Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 10 stycznia 2017 r.

Sąd Apelacyjny w Poznaniu III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSA Izabela Halik

Sędziowie: SSA Jolanta Cierpiał

del. SSO Katarzyna Schönhof-Wilkans (spr.)

Protokolant: st.sekr. sąd. Alicja Karkut

po rozpoznaniu w dniu 10 stycznia 2017 r. w Poznaniu

sprawy Z. M.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z.

o ustalenie wysokości kapitału początkowego i o wysokość emerytury

na skutek apelacji Z. M.

od wyroku Sądu Okręgowego w Zielonej Górze

z dnia 28 października 2015 r. sygn. akt IV U 1539/15

zmienia zaskarżony wyrok i poprzedzające go decyzje z 29 kwietnia 2015r. i 29 maja 2015r. znak (...) o tyle, że przyznaje odwołującemu Z. M. prawo do emerytury według sposobu wyliczenia świadczenia jak w decyzji z 29 maja 2015r. poczynając od dnia 22 kwietnia 2015r.

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 27.04.2015 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z. ustalił wnioskodawcy Z. M. wartość kapitału początkowego. Do ustalenia wartości kapitału początkowego Zakład przyjął okresy składkowe w wysokości 28 lat, 5 miesięcy i 22 dni. Nie uwzględnił okresu od 23.04.1970 r. do 30.04.1972 r., wskazując przy tym, że w tym celu należy przedłożyć oryginał książeczki wojskowej lub zaświadczenie z (...) o odbyciu służby wojskowej.

Decyzją z dnia 29.04.2015 r., Zakład Ubezpieczeń Społecznych w Z. przyznał ubezpieczonemu emeryturę z urzędu od dnia 22.04.2015 r. i na podstawie art. 26 ustawy emerytalnej obliczył jej wysokość. Wysokość emerytury od 01.06.2015 r. wynosi 4.719,68 zł brutto.

Po dostarczeniu przez wnioskodawcę w dniu 20.05.2015 r. książeczki wojskowej, decyzją z dnia 28.05.2015 r. pozwany Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z. dokonał ponownego ustalenia wartości kapitału początkowego i zaliczył okres pełnienia przez odwołującego służby wojskowej od 24.04.1970 r. do 13.04.1972 r., nie uwzględniając: dnia 23.04.1970 r., gdyż w dniu tym wnioskodawca nie świadczył pracy i nie odbywał służby wojskowej oraz okresu od 14.04.1972 r. do 30.04.1972 r., wskazując, że w tym czasie, bezpośrednio po wojsku, wnioskodawca nie podjął pracy.

W konsekwencji zaliczenia do stażu okresu służby wojskowej - decyzją z dnia 29.05.2015 r., Zakład Ubezpieczeń Społecznych w Z. przeliczył ubezpieczonemu emeryturę od dnia 01.05.2015 r., tj. od miesiąca, w którym przedłożono książeczkę wojskową.

Odwołujący Z. M. w odwołaniu od decyzji z dnia 27.04.2015 r. o ustaleniu kapitału początkowego oraz decyzji z dnia 29.04.2015 r. o wysokości emerytury, wniósł o ich zmianę i ponowne przeliczenie wysokości emerytury, domagając się zaliczenia do stażu pracy okresu służby wojskowej. W ocenie odwołującego zaskarżone decyzje nie są zgodne ze stanem faktycznym i nie odpowiadają prawu. W uzasadnieniu Z. M. wskazał, że kwota bazowa do wyliczenia kapitału początkowego jest niższa niż wskazana w decyzji z dnia 27.04.2015 r., a nieuwzględnienie okresu służby wojskowej w wyliczeniu emerytury spowodowało zaniżenie kwoty przyznanej emerytury.

Ubezpieczony Z. M. nie zgodził się również z decyzjami organu rentowego z dnia 28.05.2015 r. o ustaleniu kapitału początkowego oraz z dnia 29.05.2015 r. o wysokości emerytury. W uzasadnieniu podniósł, iż kwota bazowa do wyliczenia kapitału początkowego jest niższa od kwoty bazowej przyjętej do renty. Podał, że zakład pracy, z którego powołano go do wojska i do którego powrócił po wojsku, zaliczył mu cały okres od 23.04.1970 r. do 30.04.1972 r., zatem okres ten powinien zostać – w jego ocenie – zaliczony przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych do stażu pracy.

W odpowiedzi na odwołania pozwany organ rentowy wniósł o ich oddalenie, podtrzymując twierdzenia zawarte w motywach zaskarżonych decyzji.

Sąd Okręgowy na podstawie art. 219 k.p.c. połączył sprawę o sygn. akt IV U 1540/15 (dot. odwołania od decyzji z 29.05.2015 r.) do łącznego prowadzenia i rozstrzygnięcia ze sprawą o sygn. IV U 1539/15.

Na rozprawie w dniu 15.10.2015 r. odwołujący podał, że nie zgadza się, aby decyzja uwzględniająca okres służby wojskowej obejmowała okres dopiero od 01.07.2015 r., pomijając czerwiec, skoro wcześniej bez dostarczenia książeczki wojskowej w sprawie o rentę okres służby wojskowej był zaliczony i nie był kwestionowany.

Wyrokiem z dnia 28 października 2015 r., w sprawie IV U 1539/15, Sąd Okręgowy w Zielonej Górze oddalił odwołania Z. M. od decyzji: z dnia 27 kwietnia 2015r. (znak (...)), z dnia 29 kwietnia 2015r. (znak (...)), z dnia 28 maja 2015r. (znak (...)) i z dnia 29 maja 2015r. (znak (...)).

Powyższe rozstrzygnięcie zostało wydane w oparciu o następujące ustalenia faktyczne i rozważania prawne:

Wnioskodawca Z. M., ur. (...), z zawodu technik rolnik, od dnia 26.12.1999 r. uprawniony był do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy.

Do ustalenia podstawy wymiaru renty przyjęto przeciętną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne z 20 lat kalendarzowych wybranych z całego okresu ubezpieczenia, tj. z lat 1974-1982, 1985, 1987-1990, 1993-1998 i wskaźnik wysokości podstawy wymiaru renty ustalono na 204,08%.

Decyzją z dnia 27.04.2015r. znak (...) pozwany Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z. ustalił wnioskodawcy Z. M. wartość kapitału początkowego. Kapitał początkowy ustalony na dzień 01.01.1999 r. wyniósł 245.443,33 zł. Do obliczenia podstawy wymiaru kapitału początkowego oraz obliczenia wskaźnika wysokości tej podstawy organ przyjął przeciętną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne z 20 lat kalendarzowych wybranych z całego okresu ubezpieczenia, tj. z lat 1974-1982, 1985, 1987-1990, 1993-1998. Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego ustalono na 204,08%. Do ustalenia wartości kapitału początkowego Zakład przyjął okresy składkowe w wysokości 28 lat, 5 miesięcy i 22 dni, tj. 341 miesięcy. Zakład nie uwzględnił do stażu pracy okresu od 23.04.1970 r. do 30.04.1972 r., wskazując, iż w tym celu należy przedłożyć oryginał książeczki wojskowej lub zaświadczenie z (...) o odbyciu służby wojskowej.

W miejsce pobieranej renty z tytułu niezdolności do pracy, decyzją z dnia 29.04.2015 r., znak (...) pozwany Zakład Ubezpieczeń Społecznych w Z. przyznał ubezpieczonemu z urzędu emeryturę od dnia 22.04.2015 r., tj. od osiągnięcia przez niego wieku emerytalnego – (...) lat i (...) miesięcy. Zakład ustalił termin płatności świadczenia na 20 dzień każdego miesiąca. Wysokość emerytury została obliczona zgodnie z zasadami określonymi w art. 26 ustawy emerytalnej i od 01.06.2015 r. jej wysokość ustalono na kwotę 4.719,68 zł brutto.

W dniu 20.05.2015 r. wnioskodawca złożył w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych książeczkę wojskową.

Decyzją z dnia 28.05.2015 r. znak (...) pozwany Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z. dokonał ponownego ustalenia wartości kapitału początkowego, który ustalony na dzień 01.01.1999 r. wyniósł 260.788,11 zł. Do ustalenia wartości kapitału początkowego Zakład przyjął okresy składkowe w wysokości 30 lat, 5 miesięcy i 12 dni, tj. 365 miesięcy, zaliczając okres pełnienia służby wojskowej od 24.04.1970 r. do 13.04.1972 r. Organ nie uwzględnił dnia 23.04.1970 r. oraz okresu od 14.04.1972 r. do 30.04.1972 r.

Decyzją z dnia 29.05.2015 r., znak (...) pozwany Zakład Ubezpieczeń Społecznych w Z. przeliczył ubezpieczonemu emeryturę od dnia 01.05.2015 r., tj. od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek o zaliczenie służby wojskowej do stażu pracy i obliczył jej wysokość. Po przeliczeniu i korekcie kapitału początkowego na koncie, wysokość emerytury od 01.05.2015 r. wynosi 4.949,43 zł brutto.

W okresie od 01.07.1968 r. do 14.02.1973 r. wnioskodawca zatrudniony był w (...) Przedsiębiorstwie (...) we W. na stanowisku inspektora plantacyjnego.

W okresie od 23.04.1970 r. do 23.04.1970 r., wnioskodawca nie świadczył pracy i nie odbywał służby wojskowej.

W dniu 24.04.1970 r. przybył do jednostki wojskowej, celem odbycia służby wojskowej. Zasadniczą służbę wojskową pełnił w okresie od 24.04.1970 r. do 13.04.1972 r. W dniu 13.04.1972 r. został zwolniony ze służby.

W okresie od 14.04.1972 r. do 30.04.1972 r., bezpośrednio po powrocie z wojska wnioskodawca nie świadczył pracy, do której powrócił od 01.05.1972 r.

Mając powyższe ustalenia faktyczne na uwadze, Sąd Okręgowy stwierdził, że wniesione odwołania są niezasadne.

Sąd Okręgowy wskazał, że spornymi okolicznościami w sprawie było ustalenie czy przy obliczaniu wysokości kapitału początkowego oraz emerytury Z. M. należało uwzględnić cały okres od 23.04.1970 r. – tj. dzień bezpośrednio przed wcieleniem do wojska, aż do dnia 30.04.1972 r. – tj. okres po powrocie z wojska, aż do dnia rzeczywistego powrotu do pracy, czy tylko sam okres pełnienia służby od 24.04.1970 r. do 13.04.1972 r., a nadto – od kiedy okres ten winien stanowić podstawę ustalenia kapitału początkowego i emerytury wnioskodawcy- czy od kwietnia 2015r. czy też, jak przyjął pozwany- od maja 2015r., bowiem 20.05.2015r. wnioskodawca przedłożył w ZUS książeczkę wojskową. Nadto sporna pozostawała wysokość przyjętej do obliczenia kapitału początkowego wysokość kwoty bazowej – wnioskodawca podnosił, że zastosowana przy kapitale początkowym kwota bazowa jest niższa niż przy ustalaniu prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy.

Rozstrzygając powyżej zakreślone kwestie sporne Sąd Okręgowy przywołał w pierwszej kolejności treść art. 173 ust. 1 i ust 3 ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j.: Dz. U. z 2015 r., poz.748; dalej jako: ustawa o emeryturach i rentach z FUS albo ustawa emerytalna) w zw. z art. 174 ust 1, 2, 4 i 7 ustawy emerytalnej i stwierdził, że w świetle tych przepisów za bezzasadny uznać należało zarzut wnioskodawcy co do wysokości kwoty bazowej przyjętej przez pozwanego do ustalenia jego kapitału początkowego, bowiem - kwota ta jest stała dla wszystkich osób, dla których ustala się wartość kapitału początkowego i jest niezależna od kwoty bazowej przyjmowanej do ustalenia wysokości renty.

Za bezzasadny w ocenie Sądu Okręgowego uznać należało również zgłoszony przez wnioskodawcę na rozprawie w dniu 15.10.2015 r. zarzut, jakoby decyzja uwzględniająca okres służby wojskowej przyznawała mu prawo do wyższej dzięki temu emerytury dopiero od 01.07.2015 r., zamiast od kwietnia 2015r., skoro wcześniej, bez dostarczenia książeczki wojskowej, w sprawie o rentę okres służby wojskowej był zaliczony i nie był kwestionowany. Sąd Okręgowy wskazał bowiem, że błędny jest zarzut, iż organ rentowy przyznając ubezpieczonemu prawo do świadczenia rentowego i ustalając jego wysokość, wliczał okres pełnienia przez niego służby wojskowej. Na mocy decyzji z dnia 13.01.2000 r. o przyznaniu renty z tytułu niezdolności do pracy, do ustalenia podstawy wymiaru renty przyjęto bowiem przeciętną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne z 20 lat kalendarzowych wybranych z całego okresu ubezpieczenia, a konkretnie z lat 1974-1982, 1985, 1987-1990, 1993-1998. Okres służby wojskowej nie był wówczas w ogóle uwzględniany.

Sąd Okręgowy wskazał, że również przy wydawaniu decyzji z dnia 27.04.2015 r. do obliczenia podstawy wymiaru kapitału początkowego oraz obliczenia wskaźnika wysokości tej podstawy okres pełnienia przez odwołującego służby wojskowej nie był brany pod uwagę, a Zakład wskazał, wprost, że aby okres ten podlegał zaliczeniu, należy przedłożyć oryginał książeczki wojskowej lub zaświadczenie z (...) o odbyciu służby wojskowej. Oznacza to, zdaniem Sądu Okręgowego, że na dzień 27.04.2015 r. nie było przesłanek, aby do ustalenia wysokości kapitału początkowego uwzględnić okres pełnienia przez odwołującego służby wojskowej. Analogicznie, skoro pozwany nie dysponował książeczką wojskową wnioskodawcy ani zaświadczeniem z (...) również na dzień wydania decyzji o przyznaniu wnioskodawcy emerytury z urzędu, tj. na 29.04.2015 r., ani nie był w posiadaniu innych dowodów, które miałyby wpływ na ustalenie emerytury w wyższej wysokości - wysokość emerytury została wyliczona w oparciu o dotychczasowe dane i w takiej wysokości przyznana od 22.04.2015 r., tj. od miesiąca, w którym wnioskodawca ukończył wiek (...) lat i (...)miesięcy.

Sąd I instancji wskazał, że nowy dowód w sprawie, w postaci dokumentu potwierdzającego okres służby wojskowej, został złożony przez Z. M. dopiero w dniu 20.05.2015 r. Zatem dopiero po tej dacie, w oparciu o art. 6 ust. 1 pkt 4 w zw. z art. 129 ust.1 ustawy emerytalnej, organ mógł uwzględnić Z. M. okres pełnienia służby wojskowej w okresie od 24.04.1970 r. do 13.04.1972 r. i z uwagi na powyższe - przeliczyć kapitał początkowy oraz emeryturę. Okres służby wojskowej został, zatem zasadnie zaliczony przez pozwanego do stażu pracy wnioskodawcy począwszy od maja 2015r. (bo w tym miesiącu złożono wniosek o przeliczenie kapitału i emerytury i złożono dowód w postaci książeczki wojskowej) i od 1.05.2015r. pozwany dokonał przeliczenia tak wysokości kapitału początkowego, jak i emerytury. Treść zaskarżonej decyzji z 29.05.2015r. wskazuje przy tym wyraźnie, iż nowa wysokość emerytury przyznana jest wnioskodawcy od 1.05.2015r., a nie jak twierdzi wnioskodawca - od 1.07.2015r., a jedynie wskazano w decyzji sposób jej rozliczenia za maj i czerwiec 2015r. z uwagi na nadpłacone świadczenie rentowe.

Na koniec swoich rozważań, Sąd Okręgowy przywołał art. 6 ust. 1 pkt 4 ustawy emerytalnej, zgodnie z którym okresem składkowym jest okres czynnej służby wojskowej w Wojsku Polskim lub okresy jej równorzędne albo okresy zastępczych form tej służby oraz wskazał, że zgodnie z art. 108 ust. 1 ustawy z dnia 21.11.1967 r. o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej (tekst jedn. Dz. U. z 1967 r., Nr 44 poz. 220, z późn. zm.) czas odbywania zasadniczej lub okresowej służby wojskowej wlicza się pracownikowi do okresu zatrudnienia w zakresie wszelkich uprawnień związanych z tym zatrudnieniem, jeżeli po odbyciu tej służby podjął on zatrudnienie w tym samym zakładzie pracy, w którym był zatrudniony przed powołaniem do służby. Sąd Okręgowy wskazał także, że przy rozpatrywaniu niniejszej sprawy podzielił w pełni stanowisko Sądu Najwyższego, wyrażone w wyroku z dnia 10 lutego 2012 r., sygn. II UK 125/11, w którego uzasadnieniu zważono, że „okres zasadniczej służby wojskowej odbytej w czasie trwania stosunku pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze zalicza się do stażu pracy wymaganego do nabycia prawa do emerytury w niższym wieku emerytalnym, jeżeli pracownik w ustawowym terminie zgłosił swój powrót do tego zatrudnienia […] Wykładnia gramatyczna powołanych przepisów nie nasuwa wątpliwości, że okres odbytej służby wojskowej przez pracownika zatrudnionego poprzednio w szczególnych warunkach pracy, który po zakończeniu tej służby zgłosił swój powrót do tego zatrudnienia, traktuje się tak samo jak wykonywanie takiej pracy. Trzydziestodniowy okres, w jakim pracownik ma zgłosić powrót do pracy, nie jest jednak ani okresem służby wojskowej, ani okresem pracy i mając charakter gwarancyjny (jego zachowanie gwarantuje ponowne zatrudnienie) nie podlega zaliczeniu do okresu zatrudnienia”. Podobne stanowisko prezentuje Sąd Apelacyjny w Katowicach z dnia 20 października 2005 r., sygn. III AUa 1336/04, który odnosząc się do art. 120 ust. 1 ustawy z dnia 21.11.1967 r. o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej, podkreślił, że „pracownikowi, który w ciągu trzydziestu dni od dnia zwolnienia z czynnej służby wojskowej podjął pracę u pracodawcy, u którego był zatrudniony w dniu powołania do tej służby, czas odbywania służby wojskowej wlicza się do okresu zatrudnienia u tego pracodawcy w zakresie wszystkich uprawnień wynikających ze stosunku pracy, nie stanowi jednak podstawy prawnej do zaliczenia okresu przerwy między ukończeniem służby wojskowej, a ponownym podjęciem pracy jako okresu składkowego w myśl przepisów ubezpieczeniowych”.

W świetle powyższego, per analogiam, Sąd Okręgowy uznał, że zarówno okres bezpośrednio przed wcieleniem do służby wojskowej, jak i okres, w jakim pracownik ma zgłosić powrót do pracy, nie jest ani okresem służby wojskowej, ani okresem pracy i mając charakter jedynie gwarancyjny, nie podlega zaliczeniu do okresu zatrudnienia. Nieuzasadnione jest zatem żądanie uwzględnienia do ustalenia wysokości kapitału początkowego i emerytury dnia 23.04.1970, gdy bezpośrednio przed powołaniem do wojska odwołujący tego dnia nie świadczył pracy, a także okresu od 14.04.1972 r. do 30.04.1972, tj. okresu, gdy odwołujący powrócił z wojska, ale nie wykonywał jeszcze pracy. Okres ten nie stanowi podstawy prawnej do zaliczenia spornego okresu, jako okresu składkowego w myśl przepisów ubezpieczeniowych.

Mając powyższe na względzie, Sąd Okręgowy na podstawie powołanych przepisów oraz art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. orzekł jak w sentencji wyroku.

Apelację od powyższego rozstrzygnięcia wywiódł odwołujący Z. M..

Zaskarżonemu wyrokowi zarzucił błędne ustalenia stanu faktycznego oraz błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie przepisów prawa materialnego.

Apelujący wskazał, iż mając na względzie treść uzasadnienia wyroku Sądu I instancji, nie domaga się uwzględnienia do ustalenia wysokości kapitału początkowego i emerytury dnia 23.04.1970, gdy bezpośrednio przed powołaniem do wojska odwołujący tego dnia nie świadczył pracy, a także okresu od 14.04.1972 r. do 30.04.1972, tj. okresu, gdy powrócił z wojska, ale nie wykonywał jeszcze pracy. Odwołujący stwierdził zatem, że nie kwestionuje tego, że okresy te nie podlegają zaliczeniu, jako okresy składkowe.

Jednocześnie apelujący podkreślał, iż wciąż nie zgadza się z tym, iż organ rentowy zaskarżonymi decyzjami ustalił kapitał początkowy, a później wysokość należnego mu świadczenia emerytalnego, bez uwzględnienia faktu odbywania przez niego zasadniczej służby wojskowej, chociaż okres ten był już wcześniej uwzględniany przez organ rentowy w całości przy ustalaniu jego prawa do renty.

Mając powyższe na uwadze, apelujący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uwzględnienie odwołania, ewentualnie o jego uchylenie i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania. Na rozprawie w Sądzie Apelacyjnym odwołujący stwierdził, że pozwany organ rentowy nie powinien wydawać decyzji przed wezwaniem go do przedłożenia książeczki wojskowej i z tego względu świadczenie winno być mu przyznane w wysokości uwzględniającej faktyczne odbywanie służby wojskowej już w terminie pierwszej decyzji.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje :

Apelacja wniesiona przez Z. M. od wyroku Sądu Okręgowego w Poznaniu z dnia 28 października 2015 r. pozwoliła na instancyjną kontrolę rozstrzygnięcia i w ostateczności zaskutkowała zmianą zaskarżonego wyroku i poprzedzających go decyzji z dnia 29 kwietnia 2015 t. i z dnia 29 maja 2015 r. znak (...).

W pierwszej kolejności Sąd Apelacyjny wskazuje, iż zgadza się w całości z rozważaniami prawnymi poczynionymi przez Sąd Okręgowy. Zresztą podstawy prawne wydanych decyzji nie budziły również zastrzeżeń odwołującego.

Zgodnie z art. 173 ust. 1 ustawy z dnia 17.12.1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity: Dz. U. z 2015 r., poz.748 z późn. zm., dalej ustawa emerytalna) dla ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 r., którzy przed dniem wejścia w życie ustawy opłacali składki na ubezpieczenie społeczne lub za których składki opłacali płatnicy składek, ustala się kapitał początkowy. Wartość kapitału początkowego ustala się na dzień wejścia w życie ustawy, tj. na dzień 01.01.1999r. (art.173 ust.3 ustawy emerytalnej), na zasadach określonych w art. 53, z uwzględnieniem ust. 2-12 (art. 174 ust. 1 ustawy emerytalnej).

Przy ustalaniu kapitału początkowego przyjmuje się przebyte przed dniem wejścia w życie ustawy:

1) okresy składkowe, o których mowa w art. 6 (w tym między innymi okresy czynnej służby wojskowej w Wojsku Polskim lub okresy jej równorzędne albo okresy zastępczych form tej służby – art. 6 ust. 1 pkt 4 ustawy emerytalnej)

2) okresy nieskładkowe, o których mowa w art. 7 pkt 5;

3) okresy nieskładkowe, o których mowa w art. 7 pkt 1-4 i 6-12, w wymiarze nie większym niż określony w art. 5 ust. 2.

Zgodnie z art. 174 ust. 3 ustawy emerytalnej, podstawę wymiaru kapitału początkowego ustala się na zasadach określonych w art. 15, 16, 17 ust. 1 i 3 oraz art. 18, z tym że okres kolejnych 10 lat kalendarzowych ustala się z okresu przed dniem 1 stycznia 1999 r.

W myśl art. 174 ust. 4 ustawy emerytalnej - do obliczenia kapitału początkowego dla osoby mającej ustalone prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy przyjmuje się, na jej wniosek, wskaźnik wysokości podstawy wymiaru renty przyjęty w decyzji ustalającej prawo do renty po raz pierwszy lub ponownie ustalającej jej wysokość.

Zgodnie natomiast z zasadą wyrażoną w art.174 ust.7 ustawy emrytalnej- do obliczenia kapitału początkowego przyjmuje się kwotę bazową wynoszącą 100% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w II kwartale kalendarzowym 1998 r., która wynosi 1.220,89 zł. i jest ona stała dla wszystkich osób, dla których ustala się wartość kapitału początkowego.

Sąd Apelacyjny wskazuje, iż z akt sprawy wynika, że pozwany organ rentowy ustalając decyzją z 13.01.2000 r. wysokość podstawy wymiaru renty odwołującego przyznanej mu z tytułu częściowej niezdolności do pracy, przyjął przeciętną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne z 20 lat kalendarzowych wybranych z całego okresu ubezpieczenia, tj. 1974-1982, 1985, 1987-1990, 1993-1998. Jednym z dokumentów potwierdzających fakt zatrudnienia odwołującego w okresie od 1.07.1968 r. do 14.02.1973 r., było przedłożone przez odwołującego świadectwo pracy z dnia 14.02.1973 r., z którego wynika, iż w ww. okresie odwołujący był zatrudniony w (...) Przedsiębiorstwie (...), Oddział Centrali (...) we W.. Z tego powodu istniała podstawa do ustalenia, że odwołujący w tym czasie podlegał obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym z tytułu zatrudnienia. Co istotne, z treści tego świadectwa pracy nie wynika, czy odwołujący, a jeśli tak, to w jakim okresie odbywał zasadniczą służbę wojskową.

Analiza akt emerytalno – rentowych, prowadzonych przez organ rentowy, pozwoliła na ustalenie, iż organ rentowy, przystępując do określania wysokości kapitału początkowego odwołującego (co nastąpiło w decyzji z dnia 27.04.2015 r.), nie mając formalnego potwierdzenia informacji o tym, kiedy odwołujący odbywał zasadniczą służbę wojskową, zdecydował, że przy ustalaniu wysokości kapitału początkowego odwołującego nie uwzględnia okresu od 23.04.1970 r. do 30.04.1972 r., tj. okresu odbywania przez Z. M. zasadniczej służby wojskowej. Jednocześnie organ rentowy wezwał odwołującego do przedłożenia dokumentów potwierdzających, kiedy odwołujący rzeczywiście odbywał służbę wojskowa.

Postępowanie organu rentowego w tym zakresie jest dla Sądu Apelacyjnego niezrozumiałe. Skoro bowiem organ rentowy nie miał oficjalnej informacji o tym, w jakim okresie odwołujący odbywał zasadniczą służbę wojskową – raz jeszcze Sąd Apelacyjny podkreśla, że w chwili wydawania decyzji z dnia 27.04.2015 r. organ rentowy nie dysponował żadnym dokumentem potwierdzającym fakt odbywania przez odwołującego zasadniczej służby wojskowej – to implikuje to wniosek, że nie powinien wprost, tak jak to uczynił w decyzji z dnia 27.04.2015 r., nie uwzględniać przy ustalaniu wartości kapitału początkowego okresu od 23.04.1970 r. do 30.04.1972 r., tj. okresu, kiedy odwołujący odbywał zasadniczą służbę wojskową. Organ rentowy nie miał ku temu żadnych podstaw, gdyż w rzeczywistości nie wiedział czy rzeczywiście odwołujący w tym czasie odbywał służbę wojskową. Dalsza analiza akt rentowych odwołującego pozwala na przyjęcie, że organ rentowy posiadał informację o tym, kiedy odwołujący służbę wojskową odbywał, informacja ta pochodziła jednak z nieokreślonego źródła. Zdaniem Sądu Apelacyjnego, organ rentowy w tym przypadku przed wydaniem decyzji dotyczącej ustalania wysokości kapitału początkowego, wiedząc, że istnieje nieznajdujący potwierdzenia w dokumentach okres, który zgodnie z obowiązującymi przepisami powinien być uwzględniony przy ustalaniu okresów składkowych, mających wpływ na wysokość kapitału początkowego, powinien przeprowadzić w tym zakresie postępowanie wyjaśniające. Sąd odwoławczy zauważa również, iż organ rentowy dysponuje odpowiednimi instrumentami pozwalającymi na wydanie decyzji w sytuacji, w której, wiedząc, iż istnieją okoliczności mogące wpłynąć na treść decyzji w późniejszym czasie potrzebuje czasu na ich wyjaśnienie, a jednocześnie chce już wydać decyzję w danym przedmiocie. Organ rentowy mógł bowiem przed wydaniem w sprawie decyzji ostatecznej, wydać decyzję zaliczkową i wówczas to wezwać odwołującego do wykazania stosownym dokumentem, w jakim okresie odbywał zasadniczą służbę wojskową.

Sąd Apelacyjny zauważa raz jeszcze, w chwili wydawania decyzji z dnia 27.04.2015 r. organ rentowy miał świadomość, że odwołujący odbywał zasadniczą służbę wojskową, jednak nie miał tej informacji w żaden sposób potwierdzonej. Tym samym, choć formalnie okres ten powinien być uwzględniany przy ustalaniu wysokości kapitału początkowego, postanowił go wyłączyć i nie uwzględniać go w swoich obliczeniach, co uczynił dopiero po przedłożeniu przez odwołującego książeczki wojskowej w maju 2015 r., co wynika wprost z treści decyzji z dnia 28.05.2015 r.

Sąd odwoławczy zauważa, iż prawo do emerytury odwołującego zostało mu przyznawane z urzędu – od daty ukończenia stosownego wieku. Dokonywanie czynności wyjaśniających w celu ustalenia konkretnie okresów odbywania przez odwołującego zasadniczej służby wojskowej nie stanowiłoby zatem przeszkody do wydania decyzji w późniejszym czasie ze wskazaniem, iż prawo to przysługuje od daty ukończenia wieku emerytalnego. Z uwagi na powyższe, Sąd uznał, iż skoro z notatek zawartych w aktach rentowych, jak i bezpośrednio z treści decyzji, wynika, że organ rentowy miał świadomość, iż odwołujący odbywał służbę wojskową i skoro zgodnie z obowiązującymi przepisami okres ten powinien być mu uwzględniany przy ustalaniu wysokości kapitału początkowego, organ rentowy przed wydaniem decyzji powinien okoliczność tę wyjaśnić, czego jednak nie uczynił. Tym samym wydając decyzję o wysokości emerytury odwołującego z dnia 29.04.2015 r. z urzędu, przyjął niewłaściwą wysokość kapitału początkowego, ustaloną w decyzji z dnia 27.04.2015 r., tj. nieuwzględniającą okresów odbywania zasadniczej służby wojskowej). Następnie, po przedłożeniu przez odwołującego kopii książeczki wojskowej organ rentowy wydał kolejną decyzję kapitałową - decyzję z dnia 28.05.2015 r., i w konsekwencji tej decyzji - dokonał przeliczenia wysokości emerytury odwołującego decyzją z dnia 29.05.2015 r., jednocześnie przyjmując, iż wynikająca z treści tej decyzji wysokość świadczenia powinna być odwołującemu wypłacana od dnia 01.05.2015 r., tj. od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek, a dokładnie od miesiąca, w którym odwołujący przedłożył książeczkę wojskową wykazująca dokładnie, w jakim okresie odbywał zasadnicza służbę wojskową.

Zdaniem Sądu Apelacyjnego, organ rentowy nie powinien w przypadku odwołującego generować tylu decyzji, gdyż wystarczyłoby, aby wezwał odwołującego (mając już wiadomość z nieznanego źródła) o tym, że odbywał zasadniczą służbę wojskową, do wykazania stosownymi dokumentami, kiedy odbywał tę służbę, (dzięki czemu mógłby od razu wydać jedną decyzję określającą kapitał początkowy z uwzględnieniem tych okresów), a następnie wydać decyzję ustalającą wysokość świadczenia odwołującego od daty ukończenia wieku emerytalnego.

W tym miejscu Sąd Apelacyjny podkreśla, że organ rentowy, jako organ zaufania publicznego, powinien dbać o to, aby każda z wydawanych prze niego decyzji uwzględniała stan faktyczny sprawy, potwierdzony stosownymi dokumentami. Wydając decyzję o wysokości kapitału początkowego (z dnia 27.04.2015 r.) decyzja organu rentowego nie odzwierciedlała natomiast stanu faktycznego.

Mając powyższe na uwadze, Sąd Apelacyjny na podstawie art. 386 § 1 k.p.c., zmienił zaskarżony wyrok i poprzedzającą go decyzję z 29 kwietnia 2015 r. i 29 maja 2015 r. znak (...) o tyle, że przyznał odwołującemu Z. M. prawo do emerytury według sposobu wyliczenia świadczenia jak w decyzji z dnia 29.05.2015 r., poczynając już od dnia 22 kwietnia 2015 r., tj. od daty przyznania odwołującemu przez ZUS emerytury z urzędu w związku z ukończeniem wieku emerytalnego.