postępowaniu apelacyjnym. Wniosek o sporządzenie uzasadnienia wyroku oraz o doręczenie odpisu wyroku, został bowiem złożony w terminie wskazanym w art.328§1 k.p.c. a apelacja wniesiona została w terminie wskazanym w art. 369 §1 k.p.c., licząc od daty powzięcia wiadomości o wystąpieniu przeszkody skutkującej niemożnością sporządzenia uzasadnienia. W okolicznościach przedmiotowej sprawy, w której niespornie wystąpiła przeszkoda skutkująca niemożnością sporządzenia uzasadnienia, termin do wniesienia apelacji dla strony wnioskującej o uzasadnienie, apelacja mogła być skutecznie wniesiona mimo niedoręczenia uzasadnienia. W takiej sytuacji gdy w aktach nie ma jakichkolwiek informacji o dacie przekazania organowi rentowemu informacji o niesuwalnej przeszkodzie w sporządzeniu uzasadnienia, prawidłowo wskazany termin liczono od dnia sporządzenia pisma z dnia 13 maja 2016 roku (k.34 ). Tym samym, zasadnie też przyjęto apelację wniesioną 27 maja 2016 roku jako wniesioną w terminie. Taka ocena formalna wniesionego środka zaskarżenia przez sąd pierwszej instancji nie była kwestionowana przez stronę przeciwną, zyskała też aprobatę sądu drugiej instancji.

Rzeczony nieusuwalny brak uzasadnienia zaskarżonego wyroku nie stanowił również przeszkody do merytorycznego rozpoznania sprawy na skutek apelacji wniesionej od tego wyroku. Sąd drugiej instancji rozpoznaje, bowiem sprawę, jako sąd apelacyjny. Kontrolując prawidłowość zaskarżonego orzeczenia, pełni też funkcję sądu merytorycznego, który w zasadzie może rozpoznać sprawę od początku, uzupełnić materiał dowodowy lub powtórzyć już przeprowadzone dowody. Nie jest także związany granicami zarzutów prawa materialnego. W związku z powyższym, nieusuwalny brak uzasadnienia zaskarżonego wyroku, mógłby prowadzić do wydania wyroku kasatoryjnego jedynie wówczas gdyby w sprawie występowała nieważność postępowania. ( patrz bliżej - SN uchwała z 9 lutego 2000 roku III CZP 38/99 ; a także odpowiednio wyrok z 25 kwietnia 2012 roku IUK 394/11 /leglis/). W szczególności mogłoby tu chodzić o przypadek ( art.379 pkt.5 k.p.c. ) pozbawienia strony prawa do obrony.

Tej treści zarzut nie został podniesiony przez żadną ze stron. Sąd drugiej instancji przy uwzględnieniu treści apelacji, treści odpowiedzi na apelację sporządzonej przez profesjonalnego pełnomocnika oraz mając na uwadze także treść dowodów zgromadzonych przed sądem pierwszej instancji z urzędu także nie znalazł podstaw do stwierdzenia nieważności postępowania z powodu wskazanego w art.379 pkt.5 k.p.c..

Okoliczności faktyczne w niniejszej sprawie, mimo braku uzasadnienia wyroku sądu pierwszej instancji, nie były skomplikowane ani sporne. Spór sprowadzał się w istocie do oceny jak kwalifikować pracę wykonywaną przez wnioskodawcę w okresie od 26 kwietnia 1977 roku do 31 marca 1992 roku na stanowisku oczyszczacza mechanicznego. Apelujący w sposób czytelny zakreślił w apelacji przywołaną oś sporu. Jednoznacznie wskazał, że nie akceptuje kwalifikowania okresów pracy w Zakładach (...) w których wnioskodawca z przyczyn profilaktycznych był odsuwany od pracy przy piaskowaniu i kierowany do innej pracy na tym samym wydziale jako pracy w szczególnych warunkach. Stanowisko apelującego, było czytelne i jak wynika z treści odpowiedzi na apelację zrozumiałe także dla strony przeciwnej. Odmienna ocena faktów przywołanych w tejże odpowiedzi, sprowadzała się do wskazywania na fakt, wystawienia świadectwa pracy w szczególnych warunkach za cały okres zatrudnia, fakt ciągłe wykonywania pracy na tym samym wydziale i utożsamiania pracy w szczególnych warunkach z wykonywaniem przez wnioskodawcę wszystkich prac na wydziale, prac związanych z oczyszczaniem mechanicznym.

W świetle materiału dowodowego sprawy, pogląd wnioskodawcy o spełnieniu przesłanek warunkujących nabycie prawa do emerytury w obniżonym wieku nie może być zaakceptowany. Ubezpieczony spełnił wprawdzie przesłanki z art.184 ust. 1 ustawy co do wieku, stażu ogólnego oraz nie przynależności do OFE ale nie spełnił przesłanki stażu szczególnego. Bezspornym bowiem jest, że ubezpieczony wymagane 15 lat pracy w warunkach szczególnych, chciał wypełnić zatrudnieniem jako lakiernik ( Dział XIV poz. 17 ) od 1 marca do 1 czerwca 1974 roku oraz okresem pracy na stanowisku oczyszczacza mechanicznego ( Dział III poz.80 ) od 26 kwietnia 1977 do 31 marca 1992 roku. Okresami, których łączna długość po odjęciu okresu urlopu bezpłatnego ( 1 sierpnia do 30 listopada 1989 roku ) wyniosła według ubezpieczonego 15 lat 2 miesiące i 2 dni a według organu rentowego 15 lat i 8 dni. Jednakże, jak trafnie podniósł w apelacji organ rentowy i co wynika z akt osobowych, zeznań świadka L. oraz co przyznał wnioskodawca, podczas zatrudnienia na stanowisku oczyszczacza nie wykonywał przez cały czas „ piaskowania na sucho i śrutowania wewnątrz komór „ albowiem praca w zakładzie była tak zorganizowana, że po sześciomiesięcznym okresie takiej pracy pracownik był przesuwany do innej pracy na tym samym wydziale, pracy „ nieszkodliwej „ jak to określił sam ubezpieczony. Przy tak określonym przedmiotowo zakresie pracy będącej pracą wykonywaną w szczególnych warunkach, nieuprawniona jest szeroka interpretacja proponowana przez w wnioskodawcę, polegająca na kwalifikowaniu, jako prac „ piaskowanie na sucho i śrutowanie wewnątrz komór” wszelkich prac wykonywanych przez osobę zatrudnioną, jako oczyszczacz to jest także prac związanych z demontażem przed piaskowaniem i ponownym montażem po piaskowaniu. Tak szeroka wykładni czynności wskazanych przedmiotowo w Dziale III poz.80 nie mogła być zaakceptowana.

Z uwagi na łączny okres zatrudnienia na obu wskazanych stanowiskach, szczegółowa analiza pozostałych okresów zatrudnienia nie jest konieczna gdyż do zanegowania spełnienia wymaganego stażu, wystarczające jest już okresu jednokrotnego sześciomiesięcznego wyłączenia z prac w komorze, a materiał aktowy w szczególności akta osobowe są w tym zakresie jednoznaczne. W aspekcie powyższych okoliczności, fakt wystawienia świadectwa wykonywania pracy w szczególnych warunkach, na cały okres zatrudnienia, pozbawiony jest jurydycznego znaczenia. Świadectwo wykonywania pracy w warunkach szczególnych jest bowiem dokumentem prywatnym a o tym czy dana praca była wykonywana w warunkach szczególnych decydują rzeczywiste warunki jej wykonywania i treść rozporządzenia a nie treść wystawionego świadectwa wykonywania pracy w szczególnych warunkach ani tym bardziej subiektywne przeświadczenie ubezpieczonego.

Mając powyższe na uwadze, nie znajdując podstaw do kwalifikowania do prac w szczególnych warunkach innych okresów zatrudnienia niż okresy faktycznego wykonywania pracy „ piaskowania na sucho i śrutowania wewnątrz komór ʺ, które nie wyniosły wymaganych 15 lat należało podzielić zasadność zarzutów apelacji.

Kierując się wskazaną argumentacją, stwierdzając brak spełnienia przesłanki stażu szczególnego, Sąd Apelacyjny na podstawie art.386§1 k.p.c. zmienił zaskarżony wyrok i oddalił odwołanie.