Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 16 marca 2017 r.

Sąd Okręgowy w Krakowie I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący : SSO Irena Żarnowska-Sporysz

Protokolant: Karolina Sięka

po rozpoznaniu w dniu 16 marca 2017 r. w Krakowie

na rozprawie

sprawy z powództwa J. F.

przeciwko Gminie Miejskiej K.

o odszkodowanie

I.  zasądza od Gminy Miejskiej K. na rzecz J. F. kwotę 16 966,28 zł (szesnaście tysięcy dziewięćset sześćdziesiąt sześć złotych 28/00)
z ustawowymi odsetkami od 3 lipca 2015r. (w tym od
1 stycznia 2016r. z odsetkami ustawowymi za opóźnienie) do dnie zapłaty

II.  w pozostałym zakresie powództwo oddala

III.  zasądza od Gminy Miejskiej K. na rzecz J. F. kwotę 619,92 zł brutto (sześćset dziewiętnaście złotych 92/100) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego

IV.  przyznaje od Skarbu Państwa Sądu Okręgowego w Krakowie na rzecz adw. J. S. kwotę 3.828,08 zł brutto tytułem wynagrodzenia na pomoc prawną udzieloną powódce z urzędu.

V.  zasądza od J. F. na rzecz Gminy Miejskiej K. kwotę 3.110 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego

VI.  nakazuje pobrać na rzecz Skarbu Państwa Sądu Okręgowego w Krakowie:

a) od Gminy M. K. kwotę 849 zł tytułem opłaty od pozwu i 713,72 zł tytułem wydatków,

b) od J. F. kwotę z zasądzonego dla niej roszczenia kwotę 4.384,52 zł tytułem wydatków.

Sygn. akt I C 2375/14

UZASADNIENIE

Powódka J. F. w pozwie przesłanym do sądu dnia 20.10.2014r, a skierowanym przeciwko Gminie Miejskiej K. wniosła o zasądzenie od strony pozwanej na jej rzecz kwoty 120.000 zł wraz z kosztami postępowania.

W uzasadnieniu podała ,że wskazana w pozwie kwota to odszkodowanie za utraconą na skutek wywłaszczenia i nie zwróconą działkę położoną w K. , w której spadkodawca powódki miał udział.

Nieruchomość ta oznaczona (...) o powierzchni (...) , która to działka odpowiada obecnie części działek (...) obręb (...) została dnia

15 lipca 1985r wywłaszczona decyzją nr (...) wydaną przez Urząd Dzielnicowy K. z przeznaczeniem na bazę zajezdni autobusowej MPK przy ul. (...) w K.. Cel dla którego dokonano wywłaszczenia nie został zrealizowany , a mimo to Gmina nie zwróciła działki właścicielom lecz dnia 30.09.1997r zbyła ją na rzecz spółki (...) S.A. Umowa ta została później wyrokiem Sądu Okręgowego w Krakowie unieważniona.

Powódka wraz z innymi spadkobiercami dawnych właścicieli wywłaszczonej nieruchomości wniosła o zwrot tychże działek , ale postępowanie w tej sprawie nie zakończyło się lecz zostało zawieszone bowiem nie zostały unieważnione inne umowy przenoszące własność przedmiotowej nieruchomości ze spółki (...) na rzecz kolejnych podmiotów.

Ustanowiony dla powódki w tym procesie pełnomocnik z urzędu w piśmie z dnia 26 maja 2015r (k. 95) podniósł ,że właściciele wywłaszczonych działek czy ich następcy prawni nie zostali zgodnie z wymogami ustawy o gospodarce nieruchomościami- przed zbyciem nieruchomości 30.09.1997r na rzecz spółki (...) - powiadomieni o możliwości domagania się zwrotu wywłaszczonej nieruchomości, która w efekcie nie została przeznaczona na wskazany w wywłaszczeniu cel – zatem Gmina z powodu tego odpowiada za szkodę na mocy art. 420 ¹ kpc albowiem zdarzenie to miało miejsce przed 1 września 2004r.

Na ostatniej rozprawie dnia 13 marca 2017r (k. 271) pełnomocnik powódki wniósł o zasądzenie kwoty 120.000 zł z ustawowymi odsetkami od daty doręczenia odpisu pozwu stronie pozwanej oraz o zasądzenie kosztów pomocy prawnej.

W odpowiedzi na pozew, strona pozwana Gmina Miejska K. wniosła o oddalenie powództwa oraz zasądzenie od powódki kosztów zastępstwa procesowego.

W uzasadnieniu podniosła zarzut przedawnienia roszczenia oraz zarzut braku obowiązku zwrotu wywłaszczonej nieruchomości z uwagi na wypłacone odszkodowanie .

Wskazała, że zdarzeniem z jakim powódka wiąże szkodę jest zbycie nieruchomości przez Gminę spółce (...), co miało miejsce w 1997r. Zaniechanie Gminy polegające na niepowiadomieniu właścicieli nieruchomości o możliwości domagania się jej zwrotu mogło nastąpić zatem przed 30.09.1997r – a o tym zaniechaniu jako przyczynie szkody – powódka dowiedziała się z decyzji Prezydenta Miasta K. z dnia 07.02.2001r doręczonej jej 09.02.2001r. Zatem 3- letni termin dochodzenia roszczenia określony art. 442 ¹ kc rozpoczął bieg w lutym 2001 i upłynął w lutym 2004r a najpóźniej 1.10. 2007r, a pozew wniesiono w roku 2014.

Ponadto Gmina podniosła ,że spadkodawca powódki otrzymał odszkodowanie za wywłaszczoną nieruchomość w roku 1985. Wypłacono bowiem S. K. kwotę 415.444,00 zł w tamtym czasie na mocy stosownej decyzji

Stan faktyczny :

Na mocy decyzji wywłaszczeniowej z dnia 15 lipca 1985r Nr (...) (...) wydanej przez Urząd Dzielnicowy K. – działka nr (...) obr.(...) (...) P., która w wyniku przekształceń geodezyjnych weszła w skład działek nr (...) obr.(...) K. – przeszła na własność Skarbu Państwa . Jako cel wywłaszczenia wskazano budowę zajezdni autobusowej MPK w K. przy ul. (...).

Działa (...) objęta w/w decyzją wywłaszczeniową w dacie wydania tej decyzji stanowiła współwłasność :

- S. K. w 1/3 części,

- J. K. (1) w 1/3 części

- M. K. (1) w 1/3 części .

Każdy ze współwłaścicieli tej działki w tym i S. K. otrzymał odszkodowanie za jej wywłaszczenie w wysokości po 415.444,00 zł.

Dow; decyzja wywłaszczeniowa –k. 114

Spadek po S. K. nabyli na mocy postanowienia SR dla Krakowa Krowodrzy w Krakowie z dnia 19 maja 1993r I Ns 777/93/K – J. K. (2) , M. K. (2) , M. K. (3) i Z. K. po ¼ części każdy.

Spadek po M. K. (3) zmarłym 22 grudnia 1996r na mocy postanowienia SR dla Krakowa Śródmieścia w Krakowie z dnia 28.04.1998r

I Ns 542/98/S – nabyli : F. K. , J. K. (3) ( obecnie F.) i R. K. po 1/3 części każdy.

Dow: twierdzenia zawarte w pozwie – niekwestionowane przez stronę pozwaną, ustalenia w decyzji Prezydenta M. K. z dnia 7 lutego 2001r –k. 168

Na mocy decyzji Wojewody (...) znak GG.V. (...)

z dnia 6 stycznia 1992r przedmiotowa działka stała się własnością Gminy Miejskiej K. .

Dnia 30 września 1997r działka o dawnym numerze 14 wchodząca obecnie w skład działki (...) została przeniesiona aktem notarialnym na rzecz (...) S.A. w K. jako aport w celu pokrycia części podwyższonego kapitału akcyjnego spółki w związku z objętymi przez Gminę akcjami tej spółki .

Dow: ustalenia zawarte w prawomocnym wyroku SO w Krakowie w sprawie I C 1392/05 k. 19-21 , decyzja wywłaszczeniowa –k. 113.

Następnie działka ta została zbyta na rzecz spółki (...) Ltd sp. z o.o. w K., a później w roku 2006 na rzecz M. N. , która z kolei przeniosła jej własność na rzecz firmy deweloperskiej (...) Sp. z o.o. w W. , która po kilku przekształceniach funkcjonuje obecnie pod nazwą (...) sp. z o.o. sp.k.

Dow: ustalenia w postanowieniu Prezydenta M. K. z dnia 28.11.2011r(...) - k. 6

Dnia 11.12.2000r złożony został przez spadkobierców wywłaszczonej działki nr (...) w tym i przez powódkę wniosek o jej zwrot .

Po przeprowadzeniu postępowania administracyjnego wydana została decyzja Prezydenta Miasta K. w tej sprawie z dnia 07 lutego 2001r – sygn. (...) (...) (...)o odmowie zwrotu działek (...) ( dawnej dz.(...)).

W uzasadnieniu decyzji podano, że działka nr (...) przeszła na własność spółki (...) na mocy umowy notarialnej z 30.09.1997r dlatego jej zwrot nie jest możliwy . Podano też w uzasadnieniu decyzji ,że zgodnie z przepisami ustawy z dnia 21.08.1997r o gospodarce nieruchomościami w szczególności art. 136 ust.3 z roszczeniem o zwrot nieruchomości może wystąpić właściciel lub spadkobierca jeżeli stała się zbędna na cel określony w decyzji o wywłaszczeniu . W/w decyzję z dnia 07.02.2001r otrzymała również powódka jeszcze w lutym 2001r.

Dow; treść uzasadnienia decyzji –k. 169 , dowód doręczenia decyzji powódce –k. 171

Rozpoznając odwołanie od tej decyzji Wojewoda (...) orzekł dnia 11 maja 2001r o utrzymaniu jej w mocy. To orzeczenie zostało zaskarżone do WSA, który uchylił tę decyzje i poprzedzającą ją decyzję organu I instancji i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania . Skargę kasacyjną od wyroku WSA wniosła spółka (...) SA, ale skarga została przez NSA oddalona wyrokiem z dnia 31 maja 2010r . W efekcie – wniosek o zwrot wywłaszczonej nieruchomości jest ponownie rozpoznawany .

P. w tej sprawie jednak zostało zawieszone dnia

28 listopada 2011r na mocy postanowienia Prezydenta Miasta K. (...)- k. 6

W uzasadnieniu podano ,że przedmiotowa nieruchomość nadal należy do osób trzecich , bo chociaż unieważniona została umowa o przeniesienie własności nieruchomości na rzecz spółki (...) z 1997r - co stało się na mocy wyroku SO w Krakowie z dnia 28.06.2005r – sygn. I C 1392/05 –k. 19 – to pozostałe umowy przenoszące własność tej nieruchomości na kolejne podmioty nie zostały unieważnione, dlatego na tę chwilę zwrot działki nie jest możliwy. Sąd Okręgowy unieważniając umowę przeniesienia własności nieruchomości z 30 grudnia 1997r stwierdził m. innymi w uzasadnieniu ,że Gmina zawierając tę umowę miała świadomość istnienia roszczeń byłych właścicieli nieruchomości o jej zwrot a mimo to bez umożliwienia im wypowiedzenia się w tej kwestii przeniosła własność działki na inną osobę łamiąc tym samym obowiązek wynikający z przepisu 47 pkt.4 dawnej ustawy o gospodarce gruntami i wywłaszczeniu nieruchomości , a który został jako art. 136 przeniesiony do ustawy o gospodarce nieruchomościami .

Dow; post. Prezydenta M. K. –k. 5 i wyrok SO w Krakowie z uzasadnieniem –k. 19

Wojewoda (...) utrzymał w mocy w/w postanowienie od czego wniesiono skargę do NSA . Ostatecznie NSA, wyrokiem z dnia 17 czerwca 2014r – sygn. I OSK 2780/12 oddalił skargę na postanowienie Wojewody (...). W uzasadnieniu NSA podał ,że wnioskodawcom ( w tym i powódce) przysługuje wybór – czy prowadzić kolejne postępowania o unieważnienie umów przenoszących na kolejnych właścicieli własność przedmiotowej działki nr (...) ( umowy z 7 sierpnia 2006r i 19 grudnia 2006r które są nadal w obrocie) , czy wystąpić o odszkodowanie na podstawie unieważnionej już umowy z dnia 30.09.1997r .

Dow; uzasadnienie wyroku NSA –k. 18

Powódka zdecydowała o złożeniu niniejszego pozwu o odszkodowanie.

W sprawie tej przeprowadzono dowód z opinii biegłego ds. szacowania nieruchomości celem ustalenia należnego powódce odszkodowania. Z opinii biegłej dr. (...) wynika ile wart był udział w działce nr (...) wynoszący 1/3 przysługujący S. K. w dacie wywłaszczenia, jaki procent wartości rynkowej tego udziału wypłacono jej tytułem odszkodowania i ile w związku z tym należy się dopłacić powódce jako jej zstępnej w dacie orzekania celem zniwelowania szkody.

Dow; opinia bieglej –k. 193 i nast. oraz opinia ustna wydana na rozprawie –k. 271

Tak ustalony stan faktyczny jest bezsporny i w całości wynika z cytowanych dokumentów urzędowych tj. decyzji , postanowień wyroków , oraz opinii biegłej. Opinia biegłej nie została skutecznie zakwestionowana przez strony. Do uwag stron złożonych do opinii , a dotyczących metody wyliczenia odszkodowania biegła się odniosła - logicznie uzasadniając podane w swej opinii stanowisko.

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo w niniejszej sprawie zasługuje na częściowe uwzględnienie.

W pierwszej kolejności należy rozważyć zarzut przedawnienia roszczenia na jaki powołała się strona pozwana.

Otóż zdaniem sądu jest on nieuzasadniony.

Roszczenie powódki jest roszczeniem odszkodowawczym opartym o czyn niedozwolony co oznacza, że przedawnia się ono zgodnie z art. 442 ¹ kc w terminie 3 lat od uzyskania informacji o szkodzie i osobie zobowiązanej do jej naprawienia nie później niż w okresie 10 lat od zdarzenia wywołującego szkodę. Tym zdarzeniem wywołującym szkodę jest zbycie nieruchomości bez uprzedniego poinformowania właścicieli wywłaszczonej działki o możliwości domagania się jej zwrotu a to wobec faktu ,że nie została ona przeznaczona na wskazany w decyzji wywłaszczeniowej cel. Gmina winna bowiem poinformować właścicieli działki o możliwości złożenia wniosku o jej zwrot przed zawarciem umowy z dnia 30.09.1997r. Nie uczyniła tego .

O tym zaniechaniu Gminy powódka dowiedziała się z decyzji Prezydenta Miasta K. z daty 07 lutego 2001r odmawiającej zwrotu działki a wydanej w wyniku rozpoznaniu wniosku z listopada 2000r o zwrot wywłaszczonej nieruchomości .

Powódka składając do organu administracyjnego wraz z innymi osobami jeszcze w listopadzie 2000r wniosek o zwrot działki ( a więc przed upływem 3 lat od wskazanej daty 07 lutego 2001r) dokonała wyboru sposobu naprawienia szkody , jaką poniosła na skutek utraty działki poprzez żądanie jej zwrotu i tym samym rozpoczęła w nieprzedawnionym terminie realizację swego prawa. Uprawnienie takiego wyboru daje jej art. 363 kc – który stanowi ,że naprawienie szkody winno nastąpić według wyboru poszkodowanego- albo przez przywrócenie stanu poprzedniego – czyli w tym wypadku przez fizyczny zwrot działki ,albo przez zapłatę odpowiedniej sumy. Ponieważ jednak postępowanie o zwrot działki – na co się najpierw zdecydowała powódka -trwa już kilkanaście lat i zostało prawomocnie zawieszone do czasu unieważnienia umów przenoszących własność działki na kolejne osoby ( co wobec rękojmi ksiąg wieczystych , która te osoby chroni mogłoby okazać się niemożliwe ) powódka postanowiła domagać się zapłaty odpowiedniej sumy jako jedynego w tym wypadku realnego sposobu naprawienia szkody. Jej obecne żądanie zapłaty odszkodowania jest tylko kontynuacją w drugiej , alternatywnej formie - rozpoczętej jeszcze w 2000r realizacji roszczenia o naprawienie szkody, wiec nie można mówić o przedawnieniu roszczenia o odszkodowanie skoro to roszczenie jest cały czas realizowane tylko zgodnie z kognicją- najpierw w postępowaniu administracyjnym – o zwrot działki a teraz w postępowaniu sądowym – o zapłatę bo inaczej być nie mogło.

Gdyby termin przedawnienia roszczenia o odszkodowanie biegł niezależnie od realizowanego roszczenia o zwrot działki i zaczynał się jak sugeruje strona pozwana w lutym 2001r to negatywny wynik postępowania o zwrot działki trwającego przecież już wiele lat spowodowałby jednocześnie ten skutek , że uniemożliwiałby ( wobec upływu 3 letniego terminu ) uruchomienie roszczenia o odszkodowanie – co byłoby z gruntu niesprawiedliwe. Gdyby natomiast teoretycznie założyć ,że jeszcze w 2001r wszczęte zostałoby przez powódkę postępowanie przed sądem o odszkodowanie, a toczyłoby się też postępowanie administracyjne o zwrot działki – to niewątpliwie proces odszkodowawczy musiałby być i tak zawieszony do czasu zakończenia sprawy o zwrot działki – bo tylko prawomocna odmowa zwrotu ( i to na skutek tego że działki należą do osób trzecich których chroni rękojmia ksiąg wieczystych ) - mogłaby być podstawą do zasądzenia odszkodowania , a z kolei ewentualna decyzja o zwrocie działki - podstawą do oddalenia powództwa o odszkodowanie.

W omawianym przypadku pierwotny wybór naprawienia szkody – tj. żądanie zwrotu działki napotkał takie przeszkody , że jego kontynuowanie utraciło dla powódki sens, dlatego zdecydowała się na naprawienie szkody poprzez zapłatę odpowiedniej kwoty.

Zauważyć też trzeba ,że Naczelny Sąd Administracyjny w cytowanym już tu wyroku z 17 czerwca 2014r uznając zasadność zawieszenia postępowania w sprawie zwrotu działki zasugerował wnioskodawcom możliwość wystąpienia z roszczeniem odszkodowawczym – pomny przecież również na kwestie ewentualnego przedawnienia , którego tutaj jednak nie dostrzegł.

Co do zarzutu strony pozwanej wypłaconego już odszkodowania za wywłaszczenie działki – to jest on częściowo uzasadniony, bowiem istotnie wypłacono określoną kwotę z tego tytułu ówczesnej współwłaścicielce działki S. K. .

W tym postępowaniu sąd ustalał, czy otrzymała ona tyle ile winna otrzymać.

W niniejszej sprawie biegła sądowa w opinii podała kwotę jaka się należy powódce jako spadkobierczyni w 1/3 po M. K. (3) , który z kolei odziedziczył w ¼ spadek po S. K. , a której udział w przedmiotowej działce wynosił 1/3 .

Udział powódki zatem to 1/3 x ¼ x 1/3 czyli 1/36 z całości działki a 1/12 z udziału jaki miała w niej w chwili wywłaszczenia S. K..

Skoro udział S. K. wynoszący 1/3 w działce nr (...) w dacie wywłaszczenia był faktycznie wart wg cen rynkowych – jak podaje biegła 591.756,00 zł – a wypłacono jej za niego wtedy 415.444 zł to znaczy że wypłacono tylko 70,2% rzeczywistej jego wartości . Teraz więc należy dopłacić te brakujące 29,8% wartości tego udziału , który obecnie jest wart 683.206,00 zł – a 29,8% z tej kwoty daje 479.610 zł . Z tej kwoty powódce się należy 1/3 x 1/4 – czyli 16.966,28 zł i taką sąd zasądził z odsetkami ustawowymi – zgodnie z żądaniem powódki od daty doręczenia stronie pozwanej odpisu pozwu czyli od 3 lipca 2015r .

Powódka wygrywa zatem proces w 14% a przegrywa go w 86%. Domagała się bowiem 120.000 zł a otrzymuje 16.966,28 zł . O kosztach postępowania orzeczono zgodnie z regułą art. 98 kpc – tj. odpowiedzialności za wynik procesu . W punkcie III wyroku zasądzono od pozwanej Gminy która przegrywa proces w 14% - kwotę 619,92 zł ( tj. 14% z kwoty 4428 zł czyli 3600 plus podatek Vat 23% ) – tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego dla powódki a w pozostałym zakresie koszty pomocy prawnej udzielonej powódce z urzędu ( tj. 4428 zł – 619 ,92 zł ) płaci Skarb Państwa o czym orzeczono w punkcie IV wyroku .

W punkcie V wyroku zasądzono z kolei od powódki która przegrywa proces w 86% zwrot kosztów zastępstwa procesowego dla pozwanej gminy w wysokości 86% z kwoty 3617 zł .

W punkcie VI wyroku nakazano pobrać od stron na rzecz Skarbu Państwa SO w Krakowie ; od pozwanej opłatę od zasądzonej części roszczenia tj. 5% z kwoty 16.966,28 zł i 14% z wydatków na opinię biegłej tj. 14% z kwoty łącznej 4986 zł + 112,24 zł ) a od powódki z zasądzonego dla niej roszczenia 86% z w/w wydatków na opinię biegłej które to wydatki tymczasowo poniósł Skarb Państwa.