Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 21 grudnia 2016 r.

Sąd Okręgowy w Szczecinie VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie następującym:

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 8 grudnia 2016 r. w S.

sprawy M. B. (1)

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w S.

o prawo do emerytury

na skutek odwołania M. B. (1)

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w S.

z dnia 1 września 2016 roku znak: (...)

oddala odwołanie.

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 1 września 2016 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. odmówił M. B. (1) prawa do emerytury po osiągnięciu 60 roku życia. W uzasadnieniu organ rentowy wskazał, iż ubezpieczony na dzień 1 stycznia 1999 roku nie udowodnił wymaganych 15 lat pracy w szczególnych warunkach, wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, a jedynie wykazał wykonywanie takiej pracy przez 6 lat, 3 miesiące i 24 dni. Wyjaśnił, iż do okresu wykonywania pracy w szczególnych warunkach nie zaliczył okresu pracy od 5 września 1972 roku do 6 września 1992 roku w Przedsiębiorstwie Budowlanym (...) S. A. w S. na stanowisku betoniarza-zbrojarza, ponieważ ubezpieczony nie przedłożył dotyczącego tego okresu świadectwa pracy w szczególnych warunkach.

M. B. (1) odwołał się od powyższej decyzji, domagając się doliczenia do jego stażu pracy w warunkach szczególnych zakwestionowanego przez organ rentowy okresu i wskazując, iż przez cały okres zatrudnienia w tym przedsiębiorstwie wykonywał prace zbrojarskie i betoniarskie.

Organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania w całości, podtrzymując argumentację wyrażoną w zaskarżonej decyzji.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

M. B. (1) urodził się w dniu (...). Jego łączny staż ubezpieczeniowy (udowodnione okresy składkowe i nieskładkowe) na dzień 1 stycznia 1999 roku wynosił 25 lat, 11 miesięcy i 12 dni.

Ubezpieczony nie przystąpił do Otwartego Funduszu Emerytalnego.

Wniosek o emeryturę złożył w organie rentowym w dniu 22 sierpnia 2016 roku.

Niesporne, a nadto dowody:

- wniosek o emeryturę - k. 1-3 plik III akt ZUS;

- karta przebiegu zatrudnienia - k. 11 plik III akt ZUS.

W okresie od 7 września 1992 roku do 31 grudnia 1998 roku (tj. przez 6 lat, 3 miesiące i 24 dni), będąc zatrudnionym w Zespole Szkół Zawodowych nr (...) w S. jako nauczyciel praktycznej nauki zawodu, M. B. (1) wykonywał pracę w warunkach szczególnych.

Dowód: świadectwo pracy z 30.09.2008r. - k. 10 plik II akt ZUS.

W okresie od 5 września 1972 roku do 6 września 1992 roku M. B. (1) był zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy w Przedsiębiorstwie Budowlanym (...) w S.. W tym czasie, w okresie od 27 października 1976 roku do 18 października 1978 roku, odbywał zasadniczą służbę wojskową, a w okresie od 18 sierpnia 1986 roku do 2 stycznia 1987 roku przebywał na urlopie bezpłatnym.

Przedsiębiorstwo Budowlane (...) w S. zajmowało się budową osiedli mieszkaniowych na terenie S. i okolic. M. B. (1) pracował w brygadzie, która była wyspecjalizowana w pracach przy uszczelnianiu ścian budynków mieszkalnych stawianych z płyt. M. B. (1), mimo formalnego angażu na stanowisku betoniarza-zbrojarza, faktycznie wykonywał pracę polegającą najpierw na ustawianiu stalowych rusztowań ramowych, a następnie - po ich ustawieniu - na uszczelnianiu ścian bloków mieszkalnych olkitem i polkitem. Pracę w tym charakterze wykonywał od wiosny do jesieni a nawet zimą, jeżeli temperatura nie spadała poniżej -5 ° C. W pozostałym czasie pracy zajmował się wyłącznie ustawianiem i przestawianiem rusztowań ramowych na budowach.

Prace związane z uszczelnianiem M. B. wykonywał z rusztowań wiszących.

Dowody:

- zaświadczenie z 08.02.1989r. - k. 5 akt sprawy;

- świadectwo pracy z 07.09.1992r. - k. 2 plik akt osobowych M. B.;

- zeznania M. B. (1) - zapis a-v rozprawy z 20.10.2016r., protokół - k. 23v akt sprawy oraz zapis z-v rozprawy z 08.12.2016r., protokół - k. 80 akt sprawy i transkrypcja - k. 94-95 akt sprawy;

- zeznania świadka J. D. - zapis a-v rozprawy z 08.12.2016r., protokół - k. 78-79 akt sprawy oraz transkrypcja - k. 84-87 v akt sprawy;

- zeznania świadka J. S. - zapis a-v rozprawy z 08.12.2016r., protokół - k. 79- 80 akt sprawy oraz transkrypcja - k. 87-91v v akt sprawy;

- zeznania świadka J. W. - zapis a-v rozprawy z 08.12.2016r., protokół - k. 80 akt sprawy oraz transkrypcja - k. 91v – 93v akt sprawy.

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie nie mogło zostać uwzględnione.

M. B. (1) w toku niniejszego postępowania domagał się przyznania mu prawa do tzw. wcześniejszej emerytury, w związku z osiągnięciem przez niego wieku 60 lat i przepracowaniem ponad 15 lat w warunkach szczególnych. Ponieważ jest on jednak osobą urodzoną po dniu 31 grudnia 1948 roku, prawo do takiej emerytury mógł nabyć wyłącznie niejako w drodze wyjątku, po spełnieniu ściśle określonych przepisami wymogów.

I tak, zgodnie z treścią przepisu art. 24 ust. 1b pkt 20 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity: Dz.U. z 2016r. poz. 887, dalej jako: ustawa emerytalna) - mężczyznom urodzonym po dniu 30 września 1953 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku emerytalnego, wynoszącego co najmniej 67 lat, z zastrzeżeniem art. 46, 47, 50, 50a i 50e i 184.

W myśl z kolei przepisu art. 184 ust. 1 i 2 ustawy emerytalnej - ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32 (tj. w przypadku mężczyzn – 60 lat), 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli:

1) okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymagany w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku 65 lat - dla mężczyzn oraz

2) okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27 (co najmniej 25 lat dla mężczyzn).

Emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa oraz rozwiązania stosunku pracy - w przypadku ubezpieczonego będącego pracownikiem.

Wykaz prac zaliczanych do prac w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze zamieszczony został w załączniku do rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego dla pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 z późn. zm.). Przepis § 4 ust. 1 tego rozporządzenia stanowi przy tym, że pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

1) osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn,

2) ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

W myśl przepisu § 2 powołanego aktu prawnego, okresami pracy uzasadniającymi prawo do emerytury są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy.

Spór pomiędzy stronami, w związku z zarzutami podniesionymi przez M. B. (1) w odwołaniu, ograniczał się wyłącznie do tego, czy ubezpieczony na koniec 1998 roku legitymował się wymaganym 15-letnim okresem zatrudnienia w szczególnych warunkach. Spełnienie przez niego pozostałych przesłanek wymaganych do przyznania prawa do wcześniejszej emerytury nie było natomiast przedmiotem sporu.

W tym miejscu wymaga też podkreślenia, że w toku procesu stanowisko M. B. uległo zmianie – o ile w odwołaniu podnosił, że przez cały sporny okres zatrudnienia w Przedsiębiorstwie Budowlanym (...) w S. pracował w warunkach szczególnych jako zbrojarz-betoniarz, o tyle w trakcie postępowania sądowego (na rozprawach) twierdził, że w przedsiębiorstwie tym pracował w warunkach szczególnych przy stawianiu rusztowań i uszczelnianiu bloków, wykonując prace na wysokości i w złych (uciążliwych) warunkach. Jak przy tym ustalił sąd – w oparciu o niżej omówiony materiał dowodowy – w istocie M. B. wykonywał wyłącznie drugi rodzaj prac. Powyższe ustalenie nie pozwoliło jednak na uznanie, że powinien on skorzystać z prawa do wcześniejszej emerytury.

W tym miejscu należy podkreślić, że określenie stanowiska pracy i jej charakteru wskazane w wystawionym przez pracodawcę świadectwie pracy nie wiąże sądu, który na podstawie całego zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego samodzielnie ocenia, czy dana osoba pracowała – stale i w pełnym wymiarze czasu pracy – w warunkach szczególnych, tj. czy wykonywała jeden z rodzajów prac wymienionych w załączniku do przywołanego wyżej rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. Tym samym dla oceny, czy pracownik pracował w szczególnych warunkach, nie ma istotnego znaczenia nazwa zajmowanego przez niego stanowiska, tylko rodzaj powierzonej mu pracy oraz to, czy praca taka była wykonywana stale (codziennie) i w pełnym wymiarze czasu pracy. Sąd nie może jednak samodzielnie ustalać, że jakiś rodzaj prac powinien być uznawany za pracę w warunkach szczególnych, mimo że nie został ujęty w przepisach przywołanego wyżej rozporządzenia.

Odnosząc to do realiów niniejszej sprawy trzeba wskazać, że wprawdzie w świadectwie pracy określono stanowisko pracy ubezpieczonego jako „betoniarz – zbrojarz”, jednakże nie można było oprzeć ustaleń faktycznych na treści tylko tego dokumentu, skoro wskazane w nim jako zajmowane przez M. B. stanowisko pracy nie oddaje rzeczywistego charakteru jego pracy. Powyższe znalazło pełne potwierdzenie w zeznaniach samego ubezpieczonego oraz w zeznaniach przesłuchanych w sprawie świadków: J. S., J. D. i J. W., którzy razem z ubezpieczonym stale i w pełnym wymiarze pracowali na budowach realizowanych przez przedsiębiorstwo.

Świadkowie z całą stanowczością i zgodnie zeznali, że ubezpieczony w wymienionym zakładzie pracy zajmował się ustawianiem rusztowań. Do lat 80-tych XX wieku były to przy tym rusztowania ramowe (stalowe), potem zaś wiszące (kosze). Ponadto, po ustawieniu rusztowań ubezpieczony wykonywał prace z ich wykorzystaniem, polegające na uszczelnianiu spoin ścian wielkopłytowych (ścian stawianych przez jego zakład pracy bloków mieszkalnych) olkitem i polkitem. Prace te wykonywał przy tym na pewno od wiosny do jesieni, a częściej nawet dłużej, jeżeli temperatura nie spadała poniżej -5 ° C. W pozostałym czasie pracy ubezpieczony zajmował się wyłącznie ustawianiem i przestawianiem rusztowań. Dodatkowo świadkowie stanowczo stwierdzili, że nie wiedzą nic o tym jakoby ubezpieczony pracował jako betoniarz-zbrojarz.

Po analizie zeznań świadków sąd uznał je za wiarygodne, albowiem złożone zostały przez najbliższych współpracowników ubezpieczonego, którzy zeznając byli zgodni, tak opisując warunki w jakich ta praca była wykonywana, jak i to, czego ta praca dotyczyła. Świadkowie potwierdzili także, że w spornym okresie ubezpieczony nie wykonywał innej pracy. Zeznania te korelowały również z zeznaniami samego M. B. (1), który zeznał, że prace zbrojarsko – betoniarskie wykonywał w niewielkim zakresie, tj. w okresie zimowym, a przez pozostały czas zatrudnienia zajmował się pracami przy stawianiu rusztowań i uszczelnianiu budynków.

W tym miejscu sąd musi wyraźnie wskazać, że nie neguje tego, że praca wykonywana przez ubezpieczonego w czasie zatrudnienia w Przedsiębiorstwie Budowlanym (...) w S., była pracą uciążliwą, a pewnie nawet i szkodliwą dla zdrowia, jednakże z samego tylko tego faktu nie wynika, że można ją uznać za wykonywaną w warunkach szczególnych w sensie prawnym. Tak M. B. (1), jak i świadkowie opisywali bowiem, że odwołujący wykonywał różnorodne czynności: najpierw polegające na ustawianiu rusztowań (ramowych - stalowych, ale także i wiszących), ale następnie związane z uszczelnianiem ścian stawianych budynków mieszkalnych. O ile zatem pracę przy montażu rusztować stalowych można by zakwalifikować jako wykonywaną w warunkach szczególnych, stosownie do załącznika do przywołanego wyżej rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7.02.1983 r., w którym w wykazie A, dziale V, pod pozycją 5 mowa jest o „ pracach przy montażu konstrukcji metalowych na wysokości ”, o tyle nie sposób uznać za taką pracy polegającej na uszczelnianiu ścian budynków. Praca tego rodzaju nie występuje bowiem w wykazie stanowisk pracy w szczególnych warunkach, stanowiącym załącznik do rozporządzenia z 7.02.1983r. Uszczelnianie ścian, choć było pracą wykonywaną na wysokości, nie było przecież pracą związaną w żadnej mierze z „ montażem konstrukcji metalowych”. W omawianym rozporządzeniu brak jest zaś jakiejkolwiek innej pracy, którą można by uznać za choćby zbliżoną do tej wykonywanej przez M. B.. Ustawodawca w dziale V, dotyczącym prac „w budownictwie” wymienił tylko 21 rodzajów prac – są tam m.in. prace zbrojarsko-betoniarskie, ale tych ubezpieczony nie wykonywał stale, a na pewno nie przez brakujący okres ponad 8 lat. Z innych prac wykonywanych „na wysokości” są tam zaś wymienione tylko (pozycja 6) „prace malarskie konstrukcji na wysokości” - takich M. B. (1) również jednak nie wykonywał.

W konsekwencji koniecznym było więc uznanie, iż mimo że prace wykonywane przez ubezpieczonego w spornym okresie zatrudnienia były niewątpliwie pracami o znacznym stopniu uciążliwości, to w analizowanym przypadku brak było podstaw do uznania ich za prace wykonywane w warunkach szczególnych. Z przywileju przejścia na emeryturę w niższym wieku emerytalnym, przysługującego pracownikom zatrudnionym w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, mogą natomiast korzystać wyłącznie pracownicy, którzy byli rzeczywiście zatrudnieni stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w szkodliwych warunkach pracy, wykonując jednak wyłącznie te prace, które zostały wskazane przez ustawodawcę.

Mając powyższe względy na uwadze sąd uznał więc, że ubezpieczony nie spełnił warunków do przyznania mu prawa do wcześniejszej emerytury, wobec czego w oparciu o art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. oddalił odwołanie od decyzji z dnia 1 września 2016 roku jako nieuzasadnione.