Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 9 marca 2017 r.

Sąd Okręgowy w Rzeszowie VI Wydział Gospodarczy

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSO Andrzej Borucki

Sędziowie: SO Beata Hass-Kloc

SO Marta Zalewska (spraw.)

Protokolant: st.sekr.sądowy Małgorzata Zawiło

po rozpoznaniu w dniu 9 marca 2017 r. w Rzeszowie

na rozprawie

sprawy z powództwa: (...) Spółka z o.o. w Ś.

przeciwko: (...) S.A w W.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanego od wyroku Sądu Rejonowego w P. V Wydziału Gospodarczego z dnia 27 września 2016 r., sygn. akt V GC 431/16

zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że:

I.  oddala powództwo,

II.  zasądza od powoda (...) Spółki z o.o. w Ś. na rzecz pozwanego (...) S.A w W. kwotę 360 zł (trzysta sześćdziesiąt złotych) tytułem kosztów procesu,

Sygn. akt: VI Ga 385/16

UZASADNIENIE wyroku z dnia 9.03.2017r.

Powód (...) Sp. z o.o. w Ś. domagał się od pozwanego (...) S.A. w W. zapłaty kwoty 1.402.20 zł z odsetkami ustawowymi oraz zapłaty kosztów procesu. Na uzasadnienie wniesionego roszczenia powód podał, iż w ramach prowadzonej przez siebie działalności gospodarczej wynajął samochód zastępczy poszkodowanym w wyniku kolizji drogowej z dnia 17.12.2015 r. L. S. i J. S. na okres od dnia 18.12.2015 r. do dnia 30.12.2015 r. Sprawca szkody w pojeździe poszkodowanego posiadał ubezpieczenie OC u strony pozwanej, która częściowo uregulowała roszczenie z tytułu najmu pojazdu zastępczego, kwestionując przyjęta stawkę za dzień wynajmu. Poszkodowany na podstawie umowy cesji wierzytelności przeniósł na powoda wierzytelność w zakresie zwrotu kosztów najmu samochodu zastępczego.

Pozwany wniósł sprzeciw, zaskarżając wydany nakaz zapłaty w całości i wnosząc o oddalenie powództwa. Wskazał, iż stawka dzienna za jaką poszkodowany wynajął u powoda auto zastępcze stanowiło działalnie zwiększające rozmiar szkody, gdyż poszkodowany przy zgłoszeniu szkody miał wiedzę o możliwości wynajmu auta zastępczego po niższej stawce akceptowanej przez pozwanego, z czego nie skorzystał. Pozwany zarzucił także, iż są to stawki stosowane wyłącznie przez pozwanego przy wynajmie bezgotówkowym, przy którym należność uiszcza ubezpieczyciel.

Sąd Rejonowy w P. w dniu 27.09.2016r. wydał wyrok uwzględniający powództwo w całości. Podstawą jego wydania były następujące ustalenia faktyczne i ich ocena prawna:

W ramach swej działalności strona powodowa wynajęła samochód zastępczy marki P. (...) o nr rej. (...) poszkodowanym L. S. i J. S., albowiem w wyniku kolizji drogowej zaistniałej w dniu 17.12.2015 uległ uszkodzeniu pojazd poszkodowanych marki O. (...). Czasokres wynajmu pojazdu zastępczego miał miejsce od dnia 18.12.2015 r. do dnia 29.12.2015 r.

Poszkodowani na podstawie umowy cesji wierzytelności przenieśli na powoda roszczenie dotyczące zapłaty przez pozwanego kosztów wynajmu pojazdu zastępczego. Bezspornie sprawca kolizji drogowej, a więc szkody w pojeździe poszkodowanego, posiadał ubezpieczenie OC w pozwanym towarzystwie ubezpieczeń.

W dniu 18.12.2015 r. poszkodowany J. S. dokonał zgłoszenia szkody u pozwanego. W trakcie rozmowy telefonicznej przy zgłoszeniu szkody został poinformowany o możliwości wynajmu auta zastępczego za pośrednictwem pozwanego i akceptowalnej według pozwanego stawki wynajmu pojazdu zastępczego za kwotę 85 zł netto za jeden dzień wynajmu. Poszkodowany J. S. nie przyjął oferty pozwanego, ale po powrocie do domu jego żona stwierdziła, iż auto zastępcze jest jej niezbędne na dojazdy do pracy. W związku z czym poszkodowani dokonali wynajmu auta zastępczego u powoda, którą to firmą poleciła L. S. jej koleżanka z pracy. Poszkodowani dokonali wynajęcia auta zastępczego w powodowej firmie po stawce 221,40 zł brutto (180 zł netto) za jedną dobę wynajmu. Internetowe cenniki rynkowe dotyczące wynajmu pojazdu zastępczego z innych firm z rynku lokalnego za wynajem auta podobnej klasy przedłożone przez powoda wynosiły brutto za jedną dobę wynajmu odpowiednio: 216,00 zł, 245,00 zł, 277,01 zł, Powód wystawił z tytułu wynajmu auta zastępczego fakturę VAT na kwotę brutto 2.656,80 zł, przy przyjęciu stawki 221,40 zł brutto za jeden dzień najmu pojazdu zastępczego. Pozwany częściowo uregulował roszczenie z tytułu najmu pojazdu zastępczego przyjmując, na podstawie decyzji z dnia 14.01.2016 r. , iż zasadnym było wynajęcie pojazdu zastępczego przy przyjęciu stawki 85 zł netto plus podatek VAT za jeden dzień najmu, wypłacając z tego tytułu kwotę 1.254,60 zł brutto. Istota odpowiedzialności gwarancyjnej zakładu ubezpieczeń z tytułu obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych wyrażona została w art. 34 ust. 1 i 36 ust. 1 ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych. Regulacja ta przewiduje, że z tytułu ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych przysługuje odszkodowanie, jeżeli posiadacz lub kierujący pojazdem mechanicznym są zobowiązani do odszkodowania za wyrządzoną w związku z ruchem tego pojazdu szkodę, której następstwem jest śmierć, uszkodzenie ciała, rozstrój zdrowia bądź też utrata, zniszczenie lub uszkodzenie mienia, a odszkodowanie ustala się i wypłaca w granicach odpowiedzialności cywilnej posiadacza lub kierującego pojazdem mechanicznym, najwyżej jednak do ustalonej w umowie ubezpieczenia sumy gwarancyjnej. Ubezpieczyciel zobowiązany jest do naprawienia szkody w formie zapłaty odpowiedniej sumy pieniężnej ( vide: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 20 lutego 2002 r., V CKN 903/2000, OSNC 2003/1 poz. 15 oraz uchwała Składu Siedmiu Sędziów Sądu Najwyższego z dnia 17 maja 2007 r., III CZP 150/2006, OSNC 2007/2010 poz. 144). W istocie jednak naprawienie szkody przez ubezpieczyciela polega na zapłaceniu kwoty pieniężnej koniecznej do przywrócenia samochodu do stanu poprzedniego. Pod względem ekonomicznym (wartości świadczenia) występuje w takiej sytuacji ekwiwalentność obu postaci świadczeń odszkodowawczych przewidzianych w przepisie art. 363 § 1 k.c.

W przedmiotowej sprawie ważne znaczenie odgrywa ujęcie powypadkowej utraty możliwości korzystania z pojazdu mechanicznego jako szkody majątkowej.
Na gruncie prawa cywilnego reprezentatywne jest ustalenie szkody metodą dyferencyjną (różnicową), zgodnie z którą szkodę stanowi różnica między stanem majątku poszkodowanego, który powstał po nastąpieniu zdarzenia sprawczego, a stanem, który by istniał bez tego zdarzenia ( vide: uchwała z dnia 12 października 2001 r., III CZP 57/2001, OSNC 2002/5 poz. 57). Wydatki poniesione przez poszkodowanego na uzyskanie pojazdu zastępczego w okresie remontu uszkodzonego samochodu w następstwie zdarzenia szkodzącego które by nie powstały bez tego zdarzenia – bez wątpienia prowadzącą do powypadkowego zmniejszenia majątku poszkodowanego, czyli straty (art. 361 § 2 k.c.). W judykaturze wskazano, iż muszą
to być wydatki zmierzające do wyłączenia lub ograniczenia szkody i bezspornie są nimi koszty wynajmu pojazdu zastępczego w celu kontynuowania działalności gospodarczej lub zawodowej, ponieważ zapobiegają utracie określonych dochodów (art. 361 § 2 k.c.). Szkodę stanowią również konieczne wydatki związane ze zdarzeniem szkodzącym.
Przy takim ujęciu, stratą w rozumieniu art. 361 § 2 k.c. są objęte także te wydatki, które służą ograniczeniu (wyłączeniu) negatywnych następstw majątkowych doznanych przez poszkodowanego w wyniku uszkodzenia (zniszczenia) pojazdu. Negatywnym następstwem majątkowym jest tu utrata możliwości korzystania z rzeczy, a więc utrata uprawnienia stanowiącego atrybut prawa własności. Refundacji przez ubezpieczyciela mogą podlegać tylko wydatki celowe i konieczne - rzeczywiście poniesione w wyniku najmu pojazdu zastępczego. Pozwany zdaniem Sądu Rejonowego zgodnie z art. 6 k.c. nie wykazał, w jakim zakresie doszło do zawyżenia stawki najmu pojazdu zastępczego z kwoty 85 zł netto do kwoty 180 zł netto za jeden dzień wynajmu pojazdu zastępczego. Powód przedstawił stawki rynkowe wynikające z ogólnodostępnych ofert internetowych z rynku lokalnego wskazujące na to, iż stawka zastosowana przez powoda nie była rażąco wygórowana w stosunku do ofert podobnych firm, tj. kwot odpowiednio wynoszących brutto: 216,00 zł, 245,00 zł, 277,01 zł. Pozwany nie przedłożył umów zawartych z firmami współpracującymi z pozwanym w zakresie wynajmu pojazdów zastępczych, z których wynikałaby stawki 85,00 zł netto za wynajem auta podobnej klasy, co pojazd zastępczy, za wyjątkiem informacji udzielonej poszkodowanemu J. S. drogę telefoniczną przy zgłoszeniu szkody. Tym samym zdaniem Sądu pozwany nie wykazał, aby poszkodowani przyczynili się do zwiększenia rozmiaru szkody wynajmując auto zastępcze u powoda. Dlatego też należało od pozwanego na rzecz powoda zasądzić kwotę 1.402,20 zł przy przyjęciu kwoty 221,40 zł brutto (180 zł netto) za okres 12 dni wynajmu pojazdu zastępczego, przy uwzględnieniu kwoty dotychczas wypłaconej z tego tytułu przez pozwanego.

Powyższy wyrok apelacją zaskarżył pozwany. Zarzucił naruszenie przepisu art. 361 i 362 kc, art. 233 § 1 kpc i art. 6 kc. Uzasadnił, iż powód nie wykazał zgodnie z art. 6 kc, iż wynajęcie auta za kwotę przekraczającą 85zł netto stanowiło wydatek konieczny i niezbędny, poszkodowany bowiem zignorował propozycję powoda wynajęcia samochodu po stawce 85zł netto mino otrzymania propozycji wynajęcia auta bezkosztowo. Na tej podstawie wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie powództw w całości oraz zasądzenie kosztów procesu za obie instancje, ewentualnie uchylenie wyroku sądu I instancji.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja pozwanego i argumentacja w niej podniesiona zasługiwała na uwzględnienie w całości. Sąd Okręgowy odsłuchał nagrań wszystkich rozmów telefonicznych ubezpieczyciela z poszkodowanym. Wynika z nich wyraźnie, iż poszkodowany na etapie zgłaszania szkody został poinformowany o możliwości wynajmu pojazdu zastępczego bezkosztowo oraz stawce najmu 85 zł netto, czyli 104,55 zł brutto. Na najem na tych warunkach poszkodowany nie zdecydował się tylko dlatego, iż na pytanie ubezpieczyciela, czy zgadza się na zwrot kosztów najmu, gdyby okazało się, iż sprawca nie ponosi odpowiedzialności lub gdyby poszkodowany zrezygnował z likwidacji szkody z oc sprawcy, poszkodowany nie wyraził zgody na powyższe, po czym wynajął pojazd u powoda za stawkę wyższą: 221,40 zł brutto. Tym samym uniemożliwił ubezpieczycielowi sfinalizowanie transakcji, bowiem przy kolejnej rozmowie telefonicznej w przedmiocie wynajmu bezkosztowego pojazdu zastępczego poszkodowany oświadczył, iż pojazd już wynajął. Okoliczność, czy stawka najmu pojazdu powoda była stawką rynkową, pozostawała bez znaczenia dla ustalenia zakresu adekwatnego związku przyczynowego między zdarzeniem szkodzącym a kosztami wynajmu ( art. 361 § 1 kc ), ewentualnie świadczyła, iż poszkodowany przyczynił się do powiększenia rozmiarów szkody w zakresie różnicy między stawką zaproponowaną przez ubezpieczyciela a stawką, po której faktycznie pojazd wynajął. Za tę różnicę nie może odpowiadać ubezpieczyciel, lecz poszkodowany, jeżeli mimo, iż miał możliwość wynająć taniej, a właściwie dla siebie bezkosztowo, to jeśli uczynił to u innego podmiotu wynajmującego za stawkę wyższą, to ta różnica stanowi wyłącznie koszt najmu pojazdu, a nie odszkodowanie. Ten koszt najmu, którego źródłem jest umowa najmu, obciąża zatem wynajmującego. Dodać należy, iż powód zgodnie z rozkładem ciężaru dowodu nie wykazał, iż istniały po stronie poszkodowanego konkretne okoliczności faktyczne, które nakazywały mu zrezygnować z najmu za pośrednictwem pozwanego i wynająć pojazd u innego podmiotu za stosowaną przez niego stawkę najmu. Nie wynika to z zeznań poszkodowanego słuchanego w charakterze świadka. Taką okolicznością mógł być fakt, iż ubezpieczyciel w rzeczywistości nie dysponował na moment potrzeby wynajęcia pojazdu właściwym pojazdem, który zabezpieczałby dotychczasowe potrzeby komunikacyjne poszkodowanego. Faktem jest, iż poszkodowany nie musi poszukiwać na rynku stawki najtańszej, ma też całkowitą swobodę w wyborze najemcy, ale jeżeli otrzymuje od ubezpieczyciela jako podmiotu odpowiedzialnego za szkodę i finalnie płacącego odszkodowanie ofertę najmu bezkosztowego ( nie można wykluczyć, iż w grę wchodziła flota ubezpieczyciela ), czy też ze stawką niższą, to jeśli mimo to decyduje się na pojazd droższy, to przyczynia się do powiększenia rozmiarów szkody, nawet, gdy stawka faktycznego wynajmu nie jest rażąco wygórowana w stosunku do stawek konkurencyjnych na rynku właściwym.

Z tych względów na mocy art. 386 § 1 kpc orzeczono, jak w pkt I wyroku, oddalając powództwo w całości, a na mocy art. 108 kpc w zw. z art. 98 § 1 i 3 kpc orzeczono o kosztach procesu w I instancji stosownie do wyniku sprawy, na które to koszty po stronie pozwanego jako wygrywającego proces złożyło się wynagrodzenie radcowskie w stawce minimalnej, obowiązującej na datę złożenia pozwu 7.03.2016r.