Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 19 stycznia 2017 r.

Sąd Apelacyjny w Poznaniu III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSA Marta Sawińska

Sędziowie: SSA Jolanta Cierpiał

del. SSO Katarzyna Schönhof-Wilkans (spr.)

Protokolant: st.sekr.sąd. Emilia Wielgus

po rozpoznaniu w dniu 19 stycznia 2017 r. w Poznaniu

sprawy E. W.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z.

o przywrócenie prawa do renty

na skutek apelacji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z.

od wyroku Sądu Okręgowego w Zielonej Górze

z dnia 8 września 2015 r. sygn. akt IV U 447/15

oddala apelację.

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 08.01.2015 r., znak (...), wobec orzeczenia komisji lekarskiej ZUS, pozwany Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z. ponownie ustalił wnioskodawczyni E. W. prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy na okres od 01.01.2015 r. do 06.07.2019 r., tj. do osiągnięcia wieku emerytalnego.

Wnioskodawczyni E. W. wniosła odwołanie od w/w decyzji, domagając się przyznania prawa do renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy. W jej ocenie decyzja organu rentowego jest niewłaściwa.

W odpowiedzi na odwołanie pozwany organ rentowy wniósł o jego oddalenie, podtrzymując argumentację zawartą w zaskarżonej decyzji.

Wyrokiem z dnia 8 września 2015 r., wydanym w sprawie IV U 447/15, Sąd Okręgowy w Zielonej Górze, IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, zmienił zaskarżoną decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z. z dnia 8 stycznia 2015 r. znak (...) ten sposób, że przywrócił wnioskodawczyni E. W. prawo do okresowej renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy od 01 stycznia 2015 r. do 31 maja 2017 r.

U podstaw powołanego rozstrzygnięcia legły następujące ustalenia faktyczne i rozważania prawne:

Wnioskodawczyni E. W., urodzona (...), z zawodu kucharka, była uprawniona do renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy w okresie od 18.03.1999 r. do 31.12.2014 r. (przy czym w okresie od 01.02.2004 r. do 14.12.2004 r. była to częściowa niezdolności do pracy).

W dniu 28.11.2014 r. wnioskodawczyni wystąpiła do organu rentowego z wnioskiem o ustalenie prawa do pobieranego świadczenia na dalszy okres. Wobec zgłoszonego wniosku przeprowadzone zostały badania, w wyniku których lekarz orzecznik ZUS orzeczeniem z dnia 17.12.2014 r. stwierdził, że wnioskodawczyni jest częściowo niezdolna do pracy do 06.07.2019 r. Jako datę powstania częściowej niezdolności podał „nadal”. Z uwagi na zgłoszony zarzut wadliwości przez Zastępcę Głównego Lekarza Orzecznika Oddziału Zakładu, sprawa została przekazana do rozpatrzenia komisji lekarskiej ZUS, która orzeczeniem z dnia 07.01.2015 r. uznała, że wnioskodawczyni jest częściowo niezdolna do pracy od 01.01.2015 r. do 06.07.2019 r.

W celu ustalenia stanu zdrowia odwołującej, Sąd Okręgowy powołał zespół biegłych lekarzy sądowych: specjalisty chorób zakaźnych, neurologa, ortopedy i kardiologa. Biegli rozpoznali u wnioskodawczyni: otyłość prostą stopnia III (ciężką), ograniczającą wydolność fizyczną, hipercholesterolemię, stan po strumektomii z następczą niedoczynnością gruczołu tarczowego i niedoczynnością przytarczyc, przewlekły wielopoziomowy zespół bólowy kręgosłupa na podłożu zmian zwyrodnieniowo-dyskopatycznych z zespołem korzeniowym, chorobę zwyrodnieniową stawów obwodowych, pooperacyjne uszkodzenie nerwu krtaniowego z porażeniem struny głosowej prawej z następczą jej dekortykacją i utrzymującą się chrypką, stan po przebyciu włośnicy – obecnie bez znaczenia klinicznego, chorobę niedokrwienną serca – dusznica bolesna II/III wg (...), stan po zawale mięśnia sercowego ściany przedniej z trwałym uszkodzeniem lewej komory, nadciśnienie tętnicze z powikłaniami sercowo-naczyniowymi, cukrzycę związaną z otyłością, stan po udarze mózgu w 1998 r. z dyskretnym niedowładem lewostronnym oraz stan po leczeniu operacyjnym zespołu cieśni nadgarstka prawego w 2011 r.

W zakresie chorób zakaźnych wnioskodawczyni jest całkowicie zdolna do pracy. Po około siedemnastu latach od zarażenia włośniem krętym i wystąpieniu objawów włośnicy, potwierdzonej badaniami serologicznymi z 22.12.1998 r., zgodnie z wiedzą medyczną, obecnie choroba zakaźna – włośnica nie ma dla wnioskodawczyni znaczenia klinicznego. Tylko część larw włośnia krętego przeżywa do kilkunastu lat w mięśniach człowieka i przebyta włośnica nie ma wpływu na obecnie prezentujący się stan zdrowia. W zakresie chorób zakaźnych nastąpiła poprawa i wnioskodawczyni jest zdolna do pracy.

Wnioskodawczyni ma jednak wiele schorzeń, które w koincydencji doprowadziły do takiego stanu zdrowia, który uniemożliwia wykonywanie jakiejkolwiek stałej pracy, zarówno fizycznej, jak i umysłowej. Otyłość wysiłkowa zgłaszana przez wnioskodawczynię jest realna, gdyż zaobserwowano duszność podczas rozbierania się i ubierania, a także wdechowe utrudnienie przepływu powietrza w spoczynku. Najprawdopodobniej jest ono spowodowane pooperacyjnym niedowładem struny głosowej prawej, co może utrudniać stałą komunikację. Choroby niezakaźne mają zasadniczy wpływ na stan zdrowia wnioskodawczyni. Wnioskodawczyni jest osobą schorowaną. Ma typowy zespół metaboliczny i jest osobą otyłą z ograniczoną sprawnością. Wnioskodawczyni 15 lat temu przebyła zawał mięśnia sercowego z akinezą ściany przedniej segmentu koniuszkowego, z obniżoną frakcją do 45. Pomimo leczenia utrzymują się duże wartości ciśnienia tętniczego oraz cukrzycy. Istniejąca niedoczynność tarczycy po zabiegu operacyjnym utrudnia utrzymywanie normalnej wagi ciała. Duża waga ciała sprzyja dolegliwościom bólowym układu kostno-stawowego, ogranicza skuteczność leczenia nadciśnienia i zmniejsza wentylację płuc, ograniczając wydolność fizyczną. Wnioskodawczyni jest nadal całkowicie niezdolna do pracy. Całkowita niezdolność do pracy ma charakter okresowy od ostatniej renty do maja 2017 r. Opinia lekarzy orzeczników ZUS jest niezasadna.

Mając na uwadze powyższe ustalenia faktyczne, a także treść art. 57 ust 1 w zw. z art. 59 oraz treść art. 12 i 13 ustawy z 17.12.1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz. U. z 2013r., poz. 1440 ze zm.; dalej jako ustawa emerytalna) Sąd Okręgowy stwierdził, że odwołanie E. W. zasługiwało na uwzględnienie.

Jedyną okolicznością, z powodu której pozwany organ rentowy odmówił wnioskodawczyni dalszego prawa do renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy była okoliczność, że wnioskodawczyni nie jest całkowicie niezdolna do pracy.

Sąd Okręgowy stwierdził, że w świetle opinii biegłych sądowych z dziedziny neurologii, ortopedii i kardiologii, a także częściowo – opinii lekarza specjalisty z zakresu chorób zakaźnych, wnioskodawczyni jest nadal, tj. po dniu 31.12.2014 r., całkowicie niezdolna do pracy zgodnej z kwalifikacjami do maja 2017 r., ze względu na rozpoznane schorzenia. Sąd I instancji wskazał, ż wnioskodawczyni ma typowy zespół metaboliczny, jest osobą otyłą z ograniczoną sprawnością. Pomimo leczenia utrzymują się duże wartości ciśnienia tętniczego oraz cukrzycy, niedoczynność tarczycy po zabiegu operacyjnym utrudnia utrzymywanie normalnej wagi ciała, co sprzyja dolegliwościom bólowym układu kostno-stawowego, ogranicza skuteczność leczenia nadciśnienia, zmniejsza wentylację płuc, ograniczając wydolność fizyczną. Przy czym biegli wyraźnie wyznaczyli okres na jaki w chwili obecnej można ustalić całkowitą niezdolność wnioskodawczyni do pracy.

Sąd Okręgowy podniósł, że co prawda biegły specjalista chorób zakaźnych nie stwierdził całkowitej niezdolności do pracy w zakresie swojej specjalności, to jednak jego zdaniem wnioskodawczyni ma wiele schorzeń, które w koincydencji uniemożliwiają wykonywanie jakiejkolwiek pracy fizycznej i umysłowej.

Sąd Okręgowy przychylił się do powyższych ustaleń biegłych sądowych w zakresie oceny stanu zdrowia E. W.. Z opinią biegłych sądowych neurologa, ortopedy i kardiologa zgodziły się także strony, a w szczególności pozwany organ rentowy, który w piśmie procesowym z dnia 03.07.2015 r. nie złożył zastrzeżeń do ww. opinii i wniósł o wydanie rozstrzygnięcia zgodnie z wynikami postępowania dowodowego (k. 32). Podobnie wnioskodawczyni w całości zaakceptowała wnioski opinii biegłych (k. 34).

W konsekwencji Sąd I instancji opinie te uznał za pełnowartościowy materiał dowodowy w sprawie, w związku z powyższym, pominął uprzednio dopuszczone dowody z opinii biegłych lekarzy z zakresu medycyny pracy i laryngologii, uznając zgromadzony w sprawie materiał dowodowy za wystarczający do podjęcia rozstrzygnięcia.

Mając na uwadze powyższe, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c., Sąd Okręgowy zmienił zaskarżoną decyzję i orzekł jak w sentencji wyroku.

Apelację od powyższego wyroku, zaskarżając go w części, wywiódł pozwany organ rentowy – Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z..

Organ rentowy zarzucił zaskarżonemu wyrokowi naruszenie przepisów prawa materialnego przez błędne zastosowanie art. 101 pkt 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, (Dz. U. z 2015 r. Nr. 748) w związku z art.14 ust. 1 tej ustawy poprzez przywrócenie prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy od dnia 01.01.2015 r. do dnia 31.05.2017 r. w sytuacji, gdy powołany w sprawie zespół biegłych neurolog, ortopeda i kardiolog określili przewidywany okres trwania całkowitej niezdolności do pracy okresowo, od ostatniego świadczenia rentowego na 2 lata. Zatem prawo do renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy powinno zostać przywrócone od dnia 01.01.2015 r. do dnia 31.12.2016 r.

Mając na uwadze powyższy zarzut, organ rentowy wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i przywrócenie wnioskodawczyni prawa do renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy od dnia 01.01.2015 r. do dnia 31.12.2016 r.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje :

Wniesiona apelacja nie zasługiwała na uwzględnienie.

W pierwszej kolejności Sąd Apelacyjny wskazuje, że w całości popiera rozważania prawne poczynione przez Sąd Okręgowy w zakresie przywołanych podstaw prawnych zaskarżonego orzeczenia, zwłaszcza, że dokonana przez Sąd I instancji wykładnia nie była w żaden sposób przez apelującego kwestionowana, a zarzuty skupiały się wyłącznie na wykazaniu naruszeń proceduralnych.

Zgodnie z przepisem art. 61 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity: Dz.U. z 2015 r., poz. 748 j.t. – dalej ustawa emerytalna), prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy, które ustało z powodu ustąpienia niezdolności, podlega przywróceniu, jeżeli w ciągu 18 miesięcy od dnia ustania prawa do renty, ubezpieczony ponownie stał się niezdolny do pracy.

Z kolei zgodnie z art. 12 przywołanej ustawy, niezdolną do pracy w rozumieniu ustawy jest osoba, która całkowicie lub częściowo utraciła zdolność do pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu i nie rokuje odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowaniu, przy czym całkowicie niezdolną do pracy jest osoba, która utraciła zdolność do wykonywania jakiejkolwiek pracy, zaś częściowo niezdolną do pracy jest osoba, która w znacznym stopniu utraciła zdolność do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji. Przy ocenie stopnia i przewidywanego okresu niezdolności do pracy oraz rokowania, co do odzyskania zdolności do pracy, uwzględnia się: stopień naruszenia sprawności organizmu oraz możliwości przywrócenia niezbędnej sprawności w drodze leczenia i rehabilitacji, możliwość wykonywania dotychczasowej pracy lub podjęcia innej pracy oraz celowość przekwalifikowania zawodowego, biorąc pod uwagę rodzaj i charakter dotychczas wykonywanej pracy, poziom wykształcenia, wiek i predyspozycje psychofizyczne (art. 13 ust. 1 ustawy).

Bezspornie odwołująca spełniała warunki określone w powyższych przepisach, poza tym, iż w ocenie organu nie została ona uznana za całkowicie niezdolną do pracy. Sąd Okręgowy stwierdził natomiast w zaskarżonym wyroku, że i tę przesłankę odwołująca spełnia i zmienił decyzję organu rentowego, poprzez przyznanie jej dalszego prawa do renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy na okres od 1 stycznia 2015 r. do 31 maja 2017 r.

Sąd Okręgowy ustalając okres całkowitej niezdolności odwołującej do pracy, oparł się na opinii biegłych sądowych: kardiologa, ortopedy i neurologa z dnia 15 czerwca 2015 r., którzy stwierdzili, że E. W. jest całkowicie niezdolna do pracy nadal, tj. od ostatniego zasiłku rentowego na okres 2 lat, tj. do maja 2017 r.

Z uwagi na treść apelacji, Sąd odwoławczy wskazuje, że istota sporu sprowadzała się do stwierdzenia czy istnieją podstawy do przyjęcia, że odwołująca E. W. jest całkowicie niezdolna do pracy nadal, tj. od 1 stycznia 2015 r. do 31 maja 2017 r. (jak uznał Sąd Okręgowy), czy też od 1 stycznia 2015 r. jedynie do 31 grudnia 2016 r. (jak wnosi w apelacji pozwany organ rentowy).

Z uwagi na to, że powyższe ustalenie przez biegłych w opinii mogło budzić wątpliwości, a Sąd nie ma wiadomości specjalnych i dokonując oceny czy wnioskujący o przyznanie świadczenia z tytułu niezdolności do pracy jest osobą niezdolną do pracy, sięga w tym zakresie po wiadomości specjalne uzyskane od biegłego sądowego, Sąd Apelacyjny w celu niebudzącego wątpliwości wyjaśnienia spornego okresu niezdolności do pracy odwołującej, postanowił uzupełnić postępowanie dowodowe i zobowiązał biegłych lekarzy sądowych: kardiologa dr W. Ż., ortopedę dr F. P. i neurologa dr M. D. do sprecyzowania opinii z dnia 15 czerwca 2015 r. poprzez podanie czy odwołująca jest całkowicie niezdolna do pracy na 2 lata od ustania poprzedniej renty, tj. od 1 stycznia 2015 r. do 31 grudnia 2016 r., czy też od 1 stycznia 2015 r. do 1 maja 2017 r. lub do 31 maja 2017 r.

Wskazani wyżej biegli w opinii uzupełniającej z dnia 7 listopada 2016 r., sprecyzowali swoją opinię i stwierdzili, że określając dwuletni okres niezdolności do pracy, mieli na myśli okres niezdolności od ich badania, które miało miejsce w maju 2015 r., zatem okres dwuletni przewidywali na 31 maja 2017 r., a mając na uwadze ciągłość niezdolności do pracy, uznali, że ta niezdolność do pracy istnieje od 1 stycznia 2015 r., zatem wnioskodawczyni jest całkowicie niezdolna do pracy w ciągłości od 1 stycznia 2015 r. do 31 maja 2017 r.

Po doręczeniu stronom odpisu opinii z dnia 7 listopada 2016 r., organ rentowy wniósł o dopuszczenie kolejnej uzupełniającej opinii tego zespołu biegłych na okoliczność ustosunkowania się w zakresie znaczenia pobytu szpitalnego wnioskodawczyni w maju 2015 r. dla orzeczenia okresu trwania niezdolności do pracy.

Zdaniem Sądu Apelacyjnego, wniosek ten nie zasługiwał na uwzględnienie, gdyż biegli w opinii uzupełniającej z dnia 7 listopada 2016 r. wyraźnie wskazali, że precyzują opinię „po dokładnym przeanalizowaniu całości dokumentacji medycznej”, natomiast wśród wymienionej w opinii dokumentacji nie wskazano na dokumentację medyczną z maja 2015 r., co oznacza, że – zdaniem biegłych - wobec braku poprawy stanu zdrowia, bez uwzględnienia dokumentacji medycznej z maja 2015 r., E. W. jest całkowicie niezdolna do pracy w ciągłości od 1 stycznia 2015 r. do 31 maja 2017 r.

W tym miejscu przypomnienia wymaga – w ocenie Sądu Apelacyjnego – że pozwany organ rentowy ani po doręczeniu mu przez Sąd Okręgowy odpisu opinii (nie wnosił zastrzeżeń do opinii i wniósł o wydanie rozstrzygnięcia zgodnie z wynikami postępowania dowodowego), ani w apelacji nie kwestionował całkowitej niezdolności do pracy wnioskodawczyni w okresie od 1 stycznia 2015 r. do 31 grudnia 2016 r. Natomiast niezależnie od powyższego Sąd Apelacyjny na marginesie stwierdza, że w toku odrębnego postępowania wszczętego w czasie trwania niniejszej sprawy, Lekarz Orzecznik ZUS orzeczeniem z dnia 20 grudnia 2016 r. orzekł całkowitą niezdolność E. W. do pracy w związku z pogorszeniem stanu zdrowia od daty wniosku, tj. od 15 listopada 2016 r. na okres do 6 lipca 2019 r., a zatem stwierdził, że odwołująca jest całkowicie niezdolna do pracy w całym spornym w niniejszej sprawie okresie.

Mając na uwadze powyższe, Sąd Apelacyjny stwierdza, że Sąd Okręgowy poprawnie zebrał i rozważył wszystkie dowody oraz ocenił je w sposób nienaruszający swobodnej oceny dowodów, uwzględniając w ramach tejże oceny zasady logiki i wskazania doświadczenia życiowego. Wobec tego nie sposób jest podważać adekwatności dokonanych przez Sąd Okręgowy ustaleń na temat stanu zdrowia odwołującej i jej niezdolności do pracy.

Biorąc pod uwagę powyższe, a także treść uzupełniającej opinii biegłych z dnia 7 listopada 2016 r., która potwierdziła prawidłowe ustalenia dokonane przez Sąd Okręgowy, Sąd Apelacyjny wskazuje, że nie miał podstaw do kwestionowania zasadności i prawidłowości rozstrzygnięcia Sądu I instancji, co oznacza, że prawidłowo Sąd Okręgowy zmienił zaskarżoną decyzję organu rentowego.

Mając na uwadze powyższe, Sąd Apelacyjny na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił wniesioną apelację, nie znajdując podstaw do jej uwzględnienia.